Леанід Шчамялёў

Выдавец: ПрынтТым

Памер: 48с.

Мінск 1997

28.87 МБ

Міністэрства культуры Рэспублікі Беларусь Саюз мастакоў Рэспублікі Беларусь 1997 ПрынтТым 1 Леанід Шчамялёў — чалавек дзівоснага творчага лёсу, які ўнёс вялікі ўклад у скарбніцу нацыянальнага выяўленчага мастацтва. Ніколі не вабілі яго «злабадзённыя водгукі» на тэму дня, не прыцягвалі павевы моманту, а тым больш патрабаванні моды. У ягонай творчасці няма слізгацення па паверхні, лёгкай даніны жыццепадабенству, мелкаводдзя імгненных задач. Уласцівае гэтаму мастаку адчуванне часу вядзе ў глыбіні, да сур’ёзных вобразна-пластычных пошукаў, не проста да «адлюстравання» — да спасціжэння свету, да роздуму аб існасці гэтага свету. Узняць пласт сучаснасці або гісторыі, выявіць раскідзістую карнявую сістэму, выкрыць прычынна-следчыя сувязі пэўных жыццёвых з’яў і працэсаў, злавіць «гены» вобраза чалавека, прыроды, рэчаў: вось так фарміруе Шчамялёў патрабаванні да сябе і бліскуча сцвярджае іх сваёй творчай практыкай. Ён у шэрагу творцаў, для якіх жывапіс ёсць пастаянная ўнутраная патрэба, а не паспешлівая рэакцыя на сённяшняе надвор’е. Палотны яго ў гэтым сэнсе празрыстыя, заўсёды бачыш: вось гэта нараджалася болем сэрца — радасцю душы. Можна знайсці сярод іх менш удалыя, але такіх, што прадыктаваныя «розуму халодным назіраннем», пазбаўленыя хоць бы часцінкі асабістай веры, страсці, трывогі, — не сустрэнеш. Таму каго б або што б ні пісаў мастак — Максіма Багдановіча або Янку Купалу, Віталя Цвірку або Гаўрылу Вашчанку, Льва Даватара або безыменнага Апалчэнца сорак першага, Барыса Савінкава або Нестара Махно, краявіды Мінска або віцебскія куткі дзяцінства, навальнічнае неба вайны або першы светлы дзень міру, вытанчаных коней або празрыста-мінорную лістоту, — паўсюль адчуваеш прысутнасць ягонай асобы, яго перакананасць, пазіцыю. Хто мы? Адкуль мы? Як мы жылі і як мы жывём? Гэтыя пытанні аб самым галоўным, і жывапісец адказвае на іх з усёй мерай чалавечай і мастацкай шчырасці, сцвярджаючы на палотнах заўсёдныя каштоўнасці быцця. Шчамялёў без сумнення нарадзіўся пад шчаслівым сузор’ем Вадалея: востры, жывы розум, вытанчаная душа, высокароднасць сумлення, асэнсаванне сваёй маральнай задачы — усё гэта жыватворныя сілы ягонага жывапісу. Як асоба і мастак, ён набіраў сілы імкліва, ад выставы да выставы, ад твора да твора. Гэты падспудны рост воку, зразумела, не бачны. Мы заўважаем, як расце дзіця або збожжа. А на ніве мастацтва рост — паняцце складанае, не падпарадкаванае ўліку. Колькі мастакоў спустошваецца, так і не паспеўшы адчуць уласнага руху наперад. Сустракаючы новыя палотны Шчамялёва на выставах, многія здзіўляліся: і адкуль тут гэта? Чаму? Якім чынам? Памятаю, колькі нарабілі ўсвой час пярэпалахутакія нечаканыя для «звыклага» Шчамялёва рэчы, як «Арышт Б.Савінкава», «1918-ы», «Трыбунал», «Семнаццацігадовыя», серыя «ню». Адказ можа быць просты — такая прырода сапраўднага талента, такая ўласцівасць шматграннага дару ад Бога. Непрыхаваны інтарэс да ўсяго новага, юначую ўлюбёнасць у мастацтва Шчамялёў нясе ў сабе ўсё жыццё. Ён строгі ў сваіх ацэнках, непрымірымы да фальшу, часам памыляецца ў сваіх меркаваннях, але заўсёды адданы сваім мастакоўскім прынцыпам. A галоўны прынцып у яго такі: бачу і разважаю з нагоды ўбачанага. He капіраваць натуру, a пластычна пераўтварыць яе. У канкрэтыцы — шукаць абагульненне, у адназначным сімвал, у прыватным — агульнае. Леаніду Дзімітрыевічу — семдзесят пяць, але па-ранейшаму і сёння яму ўласціва пастаяннае адчуванне чакання, спадзяванне на ажыццяўленне мары, прадчуванне сустрэчы з будучым. Гэта тая сіла, якая кіруе мастаком, дае яму стымул да дзеі. У такога імкнення няма межаў. Мяняюцца ягоныя формы, мэты, але застаецца нязменным сам парыў. Таму і не старэе чалавек-творца, і нават, стаміўшыся фізічна, ён унутрана заўсёды захоўвае маладосць. Можна было б многа расказваць пра роздум майстра, пра тое, ад чаго ён пакутуе, што яго радуе. Але лепш за ўсё паглядзець ягоныя работы, пагаварыць з ім пра сённяшні дзень мастацтва, аб праблемах заўтрашніх... Барыс КРЭПАК, заслужаны дзеяч мастацтваў Рэспублікі Беларусь 2 Леанід Шчамялёў, народны мастак Беларусі, лаўрэат Дзяржаўнай прэміі Беларусі, кавалер медаля Францішка Скарыны. Нарадзіўся ў 1923 г. у Віцебску. Удзельнічаў у Вялікай Айчыннай вайне з першага па апошні дзень, быў цяжка паранены пад Мазыром. 3 1947 па 1959 г. вучыўся ў мастацкім вучылішчы і мастацкім інстытуце ў Менску. Выкладаў маляванне ў ліцэі, мастацкім вучылішчы, палітэхнічным інстытуце. У мастацкіх выстаўках удзельнічае з 1958 г., утым ліку персанальных (1962, 1964, 1974, 1982, 1983 г.г.), міжнародных (Канада, ЗША, Францыя, Італія, Ізраіль, Фінляндыя, Нямеччына, Аўстралія, Іспанія). Творы Леаніда Шчамялёва набылі вядомыя галерэі, музеі, а таксама ўладальнікі прыватных збораў Беларусі, Расіі, Украіны, Італіі, Канады, ЗША, Ірака, Іспаніі, Ізраіля. 3 Нацюрморт “Памяці 1794 г.”. 1993 4 Партрэт Маргарыты. 1993 5 Караван. 1995 6 Партрэт у інтэр’еры. 1995 7 Нацюрморт “Інтэр’ер”. 1995 8 Па першым снезе. 1996 9 Светалунне. 1991 10 Зіма на Іслачы. 1996 11 Цёплаелета. 1995 12 Майскі вечар. 1996 13 Купалле. 1984 14 Снежань. 1996 15 Лета ў Астрашыцкім. 1994 16 Купанне ў маі. 1993 17 Насця ў Венецыі. 1995 18 Ніколь. 1996 19 Нацюрморт “Восень” . 1995 20 Ягор і Святлана. 1994 21 Восеньская раніца. 1982 22 Партрэт Юліаны. 1996 23 На палях Віцебшчыны. 1985 24 ■шмм Дождж прайшоў. 1995 25 ,#/л Сонейка маё. 1996 26 Наўскраіне Магілёва. 1985 27 Нацюрморт з лямпай. 1989 28 Нечаканасць. 1995 29 У дзюнах. 1990 30 Грэцыя. 1995 31 Нацюрморт “Мой свет”. 1986 32 Сакавік. 1996 33 Восеньскі касцёр. 1980 34 Зіма ў Пінску. 1996 35 Дзвіна. 1985 36 Нацюрморт “Свята”. 1989 37 ПартрэтАлены Малочка. 1990 38 Поўдзень. 1995 39 Лівень прайшоў. 1986 40 Ён і яна.1989 41 Восеньскі пакой. 1988 42 СПІС РЭПРАДУКЦЫЙ: 1. Як быццам у сне. 1995 г., х. м. 180x180 2. Кацярына. 1990 г., х. м. 90x50 3. Нацюрморт “Памяці 1794 г.” 1993 г., х. м. 80x100 4. Партрэт Маргарыты. 1993 г., х. м. 100x150 5. Караван. 1995 г., х. м. 60x80 6. Партрэт у інтэр’еры. 1995 г., х. м. 80x100 7. Нацюрморт “Інтэр’ер”. 1995 г., х. м. 60x80 8. Па першым снезе. 1996 г., х. м. 100x150 9. Светалунне. 1991 г., х. м. 180x180 10. Зіма на Іслачы. 1996 г., х. м. 30x40 11. Цёплае лета. 1995 г., х. м. 89x130 12. Майскі вечар. 1996 г., х. м. 120x150 13. Купалле. 1984 г., х. м. 50x70 14. Снежань. 1996 г., х. м. 80x100 15. Лета ў Астрашыцкім. 1996 г., х. м. 110x130 16. Купанне ў маі. 1993 г., х. м. 90x100 17. Насця ў Венецыі. 1995 г., х. м. 100x120 18. Ніколь. 1996 г., х. м. 60x80 19. Нацюрморт “Восень”. 1995 г., х. м. 52x56 20. Ягор і Святлана. 1994 г., х. м. 100x100 21. Восеньская раніца. 1982 г., х. м. 100x100 22. Партрэт Юліаны. 1996 г., х. м. 80x130 23. На палях Віцебшчыны. 1985 г., х. м. 157x180 24. Дождж прайшоў. 1995 г., х. м. 70x80 25. Сонейка маё. 1996 г., х. м. 74x118 26. На ўскраіне Магілёва. 1985 г., х. м. 52x56 27. Нацюрморт з лямпай. 1989 г., х. м. 40x50 28. Нечаканасць. 1995 г., х. м. 90x100 29. У дзюнах. 1990 г., х. м. 90x120 30. Грэцыя. 1995 г., х. м. 40x60 31. Нацюрморт “Мой свет”. 1986 г., х. м. 89x110 32. Сакавік. 1980 г., х. м. 48x59 33. Восеньскі касцёр. 1980 г., х. м. 30x40 34. Зіма ў Пінску. 1996 г., х. м. 90x100 35. Дзвіна. 1985 г., х. м. 130x180 36. Нацюрморт “Свята”. 1989 г., х. м. 52x56 37. Партрэт Алены Малочка. 1990 г., х. м. 50x70 38. Поўдзень. 1995 г., х. м. 50x60 39. Лівень прайшоў. 1986 г., х. м. 130x180 40. Ён і яна. 1989 г., х. м. 80x90 41. Восеньскі пакой. 1988 г., х. м. 30x60 42. Нацюрморт “Ружы ў зялёным збане”. 1981 г., х. м. 40x50 43 44