Гістарычны атлас Беларусі

Выдавец: Арты-Фэкс

Памер: 34с.

Мінск 2004

45.53 МБ

Агульнаадукацыйны ілюстраваны Мінск 2004 ГІСТАРЫЧНЫ АТЛАС БЕЛАРУСІ АГУЛЬНААДУКАЦЫЙНАЕ ІЛЮСТРАВАНАЕ ВЫДАННЕ Атлас прызначаны ў якасці дапаможніка пры вывучэнні гісторыі Беларусі ў школах, гімназіях, ліцэях, коледжах і вышэйшых навучальных установах, а таксама - для абітурыентаў. Ён добра дастасоўваецца да агульнапрынятай вучэбнай праграмы па гісторыі, дае цэласнае ўяўленне аб амаль тысячагадовым гаспадарчым, палітычным і культурным развіцці нашай краіны, таму можа паслужыць і першай падставай для ўсіх, хто самастойна пашырае свае гістарычныя веды. ЗМЕСТ: Археалагічная карта Беларусі ......... 3 Старажытнае насельніцтва на тэры-торыі Беларусі(да VI—IX стст.) ........... 4 Першыя княствы на беларускіх землях (Х-ХІІ стст.) ............................ 5 З’явы, падзеі і асобы ў гісторыі Беларусі (X—XII стст.) ............... 6 Старажытная Русь у XIII стагоддзі..... 7 З’явы,падзеі і асобы ў гісторыі Беларусі (XIII-XIV стст.)............. 8 Утварэнне Вялікага княства Літоўскага, Рускага, Жамойцкага (XIV-XV стст.) ....................... 9 Грунвальд, 15 ліпеня 1410 года........ 10 Беларускія землі ў складзе Вялікага княства Літоўскага (XV—пачатак XVI стст.) ........................... 11 З'явы, падзеі і асобы ў гісторыі Беларусі (XV-XVI стст.) .............. 12 "Еўрапейская Сарматыя" (фрагмент з карты А. Паграбкі,1569 г.) ......... 13 З'явы, падзеі і асобы ў гісторыі Беларусі ў часы Адраджэння (XV -XVI стст.) ........................... 14 Лівонская вайна (1558-1583 гг.) на тэрыторыі Беларусі................. 15 "Вялікае княства Літоўскае" (фрагмент з карты М. Хр. Радзівіла “Сіроткі”,1613 г.) ................... 16-17 Вызваленчы рух (1648-1651 гг.) і вайна паміж Расіяй і Рэччу Паспалітай (1654—1667 гг.) на тэрыторыі Беларусі .................. 18 Беларусь у 1-й чвэрці XVIII ст. Паўночная вайна (1700—1721 гг.) на тэрыторыі Беларусі................... 19 "Геаграфічная карта Каралеўства Польскага" (фрагмент з карты Т. Майера,1750 г.) ..................... 20 З'явы, падзеі і асобы ў гісторыі Беларусі ў XVIII стагоддзі...................... 21 Вайна 1812 года на тэрыторыі Беларусі................................ 22 З'явы, падзеі і асобы ў гісторыі Беларусі ў XIX стагоддзі................ 23 Беларусь і сумежныя тэрыторыі ў 2-й палове XIX стагоддзя ............. 24 З'явы, падзеі і асобы ў гісторыі Беларусі (1901-1921 гг.) ............... 25 Беларуская ССР у 1940 годзе. Узбуйненне тэрыторыі БССР .............. 26 З'явы, падзеі і асобы ў гісторыі Беларусі (1922— чэрвень 1941 г.) ....... 27 Барацьба беларускага народа з фашысцкай агрэсіяй (1941—1944 гг.)...... 28 Вызваленне Беларусі ад нямецка- фашысцкіх захопнікаў (1943-1944 гг.).. 29 З'явы, падзеі і асобы ў гісторыі Беларусі(2-я палова XX ст.) ............ 30 Рэспубліка Беларусь .................... 31 АРХЕАЛАГІЧНАЯ КАРТА БЕЛАРУСІ Змест карты - У.Ф.Ісаенка Край ледавіка (18 тыс. год назад) Стаянкі першабытных людзей Капальні крамяню Першыя прылады працы Старажытныя жытлы Помнікі каменнага веку (100 - 5 тыс. год назад) Помнікі бронзавага веку (4 - 2 тыс. год назад) Помнікі жалезнага веку (7 ст. да н.э. -8 ст. н.э.) Вырабы з бронзы Вырабы з жалеза Ганчарныя вырабы Першабытныя пахаванні Старажытная зброя Манетныя клады Жаночыя ўпрыгажэнні О СТАРАЖЫТНАЕ НАСЕЛЬНІЦТВА НА ТЭРЫТОРЫІ БЕЛАРУСІ (да VI - IX стст.) Старажытны ганчарны выраб - гаршчок з штрыхаванай аздобай Вырабы з жалеза: сякера,дзіда,серп Старажытнае гарадзішча ПЕРШЫЯ княствы НА БЕЛАРУСКІХ ЗЕМЛЯХ (X - XII стст.) ПОЛОТЬСК Цэнтры княстваў r- р rt п (Полацк) І зямель МЕНЬСК Цэнтры ўдзельных _ _ _ О (мінск) княстваў і зямель _ Вслонйм Гарады, якія існавалі ° (Слонім) ў XI - XII СТСТ. 1067 862 Год першых летапісных звестак I Ч Ы Назвы плямёнаў і іх аб’яднанняў Прыкладныя межы княстваў і зямель * Месцы і даты бітваў • • . • Шлях “з вараг у грэкі” З’ЯВЫ, ПАДЗЕІ I АСОБЫ Ў ПСТОРЫІ БЕЛАРУСІ (X - XII стст.) Спаса-Ефрасіннеўская царква ў Полацку Ефрасіння Полацкая (1104 - 1173 гг.) Крыж Ефрасінні Полацкай. (1161 г.) Княжацкае адзенне XI cm. квгнлАпедеспніы Гв мпп^л-f^e цльг^п^сгплнглі ^чтптвьргі л П t п впммійпн'а Ctrur'hQ^KKAZAKПН I бПСІГГківі пнн йПЛ^нйіППНПА Mt а бДКПДА ДЛМЛП ГкЛ** НДПП'ЫНААТДІІСШПІІПП ^Л*ЛП пд&твктіть»» НДМІ«ІЬ«Я--------- ■ імяді. піі^м^дгін п ІНПМНАПКСДГДКАНСПСЛ ПЛШ(ГІІСЛДЛ- Кірыла Тураўскі (1130 - 1182 гг.) Пачатак “Слова” Кірылы Тураўскага СТАРАЖЫТНАЯ РУСЬ у XIII стагоддзі КІЕЎ ® Прыкладныя граніцы краін у XIII ст. Межы рускіх феадальных княстваў і зямель перад мангола-татарскім нашэсцем Сталіцы і цэнтры краін, асобных княстваў і зямель Паходы мангола-татараў Тэрыторыя Залатой Арды А Месцы бітваў і іх даты 31.05.1223 21121237 Аблогі рускіх гарадоў, даты іх абароны Тэрыторыя Старажытнай Русі, падпарадкаваная Залатой Ардзе Сучасная тэрыторыя Беларусі З’ЯВЫ, ПАДЗЕІI АСОБЫ Ў ГІСТОРЫІ БЕЛАРУСІ (XIII - XIV стст.) Вялікі князь Альгерд (1345 - 1377 гг.) Татарскія коннікі Вялікі князь Вітаўт (1392 - 1430 гг.) Вялікі князь Ягайла (1377 - 1392 гг.) Пешы вой з двуручным мячом Забойст.ва Кейстута (1382 г.) Старажытнарускія воі Міндоўг ў Новагародку ;fW‘6 Руіны Крэўскага замка Рыцар-крыжак Новагародскі замак у XIII cm. Андрэй Полацкі ў паходзе Утварэнне Вялікага княства Літоўскага, Рускага, Жамойцкага (XIV - XV стст.) ® ВІЛЬНЯ Сталіцы дзяржаў ^ Месцы і даты 13gg найважнейшых бітваў © Полацк Цэнтры ваяводстваў (з 1413 г.) і аўтаномных зямель Напрамкі нападзенняў О Кобрын Іншыя населеныя пункты нямецкіх рыцараў 11 11і Межы Вялікага княства Літоўскага пры Гедыміне, Альгердзе і Вітаўце Шляхі канцэнтравання ^ — — і напрамкі дзеянняў Межы дзяржаў у 1430 г. саюзных войскаў Тэрыторыі, спрэчныя паміж Вялікім княствам Літоўскім © Аблога Мальбарка і суседнімі дзяржавамі ГРУНВАЛЬД, 15 ліпеня 1410 года РАЗМЯШЧЭННЕ I ДЗЕЯННІ ВОЙСКАЎ САЮЗНІКАЎ Авангард Польскія войскі Войскі ВКЛ Смаленскія палкі Татарская конніца Бамбарды Напрамкі руху войскаў Адыход войскаў ВКЛ Абозы польскіх войскаў і войскаў ВКЛ РАЗМЯШЧЭННЕ I ДЗЕЯННІ ВОЙСКАЎ ТЭЎТОНСКАГА ОРДЭНА L«l Конніца ■■ Пяхота ~~^ Загароды (воўчыя ямы) -& Бамбарды ®““—*• Наступленне войскаў --------► Адступленне войскаў г------1 Абозы войскаў Тэўтонскага 1------1 ордэна (вагендорф) §□ Населеныя пункты Беларускія землі ў складзе Вялікага княства СЛ Літоўскага (XV - пачатак XVI ст.) (•) ВІЛЬНЯ Сталіца Вялікага княства Літоўскага ® ПОЛАЦК Цэнтры ваяводстваў о Мсціслаў Цэнтры княстваў і зямель о Ваўкавыск Гарады і мястэчкі 1441 Год увядзення Магдэбургскага права (гарадскога самакіравання) Дзяржаўная мяжа Вялікага княства Літоўскага Межы ваяводстваў і зямель Межы паміж асобнымі землямі і тэрыторыямі Сучасная граніца Беларусі Ю З’ЯВЫ, ПАДЗЕІ I АСОБЫ Ў ГІСТОРЫІ БЕЛАРУСІ (XV - XVI стст.) Вялікі князь Казімір Ягелон (1440 ■ 1492 гг.) Вялікі князь Аляксандр Ягелон (1492 - 1506 гг.) Будынкі гараджан (XVI cm.) (Фрагмент з карты А. Паграбкі, 1569 г.) “ЕУРАПЕНСКАЯ САРМАТЫЯ” “Сарматыяй” у старажытнай картаграфіі называлі абшары на ўсходзе Еўропы, дзе знаходзіліся і беларускія землі. Аўтар гэтай карты, Андрэй Паграбка з Пльзеня (пам. у 1602 г.), прэзентаваў сваю працу каралю Жыгімонту П Аўгусту. Выкарыстаўшы іншыя картаграфічныя творы, Паграбка дабавіў цікавыя сцэны з тагочаснага побыту і жыцця: палявавне,язду на санках, вандроўны цырк. ficditf'xct З’явы, падзеі і асобы ў гісторыі Беларусі ў часы Адраджэння (XV - XVI стст.) ''Дыспут” - гравюра з кнігі Ф.Скарыны “Ісус Сірахаў” Адзін са старарускіх першадрукаў “Актаіх” Швайпальта Фіёля, выдадзены ў Кракаве ў 1491 г. Пагранічны знак 1545 г. на мяжы ВКЛ з Каронай і Прусіяй Мікола Гусоўскі (1470 - 1533 гг.) Каралева і вялікая княгіня Бона Сфорца (1518 - 1556 гг.) W* ' :-Ш^ “Статут Вялікага княстеа Літойскага”. 1588 г. ^окоігммпыснАкннгл^аілнкбуьгрддіоў Кр4КОа4прНД<рЖЛВІа£ЛНКАГОКОрОЛАПОЛОЙГО іклг;пунрл • нлвконілндкыуЬірллннокрлкбвь СКЫ^ЬШКАППОЛТО^Ь > фІОЛ Ь /н^ПІ^ЬПС ун|когородоу>4>рянкь . нсктлшллікожпгў нлрожелн(уьДпітьч<ЕАТЬА«л"пд літо- “Зубр” (малюнак з хронікі 1573 г.) Францыск Скарына (1490 ■ 1551 гг.) ГГЛММДТІКД САОК6НСКА С'ьаушснш кск^ствд ОСМН ЧДСІГнсловд н « ос . г ое нкы нодны • Hoaw сіП^іТна Л, Z • ЕЕНЛНН Едр^каркн БрАТской > fo ЕГО • 3 ф 43 ■ Д W С’ЛАлпГ* МТра.йг* M^j Ф?Рдла ві . Гродна (з гравюры 1567 г.) Люблінскі сейм 1569 г. «««S+S»» У сярэдневяковым уніеерсітэце (з гравюры XVI cm.) “Граматыка” Лайрэнція Зізанія (1596 г.) Выезд на паляванне (малюнак з хронікі 1568 г.) Навука чытання з дапамогай розгі” (гравюра XVI cm.) Полацкі замак (малюнак XVI cm.) ЛІВОНСКАЯ ВАЙНА (1558 - 1583 гг.) НА ТЭРЫТОРЫІ БЕЛАРУСІ 05 Лівонская (Інфлянцкая) вайна была распачата Расіяй з Лівоніяй, ВКЛ, Польшчай і Швецыяй за пашырэнне сваіх уладанняў на Заходнім накірунку і выхад да Балтыйскага мора. У 1563 г. расіяне ўзялі Полацк, але наваабраны кароль Рэчы Паспалітай (унія ВКЛ і Польшчы, 1569 г.) Стэфан Баторый у 1579 г. адваяваў Полацк і іншыя беларускія землі. ВАЕННЫЯ ДЗЕЯННІ ў 1558-1578 гг. ВАЕННЫЯ ДЗЕЯННІ ў 1579-1582 гг. Паходы расійскіх войск Паходы войск Вялікага княства Літоўскага Т Т Т Т ? Т V Граніцы зямель, занятых расійскімі вайскамі да 1579 г. Паходы войск Рэчы Паспалітай ■ F—1 • >—1 • >—1 ■ >—1 ■ 1—1 Граніцы Вялікага княства Літоўскага пасля Люблінскай уніі 1569 г. (у складзе Рэчы Паспалітай) -• Межы ваяводстваў Цэнтры ваяводстваў ^£^Сокал < ^ Крэпасці, узведзенныя расіянамі Паходы расійскіх войск Тэрыторыя, якая адышла ад Расіі да Рэчы Паспалітай паводле Ям-Запольскага мірнага ® ВІЦЕБСК Веліж о 0 Мазыр 0 Барысаў Цэнтры паветаў Іншыя населеныя пункты дагавору (15.01.1582) Сучасная граніца Беларусі ВЯЛІКАЕ КНЯСТВА ЛІТОУСКАЕ” (фрагмент 18 J Вызваленчы pyx (1648 - 1651 гг.) i вайна паміж Расіяй і Рэччу Паспалітай (1654 - 1667 гг.) на тэрыторыі Беларусі У 1648 - 1651 гг. на Беларусі і Украіне супраць шляхты і магнатаў паўсталі казацка-сялянскія масы. Разгарнуўся шырокі вызваленчы, антыфеадальны рух. Неўзабаве ў падзеі ўмяшалася Расія, якая імкнулася пашырыць свае ўладанні па заходняй мяжы. Гэта прывяло да вайны з Рэччу Паспалітай, у выніку якой Беларусь значна пацярпела, насельніцтва скарацілася амаль удвая.