Фартэпіянная мазаіка
вучэбна-педагагічны рэпертуар для ДМШ і ССНУ
Памер: 138с.
Мінск 1995
Міністэрства культуры і друку Рэспублікі Беларусь
Беларускі інстытут праблем культуры
ФАРТЭПІЯННАЯ
МАЗАІКА
Мінск 1995
МІНІСТЭРСТВА КУЛЬТУРЫ IДРУКУ РЭСПУБЛІКІ БЕЛАРУСЬ
БЕЛАРУСКІ ІНСТЫТУТ ПРАБЛЕМ КУЛЬТУРЫ
ФАРТЭПІЯННАЯ МАЗАІКА вучэбнапедагагічны рэпертуар для ДМШ і ССНУ
МІНСК БелІПК 1995
Укладальнік Л. Ф. Мурашха, дацэнт кафедры кампазіцыі Беларускай акадэміі музыкі
Музычны рэдактар A. I. Васільчанка, дацэнт кафедры канцэртмайстарскага майстэрства Беларускай акадэміі музыкі
Ф 7860200000
© Укладанне. Л. Ф. Мурашка, 1995
Зборнік п’ес «Фартэпіянная мазаіка» прапануецца ў якасці вучэбнапедагагічнага рэпертуару ДМШ (старэйшыя класы) і музычных вучылішчаў.
Ідэя стварэння такога зборніка ўзнікла невыпадкова. За апошнія гады рэзка скарацілася выданне твораў для фартэпіяна і асабліва тых, якія павінны складаць вучэбнапедагагічны рэпертуар. Улічваючы агульную тэнданцыю адраджэння нацыянальнай культуры, неабходнасць выхавання ў моладзі зацікаўленасці і павагі да беларускай музыкі, аўтары паставілі сваёй мэтай знаёмства з творамі беларускіх кампазітараў сярэдняга пакалення — выхаванцаў розных школ і творчых напрамкаў. Зборнік мае пяііь раздзелаў, якія аснованы на розных відах і формах работы ў класе спецыяльнага фартэпіяна.
У першы раздзел зборніка — Поліфанія — увайшлі тры цыклы: «Прэлюдыя і фуга» В. Кузняцова і дзве «Прэлюдыі і фугі» Л. Мурашка.
Поліфанічны цыкл В. Кузняцова пабудаваны на розным інтанацыйным матэрыяле. Прэлюдыя мае скерцозны характар, на што неабходна звярнуць увагу вучня. Чатырохгалосная фуга напісана ў танцавальным рытме. Цыкл дастаткова складаны з пункту гледжання выканання і прапануецца навучэнцам старэйшых курсаў вучылішчаў. Асаблівасцю абодвух цыклаў Л. Мурашка з'яўляецца тое, што прэлюдыя і фуга маюць у аснове адзін і той жа інтанацыйны матэрыял. Першы цыкл — атоіі — пабудаваны на тэме блізкай па характару і інтанацыі да народных песень. «Прэлюдыя* напеўная, лірычная з элементамі падгалосачнай і імітацыйнай поліфаніі. Пры яе выкананні неабходна звяртаць увагу на невялікую, але кантрастную сярэдзіну. Трохгалосная «Фуга» пабудавана на тэмеварыянце «Прэлюдыі*. Яна носіць ужо больш рухавы скерцозны характар і кантрастуе з прэлюдыяй. У другім цыкле — Ddur — таксама выкарыстоўваецца прыём пабудовы тэм на адной інтанацыі. Але ў гэтым цыкле «Прэлюдыя і фуга» напісаны ў адным настроі — гратэска. Цыклы розныя па складанасці: першы прапануецца вучням старэйшых класаў ДМШ, другі можна рэкамендаваць навучэнцам старэйшых курсаў музычных вучылішчаў.
Другі раздзел Санаты — уключае два цыклы: «Санату* №4 Г. Суруса ў троУ частках і двухчасткавую «Санату» Л. Мурашка.
«Саната» №4 Г. Суруса прысвечана памяці маці кампазітара. Гэтым прысвячэннем тлумачыцца і характар музыкі. «Саната» пабудавана на спалучэнні светлых успамінау аб дзяцінстве, дзіцячых гульнях, свавольніцтвах (II ч.) і настрою смутку, журбы (I і III чч.). У III частцы эпізоды пахавальнага марша чаргуюцца з узбуджаным рэчытатывам, маналогам.Прывыкананнінеабходназвярнуцьув*'гувучняўна раздзел III часткі — Meno mosso —, які паводле выказвання аўтара павінен гучаць як набат, пахавальны звон. «Саната» заканчваецца эпізодам — Adagio, — які пабудазаны на тэме I часткі (успамін), што неабходна падкрэсліць. У гэтым творы Г. Суруса паспяхова спалучаюцца буйная і дробная тэхнікі, што дазваляе развіваць віртуознасць.
3
< ^оелсаанвасць «Санаты» Л. Мурашка ў двухчасткав;. :ці цыкла, незвычайнасці чаргавання частак. Асаблівасць пабудовы формы твора дазваляе пашырыць уяўленне вучняў аб санатнай форме, магчымасцях нетрадыцыйнай пабудовы санатнага цыкла, падэыхтаваць іх да ўспрымання складаных твораў — позніх санат Л. Бетховена, санат С. Пракоф’ева і А. Скрабіна, з якімі звычайна знаёмяцца ў вышэйшых навучальных установах. Пры выкананні ♦Санаты» Л. Мурашка неабходна звярнуць увагу на імправізацыйнасць, свабоду формы 1 часткі, якая павольна, без спынення ўліваецца ў II частку. Апошняя напісана ў форме санатнага алегра з эпізодам у распрацоўцы. У аснову развіцця музычнага зместу пакладзены кантраст двух тэм: галоўнай — такатнай, узрушанай і пабочнай — лірычнай, светлай калыханкі. Эпізод фугато, які завяршае распрацоўку, і перавага ў распрацоўцы настроя ўзрушанасці, дазваляе кампазітару скараціць рэпрызу, у якой галоўная тэма даецца як маленькі ўспамін. Асноўны настрой нясе пабочная тэма, якую зрэдку перарывае тэма ўступу I часткі, як водгук барацьбы. Пры выкананні трэба таксама звярнуць увагу яшчэ на адну своеасаблівасць — гук gis, што пачынае і завяршае абедзве часткі і звязвае ўвееь твор.
У трэці раздзел — П’есы — увайшлі творы малых форм В. Карэтнікава, В. Кузняцова, Э. Наско і Ул. Дарохіна. Усе яны напісаны ў розных формах і жанрах, маюць шырокую палітру музычных вобразаў, адрозніваюцца па стылістыцы і фактуры.
«Прэлюдыя» і «Экспромт» В. Карэтнікава напісаны ў традыцыях рамантызму. Пры выкананні неабходна падкрэсліць элегічны напеўны характар прэлюдыі, узрушанасць ♦Экспромта». Рэкамендуецца вучням малодшых курсаў вучылішчаў.
♦Прэлюдыя» і «Скерца» Э. Наско прапануюцца вучням старэйшых курсаў вучылішчаў. Пры выкананні «Прэлюдыі» неабходна падкрэсліць трагедыйны характар, дамагчыся аб’ёма гучання. У «Скерца» ўвага звяртаецца перш за ўсё на віртуознасць, спалучэнне буйной і дробнай тэхнік. Дадатковая задача, якая ўзнікае пры выкананні ♦ПрэлюдыБ, — спасціжэнне сучаснага музычнага запісу. Партыя правай рукі напісана без указання ключавых знакаў. Нягледзячы на тое, што па тэксту «Прэлюдыя* і «Скерца» выконваюцца attacca, рэдактар лічыць магчымым паасобнае выкананне п’ес.
♦Тры вясковыя замалёўкі» В. Кузняцова — непадзельны цыкл і патрабуе выканання цалкам (як варыянт магчыма выкананне II і III чч.). У гэтым цыкле неабходна звярнуць увагу на стылізацыю пад народную інструментальную музыку, імітацыю гучання вясковага аркестра. У I частцы неабходна звярнуць увагу на агогіку, падкрЭсліць пераменны метр, незвычайнасць акцэнтаў. У II частцы галоўная задача — спалучэнне суцэльнай педалі і гучання secco. Ill частка патрабуе ўчэпістасці пальцаў, розных відаў staccato, чаргавання дынамікі. Прапануецца вучням старэйшых курсаў вучылішчаў.
Пяць п’ес У. Дарохіна таксама павінны выконвацца без перапынку. Адметная рыса цыклу — тонкасць, элегантнасць музычнай мовы. Пры адсутнасці віртуозных складанасцяў п’есы, тым не менш, патрабуюць вялікай работы ў дасягненні дакладнай педалізацыі, стварэння асаблівага гукавага каларыту. ♦Стылізацыя» уводзіць у кола вобразаў усяго цыкла. «Пейзаж са статкам* напісаны ў характары пастаралі. Пры выкананні чеабходна дамагчыся спалучэння глыбокага баса і яснага, светлага гучання ў правай руцэ, звярнуць увагу на сумяшчэнне розных гарманічных функцый на адной ледалі. *Блукаючыя агні» — найбольш складаная для выканання п'еса. 3 пункту гледжання тэхнікі яна патрабуе роўнага гучання ў правай руцэ. У якасці аблягчэння выканання магчымы перанос шаснаццатай у левую руку. П'еса ♦Рэчытатыў», дэкламацыйная
4
па характару, падрыхтоўвае заключную — ♦Псалом». Назва пятай, апошняй п есы, гаворыць аб неабходнасці арганнага гучання, выдзялення глыбокага баса, дакладнасці педалізацыі.
Пяты раздзел Ансамблі складаецца з п’ес для двух фартэпіяна. Двухраяльны ансамбль самы складаны від ансамбля падрыхтоўвае вучняў да выканання класічных твораў буйных (канцэртных) жанраў і форм.
«Гарэзлівая п’еса» А. Залётьева і ♦Рэгтайм» Э. Наско прапануюцца вучням стар »йшых класаў ДМШ і малодшых курсаў вучылішчаў (у залежнасці ад узроўню падрыхтоўкі). «Concertogrosso П. Альхімовіча ў пералажэнні А. Васільчанка — твор больш складаны як аа музычнай мове, так і па фактуры і тэхніцы, таму прапануецца ў рэпертуар выпускшкоў вучыігішчаў.
Рэдакцыйныя праўкі ўсіх твораў тычацца ў асноўным аплікатуры, педалізацыі, у некаторых п’есах дынамікі. Педалізацыя адзначалася там, дзе неабходна дасягнуц.. каларыстычных эфектаў. У тых творах, дзе яна ўкладваецца ў звычайныя рамкі законаў педалізацыі, яна не ўказваецца і дазваляе выканаўцам выкарыстоўваць розныя варыянты. Тое ж адносіцца да аплікатуры, якая выпісана ў больш складаных месцах. У некаторых творах прапануюцца варыянты размеркавання нотнага матэрыялу паміж рукамі. Аднак педагог мае магчымасць прапанаваць свае варыянты, улічваючы індывідуальныя асаблівасці вучняў.
5
ПРЭЛЮДЫЯ I ФУГА
В. Кузняцоў
.^Uc^fo згьгысзо в = тч
fc=3 j* 1flag:1 1 ^t* = ,. ^ ^ >^
=^±z ■j / І । » ?P ^^^^^^ ^: 7^3— ляр •МЙ ^ M= Г i
'N^— <£ —if* =4
Фуга
ІМгу&іо J=112
^f=4?^!=js±=S^^ "P —"—
■*H ■ NN * ■ . ■■■■ A s$4ti r
9
10
II
ПРЭЛЮДЫЯ I ФУГА ЛЯ МІНОР
Л. Мурашка
„4na.aitle taniaiitz
12
^t h vr n ‘ rr^ szt j^ ? Л І | =^^M • 1
(H==m4M==R=W= i^i
13
14
15
16
ПРЭЛЮДЫЯ РЭ МАЖОР
Л. Мурашка
17
18
Фуга
Moderate
19
20
21
САНАТА №1
22
23
24
Jfttaeccu
II
M£.^ro
25
26
лмаалХе
28
29
30
31
32
33
/ADolihal o
35
38
Прысвячаецца Марыі Антонаўне Сурус САНАТА №4
Г. Сурус
Moieroio eneryeo con а^та>
37
38
39
*0
41
42
43
44
45
Pe===£
M* * . 1 !. . . ^ 4m u. ■■
46
48
49
50
JlnoLante sostenuto
51
52
Meno тРЗЗО
53
54
55
Н. Рыхтэрман
ПРЭЛЮДЫЯ
В. Карэтнікаў
56
58
У. Алоўнікаву ЭКСПРОМТ
В. Карэтнікаў
JUte^eiio
59
Мгпо г*олзо
61
62
Светлай памяці Мікалая Ільіча Аладава
ПРЭЛЮДЫЯ
Э. Наско
<Хс«>~^о rufeoAo
PF w ж^ mV
^—Y ^—_
^——
"г' con pecL, V =£
ife r • 4 *^_ _^>*
—r—^—
ф= V
8
^ M J J— J— c ..„^
4
Ц ^ r—f J—
8 /►= W 8—J —t =
ЙЬ—П * ‘ J tz ^F & Jr
* z
8. 3 »
k= = n ; ■„/= mU •—i— . Ц J 1
1— •— #k 1
63
64
65
66
1
•>^ —
4 1 _; »——_—
—
1— ■—F ==Л==І
4^2= —
г 1 1 a.t&c»&CO
Націскуць бязгучна клавішу, не здымаючы педалі, педаль зняць і націснуць зноў.
67
СКЕРЦА
68
69
5
71
72
73
*
74
75
76
ТРЫ ВЯСКОВЫЯ ЗАМАЛЁЎКІ
77
78
79
81
82
83
85
ПЯЦЬ П'ЕС
Стылізацыя
Ул. Дарохін
Mocleralo
86
^
Пейзаж са статкам ...
87
88
£
Блукаючыя агні
89
90
Рэчытатыў
91
(M^gro)
92
• Бязгучна первхаігіць ноту прамй рукой
КНІГІ ОНЛАЙН
