КНІГІ ОНЛАЙН
Падала М[арыя] Станкевічыха ТОРТ ШАБУНІХІ 1 х. масла, 1/4 х. цукру, 1 яйцо, паўтара хунта мукі. Расьцерці масла на сьмятану, усыпаць цукар, добра расьцерці, потым яйцо, памалу ўсыпаць муку. Пячы 1/2 гадзіны. Падала Е. Шабуніха25 КЛЕЦКІІЗЬ СЬЛІВАМІ 2 і 1/5 х. варанай бульбы, 3/4 х. мукі, 4 лыж. масла, 2 яйцы, 1/4 кубка масла, цертая булка, цукер, соль. Працерці будьбу перазь сіта. На дошку насыпаць муку й зрабіць гладкае цеста. Раскачаць на 2 цм таўшчыні. Выкраіць квадрацікі, у сярэдзіну класьці па аднэй сьліве й закруціць цеста каля сьлівы. Укінуць у вар, падняць ад дна і варыць 5 часінаў на малым агню ў салонай вадзе. Цертую булку падсмажыць у 1/4 кубка масла, пакачаць у ёй клёцкі і пасыпаць цукрам парашком. СТРУЦАЛЬ ІЗЬ ЯБЛЫКАМІ 3/4 х. мукі, 2 лыж. масла, 3 х. яблыкаў, 1/2 кубка цертай булкі, 3 лыж. масла, 1/4 кубка разынкаў, 1/2 кубка цукру, трохі солі, вады. Насыпаць муку на дошку, зрабіць пасярэдзіне лагчыну, уліць трохі летнай вады, 2 лыжкі масла, трохі солі. Зрабіць цеста й качаць рукамі, аж пакуль перастане клеіцца да рук. Цеста мусіць застацца мяккое. Тады накрыць цёплай судзінай і пакінуць на 1/2 гадзіны. У тым часе абабраць яблыкі, парэзаць на ценкія скрылікі. Падсмажыць цертую булку, прыгатаваць разынкі й цукар. Цукру подле таго, як яблыкі кіслыя. Калі цеста паляжала 1/2 гадзіны, накрыць вялікі стол абрусам, і абрус пасы- 24 325 °F — каля ібо °C. 25 Магчыма, маецца на ўвазе Эмілія (з Луцкевічаў) Шабуня (1886—1974), сястра Івана й Антона Луцкевічаў, маці Яніны Каханоўскай. паць мукой. Качалкай трохі разкачаць на дошцы, потым расьцягнуць рукамі, аж пакуль цеста ня будзе прасьветнае і ня будзе перасягаць дошку. Добра памазаць берагі цеста шчотачкай, памочанай у масьле. Выцягненае цеста абкроіць зь няроўных берагоў, пасыпаць палавіну яблыкамі із смажанай булкай і разынкамі. Другую палову цеста папырскаць маслам, як і скручвану дольнюю старану цеста, скруціць, палажыць на памазаную бляху, пячы каля 3/4 гадзіны. Як сьпячэцца, пакроіць на лусты, злажыць на місу і пасыпаць цукрам парашком. ПІРОГ МАСЬЛЯНЫ Va х. масла (туку), 1 кубак цукру, 2 яйцы або жаўткі і бялкі, 1 гарб. л. ванілі або цытрынавага соку й дзертую скурку, 2 кубкі перасеянай мукі, 3 гарб. лыжкі парашку, 3/4 кубка малака, соль. Церці масла, памалу дадаючы цукру, каб мешанка была лёгкая. Дадаць толькі жаўткі й ванілю або цытрыну. Біць болей. Перасеіць муку з парашком і соляй, дадаваць на перамену з малаком, увесь час мяшаючы. Дадаць зьлёгку пену зь бялкоў. Наліць у тукам вымазаную хорму й пячы пры 350026 каля 50 часінаў. Можна дадаць чакаляды, або разынкаў, або мігдалаў. ПІРОГ БАНАНАВЫ 2 расьцертыя бананы, 3 лыжкі туку, 1 і 1/4 кубка цукру, 1 гарб. л. ванілі, 4 лыжкі вады, 1 і 1/2 кубка мукі, 2 яйцы асобна бялкі й жаўткі, 1 гарб. лыжка парашку — пітной соды. Церці цукар із тукам, жаўткамі й ваніляй. Памалу дадаваць муку на перамену з вадой і пену зь бялкоў. Пячы ў духоўцы ля 350 °Ф каля гадзіны. СМАЖАНЫЯ СЫРНІКІ 1 х. тварагу, 2 лыжкі цукру, 1/4 шклянкі мукі, 1 яйцо. Разьмяшаць, рабіць блінцы й пячы. САЛАДЖОНКАЗЬ ПЕНЫ БЯЛКОЎ 2 бялкі хатняй тэмпературы, 3/4 кубка цукру, 1/4 кубка пасечаных арэхаў, 1/8 гарб. л. солі, 1/8 гарб. л. крым оф тартар27. 26 350 °F — каля 175 °C. 27 Cream of tartar (анг.) — вінны камень. Біць бялкі, соль, крым оф тартар і ванілю, аж пакуль пена ня будзе стаяць. Дадаваць памалу цукру і біць далей. Калі зусім тугое, класьці лыжкай на бляху, накрытую васкаванай паперай, пячы у 300 °Ф28 каля 25 часінаў. Зьняць із бляхі, палажыць із паперай на драцянку, хай астыгне. ПАСХА 3 х. тварагу, 1 кубак цукру, 1/4 кубка параных абабраных і пакрышаных мігдалаў, 8 яек, сьмятана, 1/3 кубка кандасаванае садавіны, 1 гарб. л. ванілі, 1/2 гарб. лыжкі солі. 2 разы працерці тварог празь сіта, зьмяшаць із цукрам, мігдаламі, садавінаю, ваніляй і соляй. Распусьціць масла, дадаць сьмятаны, яйцы, мяшаць на малым агню, аж пакуль не згусьцее. Зьняць із агню, каб астыгла, зьмяшаць із сырам, добра выбіць. Вылажыць судзіну (зь дзіркамі ў дне) абруском, палажыць туды сыр, пакрыць абруском і прыціснуць чымсь цяжкаватым. Паставіць на 12 гадзінаў у лядоўку. Выняць. Палажыць на верх цукеркі або кветкі ў хорме крыжа. Е з гэтага 12 дзялянак. Можна трымаць у лядоўцы тыдзень. ПІРОГ НА ВЯЛІКДЗЕНЬ 2 пачкі дрожджаў, 1/4 кубка летнае вады, 1 кубак летнага малака, 1/2 кубка цукру, 1/2. гарб. л. ванілі, 5 кубкаў перасеянай мукі, 1/2 гарб. л. солі, з яйкі, 1/4 кубка разынкаў, 1/4 кубка гатовых мігдалаў, 1/3 кубка мяккога масла (туку). Распусыдіць дрожджы ў летнай вадзе. Замяшаць усё, апрача мукі. Тады замяшаць муку, каб можна было цеста добра выбіць. Палажыць на мукой пасыпаную дошку і качаць цеста, аж пакуль ня будзе мяккое й пругкае. Тады палажыць у маслам вымазаную міску, накрыць мокрай сьціркай і пакінуць на 2 гадз. Калі націснуць пальцам, павінна застацца ямка. Тады замяшай і дай ізноў падыйсьці (паўгадзіны). Тады зрабі пірог і дай яшчэ падыйсьці 15 часінаў. Пячы пачынаючы у 400 °Ф29, потым меней. КУЦЬЦЯ 3 кубкі ячменных круц, 1 кубак маку, 2 лыжкі цукру, 2 лыжкі масла, 1 кубак мёду, 1/4 кубка разынкаў, 1/3 кубка салодкай сьмятаны, 1/4 кубка гатовых мігдалаў. 28 300 °F — каля 150 °C. 29 400 °F — каля 205 °C. Намачыць крупы нанач, вымыць і наліць новую ваду. Варыць 2 гадзіны, дадаючы вады. Заліць мак гарачай вадою, перамый, сцадзі, перамялі й вары 10 часінаў. Дадай астачу закрасаў, падавай студзёнае. С А Д A В I Н A КІСЕЛЬ 1 шклянка ягадаў, з шклянкі вады, 1 лыжка бульбяное мукі (крыхмалу) на шклянку жыжкі на густы кісель, цукру да смаку. Зварыць ягады, каб былі мяккія, праціснуць празь сіта, дадаць цукру, уліць бульбяную муку, зьмяшаную з вадою, заварыць, уліць у місы-хормы, астудзіць. Падаваць з цукрам, салодкай сьмятанаю, малаком, a то сокам-мёдам. БРУШНІЦЫ 3 ІГРУШАМІ На 8 шклянак брушніцаў даць 1—2 х. цукру й 1 х. ігрушаў. Перабраць брушніцы, абварыць ля 5 часінаў, выняць на сіта. Абабраць ігрушы, ачысьціць, варыць у вадзе ад брушніцаў, аж пакуль ня будуць прасьветныя. Тады ўкінуць ізь сіта брушніцы і варыць усё разам 30—50 часінаў. ІГРУШЫ МАРЫНАВАНЫЯ іо х. ігрушаў абабраць, ачысьціць, 2 х. цукру зьмяшаць із 2 шклянкамі воцту, заварыць і заліць грушы. Накрыць і адставіць на 24 гадзіны. На заўтрае зьліць, зварыць і гарачым ізноў заліць ігрушы, і адставіць на другія 24 гадзіны. На трэці дзень ізноў зьліць, заварыць і варыць да мякчыні. СМАЖЭНЬНЕ 3 ІГРУШАЎ He зусім сьпелыя ігрушы (4 х.) ачысьціць, абабраць, калі вялікія, пакроіць і выняць зярняткі, зварыць у вадзе напалавіцу, тады ўліць цытрыновага соку, зварыць сыроп із 1 х. цукру ў вадной шклянцы вады, працадзіць. Улажыць ігрушы й варыць, аж пакуль ня будуць прасьветныя. КАМПОТ13 СЛІВАЎ 2 х. сьліваў пакроіць, даліць кубак гарачае вады, усыпаць адну пушачку пэктыну30, дадаць 7 кубкаў цукру, мяшаць дзяравянай лыжкаю й варыць 12 часінаў. Адставіць на 5 часінаў, зьняць шумаўё, наліць у шклянкі і заліць воскам. 30 Пектыны ўжываюцца для атрыманьня жэле. СМАЖАНЬНЕ 13 АРАНЖЫКАЎ 3 аранжыкі, 1 цытрына, цукар. Памыць садавіну, разрэзаць на 4 часьці. Выбраць зярняткі, парэзаць на вельмі ценкія кавалкі. Заліць варанай вадой і адставіць на 24 гадз., каб было вады 2 разы болей, чымся аранжыкаў. Потым памалу варыць 30 часінаў і адставіць на 24 гадзіны. Памерыць і дадаць цукру, колькі ёсьць аранжыкаў. Мяшаць, аж пакуль цукар не разпусьціцца, памалу варыць, аж пакуль не згусьцее. ПУНЧ Зьмяшаць 6 кубкаў аранжыкавага соку, сок із 1 цытрыны, 1/2 кубка соку з малінаў або вішняў, 1/2 кубка цукру, 1 кварта соды (шыпучкі31) ды лёду колькі трэба. ПІТВО 3 РАБАРБАРУ Парэзаць дробна рабарбар, варыць у крыху вады да мякчыні. Працадзіць і навар засаладзіць да смаку, даць лёду. КВАС ХЛЕБНЫ Сухі разовы хлеб палажыць у вядро і заліць варам. Калі вада астыне, усыпаць пару пачкоў дрожджаў, чакаць, пакуль хлеб не ўсплыве. Працадзіць праз палатно і дадаць цукру. Наліць у бутэлькі і ў кожную ўкінуць пару разынкаў, добра заткнуць, уставіць у лядоўку й трымаць добра студзёным, каб не разарвала бутэлек. КВАС ХЛЕБНЫ 3 ЦЫТРЫНАЮ Падсушыць ля паўхунта хлеба, заліць варам, даць пастаяць колькі гадзінаў. Калі астыне, працадзіць, даліць цукру, дрожджы, цытрыновую кісьлю, пакінуць на 24 гадзіны. Разьліць у бутэлькі, заткнуць, трымаць на холадзе, карыстаць па двох днёх. Падрыхтоўка да друку й камэнтары Натальлі Гардзіенкі 31 Відаць, маецца на ўвазе газіраваная вада. У Беларускім інстытуце навукі й мастацтва выйшлі наступныя кнігі: у “Бібліяграфічнай сэрыі”: 1. Янка Купала й Якуб Колас на Захадзе. Нью Ёрк, 1985. — 350 с. 2. Byelorussian Statehood. New York. 1988. — 398 p. 3. 3. Пяць стагодзьдзяў Скарыніяны. Нью Ёрк, 1989. — XXVIII+283 с. 4. Архівы Беларускай Народнай Рэспублікі. Том I. Кн. 1—2. Вільня — Нью Ёрк — Менск — Прага, 1998. — 1721 с. 5. Беларускія слоўнікі й энцыкляпэдыі. Нью Ёрк — Менск, 2002. — ХХХІІІ+57О С. 6. Беларускі й беларусаведны друк на Захадзе: Асобныя выданьні. Бібліяграфія. Нью Ёрк — Менск, 2003. — ХХІІ+582 с. 7. Belarusian Publishing in the West: A Bibliography — Periodicals = Беларускі й беларусаведны друк на Захадзе: Бібліяграфія — Часапісы, газэты. New York, 2004. —ХХ+152 с. 8. Vitaut Kipel, Zora Kipel. Belarusian Publishing in the West: A Bibliography / Published by Belarusian Institute of Arts and Sciences; Institute of Slavic Studies, Polish Academy of Sciences. New York — Warsaw, 2006. — XVI+841 p. y сэрыі ‘Тісторыя эміграцыі”: 1. Ян Максімюк. Беларуская гімназія імя Янкі Купалы ў Заходняй Нямеччыне (1945—1950). Нью Ёрк— Беласток, 1994. — 196 с. 2. Янка Запруднік. Дванаццатка: Дакумэнтальная аповесьць пра дванаццацёх беларускіх хлапцоў у Нямеччыне, Вялікабрытаніі й Бэльгіі (1946—1954 гг.). Нью Ёрк, 2002. — 510 с. 3. Лявон Юрэвіч. Летапісны звод сусьвету Чалавека Сьведамага: Гісторыя газэтаў “Бацькаўшчына” й “Беларус” (1947— 2000). Менск: Беларускі кнігазбор, 2006. — 256 с. — (Бібліятэка Бацькаўшчыны: кн. 8). 4- Барыс Рагуля. Беларускае студэнцтва на чужыне. Выданьне другое, выпраўленае і дапоўненае. Менск: Беларускі кнігазбор, 2006. — 188 с. — (Бібліятэка Бацькаўшчыны: кн. іо).