Англа-беларускі размоўнік

А.Я.Міхнебіч

Н.М.Набічэнка 

АНГЛАБЕЛАРУСКІ

РАЗМОЎНІК

1. Y. Mikhnevich, N. M. Navichenka

ENGLISH-BYELORUSSIAN PHRASE-BOOK

Minsk «Navuka i tekhnika* 1992

А. Я. Міхневіч, Н. М. Навічэнка

АНГЛА-БЕЛАРУСКІ

РАЗМОЎНІК

Мінск «Навука і тэхніка» 1992

ББК81.2Англ -4

М69

English-Byelorussian phrase-book comprises 11 thematic units which will equip you to deal with everyday situations when you visit Byelorussia. Each unit introduces the essential language item in context. A list of words on the topic after each unit will give the speaker an opportunity to make up his own sentences. The last additional unit gives basic grammatical and phonetic explanation.

The phrase-book is designed for tourists from English-speaking countries who want to improve their Byelorussian. It also can be used by people studying English.

Рэцэнзент кандыдат філалагічных навук А. Г. Храмчанкаў

Міхневіч А. Я., Навічэнка Н. М.

М69 Англа-беларускі размоўнік.— English-Byelorussian phrase-book.—^Мн.: Навука і тэхніка, 1992.—240 с.

ISBN 5-343-00755-4.

Размоўнік складаецца з 11 тэматычных раздзелаў, якія дапамогуць вам весці нескладаны дыялог на актуальныя тэмы, звязаныя з жыццём Беларусі. У канцы кожнага раздзела змяшчаецца слоўнікавы матэрыял, які дазваляе самастойна будаваць новыя фразы. Дадатковы раздзел змяшчае кароткі нарыс беларускай фанетыкі і граматыкі.

Для замежных турыстаў, якія наведваюць Беларусь, для нашых суайчыннікаў, што жывуць у англамоўных краінах і імкнуцца ўдасканаліць веданне беларускай мовы. Можа быць выкарыстаны і як дапаможнік для тых, хто вывучае англійскую мову.

4602030000—072

М316(03)—92

120—91

ББК 81.2Англ-4+81.2Бел-4

ISBN 5-343-00755-4

© А. Я. Міхневіч, Н. М. Навічэнка,

1992

INTRODUCTION

This phrase-book is desig­ned for students learning Byelorussian in the medium of English. The need for such a phrase-book is becoming more urgent because of the growing number of foreign visitors including those of Byelorussian origin. The Bye­lorussians welcome all people of good will who are interes­ted in Byelorussian history, culture and language and who want to renew broken contacts or to establish econo­mic, political, scientific, cultu­ral and personal relations.

The phrase-book compri­ses eleven thematic units and one on grammar (which is the last one). The thematic units are intended as an aid for participating in everyday con­versation and to present some information about Byelorus­sia. Together with the set phrases this book provides an initial introduction to Byelo­russian linguistics and the history of Byelorussia.

СЛОВА

ДА НАШЫХ ГАСЦЕЙ

Вы трымаеце ў руках «Англа-беларускі размоўнік» — дапаможнік для асоб, якія валодаюць англійскай моваю і жадаюць размаўляць па-беларуску. Такая патрэбнасць становіцца сёння ўсё больш актуальнай, бо часцей і часцей у нашу рэспубліку прыязджаюць жыхары англамоўных краін, у тым ліку і розных пакаленняў выхадцы з Беларусі. Беларускі народ шчыра вітае ўсіх, хто едзе да яго з адкрытым сэрцам, хто цікавіцца яго лёсам, культурай, моваю, хто хоча ўзнавіць перарваныя сувязі або наладзіць эканамічныя, палітычныя, навуковыя, культурныя, а таксама асабістыя кантакты.

Размоўнік складаецца з адзінаццаці тэматычных раздзелаў і аднаго (апошняга, дванаццатага) спецыяльнага. Тэматычныя раздзелы па зместу зарыентаваны перш за ўсё на тое, каб даць магчымасць весці нескладаны дыялог на агульныя тэмы і разам з тым забяспечыць першапачатковае азнаямленне з Беларуссю. Іншымі словамі, размоўнік мае лінгва-краіназнаўчую накіраванасць.

The phrase-book is comp­rised mainly of the most fre­quently used conversational phrases and expressions.

It should be noted that English and Byelorussian phrases used here are not translated literally. The aut­hors wished to convey the meaning of certain phrases (questions, replies etc.). Mo­reover literal translation is not always possible because of the unique lexical and grammatical structures of any language and its peculiar idioms.

Additional linguistic infor­mation is given after each topic. It gives the speaker an opportunity to make up his own sentences.

The 12th unit of the phra­se-book is a short article on Byelorussian phonetics and grammar written for people who are interested in Byelo­russian linguistics.

We welcome all visitors to Byelorussia, wish them a plea­sant stay in our republic and success in mastering the Bye­lorussian language.

Моўны матэрыял y размоўніку найчасцей падаецца ў выглядзе найбольш ужывальных маўленчых формул, гутарковых зваротаў, а таксама частотных моўных адзінак па-за кантэкстам — слоў і словазлучэнняў.

Варта падкрэсліць, што англійскія і беларускія фразы не з’яўляюцца даслоўным перакладам, бо, па-першае, галоўным для складальнікаў размоўніка было перадаць сэнс той ці іншай рэплікі (пытання, адказу, разважання і г. д.), а па-другое, даслоўны пераклад вельмі часта проста немагчымы, бо, як вядома, кожнай мове ўласціва пэўная лексіка-граматычная непаўторнасць, яе адметная ідыяматычнасць.

Пасля кожнай з адзінаццаці тэм у канцы раздзелаў змяшчаюцца дадатковыя лексічныя звесткі, што дае магчымасць творча выкарыстоўваць маўленчыя формулы і самастойна будаваць новыя фразы.

Апошні дванаццаты раздзел — гэта кароткі нарыс беларускай фанетыкі і граматыкі для тых, хто зацікавіцца тэарэтычнымі звесткамі аб мове беларускага народа.

Вітаем гасцей зямлі беларускай і шчыра жадаем ім шчаслівага знаходжання ў нашай рэспубліцы і поспехаў у авалодванні беларускай мовай.

Conventional signs

Умоўныя абазначэнні

() Alternative vocabulary is ' placed in round brackets.

For example: My father (mother) speaks Byelo­russian. {English).

[] Grammar variants such as gender, singular and plural forms are placed in square brackets, e. g. I [she] am [is] happy to have met you.

|| Straight brackets are used to mark the parts of phrases that may be omit­ted without changing the sense: When are you going to come \to see us\? // Slashes between words and word combinations indicate synonyms: The post comes in the mor­ning and in the evening.

... Three dots at the end or in the middle of the phra­se indicate that it is not finished: We are very sorry...

() У круглых дужках падаюцца варыянты прадметна-тэматычнага характару, напрыклад: Мой бацька (маці) валодае беларускай (англійскай) мовай.

[] Квадратныя дужкі змяшчаюць граматычныя варыянты—формы роду, ліку і г. д., напрыклад: Я проста шчаслівы [шчаслівая], што сустрэу [сустрэла] вас.

II У прамыя дужкі заключаны факультатыўныя часткі выказвання, якія нясуць дадатковую інфармацыю: Калі прыйдзеце \да нас\?

// Праз паралелькі прыводзяцца варыянты-сінонімы: Пошту прыносяць ранкам і вечарам//уранку і ўвечары.

... Шматкроп’е ў канцы або сярэдзіне фразы ўказвае на тое, што выказванне патрабуе завяршэння, напрыклад: Мы вельмі шкадуем, ійто...

1. LANGUAGE
2. Knowledge of languages

I don’t know the Byelorussian language.

He doesn’t know any other language except English.

Everybody in our group knows Egnlish.

My native tongue is Byelo­russian (Russian, Ukrai­nian, Polish, English, Ger­man, French).

I’m happy to hear Byelorus­sian.

My father (mother) speaks Byelorussian.

What languages do you speak?

Do you speak only one lan­guage? — I speak only one language (only Eng­lish, only Byelorussian).

No, I speak three languages: English, Byelorussian and Russian.

2. Word

What does this word mean?

I know only some Byelorus­sian words.

What do you call it in Byelo­russian?

Please write down this word.

I don’t understand this word.

Please repeat the last (first) word.

1. MÖBA
2. Вёданне моў

Я не вёдаю беларўскай мбвы.

Ен не вёдае іншай мбвы, аккрамя англійскай.

Англійскай мбвай валбдаюць усё члёны нашай грўпы. Мая рбдная мбва беларўская (рўская, украінская, пбльская, англійская, нямёцкая, францўзская).

Мне вёльмі прыёмна чуць беларўскую мбву.

Мой бацька (мая маці) валбдае беларўскай мбвай.

Якімі мбвамі вы валбдаеце?

Вы валбдаеце тблькі аднбй мбвай? — Так, тблькі аднбй (тблькі англійскай, тблькі беларўскай).

He, я валбдаю трыма мбвамі: англійскай, беларўскай і рўскай.

2. Слбва

Што значыць гэтае слбва?

Я вёдаю асббныя беларўскія слбвы.

Як гэта называецца па-беларўску?

Напішыце, калі ласка, гэтае слбва.

Я не разумёю гэтае слбва.

Паўтарыце, калі ласка, апбшняе (пёршае) слбва.

It’s difficult for me to decline and conjugate Byelorus­sian words.

How is this word declined (conjugated) ?

This word must be remembe­red.

This word sounds similar to English. It’s not difficult to remember.

It’s very kind of you to say so.

Byelorussian sounds beauti­ful.

3. Sentence

I don’t understand this sen­tence.

It’s easier for me to under­stand short sentences.

1 understand all the words, but I can’t catch the whole sentence.

1 can’t get the meaning of this sentence.

1 don’t know all the words in this sentence.

How do we translate this sentence?

What does this sentence mean?

Which sentence is not clear to you?

This sentence is a Byelorussi­an saying, you can’t un­derstand it literally.

And this sentence is a line from Yanka Kupala’s poem.

4. Speaking

What is the Byelorussian for...?

Мне цяжка змяняць беларўскія слбвы.

Як змяняецца гэтае слбва?

Гэтае слбва трэба запбмніць.

Гэтае слбва падббнае да англійскага, яго няцяжка запбмніць.

Вашы слбвы нам вёльмі прыёмныя.

Беларўскае слбва прыгбжа гучыць.

3. Сказ

Я не зразумёў [не зразумёла| гэты сказ.

Мне лягчэй успрымаць карбткія сказы.

Слбвы я разумёю, а ўвёсь сказ — не.

Мне няясны сэнс гэтага сказа.

He ўсё слбвы ў гэтым сказе мне знаёмыя.

Як перакласці гэты сказ?

Што значыць гэты сказ?

Які сказ вы не зразумёлі?

Гэты сказ — беларўская прыказка, ягб нёльга разумёць літаральна.

А гэты сказ — радбк з вёрша Янкі Купалы.

4. Гаварэнне

Як сказаць па-беларўску...?

Do you speak Byelorussian?

You speak our language fairly well (not badly, well, flu­ently) .

Do your parents speak Byelo­russian?

You can speak Byelorussian or English to us.

Let’s speak Byelorussian.

I learned to speak Byelorus­sian when |I was| at home.

We all speak a little Byelo­russian.

I’m eager to speak Byelorus­sian.

Why doesn’t everybody speak Byelorussian here?

What languages do they spe­ak in your republic?

They always speak Byelorus­sian (Russian, English).

Do these children speak Bye­lorussian?

You are talking too fast.

Could you speak more slowly, please?

Would you speak a little slower?

Please don’t speak so fast.

When you speak slower I un­derstand it better.

Does anybody Speak English (Russian, Polish) here?// Is English spoken here?

5. Pronunciation

How is this word (sentence) pronounced?

Вы гавбрыце па-беларўску?

Вы дббра (нядрэнна, спраўна, цудбўна) гавбрыце на нашай мбве.

Вашы бацькі гавбраць па-беларўску?

Вы мбжаце гаварыць з намі па-беларўску або па-англійску.

Давайце пагавбрым па-беларўску.

Гаварыць па-беларўску я вучыўся [вучылася] яшчэ дбма.

Мы ўсё трбшкі гавбрым пабеларўску.

Мне вёльмі хбчацца гаварыць па-беларўску.

Чамў не ўсё ў вас гавбраць па-беларўску?

На якіх мбвах гавбраць у вашай рэспўбліцы?

Яны заўсёды гавбраць па-беларўску (па-рўску, паанглійску).

Гэтыя дзёці гавбраць па-беларўску?

Вы гавбрыце вёльмі хўтка.

Ці не маглі б вы гаварыць крыхў павбльней?

Гаварыце, калі ласка, трбшкі павбльней.

Прашў вас гаварыць не спяшаючыся.

Калі гавбраць павбльней, я лёпш разумёю.

Ці гавбрыць тут хто-нёбудзь па-англійску(па-рўску,папбльску) ?

5. Вымаўлённе

Як вымаўляецца гэтае слбва (гэты сказ)?

Do I pronounce this sound (word) correctly?

It’s difficult for me to master Byelorussian pronuncia­tion.

Is my pronunciation correct?

Your pronunciation is good.

I must still work at my Byelo­russian pronunciation.

English pronunciation differs much from Byelorussian.

Pronunciation of certain sounds or their combina­tions is given in the dic­tionary.

What are the main rules of Byelorussian pronun­ciation?

Did I put the stress in this word correctly?

What intonation do we use in this sentence?

Don’t pay attention to your pronunciation. Don’t be afraid! Have a try!

Your Byelorussian pronun­ciation is already good.

Let’s do some exercises on Byelorussian pronuncia­tion.

I’d like to speak Byelorussian without any accent (with a proper Byelorussian pro­nunciation) .

6. Understanding

You can speak Byelorussian.

I understand everything.

Ці правільна я вымаўляю гэты гук (гэтае слбва)?

Мне цяжка авалбдаць беларўскім вымаўлённем.

Ці правільнае маё вымаўлённе?

У вас дббрае вымаўлённе. Мне трэба яшчэ ўдасканальваць беларўскае вымаўлённе.

Англійскае вымаўлённе вёльмі адрбзніваецца ад беларўскага.

Вымаўлённе асббных гўкаў або спалучэнняў гўкаў адзначаецца ў слбўніках.

Якія аснбўныя правілы беларўскага вымаўлёння?

Ці правільна я зрабіў [зрабіла] націск у гэтым слбве?

3 якбй інтанацыяй трэба вымаўляць гэты сказ?

He зважайце на вымаўлённе, гаварыце смялёй.

Вы ўжо нядрэнна валбдаеце беларўскім вымаўлённем.

Давайце зрббім нёкалькі практыкаванняў па беларўскім вымаўлённі.

Мне хбчацца навучыцца гаварыць чыста па-беларўску (з чыстым беларўскім вымаўлённем).

6. Разумённе

Вы мбжаце гаварыць па-беларўску, я ўсё разумёю.

Could you speak slower plea­se? I can’t follow you.

1 [don’t] understand you.

He doesn’t understand anyt­hing in Byelorussian.

Do you understand me?

I understand a little Byelorus­sian.

Will you say it again, please?

I didn’t get you.

I can’t understand this sen­tence.

[Гт| sorry, what did you say?

What is he saying?

The meaning of this sentence is not quite clear to me.

We understand each other very well.

1 can’t follow you because you are talking too fast.

Ці не мбжаце вы гаварыць павбльней? Я не разумёю вас.

Я вас разумёю [не разумёю].

Ен нічбга не разумёе па-беларўску.

Вы мянё разумёеце?

Я трбшкі разумёю па-беларўску.

Паўтарыце, калі ласка, яшчэ раз, я вас не зразумёў [не зразумёла].

Я не магў зразумёць гэты сказ.

Што вы сказалі?

Што ён гавбрыць?

Сэнс гэтага выказвання мне не зусім зразумёлы.

Мы дббра разумёем адзін аднагб.

Я не магў зразумёць, бо вы вёльмі хўтка гавбрыце.

7. Reading

I can read a little Byelorus­sian but 1 don’t speak it. He [she] reads with the help of a dictionary.

Do you read Byelorussian newspapers (journals, books)?

Can you read what is printed here?

It’s illegible. I can’t read what is written here.

Read it aloud, please.

I like to read to myself.

Don’t read so fast, please.

I want to read this book once again.

7. Чытанне

Я трбшкі чытаю па-беларўску, але не гаварў.

Ен [яна] чытае са слбўнікам.

Ці чытаеце вы беларўскія газёты (часбпісы, кнігі)?

Вы мбжаце прачытаць, што тут надрукавана?

Напісана невыразна, я не магў прачытаць.

Прачытайце, калі ласка, гэта ўгблас.

Я люблю чытаць сам сабё.

He чытайце, калі ласка, так хўтка.

Хачў перачытаць гэтую кнігу.

Could you recite some verses by Byelorussian poets?

I’d like to buy a book in Byelo­russian.

Reading is a good method of learning a foreign lan­guage.

8. Spelling and writing

It’s difficult (easy) for me to write Byelorussian.

I can write English and Russian.

He is learning to write Byelorussian.

Please spell your name in English and Byelorussian.

Will you write down your [his, her] address and phone number?

I’ll write to you from London (Moscow, New York).

You write quite legibly.

You write a good hand.

This letter is written like this.

What’s the spelling of this word?

Do you know the Byelorussian alphabet?

Have you received my letter?

Please write to us!

Пачытайце нам вёршы беларўскіх паэтаў.

Я хачў купіць якую-нёбудзь. беларўскую чытанку.

Чытанне — дббры сгюсаб вывучэння мовы.

8. Пісанне

Мне цяжка (няцяжка) пісаць па-беларўску.

Я пішў па-англійску і парўску.

Ен вўчыцца пісаць па-беларўску.

Напішыце, калі ласка, ваша імя і прбзвішча па-англійску і па-беларўску.

Прашў напісаць ваш [ягб, яё] адрас і нўмар тэлефбна.

Я напішў вам з Лбндана (Масквы, Нью-Йбрка).

Вы пішаце вёльмі разббрліва.

У вас дббры пбчырк.

Гэтая літара пішацца вось так.

Як пішуць гэтае слбва?

Вы вёдаеце беларўскія літары (беларўскі алфавіт) ?

Ці атрымалі вы мой ліст (маё пісьмб)?

Пішыце нам, калі ласка!

9. Translation

You don’t have to translate. I understand everything.

9. Пераклад

He трэба перакладаць, мне ўсё зразумёла [я ўсё разумёю].

Please translate it into Eng­lish (Spanish, Russian).

Do you need an interpreter?

Will you please invite an inter­preter for us?

Don’t translate it word for word. Think about the meaning of the whole sen­tence.

I read Byelorussian books in English translation.

Could you put it from Byelo­russian into English?

Do you have any books about Byelorussia in English?

Will you please translate what is written here?

Перакладзіце, калі ласка, на англійскую (іспанскую, рўскую) мбву.

Ці патрэбны перакладчык? Запрасіце, калі ласка, сюды (да нас) перакладчыка.

He перакладайце літаральна. Дўмайце аб сэнсе ўсягб сказа.

Я чытаю беларўскія кнігі ў перакладзе.

Ці не маглі б вы перакласці гэта з беларўскай мовы на англійскую?

Ці ёсць у вас кніжкі пра Беларўсь на англійскай мове?

Перакладзіце, калі ласка, што тут наш'сана.

10. Studying languages

What languages do you study?

I’m studying Byelorussian.

I’d like to learn the language of my ancestors.

I’d like to learn the Byelorus­sian language.

My friends are interested in the language of the Byelo­russian people.

How can we start learning Byelorussian?

Studying Byelorussian is my hobby.

Do you have any Byelorussian study groups?

Do they study Byelorussian at school?

10. Вывучэнне моў

Якія мбвы вы вывучаеце?

Я вывучаю беларўскую мбву.

Мне хбчацца вывучаць мбву маіх прбдкаў.

Я хацёў бы займацца беларўскай мбвай.

Маё таварышы вёльмі цікавяцца мбвай беларўсаў.

Як мбжна пачаць вывучаць беларўскую мбву?

Вывучэнне беларўскай мбвы — мой занятак у вбльны час (маё хббі).

У вас ёсць гурткі па вывучэнні беларўскай мбвы?

Беларўская мбва вывучаецца ў шкбле?

Do the students of technical institutes study Byelorus­sian?

Is Byelorussian compulsory for residents of Byelorus­sia?

11. Textbooks

Are there any Byelorussian textbooks for foreigners?

Where can I buy a textbook on Byelorussian?

I am interested in textbooks on biology (chemistry, study of literature).

Are any textbooks published in Russian (English, Ger­man) in Byelorussia?

How much is a textbook for the first school-form?

Do you know who is the author of this textbook?

The drawings in this textbook are very (not very) good.

Do you use textbooks publi­shed in foreign countries?

I’d like to see a pocket text­book on Byelorussian.

Could I see a Byelorussian selftaught?

The simplest textbook on the language is a phrase­book.

Ці вывучаюць беларўскую мбву студэнты тэхнічных інстытўтаў?

Ці абавязкбвае вывучэнне беларўскай мбвы пастаяннымі жыхарамі Беларўсі?

11. Падрўчнікі

Ці ёсць падрўчнікі па беларўскай мбве для іншазёмцаў?

Дзе мбжна кут'ць падрўчнік па беларўскай мбве?

Я цікаўлюся беларўскімі падрўчнікамі па біялбгіі (хіміі, літаратуразнаўстве).

Ці выхбдзяць на Беларўсі падрўчнікі на рўскай (англійскай, нямёцкай) мбве?

Кблькі каштўе падрўчнік для пёршага класа?

Вы не вёдаеце, хто аўтар гэтага падрўчніка?

Малюнкі ў гэтым падрўчніку вёльмі (не вельмі) удалыя.

Ці карыстаецеся вы падрўчнікамі, што выхбдзяць у іншых краінах?

Хацёлася б набыць кішэнны^ падрўчнік па беларўскай мбве.

Ці не мбг бы я набыць падрўчнік для самастбйнага вывучэння беларўскай мбвы?

Самы прбсты падрўчнік па мбве — гэта размбўнік.

12. Dictionary

I read (write) Byelorussin with the help of a dictio­nary.

He [she] wants to buy a con­cise Byelorussian defining dictionary.

Do you have an EnglishByelorussian (Byelorussi­an-English) dictionary?

What kind of dictionary is it?

Do you sell Byelorussian spel­ling dictionaries?

When was the first Byelorus­sian dictionary published?

Please tell me about the I. I. Nasovich’s Byelorussian dictionary.

What is the most complete dictionary of modern Bye­lorussian?

What types of Byelorussian dictionaries have been pub­lished in the republic?

In what does this dictionary differ from the others?

How is this word defined in the dictionary?

Where do they sell dictiona­ries?

Vocabulary

dialect

dictionary

expression

colloquial expression set-expression

idiom

intonation

language

foreign language

12. Слбўнік

Я чытаю (пішў) па-беларўску са слбўнікам.

Ен [яна] хбча куш'ць малы тлумачальны слбўнік беларўскай мбвы.

Ці ёсць у вас англа-беларўскі (беларўска-англійскі) слбўнік?

Які гэта слбўнік?

Ці прадаёцца ў вас арфаграфічны слбўнік беларўскай мбвы?

Калі з’явіўся на Беларўсі пёршы беларўскі слбўнік?

Раскажыце, калі ласка, пра слбўнік беларўскай мбвы I. I. Насбвіча.

Які найвялікшы слбўнік сучаснай беларўскай мбвы?

Якія тыпы слбўнікаў беларўскай мбвы ствбраны ў рэспўбліцы?

Чым адрбзніваецца гэты слбўнік ад іншых?

Як тлумачыцца гэтае слбва ў слбўніку?

Дзе ў вас прадаюцца слбўнікі?

Лексічныя звесткі

гавбрка, дыялёкт

слбўнік

выраз // зварбт

размбўны выраз//зварбт устбйлівы выраз

ідыёма

інтанацыя

мбва

замёжная мбва

literary language national language official language

spoken language written language

Bulgarian language Czech language Lithuanian language Polish language Russian language Slovak language letter

Page paper pen pencil practice sentence simple sentence complex sentence compound sentence slang speak

speak fast

speak slowly speech

indirect speech

direct speech clear speech stress syllable text

oral text printed written text vocabulary word

літаратўрная мбва нацыянальная мбва афіцыйная//дзяржаўная мбва

вўснае маўлённе пісьмбвае маўлённе балгарская мбва чэшская мбва літбўская мбва пбльская мбва рўская мбва славацкая мбва

літара старбнка папёра рўчка албвак

практыкавацца сказ

прбсты сказ

складаназалёжны сказ складаназлўчаны сказ жаргбн

гаварыць

гаварыць хўтка

гаварыць павбльна мбва

ускбсная мбва

прбстая мбва выразнае маўлённе націск

склад

тэкст

вўсны тэкст друкаваны тэкст пісьмбвы тэкст

слбўнік, лексікбн слбва

1. CONVERSATIONAL FORMULAS
2. Introducing yourself

I — we

you singular plural (polite)

he

she they

it

this (that) man this (that) man this (that) woman this (that) young man this (that) girl
this	(that)	boy
this	(that)	child
our	(your)	friend
our	(your)	colleague
this	(that)	gentleman
this	(that)	lady
our	(your)	boss (chief)
our	(your)	guide
our	(your)	driver
our	(your)	interpreter

tourist excursionist

guest

fellow-traveller

visitor

acquaintance

American (woman)

English(man), English

(woman)

1. МОЎНЫ ЭТЫКЕТ
2. Абазначэнне асббы

я — мы ты — вы мн. лік

Вы ветлівая форма ён яна яны яно гэты (той) чалавёк гэты (той) мужчына гэтая (тая) жанчына гэты (той) юнак гэтая (тая) дзяўчына гэтая (тая) дзяўчынка гэты (той) хлбпчык гэтае (тбе) дзіця наш (ваш) таварыш наша (ваша) таварышка наш (ваш) калёга наша (ваша) калежанка гэты (той) пан//спадар гэтая (тая) пані//спадарка//спадарыня гэтая (тая) гаспажа наш (ваш) кіраўнік наша (ваша) кіраўніца// кіраўнічка наш (ваш) экскурсавод наша (ваша) экскурсавбдка наш (ваш) шафёр наш (ваш) перакладчык наша (ваша) перакладчыца турыст, турыстка экскурсант, экскурсантка госць, гбсця падарожнік, падарбжніца прыёзджы, прыёзджая знаёмы, знаёмая амерыканец, амерыканка англічанін, англічанка

Canadian

teacher worker student schoolboy schoolgirl sportsman, sportswoman officer soldier farmer

I am a tourist.

You are a teacher.

He is Canadian.

She is Canadian.

We are visitors.

You are excursionists.

They are workers.

What are you?//What do you do?

What is he?

What is she?

What are they?

канадзец, канадка настаўнік, настаўніца раббчы, раббчая студэнт, студэнтка шкбльнік шкбльніца

спартсмён, спартсмёнка афіцэр

салдат фёрмер Я турыст [турыстка].

Ты настаўнік [настаўніца]. Ен канадзец.

Яна канадка.

Мы прыёзджыя.

Вы экскурсанты.

Яны рабочыя.

Хто вы [ты]?//Кім вы працўеце?

Хто ён?

Хто яна? Хто яны?

2. Addressing people

Comrade Bunitch!

Comrades!

Friends!

Mr. Johnson!

Mrs. Johnson!

Ladies and gentlemen!

Colleague [s]!

Dear comrades!

Dear comrades (visitors, col­leagues, ladies and gentle­men) !

Professor!

Ales!

Alyaxander Ivanavich!

Comrade Zyankovich!

Dear Lena (Lenachka!)!

Pyatrus!

Dear women!

2. Зварот

Таварыш Бўніч!

Таварышы!

Сябры!

Пан Джбнсан!

Пані Джбнсан!

Спадарства//панбве!

Калёга [калёгі]!

Шанбўныя таварышы!

Глыбокапаважаныя таварышы (гбсці, калёгі, спадары)!

Прафёсар (пан прафёсар)!

Алёсь!

Аляксандр Іванавіч!

Таварыш Зянкбвіч!

Лёначка!

Пятрўсь!

Дарагія жанчыны!

Dear boys and girls!

Children!

Dear students!

Young man!

Citizen!

Dear countrymen!

Granny!

Grandad!

3. Formulas of politeness

May I invite you to...

Thank you!

You are welcome.

May I ask you...?

Will you give me...?

This'way, please!

Could you tell me where (when, who, how)...?

It’s very kind of you. Thank you.

Shall I help you?

Don’t bother. I’ll manage |it|.

Don’t pay attention to me.

Will you tell me where the entrance is? — There it is.

May I smoke here? — Do, please.

4. General words and phrases

by the way...

first of all

firstly, secondly, thirdly ...and finally...

to my (his, their) mind...

so to say as ... said frankly speaking

Дарагія хлбпчыкі i дзяўчынкі!

Дзёці!

Таварышы студэнты!

Малады чалавёк!

Грамадзянін! Грамадзянка!

Дарагія землякі!

Бабўля!

Дзядўля!

3. Фбрмулы вётлівасці

Дазвбльце запрасіць вас...

Дзякуй!

Калі ласка.

Дазвбльце спытаць...

Бўдзьце ласкбвы, дайце мне...

Прахбдзьце, калі ласка!// Прашў вас!

Скажыце, калі ласка, дзе (калі, хто, як)...?

Вы вельмі ўважлівыя, дзякуй вам.

Мне вам дапамагчы?

He турбўйцеся, калі ласка.

He зважайце на мянё, калі ласка.

— Дзе тут увахбд? — Вось тут.

Тут мбжна курыць? —Так, калі лбска.

4. Размбўныя фбрмулы

між іншым

перш за ўсё//пёрад усім па-пёршае, па-дрўгое, патрэцяе... і нарэшце...

на маю (ягб, іх) дўмку... так бы мбвіць//так сказбць як той казаў

шчыра кажучы

to tell the truth

as a matter of fact

in short

saying it for fun

generally speaking if to put it exactly at last

I don’t quite follow you.

What do you mean?

As far as I know...

As far as I remember...

As to...

What matters is...

In case...

Just in case...

That//it depends...

In any case...

More than that...

And now...

...and so on, and so forth

...and others

5. Meeting people

You are welcome!

I [we] greet you in Minsk.

Good morning!

Good afternoon!

Good evening!

Did you have a good jour­ney? — It was fine, thank you.

I’m a little bit tired after the journey.

Nice meeting you.

We’ve been looking forward to seeing you.

We’ve got everything arran­ged for your arrival.

How long are you going to stay in our city (with us)?

Where shall we put up?

праўду кажучы уласна кажучы карацёй кажучы жартам кажучы увбгуле кажучы канкрэтна кажучы урэшце

Я не зусім вас разумёю. Што вы маеце на ўвазе? Накблькі я вёдаю... Накблькі я памятаю...

Што датычыць//Што да... Важна тое, што...

У тым выпадку, калі...

На ўсякі//усялякі выпадак... Гэта залёжыць ад...

Ва ўсякім разе//у кбжным разе

Акрамя таго...

Ну, а зараз...

...і гэтак далей (і г. д.)

...і іншыя (і інш.)

5. Сустрэча

Сардэчна запрашаем!

Вітаю [вітаем] вас у Мінску!

Дббрай раніцы!

Дббры дзень!

Дббры вёчар!

Як вы даёхалі (даляцёлі) ? — Дзякуй, вёльмі дббра.

Дарбга трбшкі прытаміла мянё.

Я [мы] вёльмі рады бачыць вас.

Мы даўнб вас чакалі.

Мы падрыхтавалі да вашага прыёзду ўсё, што трэба.

Ці (як) дбўга вы прабўдзеце ў нашым гбрадзе (у нас) ?

Дзе мы бўдзем жыць?

We [1] ’d like to stay at a hotel. Can we stay with a family? Shall we rent a private flat? Come in, please.

Come into the room, please.

Sit down, please.

Onto the bus, please. // Eve­rybody on the bus, please. |Get| into the car, please.

Мне [нам] хацёлася б спыніцца ў гасцініцы.

А ці нёлыа пажыць у якойнёбудзь сям’і?

Мы бўдзем жыць на прыватнай кватэры?

Захбдзьце, калі ласка!

Прахбдзьце, калі ласка, у пакбй.

Сядайце, калі ласка.

Запрашаю вас |ycfx| у аўтббус.

Прашў вас у машыну.

6. Introductions

May I introduce myself?

What’s your name please?

My name is Andrey Styapanavich.

Pleased to meet you!

Happy to meet you!

Have you met each other before?

Do you know each other?// Are you acquainted?

May I introduce you Com­rade... (Mr...) ?

This is my friend (collea­gue)...

Let me introduce you our interpreter (our chief)...

Have you met Prof. Mikulich?

Will you introduce me to this man, please?

Sorry, who am I talking to?

6. Знаёмства

Дазвбльце |мне| назваць сябё//адрэкамендавацца.

Скажыце, калі ласка, як вас завўць//як вас зваць?

Мяне завўць Андрэй Сцяпанавіч.

Вёльмі прыёмна!

Дўжа рады з вамі пазнаёміцца!

Вы знаёмыя?

Вы ўжо пазнаёміліся?

Мбжна вас пазнаёміць з таварышам... (панам...// спадарбм...) ?

Гэта мой сябар (таварыш, калёга)...

Дазвбльце пазнаёміць вас з нашай перакладчыцай (нашым кіраўнікбм)...

Бўдзьце знаёмыя, прафёсар Мікўліч!

Калі ласка, пазнаёмце мянё з гэтым чалавёкам.

Прабачце, з кім я размаўляю?

I’d like you to meet your guide.

I’m your guide. My name is...

7. Saying goodbye

Goodbye!

Goodbye. All the best.

Bye for now, friends.

See you soon.

Bon voyage!//Happy journey |comrades|.

Have a safe journey!

Have a nice holiday!

May I thank you and say goodbye?

Thank you for your warm reception (your invitation, your hospitality).

We are happy to visit you (your city, your country).

It was very enjoyable//! enjoyed every minute.

We [1]’ll always remember this trip (this journey, this excursion).

Come to see us again!

8. Agreement, confirmation

Good//fine.

Yes.

Certainly!

Of course.

Quite so.

It goes without saying

All right.

Agreed.

I agree.

Do you agree?

Пазнаёмцеся, калі ласка, з вашым экскурсавбдам.

Я ваш гід. Мянё завўць...

7. Развітанне

Да пабачэння!

Усягб дббрага (найлёпшага)!

Бывайце, сябры!

Да сустрэчы!

Шчаслівай дарбгі Ітаварышы|!

Дббрай вам дарбгі!

Дббрага вам адпачынку!

Дазвбльце развітацца з вамі.

Дзякуй за сардэчны прыём (за запрашэнне, за гасціннасць).

Мы вёльмі задавблены тым, што прыёхалі да вас (у ваш гбрад, у вашу краіну).

Усё былб цудбўна!

Мы бўдзем [я бўду] успамінаць гэтую паёздку (гэтае падарбжжа, гэтую экскўрсію).

Прыязджайце зноў да нас!

8. Згода, пацвярджэнне

Так//так-так.

Але.

А як жа!

Вядбма.

Сапраўды так.

Безумбўна.

Дббра.

Згбда / / Д а мбвіліся!

Я згбдны [я згбдная].

Ты згбдны [вы згбдныя] ?

We entirely agree with you (your idea, proposal).

I [we] accept your offer.

I’m of the same opinion.

It was really so.

You are right.

I can’t but agree with you (with your opinion).

It’s absolutely correct.

Good idea (proposal).

You are quite right there.

I couldn’t agree more.

I support your idea (point of view).

9. Disagreement, contradic­tion

No!

No, thank you.

I [we] am afraid I [we] can’t.

Unfortunately I can’t.

I’m afraid not.

I’m sorry, but I don’t want to.

It isn’t really so.

I don’t agree.

I don’t think so.

It’s wrong.

I can’t agree with you.

I’m of a different opinion.

By no means.

It’s out of the question.

It’s impossible.

Just on the contrary.

Nothing of the kind.//Not at all.

Мы цалкам згбдныя з вамі (з вашай дўмкай, прапанбвай).

Я прымаю [мы прымаем] вашу прапанбву.

I я так лічў//дўмаю.

Так і былб.

Ваша праўда.//Вы маеце рацыю.

Нёльга не пагадзіцца з вамі (з вашым меркаваннем).

Вёльмі слўшна!

Слўшная дўмка (прапанбва).

Вёльмі правільна (ваша праўда).

Пбўнасцю падтрымліваю вас!

Падзяляю вашу дўмку (ваш пбгляд).

9. Нязгбда, пярэчанне

He (не-не)!

He трэба, дзякую.

He, я не магў [мы не мбжам].

Шкада, але я не магў.

На жаль, не.

Прабачце, я не хачў.

He, гэта не так.

Я не згбдны [не згбдная].

Я так не лічў (не дўмаю).

Гэта няправільна.

Я не магў пагадзіцца з вамі.

У мянё іншая дўмка (прапанбва).

Hi ў якім разе.

Пра гэта гавбркі не мбжа быць.

Гэта немагчыма.

Зусім наадварбт.

Зусім не так.

You are wrong.

I don’t believe it.

I can’t believe it.

I wouldn’t say so.

I’m afraid I can’t agree with this thought (opinion, approach).

10. Questions

What?

What is it?

Can I help you?//What do you want?

What are you looking for?

What can I do for you?

What’s the matter (wrong)?

What is wrong with you [him, her] ?

What’s the news?//Is there any good news?

What did you say?

What do you say to this?

What is it you don’t like?

What do you think?

What would you like to buy (visit, see)?

Who?

Who is it?

Who is looking for (cal­ling) me?

Who has come?

Who doesn’t want?

Who is (not) going with us?

Who are you waiting for?

Who is it (this letter) from?

Who is it for?

Who have you been talking to?

Who can give me some infor­mation about...?

Whose?

Whose book (newspaper) is it?

Вы памыляецеся!

Я гэтаму//у гэта не вёру.

He магў павёрыць!

Я б гэтага не сказаў [не сказала].

Цяжка пагадзіцца з такбй дўмкай (з такім меркаваннем, з такім падыхбдам).

10. Пытанне

Што?

Што гэта?

Што вы хбчаце?

Што вы шукаеце?

Што я магў зрабіць для вас?

Што здарылася?

Што з вамі [з ім, з ёй] ?

Што нбвага (дббрага) чуваць?

Што вы сказалі?

Што вы на гэта скажаце?

Што вам не падабаецца?

Што вы дўмаеце?

Што вы хбчаце купіць (навёдаць, пабачыць) ?

Хто?

Хто гэта?

Хто мянё шукае (кліча)?

Хто прыйшбў?

Хто не хбча?

Хто (не) пбйдзе з намі?

Karo вы чакаеце?

Ад кагб гэта (пісьмо)?

Для кагб гэта?

3 кім вы размаўлялі?

У кагб мбжна давёдацца...?

Чый?

Чыя гэта кніга (газёта)?

Whose umbrella (suitcase) is it?

Whose coat is it?

Where?

Where have you been?

Where’s the bank?

Where are you staying (li­ving)?

Where shall we have supper (breakfast, dinner)?

Where are my tickets?

When?

When did you arrive?

When are we leaving?

When shall we have dinner?

When does this meeting (per­formance, conference, sit­ting) start?

When are you going to come to see us?

How much (many)?

How much is it?

How much money do you have?

How many days...?

How many people are there in your group?

Do you know...?

Do you need...?

Would you like...?

Have you heard (read)...?

Have you had breakfast (din­ner, supper)?

Did you catch everything?

Did [do] you come (live) to­gether?

Did you call a taxi?

Is this your ticket (room)?

Is this your car (hotel)?

Is this your coat (taxi)? Shall I help you?

Would you like anything else?

Чый гэта парасбн (чамадан)?

Чыё гэта палітб?

Дзе?

Дзе вы былі?

Дзе знахбдзіцца банк?

Дзе вы спыніліся (жывяцё)?

Дзе мы бўдзем вячэраць (снёдаць, абёдаць)?

Дзе маё білёты?

Калі?

Калі вы прыёхалі?

Калі мы ад’язджаем?

Калі |мы| будзем абедаць?

Калі пачынаецца сустрэча (спектакль, канферэнцыя, пасяджэнне)?

Калі вы прыйдзеце |да нас|?

Кблькі?

Кблькі гэта каштўе?

Кблькі ў вас грбшай?

Кблькі дзён...?

Кблькі чалавёк у вашай грўпе?

Ці вёдаеце вы...?

Ці трэба вам...?

Ці не хацёлі б вы...?

Ці чўлі (чыталі) вы...?

Ці снёдалі (абёдалі, вячэралі) вы?

Вы ўсё зразумёлі (запбмнілі) ?

Вы разам прыёхалі (жывяцё)?

Вы выклікалі таксі?

Гэта ваш білёт (пакбй)?

Гэта ваша машына (гасцініца) ?

Гэта ваша палітб (таксі)?

Вам дапамагчы?

Вам яшчэ што-нёбудзь трэба?

Are you comfortable here? Are you homesick? Is it difficult [will it be difficult] ? Are you receiving guests? Have you got any questions to me? Is everything 0. K.? Do you have a headache (pain in your heart, stomach­ache) ? Have you got any money? May I come in? May I call you? How? How are you? How are you feeling? How is [are] life (your child­ren, family, things with you) ? How do you like your room? What’s your name? How do I ask...? Did you sleep well? What (which)? What day is it today? What’s the weather like to­day? Is there anything you want? From (till) what time...? Where? Where shall we go? Where were we invited to? Where are you going? Where did you put...?

Вам тут дббра? Вам хбчацца дадбму? Вам не цяжка [не бўдзе цяжка]...? У вас гбсці? У вас ёсць да мянё пытанні? У вас усё ў парадку? У вас галава (сэрца, страўнік) не баліць? У вас грбшы ёсць? Да вас мбжна |зайсці|? Да вас мбжна пазваніць? Як? Як маецеся? Як вы сябё адчуваеце? Як жыццё (дзёці, сям’я, справы)? Як вы ўладкаваліся? Як вас завўць? Як спытаць...? Як вам спалася? Які [якая, якбе, якія] ? Які сёння дзень? Якбе сёння надвбр’е? Якія ў вас пажаданні? 3 якбга (да якбга) часу...? Куды? Куды мы пбйдзем? Куды нас запрасі'лі? Куды вы? Куды вы паклалі (паставілі)...?

Where from? Where do you come from? How do you know? Where is this letter from? Why? Why are you late?

Адкўль? Адкўль вы прыёхалі? Адкўль вы вёдаеце? Адкўль гэты ліст? Чамў? Чамў вы спазніліся?

Why aren’t you eating (ha­ving a rest, sleeping)?

Why are you standing?

11. Requests, permission

Would you mind telling me...?

Could you ask somebody to help me?

I need//want some help (advice, information).

I’d like to address...

I’d like to see...

I’d like to know...

May (can) I ask...?

May I come in?

Could we [I] visit...

Do you need any help?

Can I help you?

Come in, please!

Sit down, please.

Wait a minute, please.

Just a moment!

You can go (have a rest).

We were asked to wait.

We can begin.

We [I] ’ve been permitted to visit...

I’ve been given permissi­on...//! have permission...

12. Thanks

Thank you!

Thank you very much indeed!

Thanks a lot.

I’m very grateful to you.

We are all very grateful to you for your hospitality.

Чамў вы не ясцё (не адпачываеце, не спіце)?

Чамў вы стаіце?

11. Просьба, дазвбл

Я прашў вас сказаць мне... Папрасіце каго-нёбудзь дапамагчы мне.

Мне патрэбна дапамбга (парада, інфармацыя).

Я хацёў бы звярнўцца да...

Мне хбчацца пабачыць...

Мне хацёлася б вёдаць...

Дазвбльце спытаць (запытаць]...

Мбжна ўвайсці?

Ці не маглі б мы [не мог бы я] навёдаць...

Вам патрэбна дапамбга? Мбжна вам дапамагчы? Увахбдзьце, калі ласка! Сядайце, калі ласка!

Прашў вас, пачакайце хвілінку.

Аднў хвілінку!

Вы мбжаце ісці (ёхаць, адпачываць).

Нас прасілі пачакаць.

Мбжна пачынаць.

Нам [мне] дазвблілі навёдаць...

Я атрымаў дазвбл...

12. Падзяка

Дзякуй!

Шчыра дзякую вам!

Вялікі дзякуй!

Я вёльміўдзячны [удзячная] вам!

Мы ўсе вёльмі ўдзячныя ім [вам] за гасціннасць.

I’m sincerely grateful to you (her, him, them).

|I’m| much obliged to you! Oh, how kind of you!

I can never thank you enough.

Thank you for a wonderful meal.— I’m glad you’ve enjoyed it. (In Byelorussia the usual reply is:^„I ho­pe it will give you good health".)

Thank you for the book.— I hope you’ll enjoy reading it.

Thank you, Granny. — ^Grow big, |grandson|/

(This is the usual reply from adults to children thanking them for food in Byelorussia.)

Thank you, comrade, for advi­ce.— You are welcome.

Thank you for all you’ve done for me.— I’m the one who ought to thank you.

Thank you very much for your help.— That’s all right.//Don’t mention it.

On behalf of our group allow me to express our deep gratitude to our hosts, to everybody who took care of us, who made our trip so interesting.

Thank you for your kind attention.

Сардэчна дзякую табё (вам, ёй, ямў, ім).

Я вам вёльмі абавязаны!

О, гэта вёльмі міла (прыязна) з вашага ббку!

Наша ўдзячнасць бязмёжная//не мае мёжаў.

Дзякуй за пачастўнак! — На ІдббраеІ здарбўе!

Дзякуй за кнігу! — Чытайце, калі ласка!

Дзякуй, бабўля! — Расці вялікі |унучак|!

Дзякуй, таварыш, за параду.— Калі ласка.

Дзякуй вам за ўсё! — I вам таксама.

Дзякуй за дапамбгу! — Няма за што!

Ад імя нашай грўпы дазвбльце выказаць шчырую падзяку нашым гаспадарам, усім, хто клапаціўся пра нас, хто зрабіў наша падарбжжа такім цікавым.

Дзякуй за ўвагу.

13. Apologies

|І am| sorry.

I beg your pardon.

13. Прабачэнне

Прабачце, калі ласка. Я прашў прабачэння.

Please forgive me.

I’m awfully sorry...

I want to apologize for...

I (he, she, they) am [is, are] very sorry for being late.

I’m very sorry but I’m busy.

Sorry to have kept you wai­ting.

Sorry to interrupt you, but I’d like to emphasize that...

I’m so sorry for the trouble you’ve taken.

Sorry to trouble you.

Please don’t be angry with me for it.

I’m sorry.— That’s 0. K-

I’m sorry.— That’s quite all right.

14. Assumption, probability

May be...

It’s possible.

Most likely.

Things happen.

Let’ us assume...

One may think...

I think everything will be all right in the end.

If we admit that...

1 think//believe that...

It seems to me that...

I believe that...

In short...

To tell you the truth, I have no idea how it happened.

The matter is that...

Дарўйце, калі ласка.

Мне вёльмі шкада, што...

Я хачў папрасіць прабачэння за...

Калі ласка, прабачце мне (яму, ёй, ім) за спазнённе.

Прабачце, алё я заняты.

Прашў прабачэння, што прымўсіў вас чакаць.

Прабачце, што я перапыняю (перабіваю) вас, алё я хачў заўважыць, што...

Я вёльмі шкадўю, што прымўсіў вас клапаціцца |пра мянё|.

Шкада, але я мўшу вас патурбаваць.

He сярдўйце, калі ласка, што так атрымалася!

Прашў прабачэння.— Нічбга, нічбга!

Прашў прабачэння.— Калі ласка.

14. Дапушчэнне, меркаванне

Можа быць.

Гэта магчыма.

Гэта зусім верагбдна.

Бывае.

Дапўсцім, што...

Як мбжна меркаваць...

Я дўмаю, што ўсё скбнчыцца добра//усё абыдзецца.

Калі дапусціць, што...

Я дўмаю, што...

Мне здаёцца, што...

Мне ўяўляецца, што...

Калі сказаць кбратка, то...

Я,прызнацца, не разумёю, як гэта здарылася.

Справа, відаць, у тым, што...

What’s up?

What shall we do?

Where can he be delayed?

I see your point, but...

On the one hand... on the other...

Do you think we can...?

У чым жа справа?

Як жа нам быць?

Дзе ж ён мог затрымацца?

Я вас разумёю, алё...

3 аднагб ббку... з другбга...

Як вы мяркўеце, мы мбжам...?

15. Joy, pleasure

Very good.

|That’s| marvellous!

IThat’sl great!

Terrific!

It’s a great piece of luck!

That’s an interesting piece of news!

Look, who’s here!

That’s exactly what I wanted!

What a good hand he is!

It’s so. exciting.

I’m really delighted.

He was very glad to hear the news.

I’ve been so eager to get the news!

I’m so glad...

|I’m| delighted//so glad//so happy to see you!

Now we’ve got everything we need.

We were so glad to visit...

All we’ve seen and heard ma­de us happy.

16. Hope

I hope...

I [we] have a hope that...// I’m [we’re] hoping for...

15. Радасць, задавальнённе

Вёльмі дббра!

Цудбўна!

Выдатна!

Вось здбрава!

Якбе шчасце!

Вось гэта навіна!

Вось дык гбсці!

Гэтага я і хацёў!

Ну і майстар!

Гэта вёльмі радасна.

Я цалкам задавблены.

Гэта звёстка вёльмі ўзрадавала ягб.

Я так чакаў [чакала] гэтых звёстак!

Я дўжа рады, што...

Я прбста шчаслівы [шчаслі'вая], што сустрэў [сустрэла] вас!

Цяпёр мы маем усё, што трэба.

3 вялікім задавальнённем мы навёдалі...

Усё, што мы бачылі і чўлі, не маглб не прынёсці нам задавальнёння.

16. Надзёя

Я спадзяюся, што...

У мянё [у нас] ёсць надзёя, што...

Let’s hope...

There’s some hope that the pa­tient will recover.

I’m sure we’ll meet again.

I hope you’ll visit us.

I hope so.

I hope not.

You should hope for the best.

The letter arrived unexpec­tedly. I had given up all hope to get it.

He is a very reliable person. He always keeps his word.

This car is very reliable, it will never fail you.

17. Doubt

I doubt it.

Who knows!

I can’t believe it.

It’s difficult to believe.

Hardly.

We shall see.

Nobody knew about it.

Are you sure?

Can it be true?

Can it be so?

Think what you are talking about!

Isn’t it so?

Who told you that?

Who did you hear it from?

Who could have said this? Do you really mean it? I couldn’t say |for sure|.

Бўдзем спадзявацца, што... Есць надзёя, што хвбры паправіцца.

Я ўпэўнены, што мы яшчэ не раз сустрэнемся.

Спадзяюся бачыць вас сваім гбсцем.

Спадзяюся, што гэта так і бўдзе.

Спадзяюся, што гэта не так (што гэтак не бўдзе).

He губляйце надзёю на лёпшае.

Ліст прыйшбў нечакана// неспадзявана. Ужб не былб ніякай надзёі, што я ягб дачакаюся.

Ен вёльмі надзёйны таварыш: калі абяцаў — абавязкбва зрббіць.

Гэты аўтамабіль вёльмі надзёйны, у дарбзе не падвядзё.

17. Сумнённе

Я сумняваюся.

Хто яго вёдае!

He магў павёрыць.

Цяжка даць вёры.

Наўрад.

Пажывём — пабачым.

Наўрад ці хто вёдаў пра гэта.

Вы ўпэўнены?

Няўжб гэта праўда?

Як гэта мбжа быць?

Падўмайце, што вы гавбрыце!

Ці ж не так?

Хто гэта вам сказаў?

Ад кагб вы гэта чўлі? 1 хто мог гэта сказаць? Вы гэта сур’ёзна?

Я не ўпэўнены.

Most unlikely.

You can never tell.//You ne­ver know.

You are joking!//You must be joking!

Did you see it with your own eyes?

This news was not confirmed.

Гэта малаверагбдна. |Мне| цяжка сказаць.

Вы шуткўеце//жартўеце!

Ты на сваё вбчы бачыў?

Гэтыя звёсткі не пацвёрдзіліся.

18. Surprise, indignation

Really?

Is it true?

Impossible!

Only think!//Just think!

I say!

Good heavens!//Good Lord!

How could you!

It’s the limit!

It’s scandalous!

I’m indignant.

How can it be?

It can’t but make me indig­nant.

Incredible!

I never thought it might happen.

Disgrace!

For shame!

Isn’t it surprising that...

You cannot but wonder...// It’s awfully surprising that...

Are you joking?

You aren’t making a mistake, are you?

This opinion is most surpri­sing. I’ve got a lot of questions.

18. Здзіўлённе, абурэнне

Няўжб?

Гэта праўда?

He мбжа быць!

Ты тблькі падўмай!

Ты ж глядзі!

Ббжа!

Як жа вы маглі [ты мог]!

Ну, гэта ўжо занадта!

Гэта абуральна!

Я прбста абўраны.

Як жа так?

Гэта не мбжа не абураць.

Неверагбдна!

Нікблі б не падўмаў, што гэта мбжа быць.

Ганьба!

Сбрам!

Вас не здзіўляе, што...

He мбжа не здзівіць тое, што...

Вы не жартўеце?

Вы, часам, не памыляецеся?

Я павінен сказаць, што такбе меркаванне не мбжа не выклікаць здзіўлёння. У мянё ўзнікае мнбга пытанняў.

2. Зак. 896

What a pity!

I’m so sorry.

I’m so grieved that...

I’m most distressed with what has happened.

I’m awfully sorry I wasn’t able to help you.

We can do nothing but be sor­ry about...

I feel deeply sorry for you.

We understand how difficult it is.

We know you’ve suffered a great misfortune.

I'm afraid I can’t come tomor­row.

Unfortunately I [you] won’t be there.

Cheer up! Everything will be O. K.

Don’t be sorry! All your life is ahead of you.

20. Warning

Attention, please!

Look out!

Be careful!//Watch out!

Don’t be in a hurry!

Don’t lean out of the window!

Don’t cross the street here.

No crossing!

Mind the steps, they are too high here.

Look round!

Have a look if there is no car around.

Don’t play with fire!

Don’t forget to switch of the iron (TV-set, light).

Respect your elders (be tho­ughtful for invalids).

Вёльмі шкада!

Мне вёльмі прыкра.

Так гбрка, што...

Я вёльмі засмўчаны тым, што здарылася.

На вялікі жаль, я не змог дапамагчы вам.

Застаёцца тблькі пашкадаваць, што...

Я вам вёльмі спачуваю.

Мы разумёем, як гэта цяжка.

Мы вёдаем, што вас напаткала няшчасце.

Шкода, але заўтра я не змагў прыйсці.

На жаль, там мянё [вас] не бўдзе.

He сумўйце, усё абыдзецца.

Не' шкадўйце! Яшчэ ўсё напёрадзе.

20. Перасцярога

Увага!

Асцярбжна!

Бўдзьце ўважлівы!

He спяшайцеся!

He высбўвайцеся з акна!

He перахбдзьце тут дарбгі.

Перахбд забарбнены!

Ідзіце асцярбжна, бо тут высбкія прыстўпкі.

Азірніцеся наўкбл!

Зірніце спачатку, ці няма паблізу машыны.

He жартўйце з агнём!

He забўдзьце выключыць прас (тэлевізар, святлб).

Бўдзьце ўважлівыя да старэйшых (хвбрых, слабых).

I wish you happiness!

I wish you happiness and joy! =

We wish you the best of eve­rything!

God bless you!

God forbid!

Take care.//I wish you good health.

I wish your children good health.

Grow big and strong! (to children)

Study well and obey your mummy and daddy.

May everything be all right!

I hope everything goes well.

I wish you well//good luck!

May all your hopes (plans, dreams) come true!

I wish everything you say ca­me true!

All the best to you!

Happy journey to you!

Have a good journey!

Thank you for good wishes! =

Be healthy and wealthy!

(when you say goodbye after thanking for hospita­lity)

Жадаю вам шчасця.

Шчасця і радасці вам!

Мы зычым вам усягб самага дббрага!

Хай вас бог беражэ!//Беражы вас бог!

Хай бог крые!

Дббрага вам здарбўя!

Хай здарбвыя бўдуць вашы дзёткі!

Расці вялікі ды дўжы!

Вучыся добра, мамку з таткам слўхай.

Хай усё бўдзе дббра!

Спадзяюся, усё бўдзе дббра.

Так хбчацца, каб вам пашчасціла!

Хай збўдуцца ўсе вашы надзёі (планы, мары)!

Дай ббжа чўтае бачыць!

Усягб найлёпшага!

Шчаслівай дарбгі!

Хай вам лёгкаю бўдзе дарбга дадбму!

Дзякую вам за дббрыя пажаданні!

Бывайце здарбвы, жывіце багата!

22. Congratulations

Congratulations!

Let me congratulate you on...

Please accept our heartiest

22. Віншаванне

Віншўю цябё [вас]!

Дазвольце павіншаваць вас з...

Мы ўсе шчыра віншўем на-

шага гбсця, жадаем ямў здарбўя, шчасця, дабрабыту.

Мне хбчацца павіншаваць вас з вялікім святам!

3 днём нараджэння!

Віншўю цябё з закбнным шлюбам!

3 Нбвым гбдам! 3 нбвым шчасцем!

3 узнагарбдаю цябё, дрўжа!

Сябры! Ад усёй душы віншўем вас з нараджэннем дачкі (сына). Шчасця і дзіцяці, і маладбй маці, і бацьку таксама!

Віншўем юбіляра!

Нашы вам віншаванні!

congratulations and best wishes.

My best wishes to you on the holiday!

Happy birthday to you!

Congratulations on your mar­riage.

Happy New Year!

Congratulations on your re­ward, my friend.

Please accept our warmest = congratulations on the birth of your daughter (son). We wish the child, the young mother and the fat­her great happiness.

Happy anniversary!

Our best wishes to you!

23. Invitations

I’d like to invite you to supper with us.

Won’t you come and see me at my home.

Come in, please.

Please sit down.

Please join us.

Would you like//care to visit our plant (institute) ?

We’d like to see you at our school.

We’d like to invite you to go on an excursion (to come and see us, to the cinema, to a discoteque, to a restau­rant, to a bar, to the park) with us.

Would you like to go for a walk?

23. Запрашэнне

Запрашаю вас на вячэру.

Я хачў запрасіць вас да сябё [да нас].

Захбдзьце, калі ласка.

Калі ласка, сядайце.

Ідзіце, калі ласка, сюды Іда нас|.

Мы прбсім вас навёдаць наш завбд (інстытўт).

Запрашаем вас у нашу шкблу.

Мбжна вас запрасіць на экскўрсію (у гбсці, у кінатэатр, на дыскатэку,у рэстаран, у бар, у парк)?

Як вы аднбсіцеся да прагўлкі пёшкі//пяшкбм?

May I invite you for a waltz (dance)?

Call the doctor for me, please.

Could you invite a lawyer (consule) for us?

Have you received the invita­tion?

Invitation cards will be given to everybody.

Thanks a lot for the invita­tion.

Vocabulary

agree allow back floor

on the ground (first, second) floor

greet greeting inform invite joke less meet

more necessary

It’s necessary... on the left on the right partially Pity

It’s a pity... refuse relations say say goodbye speak straight ahead talk

Можна запрасіць вас на вальс (на танец)?

Запрасіце//гаклічце, калі ласка, да мянё ўрача.

Вы не маглі б запрасіць да нас адваката (кбнсула)?

Вы атрымалі запрашэнне?

Запрашэнні бўдуць раздадзены кбжнаму з вас.

Шчыра дзякую [дзякуем] за запрашэнне.

Лексічныя звесткі

згаджацца

дазваляць

назад

павёрх

на пёршым (друп'м, трэ-

цім) павёрсе

вітаць

прывітанне павёдаміць

запрашаць

жартаваць мёней

знаёміцца; сустракаць, сустракацца

бблей

патрэбны, -ая, -ае Трэба...

налёва

направа

часткбва

шкадаванне

Шкада...

адмбвіць

аднбсіны

гаварыць, сказаць развітвацца размаўляць

прама

размаўляць

treat treat oneself to understand |as a| whole, wholly	частаваць частавацца разумёць цалкам
III. COMMONLY USED WORDS AND EXPRESSIONS	III. АГУЛ ЬНАЎЖЫВАЛЬНЫЯ СЛОВЫ 1 ВЫРАЗЫ
1. Numbers and numerals	1. Лічэнне
zero//nil//nought one two three four five six seven eight nine ten eleven twelve thirteen fourteen fifteen sixteen seventeen eighteen nineteen twenty twenty-one twenty-two twenty-five twenty-eight thirty forty fifty sixty seventy eighty ninety one hundred	нуль адзін [адна, аднб] два [дзве] тры чатыры пяць шэсць сем вбсем дзёвяць дзёсяць адзінаццаць дванаццаць трынаццаць чатырнаццаць пятнаццаць шаснаццаць семнаццаць васемнаццаць дзевятнаццаць дваццаць дваццаць адзін [адна, аднб] дваццаць два [дзве] дваццаць пяць дваццаць восем трыццаць сбрак пяцьдзесят шэсцьдзесят сёмдзесят восемдзесят дзевянбста сто
one hundred and one		CTO адзін
one hundred and two		CTO два
one hundred and ten		CTO дзёсяць
one hundred and fifteen		CTO пятнаццаць
one hundred and twenty­		cto дваццаць вбсем
eight one hundred and thirty		сто трыццаць
one hundred and sixty-seven		сто шэсцьдзесят сем
two hundred		дзвёсце
three hundred		трыста
four hundred		чатырыста
five hundred		пяцьсбт
six hundred		шэсцьсбт
seven hundred		семсот
eight hundred		васемсбт
nine-hundred		дзевяцьсбт
a//one thousand		|адна| тысяча
two thousand		дзве тысячы
three thousand four hundred		тры тысячы чатырыста двац-
and twenty-five		цаць пяць
one million		мільён
one milliard		мільярд
* ± *		* * *
first		пёршы [пёршая, пёршае,
second		пёршыя] друп' [другая, другбе, дру-
third		гія] трэці '[трэцяя, трэцяе, трэ-
fourth		ція] чацвёрты
fifth		пяты
sixth		шбсты
seventh		сёмы
eighth		вбсьмы
ninth		дзевяты
tenth		дзесяты [дзесятая, дзесятае,
eleventh		дзесятыя] адзінаццаты
twelfth		дванаццаты
thirteenth		трынаццаты
fourteenth		чатырнаццаты
fifteenth		пятнаццаты
sixteenth seventeenth eighteenth nineteenth twentieth twenty-first			шаснаццаты семнаццаты васемнаццаты дзевятнаццаты дваццаты дваццаць пёршы [пёршая, пёршае]
twenty-ninth thirtieth			дваццаць дзевяты трыццаты [трыццатая, трыццатае, трыццатыя]
foutieth fiftieth sixtieth seventieth eightieth ninetieth one hundredth two hundredth three hundredth four hundredth five hundredth nine hundredth nine hundred and thirty-se­venth thousandth one thousand eight hundred and ninety-second two thousandth five thousandth one millionth			саракавы пяцідзесяты шасцідзесяты сямідзесяты васьмідзесяты дзевянбсты сбты двухсбты трохсбты чатырохсбты пяцісбты дзевяцісбты дзевяцьсбт трыццаць сёмы [сёмая, сёмае] тысячны тысяча васемсбт дзевянбста другі [другая, другбе] двухтысячны пяцітысячны мільённы [мільённая, мільён- нае]
one milliardth			мільярдны
* ± *			* ЎГ A
two of them three of them four of them five of them six of them seven of them eight of them nine of them ten of them			двбе трбе чацвёра пяцёра шасцёра сямёра васьмёра дзевяцера дзесяцера

к *     *

half//one second

one third

two thirds

quarter//one fourth one fifth four fifths

one seventh

one hundredth

two thousandths

k k k

once twice three times//thrice four times

five (six, ten, twenty, one hundred) times

once a year twice a day five times a week How many times? several times many times for the first time//first for the seventh (thirty-ninth, one hundredth, one thou­sandth) time

firstly//in the first place secondly//in the second place thirdly//in the third place fourthly//in the fourth place fifthly//in the fifth place

k * k

two multiplied by three is six five multiplied by seven is thirty-five

twelve multiplied by nine is one hundred and eight

палбва//палавіна//адна другая |частка|

трэць//адна трэцяя |частка| дзве трэція |часткі| чвэрць//адна чацвёртая адна пятая

чатыры пятыя адна сёмая адна сбтая

дзве тысячныя

к к к

адзін раз//аднбйчы

два разьі//двойчы

тры разы

чатыры разы

пяць (шэсць, дзёсяць, дваццаць, сто) разбў

раз у год

два разы на дзень

пяць разбў на тыдзень Кблькі разбў?

нёкалькі разбў

шмат разбў

пёршы раз//упершыню

сёмы (трыццаць дзевяты, сбты, тысячны) раз

па-пёршае

па-другбе

па-трэцяе

па-чацвёртае

па-пятае

к к к

два ў тры — шэсць

пяць у сем — трыццаць пяць

дванаццаць у дзёвяць — сто вбсем

WWW

What percentage of...? twenty-two per cent one hundred and seven cent

per

Кблькі працэнтаў...? дваццаць два працэнты сто сем працэнтаў

2. Time

Have you got a watch? Does it tell the correct time? My (this) watch is 7 minutes slow (fast).

What is the exact time, please?

|It’s| twelve o’clock now.

|It’s| half past nine.

Fifteen minutes past two. |It’s| ten minutes to six. It’s about five o’clock.

|It’s| three minutes to eleven.

w * w

Don’t be late, please!

Don’t be in a hurry. We’ve got enough time.

I’ll be back in a jiffy.

1  have no time to wait.

It’s still early.

It’s too late.

The post comes in the morning and in the evening.

The meeting will take place at about noon today.

Tomorrow is the last day of our stay in Byelorussia.

It’s a warm evening.

Yesterday morning was sunny.

2. Mac

У вас ёсць гадзіннік?

Ен ідзе дакладна?

Мой (гэты) гадзіннік адстаё (спяшаецца) на сем мінўт.

Скажыце, калі ласка, дакладны час.

Зараз дванаццаць гадзін.

Палбва дзесятай.

Пятнаццаць хвілін трэцяй.

Без дзесяці шэсць.

Каля пяці.

Без трох адзінаццаць.

• к "к •к

He спазняйся, калі ласка.

He спяшайцеся, яшчэ ёсць час.

Я зараз (праз хвіліну) вярнўся.

У мянё няма часу чакаць.

Яшчэ рана.

Ужб вёльмі пбзна.

Пбшту прынбсяць ранкам і вёчарам//уранку і ўвёчары.

Сустрэча адбўдзецца сёння каля пбўдня.

Заўтра апбшні дзень нашага гасцявання на Беларўсі.

Сёння цёплы вёчар.

Учбра быў сбнечны ранак.

We see each other every day.

It was long ago (not long ago, last year, three days ago).

He hasn’t come here lately.

W * W

days of the week

Sunday

Monday

Tuesday

Wednesday

Thursday

Friday

Saturday

We are leaving next week.

The doctor sees patients every Monday (Friday).

What day is it today? — Wed­nesday.

The museum is closed on Monday.

Sunday is a day off//is not a working day.

When are you going to co­me? — On Tuesday or on Thursday.

We are going to Brest in a fortnight.

* * *

Мы бачымся кбжны дзень// штодня.

Гэта былб даўнб (нядаўна, у мінўлым годзе//лётась, тры дні назад).

Апбшнім часам ён тут не быў.

* * *

ДНІ ТЫДНЯ нядзёля панядзёлак аўтбрак серада чацвёр пятніца суббта Мы ад’язджаем на тым// настўпным тыдні.

Урач прымае кбжны панядзёлак (кбжную пятніцу).

Які сёння дзень? — Серада.

У панядзёлак музёй зачынены//не працўе.

Нядзёля — выхадны//нераббчы дзень.

Калі вы прыйдзеце? — У аўтбрак або ў чацвёр.

Праз два тыдні паёздка ў Брэст.

* * *

month	мёсяц
January	стўдзень
February	люты
March	сакавік
April	красавік
May	май
June	чэрвень
July	ліпень

August

September

October

November

December

How many days are there in January? — There are thirty-one days.

What month were you born in? — In November.

April, May and June make the second quarter of the current year.

What is the date today? — Today is the twenty-third of January.

He was born on the 7th of September.

When did you come here? — In 1985.

I’m twenty-nine lyears old|. 1 go to the seaside every year. Summer has come to an end.

Autumn is coming soon.

1 like to have my holiday in autumn.

The Olympic Games have ta­ken (took) place this year (last year).

The football championship will take place this year.

I am going to visit you again in a year.

A year and a half (two years and a half) have passed.

More than forty-five years have passed since the Great Patriotic War.

It is New Year tomorrow.

жнівень

вёрасень кастрычнік лістапад снёжань

Кблькі дзён у стўдзені? — Трыццаць адзін.

У якім мёсяцы вы нарадзіліся? — У лістападзе.

Красавік, май і чэрвень — гэта другі квартал бягўчага гбда.

Якбе сёння чыслб? — Сёння дваццаць трэцяга стўдзеня.

Ен нарадзіўся сёмага вёрасня.

У якім гбдзе вы прыязджалі да нас? — У тысяча дзевяцьсбт вбсемдзесят пятым.

Мне дваццаць дзёвяць |гадбў|.

Я штогбд//кбжны год бываю на мбры.

Лёта прайшлб, хўтка вбсень.

Я люблю адпачываць вбсенню//увбсень.

Алімпійскія гўльні адбываліся ў гэтым гбдзе//сёлета (у мінўлым гбдзе// лётась).

Першынствб па футбблу прбйдзе ў бягўчым гбдзе (у гэтым гбдзе//сёлета).

Праз год я прыёду да вас зноў.

Прайшлб паўтара гбда (два з палбвай гады).

Больш за сбрак пяць гадбў прайшлб пасля Вялікай Айчыннай вайны.

Заўтра Нбвы год.

The twentieth century is co­ming to an end.

Mankind is on the threshhold of the third millennium.

Yakub Kolas was born at the end of the last century — on the twenty-second of October 1882.

3. Money

I’ve got some money.

I’ve got little (a lot of) money.

I’ve got only ten roubles.

I’ve run out of money.

I’m not sure I’ve got enough money.

Could you lend me twenty roubles? — Certainly.

I’ll repay you tomorrow as soon as I exchange the money.

Here is my debt. Thanks a lot.— Don’t mention it.

1 expect some money from home (abroad).

Could you change me a twen­ty-five rouble note?

I’m afraid I haven’t got any small change.

Here’s your fifteen copecks change.

You need fifteen copecks to speak from the telephone booth.

The magazine costs thirty copecks.

How much did you pay for the book? — Two roubles and forty copecks.

Заканчваецца дваццатае стагбддзе.

Чалавёцтва стаіць на парбзе трэцяга тысячагбддзя.

Якўб Кблас нарадзіўся ў канцы мінўлага стагбддзя — дваццаць другбга кастрычніка тысяча васемсбт вбсемдзесят другбга гбда.

3. Грбшы

У мянё ёсць гр6шы.//Я маю грбшы.

У мянё мала (многа) грошай.

У мянё з саббй тблькі дзёсяць рублёў.

У мянё скбнчыліся грбшы.

He вёдаю, ці хбпіць мне грбшай.

Вы не маглі б мне пазычыць дваццаць рублёў? — Калі ласка! — Я аддам вам заўтра, як тблькі абмяняю.

Вяртаю вам доўг, вялікі дзякуй.— Няма за што.

Я чакаю грбшы з дбму (з-за мяжы).

Вы мне не размяняеце дваццаць пяць рублёў?

У мянё няма дрббных грбшай//дрббязі.

Вось пятнаццаць капёек рэшты.

Для размбвы па тэлефбнеаўтамаце патрэбна пятнаццаць капёек.

Часбпіс каштўе трыццаць капёек.

Кблькі вы заплацілі за кнігу? — Два рублі сбрак капёек.

One rouble is 100 copecks.

Shall we need the money during the trip (excursion, journey)?

How much money shall we take? — You don’t need much. Take only a small sum (about ten roubles).

4. Weights and measures

milligram

gram kilogram centner ton

What’s the weight of it?

This suitcase is heavy (light). The luggage must be weighed. Please give us 300 grams of sugar (one hundred grams of butter, one hundred and fifty grams of cheese).

What’s your weight? — My weight is seventy-two kilo­grams.

WWW

litre

half a litre decalitre hectolitre Please give me a litre of bread kvass.

Two bottles of milk (three bottles of beer, a bottle of sunflower oil), please.

Td like to buy two jars of sour cream.

It’s a seven hundred grams bottle of wine.

Адзін рубёль — гэта стб капёек.

Ці спатрэбяцца нам грбшы падчас падарбжжа (экскўрсіі, паёздкі)?

Кблькі ўзяць з саббй грбшай? — Мнбга//шмат не трэба, хбпіць дрббязі (рублёў дзёсяць).

4. Вага і мёры

міліграм грам кілаграм цэнтнер тбна

Кблькі гэта важыць?

Гэты чамадан цяжкі (лёгкі).

Багаж трэба ўзважыць.

Узважце (дайце) мне, калі ласка, трыста грамаў цўкру (сто грамаў масла, сто пяцьдзесят грамаў сыру).

Якая ў вас вага? — Я важу сёмдзесят два кілаграмы.

* * *

літр

паўлітра дэкалітр гекталітр Дайце (наліце) мне, калі ласка, літр хлёбнага квасу.

Дзве бутэлькі малака (тры бутэлькі піва, бутэльку алёю), калі ласка.

Я хачў купіць два слбікі смятаны.

Гэта семісотграмбвая бутэлька віна.

Is 30 litres of petrol enough? — Yes, thank you. What’s the volume of this jerrycan?

WWW

millimetre centimetre metre kilometre What’s the length (width) of this carpet? — Three me­ters by two.

What’s the length of this towel? — Onemeter twen­ty |centimetres| by sixty I centimeters,.

How high is the ceiling in this room? — Two Imetresl and eighty (centimetres!.

How tall are you? — One met­re and eighty centimetres.

1 like this fabric. I’d like to buy about two metres.

We’ve covered the distance of more than 500 kilometres. What’s the distance between Minsk and Gomel? — It’s over 300 kilometres by railway.

What’s the area of this island (preserve)? — It’s not large, only fourteen squa­re kilometres.

Is your dacha’s//country cottage’s plot large? — Six hundredth part (of a hectare).

Is the hotel far from here? — No, it isn’t very far, about two or three hundred meters.

Ці хбпіць вам трыццаць літраў бензіну? — Так, дзякую. Які аб’ём гэтай каністры?

A A A

мілімётр сантымётр метр кіламётр

Якая даўжыня і шырыня гэтага дывана? — Тры мётры на два.

Якія памёры гэтага ручніка? — Метр дваццаць ІсантымётраўІ на шэсцьдзесят ІсантымётраўІ.

Якая вышыня стблі ў гэтым пакбі? — Два |мётры| вбсемдзесят (сантымётраўі. Які ваш рост? — Метр вбсемдзесят.

Мне падабаецца гэта тканіна, хачў купіць мётры са два.

Мы праёхалі больш за пяцьсбт кіламётраў.

Якая адлёгласць паміж Мінскам і Гбмелем? — Па чыгўнцы звыш трохсбт кіламётраў.

Якая плбшча гэтага вбстрава (запавёдніка) ? — Ен невялікі, усягб чатырнаццаць квадратных кіламётраў.

Ці вялікі ў вас дачны ўчатак? — Шэсць сбтак.

Ці далёка да гасцініцы? — He, не дўжа: мётраў дзвёсце — трыста.

5. Weather

What is the weather like today? — It’s warm (cold, bright, quiet, frosty, win­dy) today.

What is it like outside? — It’s very hot.

The sky is cloudless (clear).

The sun is shining (hot, very hot).

How hot (cold) it is today!

The weather is getting worse (better).

k k k

The sky is overcast.

It’s gloomy today.

It’s going to rain.

The rain has started (stop­ped).

It’s raining.

This rain will last long (will soon stop).

We’d better take umbrellas (raincoats) or we’ll get soaked through.

Look! There’s a rainbow. Perhaps the rain will stop soon.

к к к

Thunderstorm is coming.

The lightning flashed across the sky.

It’s thundering.

I’m afraid of thunderstorms.

There was a horrible thunder­storm last night (yester­day, the day before yester­day).

5. Надвбр’е

Якбе сёння надвбр’е? — Сёння цёпла (хбладна, ясна, ціха, марбзна, вёцер).

Як//што сёння на дварэ (на вўліцы)? — Вёльмі гбрача.

Нёба яснае (чыстае).

Сбнейка ззяе (свёціць, грэе, прыпякае).

Во сёння спякбта (марбз)! Надвбр’е псуёцца (паляпшаецца).

* * *

Хмары закрылі нёба.

Сёння пахмўрна.

Збіраецца на дождж.

Дождж пайшбў (скбнчыўся).

Ідзё дождж.

Гэты дождж надбўга (хўтка скбнчыцца).

Трэба ўзяць парасбн (плашч), a то прамбкнем |да касцёй, наскрбзь|.

Вясёлка паказалася, відаць, дождж хўтка скбнчыцца.

* * *

Бўдзе (набліжаецца) навальніца.

Бліснула маланка.

Грыміць гром.

Я баюся навальніцы.

Сёння нбччу (учбра, пазаўчбра) была страшэнная навальніца.

The thunderstorm has stop­ped. It’s sunny again.

* * *

The weather is bad.

It’s cold and wet today.

Piercing wind started blo­wing.

The wind is blowing from the north (south, west, east).

Where’s the wind blowing from?

What a storm!

WWW

It’s going to snow.

It’s snowing.

It’s frosty today.

There’s a snow storm outside.

Be careful. The roads are icy today.

It’s very slippery. You can fall.

The river (lake) is frozen.

The ice is still thin.

A thaw has set in.

The snow has melted [is melting, will melt].

It’s got muddy outside.

WWW

It’s foggy.

The fog is like pea soup.

The fog will clear and the boarding will be announ­ced.

The mist has cleared.

Навальніца скбнчылася, зноў |стала| сбнечна.

WWW

Дрэннае надвбр’е.

Сёння хбладна і сыра.

Узняўся пранізлівы вёцер.

Дзьме паўнбчны (паўднёвы, захбдні, усхбдні) вёцер.

Адкўль дзьме вёцер?

Які буран!

WWW

Пбйдзе снег.

Ідзё снег.

Сёння марбз.

На дварэ мяцёліца//завірўха//завёя.

Асцярбжна, на дарбзе галалёд//абліваха.

Вёльмі склізка//кбўзка.

Мбжна ўпасці.

Рэчка (вбзера) замёрзла.

Лёд яшчэ тбнкі.

Пачалася адліга.

Снег растаў [растаё, растане].

Стала гразка.

WWW

На вўліцы густы туман.

Туман такі, што рук не відаць.

Туман разыдзецца, і аб’явяць пасадку на самалёт.

Туман разыйшбўся.

w * *

WWW

What’s the weather forecast for today (tomorrow, the week)?

They say it will rain (snow).

The weather will change. Good weather will last.

The atmospheric pressure is falling (rising).

It’ll get colder (warmer) to­morrow.

What temperature do they fo­recast for tomorrow? —^: About eighteen or twenty degrees above (below) zero.

The temperature today is three degrees above (below) zero.

The average temperature is about 5 degrees.

WWW

Are you cold?

Are you hot (cold) ?

I’m warm (cold).

It’s very hot |in| here.

My hands (legs) are cold (freezing).

My ears are frost-bitten.

Let’s have some hot tea (hot coffee) to get warm.

Get into the bus, it’s not cold there.

Які прагнбз на сёння (на заўтра, на тыдзень) ?

Абяцаюць дождж (снег).

Надвор’е бўдзе мяняцца.

Дббрае надвбр’е захаваецца. Ціск падае (павышаецца).

Заўтра пахаладае (пацяплёе).

А якўю абяцаюць тэмператўру?— Градусаў васемнаццаць — дваццаць цяпла (марбзу).

Сёння тры градусы вышэй (ніжэй) нуля.

Сярэдняя тэмператўра ў нас каля пяці градусаў.

WWW

Вы не змёрзлі?

Вам не гбрача (не хбладна)?

Мне цёпла (хбладна).

Тут вёльмі гбрача.

У мянё мёрзнуць рўкі (нбгі).

Я адмарбзіў вўшы.

Вып’ем гарачага чаю (гарачай кавы), каб сагрэцца.

Ідзіце ў аўтббус, там не хбладна.

6. Whereabouts

Where? — Over there (here, round the corner, a long way off, near here, eve­rywhere, nowhere, beside them, next to the hotel).

6. Мёсца

Дзе? — Там (тут, за вуглбм, далёка, блізка, паўсюдна, нідзё, каля іх, пббач з гасцініцай).

Where have you been?

On the right you’ll see the railway station and on the left you’ll see the bus sta­tion.

On the left (right) there is a bookstall.

He is waiting for us on this (that) side of the street.

Where shall I pick you up?— Outside the school (at the bus stop, at the taxi-rank, in the square, near the monument, at the shop entrance, here under the tree, at the crossing).

I’m waiting for you inside the bookshop.

Is the bank a long way off? — It’s a ten minutes’ walk from here.

You have to walk two more kilometres, the park will be there.

This plant is in the outskirts of the city.

We’ll be waiting for you on the corner of the street (on the theatre steps, near the box office).

Is a department store far from here? — Go as far as 3 stops by trolleybus.

How well is our team playing this year?

He [they] is [are] nowhere to be found.

7. Directions

Where are you going to?

Where did you come from?

I’m going home (to the hotel).

Дзе вы былі?

Направа бўдзе чыгўначны вакзал, а налёва — аўтббусны.

3 лёвага (правага) ббку стаі'ць кніжны кіёск.

Ен чакае нас на тым (гэтым) бакў вўліцы.

Дзе мы спаткаемся? — Каля школы (на прыпынку аўтббуса, на стаянцы таксі, на плбшчы, ля пбмніка, перад увахбдам у магазін//краму, вось тут пад дрэвам, на скрыжаванні).

Я чакаю вас у кнігарні.

Ці далёка адсюль банк? — Мінўт дзёсяць хады.

Вам трэба прайсці яшчэ кіламётра з два, і там бўдзе парк.

Гэты завбд |знахбдзіцца| на ўскраіне гбрада.

Мы бўдзем вас чакаць на рагў вўліцы (на прыстўпках тэатра, каля касы кінатэатра).

Ці далёка універсальны магазін? — На тралёйбусе трэці прыпынак.

На якім мёсцы наша каманда?

Ягб [ix] нідзё няма (не знайшлі).

7. Кірўнак

Куды вы ідзяцё [хадзілі] ? Адкўль вы прыйшлі' (прыёхалі, прыляцёлі)?

Я іду дадбму (у гасцініцу).

We are going to Grodna. Come here, please.

Put the book there (on the table, into the bookcase, near the table-lamp).

Turn right (left) and then go straight ahead.

Go up to the second (Br.) third (Am.) floor.

Please come into the room.

May I enter this hall?

Excuse me. Is this the right way to..? — I’m afraid not. You have to cross the street and go in the oppo­site direction.

Go as far as the crossing and turn left.

Where have I put my glas­ses? — Maybe they are in your |raincoat| pocket.

He’s gone.

The swing is going up and down.

8. Colours

grey white

black

red

orange

yellow

green

blue, pale blue

dark blue

violet

He’s got fair hair and dark eyes.

Мы ёдзем y Грбдна.

Хадзі [хадзіце], калі ласка, сюды.

Пакладзі'це кнігу там (на стол, у шафу, каля лямпы).

Ідзіце направа (налёва), a пбтым прама.

Падыміцеся на трэці павёрх.

Захбдзьце, калі ласка, у пакбй.

Ці мбжна ўвайсці ў гэтую залу?

Скажыце, калі ласка, я правільна ідў? — He, вам трэба//вы мўсіце перайсці на процілёглы бок вўліцы і пайсці ў адварбтным кірўнку.

Дайдзіце да скрыжавання і павярніце налёва.

Куды я паклаў акуляры? — Мбжа, у кішэнь//кішэню плашча?

Ен кудысьці знік.

Арэлі ляцяць то ўверх// угарў, то ўніз.

8. Кблеры

шэры [шэрае, шэрыя] бёлы чбрны чырвбны аранжавы жбўты зялёны блакітны сіні.

фіялётавы

У ягб свётлыя валасы і цёмныя вбчы.

What colour do you like best? — 1 like golden (pink, silver) colour best.

I’d like something in lighter (darker) colours.

Have you got anything of another colour, grey for example?

The light’s turned green. We can cross the street.

The light is red now. Wait!

I’m not an authority on co­lours and their shades.

Які кблер вам найббльш падабаецца? — Мне падабаецца залаты (ружбвы, срэбны//сярэбраны).

Я хацёла б [хацёў бы] штонёбудзь святлёйшае (цямнёйшае).

Ці няма іншага кблеру, напрыклад светлашэрага?

Загарэлася зялёнае святло, мбжна перахбдзіць дарбгу.

Святлафбр гарыць чырвбным, пачакайце!

Я не вёльмі разбіраюся ў танах і адцённях рбзных кблераў.

9. Qualities and characte­ristic features

what small large, big low, short tall, high short long light heavy weak strong thin thick

narrow wide

near

distant//remote//far

We haven’t been here long so far.

We’ve covered a long dis­tance.

9. Якасці i ўласцівасці

які [якая, якбе, якія] малы [малая, малбе, малыя] вялікі нізкі высбкі карбткі дбўгі лёгкі цяжкі слабы мбцны тбнкі тбўсты вўзкі шырбкі блізкі далёкі

Мы тут знахбдзімся яшчэ малы//карбткі час.

Дбўгі//вялікі шлях прайшлі мы.

They sat down on a narrow bench under a thick tree. The bag’s light, but this suitcase is very heavy. He is my distant relative, but dear to me. The duty of all honest people is to fight for peace.	Яны сёлі на вўзкай лаўцы пад тбўстым дрэвам. Сўмка лёгкая, а вось гэты чамадан вёльмі цяжкі. Ен мой далёкі сваяк, але блізкі мне чалавёк. Высбкі абавязак сумлённых людзёй — змагацца за мір.
* * *	* * *
poor rich gloomy, sad gay known unknown beautiful not beautiful, ugly old young foolish clever ill, sick healthy first last The animal life is rich in Byelorussia. Why are you so sad today? Pimen Panchanka is a wellknown Byelorussian wri­ter. Young years quickly fly away.	бёдны багаты сўмны вясёлы вядбмы невядбмы прыгбжы непрыгбжы стары малады дурны разўмны хвбры здарбвы пёршы апбшні На Беларўсі багаты жывёльны свет. Чамў ты сёння такі сўмны? Пімен Панчанка — вядбмы беларўскі паэт. Маладыя гады пралятаюць хўтка.
There is one sick person among us. All the rest are quite all right.	Сярбд нас ёсць адзін хвбры. Усё астатнія турысты здарбвыя.

 

* * *

slow fast cold hot thin thick cheap expensive lenten//lean fat//rich unpleasant pleasant bitter sweet fresh//insipid salted wet dry cold

warm dirty clean

We are leaving soon.

Apples are cheap this year.

This eau-de-Cologne smells nice.

The dress is still wet. You can’t put it on.

The weather forecast says it’ll be dry.

It’s pleasant to take a warm shower.

The air is clean in this dist­rict.

10. World and universe

continents Europe European Asia Asian

павбльны хўткі халбдны гарачы вадкі

густы танны дарап' посны тлўсты непрыёмны прыёмны гбркі салбдкі

прэсны салёны вільгбтны сухі халбдны цёплы брўдны чысты

Неўзабаве мы ад’язджаем. Яблыкі сёлета танныя.

У гэтага адэкалбна прыёмны пах.

Кашўля яшчэ вільгбтная, апранаць нёльга.

Прагнбз абяцае сухбе надвбр’е.

Прыёмна прыняць цёплы душ.

У гэтым раёне чыстае павётра.

10. Зямля і сусвёт

часткі свёту Еўрбпа еўрапёйскі Азія азіяцкі

America American North America North-American South America South-American Australia Australian The Antarctic Antarctic

* * *

Амёрыка амерыканскі Паўнбчная Амёрыка паўнбчнаамерыканскі Паўднёвая Амёрыка паўднёваамерыканскі Аўстралія аўстралійскі Антарктыда антарктычны

* * *

cardinal points north

north (ern) south south(ern) east

east(ern) west

west(ern) north-east north-west south-east south-west

* * *

кірўнкі свёту пбўнач паўнбчны пбўдзень паўднёвы усхбд усхбдні

захад захбдні паўнбчны ўсхбд паўнбчны захад паўднёвы ўсхбд паўднёвы захад

* * *

Universe	сусвёт
Sun	Сбнца
Moon	Мёсяц
Earth	Зямля
Mars	Марс
Venus	Венёра
Jupiter	Юпітэр
Saturn	Сатўрн
Mercury	Меркўрый
Uranus	Уран
Pluto	Плутбн
Neptune	Нептўн
star	збрка
planet	планёта

comet

space horizon the globe atmosphere ocean sea wind sky mainland//continent mountain forest river lake

height//eminence lowland plant animal bird tree

grass flower water ice stone sand bog quag soil fire The day will be sunny today. It was a moonlit night. The large reservoir near the capital of Minsk is called «The Minsk Sea».

One of the most famous Byelo­russian romances is writ­ten to Maxim Bagdonovich’s poem «Venus Star».

Have you read Yakub Kolas’s story «Quagmire»?

камёта кбсмас гарызбнт зямны map атмасфёра акіян мбра павётра нёба мацярык гара лес

рака вбзера узвышша нізіна расліна жывёла птўшка дрэва трава квётка

вада лёд камень пясбк балбта дрыгва глёба агбнь//полымя Сёння бўдзе сбнечны дзень. Ноч была мёсячная.

Вялікае вадасхбвішча пббач са сталіцай Беларўсі называецца Мінскае мбра.

Адзін з найббльш вядбмых беларўскіх рамансаў напісаны на слбвы |вёрша| Максіма Багданбвіча «Зорка Венера».

Вы чыталі апбвесць Якўба Кбласа «Дрыгва»?

11. Countries
12. Краіны свёту

Afganistan

Albania

Algeria

Austria

Belgium

Brazil

Bulgaria

Canada

China

Cuba

Czechoslovakia

Denmark

England

Finland

France

Germany

Greece

Hungary

India

Ireland

Italy

Japan

Korea

Mongolia

New Zealand

Norway

Poland

Portugal

Rumania

Sweden

Switzerland

Turkey

United States of America,

USA

Vietnam

Yugoslavia

Афганістан Албанія Алжыр Аўстрыя Бёльгія Бразілія Балгарыя Канада Кітай Кўба Чэхаславакія Данія Англія Фінляндыя Францыя Германія Грэцыя Вёнгрыя Індыя Ірландыя Італія Япбнія Карэя Мангблія

Нбвая Зеландыя Нарвёгія Пбльшча Партугалія Румынія Швёцыя Швейцарыя Тўрцыя

Злўчаныя Штаты Амёрыкі, ЗША

В’етнам Югаславія

12. Signs and notices
13. Шыльды, надпісы

Airport	Аэрапбрт
Bar	Bap
Booking office	Чыгўначная каса
Box-office	Тэатральная каса
Canteen	Сталбвая
Cash-desk	Käca
Chemist’s	Аптэка
Cloak-room	Гардэрбб
Customs	Тамбжня
First aid	Хўткая дапамбга
First aid post	Медпўнкт
For hire	Пункт пракату
Foodstore	Прадуктбвы магазін
General Post-office	Г алоўпаштшам'т
Hairdresser’s, barber’s	Цырўльня
Hospital	Бальніца
Hostel	Інтэрнат
Hotel	Гасцініца
Institute	Інстытўт
Inquiry Office	Давёдкі
Juice and Soda Water	Сбкі-Вбды
Left-luggage office	Камера хавання
Manufactured Goods (shop)	Прамтаварны магазін
Optics	Оптыка
Post-Office	Пбшта
Public Telephone	Тэлефбн-аўтамат
Restaurant	Рэстаран
Refreshment Room	Буфёт
Selfservice	Самаабслугбўванне
Shoe Repair	Рамбнт абўтку
Closed for lunch	Перапынак на абёд
Danger!	Небяспечна!
For litter	Для смёцця
Dial 01 in case	Пры пажары званіць 01
of fire
No smoking!	He курыць!
off	выключана
on	уключана
open	адчынена

Vocabulary

Лексічныя звесткі

account at the bottom at the top backward banknote beige behind blind blunt brown eyes cash-desk cheap	рахўнак знізу звёрху назад банкнбта бэжавы, -ая, -ае, -ыя ззаду сляпы, -ая, -ое, -ыя тупы, -ая, -ое, -ыя карыя вбчы каса танны//дзяшбвы, -ая, -ае, -ыя
chestnut cheque consciencious contemporary courageous cowardly cream (coloured) crimson cubic meter currency exchange day by day the day after tomorrow the day before yesterday down, downwards earn evening in the evening foreign currency forward future get the money inflation in front (of) lame last year letter of credit light brown midnight at midnight	каштанавы, -ая, -ае, -ыя чэк сумлённы, -ая, -ае, -ыя сучасны, -ая, -ае, -ыя смёлы, -ая, -ае, -ыя палахлівы, -ая, -ае, -ыя крэмавы, -ая, -ае, -ыя малінавы кубічны метр абмён валюты дзень днём, удзёнь паслязаўтра пазаўчбра уніз зарабіць вёчар надвячбркам валюта упёрад бўдучы, -ая, -ае, -ыя атрымаць грбшы інфляцыя спёраду храмы, -ая, -ое, -ыя лётась акрэдытыў рўсы пбўнач апбўначы

money order new moon night

at night

noon

now past pastel shades pay//pay off present-day purse purple round savings bank sharp square square meter soft tasty then this year tight

two years ago up//upstairs up//upwards volume winter

in winter world yesterday

грашбвы перавбд маладзік

ноч

нбччу, унбчы пбўдзень, пбўдня зараз

мінўлы, -ая, -ае, -ыя пастэльныя таны выплаціць

цяпёрашні, -ая, -ае, -ія кашалёк

лілбвы, -ая, -ае, -ыя крўглы, -ая, -ае, -ыя ашчадная каса

вбстры, -ая, -ае, -ыя квадратны, -ая, -ае, -ыя квадратны метр мяккі, -ая, -ае, -ія смачны

пбтым, тады сёлета

цёсны, -ая, -ае, -ыя пазалётась

навёрх увёрх аб’ём зіма

зімбй, узімку свет

учарашні, -яя, -яе, -ія

1. ARRIVALS AND DE­PARTURES
2. Railway station

What railwax station do we arrive at?

What station does our train depart from?

How do we get to the railway station?

1. ПРЫЁЗД I АДЁЗД
2. Вакзал

Ha які вакзал мы прыязджаем?

3 якбга вакзала адпраўляецца наш пбезд//цягнік?

Як |нам| праёхаць на вакзал?

Is there a through train to ...?

Could you tell us which plat­form train No. 4 is leaving .from?

How do 1 get to platform 3?

Which track is our train on?

Where’s the exit, please?

How much time is left before the train leaves (arri­ves)?— We’ve got seven minutes left.

Are you going on the same train? — Yes, we are tra­velling together.

Which is your carriage?— Number six.

Where do the carriage num­bers begin, at the front of the train or at the back? — At the front (back) of the train.

Where’s the inquiry office?— It’s on the first floor, near the booking office.

Where can 1 find an official on duty at the station?— He is on the platform.

How do I get to the railway station militia office?— Go up to the second floor. It’s on your right (left).

Where’s the dining-car. plea­se?— It’s the third coach (coach number five).

Is there a restaurant (buffet) at the railway station?— Sure. It’s on the left in the station building.

Where can I buy a newspaper (cigarettes, an envelope),

3 гэтага вакзала ёсць прамы пбезд на ...?

Скажыце, калі ласка, з якбй платфбрмы адпраўляецца пбезд (электрычка) нўмар чатыры?

Як прайсці на трэцюю платфбрму?

На якім пуці стаіць наш пбезд?

Дзе выхад у горад?

Кблькі засталбся да адыхбду (прыбыцця) пбезда? — Яшчэ сем мінўт.

Вы таксама ёдзеце на гэтым цягнікў? — Так, мы ёдзем разам.

Вы ў якім вагбне?— У шбстым.

Як ідўць нумары вагбнаў |у гэтым цягнікўі?— 3 галавьі (з хваста) пбезда.

Дзе знахбдзіцца бюрб давёдак? — На пёршым павёрсе, ля білётных кас.

Дзе знайсці дзяжўрнага па вакзале?— Ен на пербне.

Як прайсці ў вакзальны пункт міліцыі?— Падыміцеся на другі павёрх і направа (налёва).

Калі ласка, як прайсці ў вагбн-рэстаран?— Ен праз два вагбны (у пятым вагбне).

На вакзале ёсць рэстаран (буфёт)? — Вядбма. Ен ІзнахбдзіццаІ у лёвым крылё вакзала.

Дзе мбжна купіць газёту (цыгарэты, канвёрт)?—

please?— Over there in that (station) news-stand. Could you tell us where the

cloak-room is?— In the next building.

2. Corridor-attendant

Will you please tell me the number of this carriage (train)?

Where’s [are] our compart­ment (our seats)?

Could you tell us when we get (arrive) at (in) ... ?

Could you wake me up half an hour (forty minutes) before we get to the sta­tion (the border, before our arrival in ...).

Can I change my compart­ment, please?

Can I have my berth changed?

I’d like a lower one (to sleep on the upper berth). Tidy up (clean) our compar­

tment, please.

Will you bring us some tea, please?

Could you give me chess (bedlinen), please?

How much do I pay for tea with biscuits (with wa­fers)?— Forty-eight cope­cks, please.

Калі ласка, вось y тым (вакзальным) кіёску.

Дзе знахбдзіцца камера хавання?— У сусёднім будынку.

2. Праваднік

Скажыце, калі ласка, які гэта вагбн (пбезд)?

Дзе наша купэ (нашы мёсцы)?

Скажыце, калі ласка, калі мы прыязджаем у ... ?

Прашу вас, пабудзіце мянё за паўгадзіны (за сбрак хвілін) да станцыі (да граніцы, да прыбыцця ў...).

Ці не магў я перайсці ў іншае купэ?

Ці нёлыа мне памяняць паліцу? Я хацёў бы ёхаць унізе (спаць навёрсе).

Прыбярыце, калі ласка, у нашым купэ.

Прынясіце, калі ласка, нам гарбаты.

Дайце, калі ласка, мне шахматы (пасцёльную бялізну).

Колькі я павінны |заплаціць| за гарбату з пячэннем (з вафлямі)?— Сбрак вбсем капёек, калі ласка.

3. Airport

Are we having flying weather today?

How do I get to the airport?

When do we leave for the airport?

3. Аэрапорт

Сёння лётнае надвбр’е?

Як праёхаць у аэрапбрт?

Калі мы ад’язджаем у аэрапбрт?

When do we have to be at the airport?

How do I call Aeroflot?

On what days do the planes leave for ... ?

When is the first (second, next) flight to ... ?

Is it a non-stop flight or with connections?

What time does the plane from ... arrive?

Has the boarding for flight ... been announced?

Where’s boarding for flight ..., please?

Has the registration for flight ... begun?

Here is my ticket and pas­sport.

Can I carry this bag with me on the plane?— Yes.

Who is going to show us to the plane?

Mind the gangway steps.

Where’s our plane?

Is it a jet (turbo-prop) plane?

What altitude are we flying (going to fly) at?

What speed are we doing?

How long does the flight last?

What is the flying time?

At what airport will the lan­ding be?

From what airport do we take off?

Will the plane take off accor­ding to the schedule?

For how long will the flight be delayed?

Калі трэба быць y аэрапбрце?

Як пазваніць у Аэрафлбт?

Па якіх днях лятаюць самалёты ў ... ?

Калі пёршы (друп', настўпны) рэйс на ... ?

Гэты рэйс прамы ці з прамёжкавай пасадкай?

Калі прылятае самалёт з ...?

Ужб аб’явілі пасадку на рэйс нўмар ... ?

Дзе бўдзе пасадка на рэйс...?

Рэгістрацыя на рэйс ... ужб ідзё // пачалася?

Калі ласка, вось мой білёт і пашпарт.

Гэтую тбрбу мбжна ўзяць у самалёт?— Так, калі ласка.

Хто нас суправаджае на пасадку?

Асцярбжна, не спаткніцеся на трапе.

Дзе наш самалёт?

Гэта рэактыўны (турбавінтавы) самалёт?

На якбй вышыні мы ляцім (бўдзем ляцёць)?

3 якбй хўткасцю ляціць самалёт?

Кблькі Iгадзіні мы бўдзем ляцёць да ... ?

Кблькі |гадзін| працягнецца палёт?

У якім аэрапбрце бўдзе пасадка?

3 якбга аэрапбрта мы вылятаем?

Самалёт паляціць па раскладу?

Ці надбўга затрымліваецца наш вылет?

4. Air-hostess

How do I call the air-hos­tess?

Please come up to me [us].

Please help me fasten (unfa­sten) the belts.

Please give me a pillow (a blanket).

How do I switch on the light (the ventilator) ?

How can I adjust the seatback?

How shall I draw the curtain?

Could you bring me some water (lemonade, sweets), please?

Do you sell souveniers on the plane?

Can 1 smoke here? Where’s the ashtray?

I feel sick (bad).

Could you give me a paper bag, please?

Are we going to be late?

Everything was fine. Thank you.— Thank you. Have a happy journey. Good bye!

4. Сцюардэса

Як выклікаць сцюардэсу?

Падыйдзіце, калі ласка, да мянё [да нас].

Дапамажыце, калі ласка, зашпіліць (адшпіліць) рэмень.

Дайце, калі ласка, мне падўшку (коўдру).

Як уключыць святлб (вентыляцыю) ?

Як падняць (апусціць) спінку крэсла?

Як закрываецца штбрка ілюмінатара?

Прынясіце, калі ласка, вады (ліманаду, цукёрак).

Вы не прадаяцё ў самалёце сувеніры?

Тут мбжна курыць? А дзе пбпельнічка?

Мне зрабілася млбсна (дрэнна).

Дайце, калі ласка, гігіенічны пакёт.

Мы не спазняемся?

Усё былб вёльмі дббра. Дзякуй вам!— I вам дзякуй! Шчаслівай|далёйшай| дарбгі. Да пабачэння!

5. Port

When are we due in port?

Do we call at this port? // Is it the port of call? ,

Is it a commercial (sea-, river-) port?

How long does the ship stay at this port?

Can we go ashore?

5. Порт

Калі мы прыбываем у порт? Ці захбдзім мы ў гэты порт?

Гэта гандлёвы (марскі, рачны) порт?

Кблькі стаіць карабёль у гэтым пбрце?

Ці мбжна сысці на бёраг?

3. Зак. 896

65

What time is |our| ship going to sail?

Which (where) is my cabin?

Where can I see the mate?

Is there a restaurant (a bar) on board the ship (in the port)?

Where’s the river-boat station // P'er?

How do I get there, please?

How long is the trip to ... ?

Is there a cinema on board the ship?

How do I get to the |upper| deck?

Where’s the toilet, please?

Can I send a wire from the ship?

I have a thirty-nine cabin.

We have a three-berth cabin.

Could you show us to our cabin, please?

Close (open) the porthole, please.

I’d like to have my dinner (supper) in my cabin. I’m not well (seasick).

Калі адплывае |наш| карабёль?

Які ў нас [у мянё] нўмар каюты (мёсца)?

Дзе я магў знайсці памбчніка капітана?

На караблі (у пбрце) ёсць рэстаран (бар)?

Дзе рачны (марскі) вакзал?

Як туды праёхаць?

Кблькі цягнецца рэйс да ... ? На караблі ёсць кіназала?

Як выйсці на |вёрхнюю| палубу?

Дзе тут туалёт?

Мбжна з карабля даць тэлеграму?

Я ў трыццаць дзевятай каюце.

У нас трохмёсная каюта.

Правадзіце нас, калі ласка, у каюту.

Закрыйце (адкрыйце), калі ласка, ілюмінатар.

Прынясіце, калі ласка, мне абёд (вячэру) у каюту. Я захварэў (мянё ўкачала).

6. Passport

Here’s my passport.

I’m a citizen of ...

My name is ...

I have an overseas passport (an official passport, a diplomatic passport).

Will you show your documents (passport), please?

6. Пашпарт

Вось мой пашпарт.

Я грамадзянін ...

Маё прбзвішча...

У мянё замёжны (служббвы, дыпламатычны) пашпарт.

Прад’явіце, каліласка, вашы дакумёнты (ваш пашпарт).

Who shall I show my pas­sport to?

I’m going to stay here for five (three) days.

Are they going to check and stamp my passport?

Do you have any other docu­ments?

Here is my vaccination certi­ficate.

Do I have to take my pas­sport on this trip (excur­sion) ?

Children are registered in my wife’s passport.

I’m sorry, but I haven’t got a passport. I’ve left it in the hotel.

Have you passed through the passport control?— Yes, I’ve just done it.

Камў трэба паказаць пашпарт?

Я прабўдутут пяць дзён (тры дні).

Ці трэба мне рабіць адзнаку ў пашпарце?

У вас ёсць яшчэ якія-нёбудзь дакумёнты?

Вось маё пасвёдчанне (давёдка) аб прывіўках.

Ці трэба браць з саббй пашпарт у гэтую паёздку (экскўрсію)?

Дзёці ўпісаныя ў пашпарт жбнкі.

Прабачце, у мянё няма з саббй пашпарта. Ен |застаўся| у гасц'шіцы.

Вы прайшлі пашпартны кантрбль?— Так, тблькі што.

7. Visa

Where must I apply for a visa?

I haven’t got a visa.

I have a transit visa.

I’d like to extend (the validity of) my visa.

Your visa has run out.

I want // need entrance (exit) visa.

Is everything all right with the visa?

When can we get our visas?

He didn’t get a visa.

His visa was stopped.

A visa is not difficult to get.

It’s a business trip.

I’m gravelling as| a tourist.

7. Віза

Куды трэба звярнўцца na візу?

Я не маю візы.

У мянё транзітная віза.

Я хацёў бы прадбўжыць (адтэрмінаваць) візу.

У вас пратэрмінаваная віза. Мне трэба ўязная (выязная) віза.

3 візай усё ў парадку?

Праз які час мы змбжам .атрымаць візы?

Ен не атрымаў візы.

Яго віза была ліквідаваная.

Візу атрымаць няцяжка.

Мэта маёй паёздкі дзелавая. Я ёду як турыст // у якасці турыста.

I was invited to take part in an international confe­rence (to make a visit, to take part in the meeting, as a consultant).

I’m a member (the head) of this group.

8. Foreign currency

I want to exchange the money. Where can I [we] exchange Canadian dollars (Ameri­can dollars, pounds, che­ques) ?

Where’s the nearest currency exchange (bank)?

What time does the bank open (close)?

Do you exchange cheques, please?

Which counter shall I go to?

What is the exchange rate for American dollars?

Here’s the exchange permit. Will you give me a pen (receipt), please?

Please mark // stamp the money exchange.

Do I have to show the pas­sport to change the money?

Who does this cheque belong to?

Where do I sign? — Please sign here.

Do I have to sign? What’s the tax? Here’s your money.

Please give me notes of low (high) denomination.

Мянё запрасілі на міжнарбдную канферэнцыю (у гбсці, для ўдзёлу ў нарадзе, як кансультанта).

Я член (кіраўнік) грўпы.

8. Валюта

Мне трэба памяняць грбшы.

Дзе я магў [мы можам] абмяняць канадскія дблары (дблары ЗША, фўнты стэрлінгаў, чэкі)?

Дзе знахбдзіцца бліжэйшы абмённы пункт (банк)?

Калі адчыняецца (зачыняецца) банк?

Вы абмёньваеце чэкі?

Да якбга акёнца я павінны [паві'нна] падысці?

Які зараз абмённы курс дблараў?

Вось дазвбл на абмён.

Дайце мне, калі ласка, рўчку (квітанцыю).

Зрабіце, калі ласка, адзнаку пра абмён валюты.

Ці трэба мне паказваць пашпарт для абмёну валюты?

Хто ўладальнік гэтага чэка?

Дзе мне распісацца? — Калі ласка, распішыцеся вось ^ТУ^Т // У гэтым мёсцы.

Пбдпіс патрэбны?

Які ў вас камісійны збор? Атрымайце, калі ласка, грбшы.

Дайце мне дрббнымі (буйнымі) купюрамі.

9. Customs

Where’s the customs office?

How do I get to the customs?

When will customs examina­tion begin?

Please ask the customs officer.

Are these things liable to duty?

Where can I get information about customs regulations?

I need a customs declaration.

1 have nothing to declare.

I have an import license for ...

I have some souveniers (pre­sents) .

How much is the duty?

Have you got money in foreign currency?—No, I haven’t (Yes, I have).

Here are the necessary docu­ments: a vaccination certi­ficate and a registration certificate.

You must go through me­dical (biological) exami­nation.

Will you help me to fill in the declaration, please?

AmI free?—Yes. Every­thing’s all right.

You’ve violated customs re­gulations.

Have your passport, your visa and customs declara­tion handy.

9. Тамбжня

Дзе знахбдзіцца тамбжня // мытня?

Як прайсці ў тамбжню // мытню?

Калі пачнёцца тамбжны // мытны надгляд?

Звярніцеся, калі ласка, да тамбжніка.

Ці бярэцца за гэтыя рэчы тамбжная пбшліна // мыта?

Дзе мбжна давёдацца аб парадку перавбзу рэчаў?

Мне патрэбны бланк тамбжнай дэкларацыі.

Мне няма пра што заяўляць у дэкларацыі.

У мянё ліцэнзія на ўвбз ...

Я вязў нёкалькі сувеніраў (падарўнкаў).

Якўю пбшліну // мыту я мўшу заплаціць?

У вас ёсць з саббй валюта?— He // няма (ёсць).

Вось неабхбдныя дакумёнты: міжнарбднае пасвёдчанне аб вакцынацыі і тэхнічны пашпарт.

Вам трэба прайсці медыцынскі (біялагічны) кантрбль.

Дапамажыце мне, калі ласка, запбўніць дэкларацыю.

Я магў ісці (ёхаць)?—Калі ласка. У вас усё ў парадку.

Вы парўшылі тамбжныя правілы.

Падрыхтўйце ваш пашпарт, візу і дэкларацыю.

How much can one take free of charge?

How much do I pay for excess?

Where can I have my luggage registered?

Here is my luggage: |two| suitcases and a bag.

Send my luggage, please.

I’ve got only hand luggage, a brief case and an umbrella. I’ve left the rest of the luggage in the cloak-room.

I have 5 pieces of luggage.

Were’s the cloak-room?

Where do I claim my luggage? When can I get my luggage?

Here’s my luggage-label // ticket.

Put your suitcase into the luggage box (under the lower berth).

May I put my luggage on the rack?

Here is your receipt.

You can deposit your luggage in the left-luggage room// office.

Do you know when the cloak room is closed for lunch?

Your luggage has been sent to the hotel.

You’d better lock the boot.

Кблькі мбжна |бясплатна| вёзці з саббй багажў?

Кблькі трэба даплаціць за лішні багаж?

Дзе афармляецца багаж?

Вось мой багаж: |два| чамаданы і |адна| сўмка.

Адпраўце, калі ласка, мой багаж.

У мянё тблькі ручная паклажа — дыпламат і парасбн. Усё астатняе я здаў у багаж.

Мой багаж складаецца з пяці мёсцаў.

Дзе знахбдзіцца багажнае аддзялённе?

Дзе выдача багажў?

Калі мбжна бўдзе атрымаць багаж?

Вось мой багажны квітбк.

Пастаў (пакладзі) чамадан у багажную скрыню.

Мбжна я займў багажную паліцу сваімі рэчамі?

Вазьміце, калі ласка, багажную квітанцыю.

Багаж |на гэты час| мбжна здаць у камеру хавання.

Вы не вёдаеце, калі перапынак у камеры хавання?

Ваш багаж адпраўлены ў гасцініцу.

Трэба замкнўць багажнік у машыне.

I’ve a lot of luggage. I want a porter.

Porter! Take my luggage, please.

Here’s my receipt. Can you ha­ve my luggage, please?

Could you take this bag to the car (bus, carriage, com­partment six, my room)?

Please put these boxes on the bottom of the barrow. And you can put the bags on top.

How much do.you charge for one piece of luggage?

How much do you charge? — Two roubles and 10 co­pecks.

Thank you |porter|.

We should call the porter.

Let him take the things to the second floor (into the hall, to the car).

12. Hotei

What hotel are we going to stay at?

I’d like to stay at a hotel not far from the centre of the city (the railway-station, the Ministry).

I’m staying at the ... hotel. It’s in ... street.

Could you reserve a single, (double) room at the... ho­tel for me?

Do you have any vacant rooms?

У мянё многа рэчаў. Мне патрэбны насільшчык.

Насільшчык, вазьміце, калі ласка, маё (гэтыя) рэчы.

Калі ласка, атрымайце маё чамаданы (мой багаж) па гэтай квітанцыі//па гэтаму квіткў.

Аднясіце, калі ласка, гэтую сўмку ў машыну (у аўтббус, у вагбн, у шбстае купэ, у мой пакбй).

Пастаўце, калі ласка, гэтыя скрынкі на ніз каляскі, a сўмкі мбжна пакласці звёрху.

Кблькі каштўе дастаўка адзінкі багажў?

Кблькі я вам павінны? — Два рублі дзёсяць капёек.

Дзякуй за дапамбгу.

Трэба выклікаць насільшчыка.

Хай аднясё рэчы на трэці павёрх (у вестыбюль, да машыны).

12. Гасцініца

У якбй гасцініцы мы спынімся (бўдзем жыць)?

Я хацёў бы жыць у гасцініцы непадалёку ад цэнтра гбрада (ад вакзала, ад міністэрства).

Я жывў ў гасцініцы... Яна знахбдзіцца на вўліцы...

Калі ласка, забраніруйце мне аднамёсны (двухмёсны) нўмар у гасцініцы.

У вас ёсць сваббдныя пакоі//нумары?

I want a room for two nights (a week, a month).

1 don’t want a room higher than the second floor.

Has this room got all conve­niences?

How much is the room?

Let me fill in the form.

When can I take//have my passport back?

Could you give me the key to my room, please?

I like my room |very much|: there’s a bathroom, a tele­phone, a TV-set and a ref­rigerator.

Which floor are you living on?

Please wait for me in the hall. I’ll go up to my room in the lift and I’ll be back soon.

How do I call for the chamber­maid?

Please send me the chamber­maid (the floor waiter).

1'11 leave my suitcase in the hotel left-luggage room.

It’s very warm (cold) in my room.

The heat should be turned on (off).

I’d like to take a shower (bath).

I want a sponge, a bar of soap and a towel (sheet).

I’m tired. I’m going to bed.

I have to get up early tomor­row.

There’s no light in my room.

Мне патрэбны нўмар на двое сўтак (на тыдзень, на мёсяц).

Пажадана, каб мой нўмар быў не вышэй трэцяга павёрха.

Гэты нўмар з усімі выгбдамі?

Кблькі каштўе гэты нўмар |у сўткі|?

Дазвольце, я запбўню бланк. Калі я змагў забраць свбй пашпарт?

Дайце мне, калі ласка, ключ ад майгб нўмара.

Мне |вёльмі| падабаецца мой нўмар: ёсць ванная, тэлефбн, тэлевізар, халадзільнік.

На якім павёрсе вы пасяліліся?

Пачакайце мянё, калі ласка, у хбле. Я падымўся на ліфце ў свой пакбй і хўтка спушчўся.

Як выклікаць пакаёўку?

Прышліце, калі ласка, да мянё пакаёўку (афіцыянта).

Чамадан я здам у камеру хавання гасцініцы.

У маім пакбі вёльмі цёпла (хбладна).

Трэба адключыць (уключыць) ацяплённе.

Я хачў прыняць душ (ванну).

Мне патрэбны мачалка, мыла і ручнік (прасціна). Я стаміўся [стамілася], пайдў адпачываць (спаць). Заўтра трэба рана падняцца.

У маім нўмары не гарыць святлб.

My TV-set (telephone, refri­gerator) is out of order.

It’s so noisy in my room that I can’t sleep.

Can I have another room?

What is the check-out time at your hotel? — Twelve o’c­lock noon.

Do I pay now or when I check out? — You can do it now or later.

I’m leaving tomorrow. When do I have to leave the room? — At about twelve o’clock.

Get a car for me, please.

Call a taxi, please.

У мянё сапсаваўся тэлевізар (тэлефбн, халадзільнік).

У нўмары так шўмна, што я не магў спаць.

Ці нёльга мне перайсці ў другі пакой//нўмар?

Калі ў вашай гасцініцыразлікбвая гадзіна? — Дванаццаць гадзін дня.

Плаціць трэба зараз ці пры выездзе? — Мбжна зараз, мбжна і пбтым (пазнёй).

Я ад’язджаю заўтра. Калі я павінны вызваліць нўмар?—Пажадана, да дванаццаці гадзін дня.

Падрыхтўйце мне рахўнак.

Калі ласка, выклічце мне таксі.

13. Embassy

I [we] have to go to the... Em­bassy (Consulate).

Where’s our Embassy (Con­sulate)?

1 want to call our Embassy.

Could you please give me the telephone number of... in the Embassy?

You’ve been asked to call the Embassy. Here’s the telep­hone number...

How do I get to the Embassy?

There’s a reception at our Embassy today.

Are you going to the Em­bassy? — Yes, I’ve got an official meeting there.

We [you] are invited to the Embassy.

13. Пасбльства

Мне [нам] трэба навёдаць пасбльства (кбнсульства)...

Дзе знахбдзіцца наша пасбльства (кбнсульства) ?

Я хачў пазваніць у сваё пасбльства.

Калі ласка, дайце мне нўмар тэлефбна ў ... пасольстве.

Вы прасілі пазваніць у пасбльства. Вось тэлефбн...

Як праёхаць у пасбльства?

Сёння ў нашым пасбльстве |адбўдзецца| прыём.

Вы збіраецеся навёдаць пасбльства? — Так, у мянё там павінна адбыцца афіцыйная гўтарка.

Нас [вас] запрашаюць у пасбльства.

I’ve spoken to the Embassy Counsellor on Culture (ambassador, consul, secretary).

Я гўтарыў 3 савётнікам пасбльства па культўры (з паслбм, з кбнсулам, з сакратарбм).

14. Ticket

I [we] am (are) leaving soon. We must see to the tickets. I’d like to go by train (plane). Can we reserve a railway (plane) ticket here?

Where can we see the train (plane) schedule?

Can I get some information on the phone?

Where’s the booking office?

One (two) ticket(s) to ... , please.

How much is one ticket?

Which is the best train?

Which flight do you recom­mend to fly?

How long is this ticket valid?

Where can I return the tickets for a refund?

Could you please tell me where the numbers of the carriage and the seat are indicated?

Vocabulary

aircraft

airline

air terminal

alcoholic drinks // spirits

14. Білёт

Хўтка // неўзабаве я ад’яз* джаю [мы ад’язджаем].

Трэба паклапаціцца пра білёт.

Я хачў паёхаць на цягнікў (паляцёць на самалёце).

Мбжна ў вас зрабіць папярэдні заказ на чыгўначны (авіяцыйны) білёт?

Дзе мбжна паглядзёць расклад рўху цягнікбў (самалётаў)?

Ці мбжна атрымаць давёдку па тэлефоне?

Дзе знахбдзіцца білётная каса?

Калі ласка, дайце мне адзін білёт (два білёты) да ...

Кблькі каштўе адзін білёт? Якім пбездам лёпей выехаць? Якім рэйсам вы параіце мне ляцёць?

Кблькі дзён гэты білёт бўдзе сапраўдны?

Дзе я магў здаць білёты?

Таварыш касір, растлумачце мне, калі ласка, дзе тут указваюцца вагбн і мёсца?

Лексічныя звесткі

авіяцыйны авіялінія

аэравакзал алкагбльныя напіткі

anchor arm-chair balcony bedding berth

lower berth

upper berth bow bridge captain clean (dirty) bedclothes citizenship cockpit compartment convertable currency counter

crew cruise customs office date

date of arrival

date of departure duty-free emergency brake emergency landing excess weight first-aid post floor manager on duty furniture gain height gangway get on a train get off a train at the station go through the customs hall-porter hanger helicopter hotel manager international car ladder lamp landing-state light-house luggage-label

якар

крэсла балкбн пасцёльная бялізна мёсца

ніжняе мёсца

вёрхняе мёсца

нос карабля мост, мбсцік капітан

чыстая (брўдная) бялізна падданства

кабіна

купэ

канверціруемая валюта

стбйка рэгістрацыі

экіпаж

круіз

тамбжнае ўпраўлённе

дата

дата прыёзду

дата ад’ёзду бяспбшлінны

стоп-кран

вымушаная пасадка лішняя вага медпўнкт дзяжўрны мэбля

набіраць вышыню

трап

садзіцца ў пбзд

выйсці на станцыі

прайсці тамбжны надгляд швейцар

плёчыкі

верталёт

адміністратар гасцініцы мяккі вагбн

трап

настбльная лямпа

прыстань маяк

багажная бірка

maid mirror miss the plain (train) moorage passport number pay the bill period of stay promenade deck rack reserved seat ticket runway sailor

sea

seasickness

sewerage shore

sleeping car . station master station of destination stern table take off transit vestibule visibility wave water-pipe wardrobe window

прыбіральшчыца

люстэрка

спазніцца на самалёт (поезд) прычал

нўмар пашпарта аплаціць рахўнак

час знахбджання ў краіне прагўлачная палуба багажная паліца

плацкарта

узлётная паласа

матрос

мора

марская хварбба каналізацыя

бёраг

мяккі вагбн

начальнік вакзала

станцыя прызначэння

карма

стол

узлёт транзіт вестыбюль бачнасць

хваля

вадаправбд шафа

ілюмінатар

1. INDIVIDUAL AND HIS FAMILY
2. Name

My [his, her] surname is... What’s your [his, her] name?

Let me put down your name.

How do you pronounce your name correctly?

1. АСОБА I СЯМ Я
2. Прбзвішча, імя, імя na бацьку

Маё [яго, яё] прбзвішча...

Як ваша [ягб, яё] прбзвішча?

Дазвбльце запісаць ваша прбзвішча.

Як правільна вымаўляецца ваша прбзвішча?

How do you spell your name?

You’ve got a Byelorussian (Slavonic) name, haven’t you?

Are your surnames the same?

My [his, her] name is... I’m called...

What’s your [his, her] name?

Tell us your [his, her] name, please.

Please write down your name.

What’s your wife’s (collea­gue’s, son’s, daughter’s) name?

What was your father’s name?

I’d like to know your patronimic.

Can I call you by your first name? — It’s a pleasure.

What do they call you for short?

How shall we address each other «ты» or «вы»?

I have to know your full name: your surname, your first name and your patronimic.

2. Nationality

What’s your nationality?

Are you American (English­man, Czech, Russian, Bye­lorussian, Pole)?

I’m Byelorussian.

My husband is Byelorussian.

My wife is Byelorussian.

Як пішацца ваша прбзвішча?

У вас беларўскае (славянскае) прбзвішча, ці не так?

У вас аднблькавыя прбзвішчы?

Маё [ягб, яё] імя...

Мянё [ягб, яё] завўць...

Як ваша [ягб, яё] імя?

Прабачце, як вас [ягб, яё] завўць?

Напішыце, калі ласка, ваша імя.

Як завўць вашу жбнку (вашага калёгу, вашага сына, вашу дачкў)?

Як звалі вашага бацьку?

Я хацёў бы вёдаць ваша імя па бацьку.

Мбжна мне называць вас тблькі па імені?— Бўду вёльмі рады.

Якая скарбчаная (ласкальная) фбрма вашага імені?

Як мы бўдзем звяртацца адзін да аднагб: на «ты» ці на «вы»?

Мне трэба вёдаць ваша пбўнае імя: прбзвішча; імя і імя па бацьку.

2. Нацыянальнасць

Хто вы па нацыянальнасці?

Вы амерыканец (англічанін, чэх, рўскі, беларўс, паляк)?

Я беларўс [беларўска].

Мой муж беларўс.

Мая жбнка беларўска.

I’m from Byelorussia (Cana­da, Australia).

Where were you born?

What nationality are your parents?

He [she] is a Pole, but he [she] has got Soviet (American, Canadian) ci­tizenship.

What nationalities are the members of your group?

There are people of different nationalities in our group: Byelorussians, Frenchmen, Slovaks land others|.

What nationalities inhabit Byelorussia?

Minsk is a multinational city.

Я рбдам 3 Беларўсі (Канады, Аўстраліі).

Дзе вы нарадзіліся?

Хто вашы бацькі па нацыянальнасці?

Ен паляк [яна пблька], алё ў ягб [яё] савёцкае (амерыканскае, канадскае) грамадзянства.

Людзі якіх нацыянальнасцей у вашай грўпе?

У складзе нашай грўпы // у нашай грўпе |ёсць| прадстаўнікі розных нацыянальнасцей: беларўсы, францўзы, славакі |і іншыя|.

Якія нацыянальнасці жывўць у Беларўсі?

Мінск — шматнацыянальны гбрад.

3. Age

When were you born?

I was born on the fifth of September 1947.

How old are you [he, she]?

I’m [he, she] 30.

I wouldn’t say so.

You look young for your age.

How old do you think I am?

He is already fifty years old.

She is only sixteen years old.

3. Узрбст

Калі вы нарадзіліся? // У якім гбдзе вы нарадзіліся?

Я нарадзіўся [нарадзілася] пятага вёрасня тысяча дзевяцьсбт сбрак сёмага гбда.

Кблькі вам [ямў, ёй] гадбў?

Мне [ямў, ёй] трыццаць гадбў.

Я б вам стблькі не даў.

Вы мблада выглядаеце.

А кблькі ІгадбўІ вы мне дасцё?

Ямў спбўнілася пяцьдзесят |гадбў|.

Ей тблькі шаснаццаць |гадбў|.

He [she] is a middle-aged, man (woman).

He is an old man already (still young).

He is under age and hasn’t got a passport yet.

Is he of age?

She is an elderly woman, she’s older than you are.

He’s younger than I am.

They are the same age.

I’m as old as you are.

He got married at the age of 22.

She got married when she was 20.

He [she] died in his [her] seventy-ninth year.

Their children are still small.

Have you got grown up children? — My son is fif­teen, and my daughter — is seven.

Ен [яна] сярэдняга вёку.

Ен ужб стары (яшчэ малады).

Ен непаўналётні і яшчэ не мае пашпарта.

Ен паўналётні?

Гэта пажылая жанчына, яна старэйшая за вас.

Ен маладзёйшы за мянё. Яны аднагб ўзросту // вёку. Мы равёснікі |з вамі|.

Ен ажаніўся ў дваццаць два гады.

Яна выйшла замуж у дваццаць ІгадбўІ.

Ен памёр [яна памёрла] на сёмдзесят дзевятым гбдзе |жыцця|.

Дзёці ў іх яшчэ малыя.

А ў вас дарбслыя дзёці? — Маймў сыну пятнаццаць, а дачцы — сем.

4. Appearance

He is tall.

How tall are you?

She is short//small// not tall.

How tall you have grown!

He [she] seems to be a man of culture.

He [she] looks well.

You look fine today.

Do I look well in this dress?

Is [are] this blouse (these glasses) becoming?

You look pale. How are you feeling?

4. Знёшні выгляд

Ен высбкага рбсту // высбкі.

У вас які рост?

Яна малёнькага рбсту // малёнькая // невысбкая.

Які ты вялікі вырас!

У ягб [яё] вёльмі інтэлігёнтны выгляд.

Ен [яна] дббра выглядае.

Вы сёння цудбўна выглядаеце.

Як я выглядаю ў гэтай сукёнцы?

Мне да твару гэтая кбфтачка (гэтыя акуляры)?

У вас блёдны твар. Як вы сябё адчуваеце?

Please describe me your ac­quaintance. What does [did] he look like? — He has a small beard and blue eyes. He is [was] wearing glasses and a hat. And he is [was] holding a brief­case.

You look tired. Isn’t it high time to have a rest.

5. Character

He [she] is a man (woman) of mild disposition.

He is a man of (no) principle.

Everybody likes him [her]. He [she] is |nearly| always in good (bad) mood.

He isn’t sympathetic enough.

You should be more consi­derate with your people (your acquaintances, re­latives, people, friends).

Indifferent people are rarely attractive.

Conscientious work is most important.

Our hosts are kindhearted and sympathetic.

6. Opinion

I share your opinion.

I wonder what’s his [her] opinion on the matter.

I |really|don’t know what to think about it.

You must be patient with people of such habits and points of view.

Апішыце мне вашага знаёмага. Як ён выглядае [выглядаў] ? — У яго невялікая барада, блакітныя вбчы, акуляры, капялюш, у руках — партфёль.

У вас стбмлены выгляд. Ці не час адпачыць?

5. Характар

У ягб [яё] мяккі характар.

Гэта чалавёк |вёльмі| прынцыпбвы (беспрынцыпны).

Ен [яна] усім падабаецца. У ягб [яё] Іамаль заўсёдыі дббры (дрэнны) настрбй.

Ямў [ёй] не хапае спагадлівасці.

Трэба быць больш уважлівым да блізкіх (знаёмых, рбдных, людзёй, сябрбў).

Абыякавасць не ўпрыгбжвае чалавёка.

Добрасумлённыя аднбсіны да справы — вось што самае галбўнае.

Нашы гаспадары — вёльмі добразычлівыя, чўйныя людзі.

6. Пбгляды

Я падзяляю вашы пбгляды.

Цікава, як ён [яна] глядзі'ць на гэту справу.

Я |сапраўды| не вёдаю, што і дўмаць пра гэта.

Трэба быць цярплівым да гэтых пбглядаў і звычак.

I can’t say I have any views on this question.

What do you think of // about...?

Do you agree with me?

What’s your opinion of...?

I’ve come to the same con­clusion.

We are of the same opinion.

Let’s consider it arranged // agreed.

I can’t say I share your view.

I |entirely| disagree with you.

7. Education

What education did you [he, she] get?

1 have a higher (secondary) education.

What institute (technical se­condary school, vocational (school) did you go to?

How long do you have to study to get a higher education?

Do you have to pay for tui­tion?

Can you study by correspon­dence?

Are students engaged in research work?

Can your students go to other countries (abroad) for further education?

What is the required period of studies in the University?

Я не магў сказаць, што ў мянё ёсць пэўнае меркаванне па гэтаму пытанню.

Як вы дўмаеце...?

Ці згбдны вы са мной?

Якая ваша дўмка накбнт...?

Mae вьівады не адрбзніваюцца ад вашых.

Мы з вамі аднадўмцы.

Бўдзем лічыць, што мы дамбвіліся.

Я не магў сказаць, што падзяляю вашы пбгляды.

Я ІрашўчаІ не згбдзен з вамі.

7. Адукацыя

Якая ў вас [у ягб, у яё] адукацыя?

У мянё вышэйшая (сярэдняя спецыяльная) адукацыя.

Які інстытўт (тэхнікум, вучылішча, шкблу) вы скбнчылі?

Кблькі гадбў трэба вучыцца, каб атрымаць вышэйшую адукацыю?

За навучанне ў інстытўце трэба плаціць?

Ці мбжна ў вас вучыцца завбчна?

Ці займаюцца студэнты даслёдчыцкай працай?

Ці ёсць у вашых студэнтаў магчымасць працягваць навучанне за мяжбй (у іншых краінах)?

Кблькі гадбў трэба вучыцца ва універсітэце?

8. Profession
9. Прафёсія

What’s your job (profes­sion)?

What do you do |now|?

I’m a worker (driver, tea­cher, radiotechnician).

Are you an engineer (repor­ter, actor, painter, doc­tor)?

She works as teacher (doc­tor, teacher at a kinder­garten) .

Chemistry (biology, linguis­tics, history, theory of culture, power enginee­ring, mechanical engi­neering) is my speciality.

How long have you been working here?

You have a good professio­nal background.// You have a lot of experience in this field.

Do you like your work?

Are you going to change your profession?

Якая ў вас спецыяльнасць (прафёсія) ?

Кім вы працўеце |зараз|?

Я раббчы (шафёр, настаўнік, радыётэхнік).

Вы інжынёр (журналіст, артыст, мастак, урач)?

Яна працўе настаўніцай (урачбм, выхавацельніцай у дзіцячым садзе).

Мая спецыяльнасць — хімія (біялбгія, мовазнаўства, гістбрыя, тэбрыя культўры, энергётыка, машынабудаванне).

Ці даўнб вы працўеце?

У вас вялікі вбпыт.

Вам падабаецца ваша прафёсія?

Вы не збіраецеся мяняць прафёсію?

9. Work, job

Do you work?

What’s your job? Where do you work?

Are you pleased with your work? — Yes, I like it a lot. //I enjoy my work.

I work at a factory (in a shop, at the institute, atschooll, on the railway).

He [she] works in a Ministry (bank, workshop).

9. Раббта, праца

Вы працўеце?

Кім (дзе) вы працўеце?

Вы задавблены сваёй раббтай? — Так, яна мне падабаецца. // Я люблю сваю раббту.

Я працўю на фабрыцы (у магазіне, у інстытўце, у школе, на чыгунцы).

Ен [яна] працўе ў міністэрстве (у банку, у майстэрні).

He [she] is doing research work//he carries out research work.

How long is your working day?

What is your working week?.// How many days a week do you work?

How much do you earn?

I get (earn, make)...

We’d like to visit your enter­prise (farm, institute).

I don’t work. I’m on pension.

Ен [яна] займаецца навукбвай дзёйнасцю // вядзё навукбвую раббту.

Які ў вас раббчы // працбўны дзень?

Кблькі дзён на тыдзень вы працўеце?

Кблькі вы зарабляеце?

Я зарабляю ў мёсяц...

Мы хацёлі б навёдаць ваша прадпрыёмства (гаспадарку, інстытўт).

Я ўжб не працўю. Я на пёнсіі.

10. Address

Could I have your address, please?

Put down my address.

How shall I write down this addres correctly?

I don’t know your address. What’s your friend’s address? I’ll put it down in my address book // note-book // filo­fax.

My address has changed.

Do you have the same home address?Has it changed?

You can find out his address at the inquiry office.

How shall I address letters to you?

Please write down your address in block letters.

How do you spell the name of the street?

What do the figures before the name of the city stand for?— That’s a postcode,

10. Адрас

Скажыце мне, калі ласка, ваш адрас.

Запішыце мой адрас.

Як правільна запісаць гэты адрас?

Я не вёдаю вашага адраса. Які адрас нашага знаёмага?

У мянё ёсць адрасная кніжка, зараз я запішў.

Мой адрас змяніўся.

У вас ранёйшы адрас? Змянённяў няма?

Ягб [яё] адрас мбжна давёдацца ў кіёску «Давёдка».

На які адрас трэба вам пісаць?

Калі ласка,     запішыце //

занатўйце свой адрас друкаванымі літарамі.

Як пішацца назва вашай вўліцы?

Што абазначаюць лічбы пёрад назвай гбрада?— Гэта паштбвы індэкс,

1. g. 220000 is Minsk postcode.
2. Motherland

Where were you born?

What republic were you born in?

I was born in Byelorussia (the Ukraine, in one of the Baltic counries, abroad).

He [she] was born in the country (in town).

My children were born in Minsk (in Palessye).

I’m going back home soon.

All of us love our native villages (towns), even the street where we spent our childhood.

12. Family

Do you have a large family? Here’s a picture of my family.

Can I meet your family?

Are you married? — Yes, this is my wife. She is a doctor (a teacher, a housewife).

Please introduce me to your wife.

Are you [is she] married?

What does your husband do?— My husband is a worker (engineer, mili­tary man, trade-union worker).

I’d like to meet (get acquain­ted with) your husband.

напрыклад: 220000 — гэта агўльны індэкс Мінска.

11. Радзіма

Дзе вы нарадзіліся?

У якбй рэспўбліцы вы нарадзіліся?

Я нарадзіўся ў Беларўсі (на Украіне, у Прыбалтыцы, за мяжбй).

Ен нарадзіўся [яна нарадзілася] ў вёсцы (у гбрадзе).

Mae дзёці нарадзіліся ў Мінску (на Палёссі).

Я хўтка вяртаюся на радзіму.

Кбжны любіць сваю рбдную вёску (рбдны гбрад), нават вўліцу, дзе прайшлб дзяцінства.

12. Сям’я

У вас вялікая сям’я?

Вось здымак // фатаграфія маёй сям’і.

Мбжна пазнаёміцца з вашай сям’ёй?

Вы жанаты?—Так, гэта мая жбнка. Яна ўрач (настаўніца, дамашняя гаспадыня).

Пазнаёмце мянё, калі ласка, з вашай жбнкай.

Вы [яна] замужам?

Хто ваш муж?— Мой муж раббчы (інжынёр, ваённы, прафсаюзны раббтнік).

Я хацёў бы [хацёла 6] пазнаёміцца з вашым мўжам.

Do you have any children?

I [he, she] have [has] got two (three, four) child­ren — a boy and a girl.

How old is your child?

What’s your son’s (daugh­ter’s) name?

What’s your name, please?

Have you brought your children with you?— No, they are at home.

У вас ёсць дзёці?

У мянё [яё, ягб], двбе (трбе чацвёра) дзяцёй—• хлбпчык і дзяўчынка.

Кблькі гадоў вашаму дзіцяці?

Як завўць//зваць вашага сына // вашу дачку?

Як цябё завўць?//Як тваё імя?

Вашы дзёці з вамі? — He, яны засталіся дбма.

13. Relatives

Who’s this man (woman)?

This is my father (grand­father, uncle, father-inlaw, son-in-law, brother, nephew, grandson).

And here’s my mother (grandmother, aunt, mo­ther-in-law, daughter-inlaw, sister, niece, grand­daughter).

My parents are office wor­kers // employees (servi­cemen).

Is he [she] your relative?

Which of them is younger, and which of them is older?

My father is |a littlel older (younger) than my mo­ther.

Where do your relatives live? — My brothers live here in the city. And my mo­ther lives in the country.

Do you maintain contacts with relatives in your

13. Сваякі

Хто гэты мужчына (гэтая жанчына) ?

Гэта мой бацька (дзядўля, дзядзька, цесць, зяць, брат, плямённік, унўк).

А вось мая маці (бабўля, цётка, свякрбў, нявёстка, сястра, плямённіца, унўчка).

Маё бацькі слўжачыя (ваеннаслўжачыя).

Гэта ваш сваяк [сваячка]?

Хто з іх малбдшы, а хто старэйшы?

Мой бацька |крыхў| старэйшы (маладзёйшы) за маці.

Дзе жывўць вашы блізкія (сваякі)? — Браты тут у гбрадзе, а маці на вёсцы.

У вас мбцныя сваяцкія сўвязі?— Так, у нас вёль-

family?— Yes, we have excellent relations. We visit each other often and go to see each other’s newlyborn children. (A tradition for families to see the newest members).

Give my best regards to your relatives.

14. Flat, house

мі дббрыя аднбсіны, мы часта сустракаемся, ёздзім адзін да аднагб, хбдзім у адвёдкі.

Перадайце, калі ласка, прывітанне вашым сваякам.

14. Кватэра, дом

Do you have a good flat?

How many rooms are there in your flat?— I have a four-room flat.

What floor is your flat on? — It’s on the third (sixth) floor.

How much rent do you pay?

Do you have a council (coo­perative) flat?

Is it problem to rent a house or a flat?

Do you own this house?

Where’s your house?— It’s in the suburbs (in the centre of the city, in a quiet place, in...street).

Is your house far from the office?

When are you at home?

When do you |usually| come back?

How shall I recognise your house? — There’s a che­mist’s and a bookshop on the first floor.

May I//call you? — Cer­tainly.

У вас дббрая кватэра?

Кблькі пакбяў у вашай кватэры?— У мянё чатырохпакаёвая кватэра.

На якім павёрсе ваша кватэра?—На трэцім (шбстым).

Кблькі трэба плаціць за кватэру?

У вас дзяржаўная (кааператыўная) кватэра?

Ці цяжка тут зняць дом або кватэру?

Гэта ваш уласны дом?

Дзе ваш дом?— Ен знахбдзіцца ў прыгарадзе (у цэнтры гбрада, у ціхім мёсцы, на вўліцы...).

Ці далёка ваш дом ад мёсца раббты?

Калі вы бываеце дбма?

Калі вы |звычайна| вяртаецеся дадбму // дамбў?

Як мне пазнаць ваш дом?— У нас на пёршым павёрсе аптэка і кнігарня.

Мбжна пазваніць вам на кватэру // дадбму?— Зразумёла, калі ласка.

Have a safe // good // com­fortable journey.

Шчаслівага вам вяртання дадбму // дамбў.

15. Hostel

Where do you live?— I live in a hostel.

Whose hostel is it?— It’s our plant (institute, tech­nical secondary school) hostel.

How many people live in one hostel room?

Is there a canteen (cinema, shower, library, study) in your hostel?

Do only the students from other towns and villages live in hostels?

Are there any facilities for rest in your hostel?

Is it difficult to share a room with Icompletel stran­gers? — No, we study (work) together and we’ve been friends long.

Are there rooms (flats) for newly married couples in your hostel?

Who tidies up in the hostel? — We do everything our­selves.

16. Rest, holidays

How long is your |annual| leave?

How well is it paid?

What’s done by your Trade

15. Інтэрнат

Дзе вы жывяцё?— Я жывў ў інтэрнаце.

Чый гэта інтэрнат?— Гэта інтэрнат нашага завбда (інстытўта, тэхнікума).

Кблькі чалавёк жывё ў адным інтэрнацкім пакбі?

У вашым інтэрнаце ёсць сталбвая (кіназала, душавая, бібліятэка, раббчы пакбй)?

У студэнцкіх інтэрнатах жывўць тблькі прыёзджыя?

У інтэрнаце ёсць магчымасць адпачыць//для адпачынку?

Ці не цяжка жыць разам з [зусімі чужь'імі людзьмі? — He, мы разам вўчымся (працўем) і ўжо даўнб сябрўем.

У інтэрнаце ёсць пакбі (кватэры) для маладых сём’ў?

А хто прыбірае ў інтэрнаце? — Мы ўсё рббім самі, у нас самаабслугбўванне.

16. Адпачынак, вбдпуск

Які ў вас адпачынак?

Як аплачваецца вбдпуск// адпачынак?

Што рббіць прафсаюзны Ka-

Unions’ committee to pro­vide conditions for the rest of the workers?

Where can you spend your holiday?

Can you go abroad (to a he­alth resourt, to the sea­side) for your holiday (leave) ?

Where do you like to spend your holiday?

Where do you usually spend your holiday?

Do you like an active rest? — In my spare time I like to work in my sum­mer cottage garden (at my summer cottage, in the garden).

My favourite passtime is playing chess (going in for sports, going on excursions, tours, art, rea­ding a good book).

Have a good holiday!

17. Day off

How many days off do you have a week? — One (two).

Saturday and Sunday are days off.

What do you |usually| do at the weekend?

How do you usually spend your weekend? — I like to spend my weekend with my family.

At the weekend all of us — my wife, my children and I — always go to the forest (cinema, theatre, park).

мітэт для адпачынку npaцбўных?

Дзе можна правёсці вбдпуск?

Ці мбжа ў вас чалавёк падчас адпачынку // вбдпуску паёхаць за мяжў (на курбрт, на мбра)?

Дзе вы любіце адпачываць?

Як вы правбдзіце свой вбдпуск?

Вы любіце актыўны адпачынак?— Так, у час адпачынку я люблю працаваць на сваім садбвым участку (на дачы, у садзе).

Найлёпшы адпачынак для мянё — гэта шахматы (спорт, экскўрсія, турыстычны пахбд, мастацтва, дббрая кніга).

Прыёмнага вам адпачынку!

17. Выхадны дзень

Кблькі выхадных дзён у вас на тыдзень?— Адзін (два).

Суббта і нядзёля — гэта выхадныя дні.

Што вы |звычайна| рббіце ў выхадныя дні?

Як вы правбдзіце свой выхадны дзень?— Я люблю ў выхадны дзень пабыць з сям’ёй.

У выхадны дзень мы ўсе разам — я, жбнка і дзёці — абавязкбва ідзём у лес (у кінб, у тэатр, у парк).

Do you put off your work about the house till your weekend?

Can you have a few days off without pay?

Come and see us at the wee­kend! — Thank you for your invitation. But I’d like to visit my mother (my old friend).

What are you doing on Sun­day?

What are your plans for Saturday?

What are you doing at the weekend?

Вы адкладваеце хатнюю paббту на выхадныя |дні|?

Ці маеце вы права ўзяць нёкалькі выхадных |дзён| за свой кошт?

Прыхбдзьце да нас у выхадны дзень!— Дзякуй за запрашэнне. Але я хачў на выхадныя з’ёздзіць да маці (да старбга сябра).

Куды вы пбйдзеце ў нядзёлю?

Якія ў цябё [у вас] планы на суббту?

Што ты рббіш у выхадныя? -

18. Receiving guests

We are expecting guests.

Do you know which hotel the visitors from... are staying at?

What hotel do your visitors live at?

We’ve been invited to a party.

What do you usually give as presents?

Do you ever go to see your friends without an invita­tion?

Let’s go and see them.

We heartily invite you to come to see us.

We are going for a visit, but we aren’t going to stay there long.

Won’t you come in?

Come and see us at our home. You’ll be given a warm welcome!

18. Гбсці

Мы чакаем гасцёй.

Ці не вёдаеце вы, дзе спыніліся гбсці з...?

У якбй гасцініцы жывўць вашы гбсці?

Нас запрасілі ў гбсці.

Што ў вас прынята дарыць гасцям?

Ці прынята ў вас хадзіць у гбсці без запрашэння?

Давайце схбдзім да іх у гбсці.

Мы сардэчна запрашаем вас да нас у гбсці.

Мы ёдзем у гбсці, але дбўга гасцяваць не бўдзем.

Захбдзьце, дарап'я гбсцейкі, у хату!

Прыхбдзьце да нас, гасцямі бўдзеце!

Dear visitors! Welcome to our city (enterprise)!

Come to the table, please. Thanks for your hospitality, for your kind attention!

19. Presents

I’d like to give you a present.

Here’s my present for you.— Thank you! What a nice suprise.

What kind of present should I give him (her)?

Where can I buy a present? — You’d better call at a Sou­venir Shop.

I’d like to buy some national Byelorussian souvenirs for my friends (people).

Will you give this book to ... as a present from me?

I [we] want to buy some presents for the children.

Was this picture given to the museum by its painter? — Yes, it’s the painter’s gift.

Are there gift-sets in stock// on sale?

We’ve been invited to a bithday party (to a party, to a wedding party). We’ve got to think of a pre­sent.

Дарагія гбсці! Дазвбльце шчыра вітаць вас у нашым гбрадзе (на нашым прадпрыёмстве)!

Прашў ўсіх гасцёй за стол!

Дзякуй за гасціннасць, за ласку вашу!

19. Падарўнак

Я хацёў бы зрабіць вам падарўнак.

Гэта мой падарўнак вам.— Дзякуй! Вёльмі прыёмна.

Што найлёпей падарыць ямў [ёй] ?

Дзе мбжна набыць падарўнак? — Раю вам зайсці ў магазін падарўнкаў.

Мне б хацёлася купіць нёкалькі нацыянальных беларўскіх падарўнкаў для сваіх знаёмых (блізкіх).

Перадайце, калі ласка, гэтую кнігу... у якасці майго падарўнка.

Трэба купіць падарўнкі// падаркі // гасцінцы дзецям.

Гэтую карціну падарыў музёю мастак? — Так, гэта дар аўтара.

У вас ёсць |у прбдажыі падарачныя наббры?

Мы запрбшаны на дзень нараджэння (у гбсці, да знаёмых, на вясёлле), трэба падўмаць пра падарўнак.

20. Hobby
21. Любімы занятак

Is there anything else you’re fond of doing except your regular business? — Yes, I have a hobby. Do you like to play chess (draw, listen to the mu­sic) ? Do you think every man should have a hobby? — It’s not necessary, of cour­se. However, you shouldn’t waste your spare time. A hobby is something one does for pleasure.	Акрамя працы, y вас ёсць любімы занятак? — Так, я маю хббі. Вы любіце гуляць у шахматы (маляваць, слўхаць мўзыку) ? Як вы лічыце [ты лічыш], ці абавязкбва чалавёк павінен мець нёйкае хббі? — Гэта неабавязкбва, але вбльны час не трэба марнаваць. Хобі — гэта занятак, як кажуць, для душы.
Do you collect stamps?	Вы калекцыяніруеце//збіраеце паштбвыя маркі?
How long have you been col­lecting this fine collection of old records?	Ці дбўга збіралі вы гэтую цудбўную калёкцыю старых пласцінак?
Vocabulary	Лексічныя звесткі
agronomist biologist black body cheek chest conscientious cunning divorce ear eyes fat interesting forehead gay geologist hair holiday leaseholder//tenant//lessee	агранбм біёлаг чарнявы цёла шчака грўдзі сумлённы хітры развбд вўха вбчы тбўсты цікавы лоб вясёлы геблаг валасы вбдпуск арэндатар

marriage metallurgist neck

nose obstinate

oil industry worker orphan palm

single

spend one’s time street thin weeding party white writer

шлюб

металўрг

шыя

HOC

упарты нафтаві'к сірата далбнь

халасты

правбдзіць час вўліца

худы вясёлле

бялявы пісьмённік

1. IN TOWN
2. У ГОРАДЗЕ
3. Town

Please tell us about your town//city.

What’s this town called?

Is Minsk a large city? What’s the population of Minsk |now|?

Is it an old (new, young) city?

When shall we go on an excur­sion about the city?

Shall we go to the ancient part of the city?

I’d like to see new housing estates (buildings).

I’m interested in the archi­tecture of the city.

And where’s the City Counsi 1 // Soviet?

How many towns are there in your republic?

1. Горад

Раскажыце, калі ласка, пра ваш горад.

Як называецца гэты гбрад?

Мінск — вялі'кі гбрад? Кблькі ў ім |зараз| жыхарбў?

Гэта старажытны (нбвы, малады) гбрад?

Калі бўдзе экскўрсія па гбраду?

Ці навёдаем мы старўю частку гбрада?

Я хацёў бы ўбачыць нбвыя гарадскія кварталы (будынкі).

Мянё цікавіць гарадская архітэктўра.

А дзе знаходзіцца гарадскі Савёт?

Кблькі гарадбў у вашай рэспўбліцы?

What’s the difference between a regional (oblast) and a district town?

Your citizens seem to be friendly and kind-hearted.

I like your city |very much|.

2. Asking one’s way

Where does this road lead to?

Could you tell me the way to the railway station (hotel, market)?

Where are we now?

How did you happen to be here?

In what direction has our group gone?

Could you tell me the way to the «Aeroflot» agency?

Does this road lead to... Square (monument)?

How do I get to... street?

Is the booking-office on that or on the this side of the street?

Which is the shortest way to the theatre?

What stop do I get off the trolleybus (tram, bus)?

Can I cross the street here or do I have to use the pedestrian subway?

Where’s the nearest under­ground station?

3. Street

What’s this street (side­street) called?

Якая рбзніца паміж абласным і раённым гбрадам?

Гараджане, як мне здалбся, у вас вётлівыя, дббразычлівыя.

Мне Iвёльмі| падабаецца ваш гбрад.

2. Арыентацыя

Куды вядзё гэта дарбга?

Скажыце, калі ласка, як прайсці к вакзалу (да гасцініцы, на рынак)?

Дзе мы зараз знахбдзімся? Як вы тут апынўліся?

У які бок пайшла наша грўпа?

Ці не скажаце, як праёхаць да агёнцтва «Аэрафлбт»?

Гэтай дарбгай мы выйдзем на плбшчу (да пбмніка...) ?

Як нам трапіць на вўліцу...? Касы знахбдзяцца на тым бакў вўліцы ці на гэтым?

Як найкарацёй (найхутчэй) нам прайсці к тэатру?

На якім прыпынку нам трэба выхбдзіць з тралёйбуса (з трамвая, з аўтббуса)?

Тут мбжна перахбдзіць вўліцу, ці трэба спусціцца ў падзёмны перахбд?

Дзе бліжэйшая станцыя метрб?

3. Вўліца

Як называецца гэтая вўліца (гэты завўлак)?

How do I get to... street?

Where does this street lead to?

Does this road lead to...?

Is this the main street?

Do you know this house number?

How do I get to house number seven (twenty nine) ... street?

What street is the Sports Palace (museum, hospital, militia precinct) in?

Where do I cross the street?

Is it permitted to cross here?

Can I park |my car| in this street?

I must get to the avenue (motorway). Would you mind helping me?

4. Square

What’s the name of the square?

How do I get to Victory Square?

Please take us to... Square.

What square is this monu­ment situated in?

Is this the largest square in the city?

What square do your meetings (demonstrations) take place in?

This square is very nice.

I’ve been told that the regio­nal executive committee

Як прайсці (праёхаць) на вўліцу...?

Кўды вядзё гэтая вўліца?

Па гэтай вўліцы мы дбйдзем да...?

Гэта галбўная вўліца?

Ці не вёдаеце, які' гэта нўмар дбма?

Мне патрэбна вўліца... дом сем (дваццаць дзёвяць).

На якбй вўліцы знахбдзіцца Палац спбрту (музёй, бальніца, аддзялённе міліцыі) ?

Як тут перайсці на другі бок вўліцы?

Тут дазвблен перахбд?

На гэтай вўліцы мбжна паставіць машыну?

Мне трэба трапіць на праспёкт (на галбўную магістраль). Дапамажыце мне, калі ласка.

4. Плбшча

Як называецца гэтая плбшча?

Як прайсці на плбшчу Перамбгі?

Правадзіце, калі ласка, нас [мянё] на плбшчу...

На якой плбшчы знахбдзіцца//стаіць пбмнік...?

Гэта самая вялікая плбшча ў гбрадзе?

На якбй плбшчы ў вас прахбдзяць мітынгі (адбываюцца дэманстрацыі) ?

Гэтая плбшча вёльмі прыгбжая.

Мне сказалі, што раённы выканаўчы камітэт (музёй,

(museum, gallery, Phil­harmonic Society) is in the city square. Is it far?

Who is this Square named after?

1 remember that there was a fountain (monument, self-service shop, chemist’s, bank) in the square.

5. Transport

Which is the best way to get to the hotel?

Please how can I best get to ... ?

Which bus (trolley-bus, tram) runs in the direction of ... ?

Where’s the nearest tram (bus, trolleybus) stop?

Do we have to buy trol­leybus tickets?

Do you have season tickets?

Could you punch the ticket, please?

What’s the next stop?

Are you getting off at the next stop?

When is ... stop?

Is this seat taken?

May I take this seat?

Move along, will you?

Excuse me. 1 want to pass to the exit.

How are we going to get there? By tram?

Where does this trolleybus run to?

Will this bus take me [us] to the railway station?

галерэя, філармбнія) знахбдзіцца на гарадскбй плошчы. Гэта далёка адсюль?

Чыім імем названа гэтая плбшча?

Я памятаю, што на плбшчы быў фантан (пбмнік, універсам, аптэка, банк).

5. Транспарт

Як // якім транспартам даёхаць да гасцініцы?

Скажыце, калі ласка, як лёпей усягб праёхаць да ... ? Які аўтббус (тралёйбус, трамвай) хбдзіць у напрамку да ... ?

Дзе тут бліжэйшы трамвайны (аўтббусны, тралёйбусны) прыпынак?

Мне [нам] трэба купіць білёты на тралёйбус?

У вас ёсць праязныя талбны? Калі ласка, закампасціруйце мне талбн.

Які настўпны прыпынак?

Вы выхбдзіце на настўпным прыпынку?

Хўтка бўдзе прыпынак ... ? Гэтае мёсца сваббднае?

Мбжна тут сёсці?

Прахбдзьце, калі ласка, напёрад.

Дазвбльце мне прайсці к выхаду.

На чым мы паёдзем? На трамваі?

Куды ідзё гэты тралёйбус?

Ці даёду я [даёдзем мы] на гэтым аўтббусе да вакзала?

6. Metro
7. Метрб

Is there Metro in your city? How many Metro stations have been built?

How often do electric trains run?

Please take a forty copeks coin, to enter the under­ground.

I’ve got to change the money. Mind the stairs. — Thank you. What’s this station called? Are we getting out soon? — It’s three stops.

Please tell me how to get to ... ?

Attention! The doors are clo­sing. The next stop is „In­stitute of Culture“(„Yakub Kolas Square“).

I like your metro |very much|. It’s nice and clean.

We’ll meet in the Metro at ... station.

У вашым гбрадзе ёсць метрб?

Кблькі ўжо пабудавана станцый метрб?

Як часта хбдзяць электрапаязды?

Вазьміце, калі ласка, сбрак капёек для ўвахбду ў метрб.

Мне трэба размяняць манёту.

Асцярбжна, тут лёсвіца. — Дзякуй, я бачў.

Як называецца гэтая станцыя?

Мы скбра выхбдзім?—На трэцім прыпынку.

Скажыце, як даёхаць да ... ?

Асцярбжна! Дзвёры зачыняюцца! Настўпны прыпынак—«Інстытўт культўры» («Плбшча Якўба Кбласа»).

Мне |вёльмі| падабаецца Ba­rua метрб. Тут прыгбжа і чыста.

Сустрэнемся ў метрб, на станцыі ...

7. Taxi

Where’s the taxi-stand, please?

There’s a taxi! We can hail (stop) it.

Please call a taxi for five o’clock?

Did you order a taxi? The car has arrived. It is waiting for you.

Could you stop at this (that) building (entrance)?

7. Таксі

Дзе стаянка таксі?

Вунь ідзё таксі. Мбжна спыніць.

Выклічце, калі ласка, таксі a пятай гадзіне.

Вы заказвалі таксі? Машына прыйшла. Вас чакаюць.

Спыніцеся, калі ласка, каля гэтага (тагб) будынка (пад’ёзда).

Please wait for me; I’ll be back in a moment.

I must call for Mr ... (drop in at the post office, chemist’s) ?

Could you drive faster (slo­wer), please?

Please take my things (suit­cases).

How long will it take us to get to the airport?

Aren’t we late? Can we make it?

How much do I owe you? What does the meter say? Here’s the money, please. Pleasant journey. — Thank you. All the best to you.

8. Car

Is this your car? — Yes, it’s mine.

Could you take me [us] to ... Street?

How long have you been a driver?

What kind of car is it? — It’s a Zhiguli (Maskvich, Volga, Aka).

Can I put my bag in the boot (on the back seat)?

We have come by our own car. Where can we park it for the night?

Can I park my car here? Is there a car park here?

Here’s [are] my driving li­cense (documents).

Could you tell me where the petrol station is?

Пачакайце мянё, я зараз вярнўся.

Мне трэба заёхаць за спадарбм // панам ... (на пбшту, у аптэку).

Калі ласка, крыхў хутчэй (павбльней).

Вазьміце, калі ласка, мае рэчы (чамаданы).

Кблькі мінўт язды да аэрапбрта?

Мы не спбзнімся?

Кблькі я вам вінен?

Кблькі па лічыльніку?

Вазьміце грбшы, калі ласка.

Шчаслівай дарогі! — Дзякуй!

I вам усягб найлёпшага.

8. Аўтамабіль

Гэта ваша машына // аўтамабіль? — Так, мая [мой].

Вы не маглі б адвёзці мянё [нас] на вўліцу ... ?

Кблькі гадбў вы ўжо за рулём?//У вас вялікі вадзіцельскі стаж?

Якая гэта машына? — Гэта «Жыгулі» («Масквіч», «Вблга», «Ака»),

Мбжна пакласці сўмку ў багажнік (на задняе сядзённе)?

Мы прыёхалі на ўласнай машыне. Дзе мбжна яе паставіць на ноч?

Тут мбжна паркавацца?

У гэтым мёсцы стаянка дазвблена?

Вось маё вадзіцельскія правы (дакумёнты).

Скажыце, калі ласка, дзе тут аўтазапраўка?

How much do I pay (for the petrol) ?

Get into the car. Let’s go ahead.

9. On foot

I like walking (especially when I am in a strange city).

Don’t be in a hurry.

Let’s cross the street // get to the other side of the street. It’s shady (sunny) there.

Let’s go to this square, sit and rest a little.

Nobody’s dropped behind? Let’s go ahead then.

Have you been to this hall of the museum? Let’s go there.

We’ve walked a lot today, but we aren’t tired at all.

We’ve visited an Orthodox and a Catholic Church.

Where are we going tomor­row?

Where have you been today?

I invite everybody for a walk in the park in the evening (by the river).

10. Excursion

Have we got the programme of the tour of the city?

What excursions are there on the programme?

What tour shall we have tomorrow?

How long does a tour of the city take?

Кблькі я мўшу // павінен заплаціць за бензін?

Сядайце ў машыну. Ёдзем далёй.

9. Пёшкі

Я люблю хадзіць пёшкі // пяшкбм, асабліва ў нбвым для мянё гбрадзе.

He спяшайцеся!

Давайце пярбйдзем на той бок вўліцы. Там цень (сбнца).

Збйдзем у гэты сквер, крыхў пасядзім, адпачнём.

Ніхтб не адстаў? Тады рўшым далёй.

Вы былі ў той зале музёя? Пайшлі // пбйдзем туды.

Мы сёння мнбга // шмат хадзілі, але амаль не стаміліся.

Мы захбдзілі ў царквў (у касцёл).

Куды мы пбйдзем заўтра?

Дзе вы былі (хадзілі) сёння?

Вёчарам я запрашаю ўсіх на прагўлку ў парк (каля ракі).

10. Экскўрсія

Ці ёсць у нас праграма агляду гбрада?

Якія экскўрсіі ў нас запланаваны?

Якая экскўрсія адбўдзецца заўтра?

Кблькі часу збйме паёздка па гбраду?

Please call the guide (inter­preter, tour guide).

We’d like to take part in a walking (motor) tour of the city.

Can we go on an excursion to an old castle (palace, zoo, nature preserve)?

When it this museum open?

What are the most interesting places to see out of town?

We’ve seen a lot of intere­sting things.

We found a lot of things in­teresting.

Thanks a lot for your inte­resting excursion.

Паклічце, калі ласка, гіда (перакладчыка, экскурсавбда).

Мы хацёлі б удзёльнічаць у пешахбднай (аўтамабільнай) экскўрсіі.

Ці нёльга зрабіць экскўрсію ў стары замак (палац, заасад, запавёднік)?

Калі бывае адчынены для агляду гэты музёй?

Якія загарадныя мясціны найббльш цікавыя для экскўрсіі?

Мы ўбачылі шмат цікавага.

Нам мнбгае спадабалася.

Дзякуй вам за расказ (на экскўрсіі).

11. Breakfast

When (where) shall we have breakfast?

I’d like to have my break­fast in my room.

Would you like to have break­fast |together| with us?

I [we] invite all of you to have breakfast.

Bring us fried eggs (an omlette, sausages, fried sau­sage with potatoes, with macaroni).

Do you have porridge or any other kasha (dish of co­oked grain or groats)?

I’d like a fish (mushroom) dish.

11. Снёданне

Калі (дзе) мы бўдзем снёдаць?

Я хацеў бы паснёдаць у нўмары (у сваім пакоі).

Ці не хбчаце паснёдаць Іразам| з намі?

Запрашаем вас на снёданне.

Прынясіце// дайце, калі ласка, нам яёшню (амлёт, сасіскі, смажаную каўбасў з бўльбай, з макарбнай).

Ці ёсць у вас аўсянка або якая-нёбудзь іншая Ka­ma?

Я хацёў бы [хацёла 6] штонёбудзь з рыбай (з грыбамі).

I’d like a meat salad, bread, butter, cheese, tea and a bun, I think.

I want some kefir (milk, sour clotted milk, kou­miss).

Do you have fresh tomatoes, (cucumbers, apples, plums)?

I’d like coffee with milk (tea with sugar, cocoa, juice, cranberry water).

Bon appetit!

Would you like anything else? — No, thank you.

Калі ласка, мясная салата, хлеб, масла, сыр і чай, мбжна яшчэ бўлачку.

Прашў вас, кефір (малако, сыраквашу, кумыс).

Есць свёжыя памідбры (агуркі, яблыкі, слівы)?

Мне каву з малакбм (чай з цўкрам, какава, сок, морс).

Прыёмнага апетыту!

Ці не хбчаце яшчэ чагонёбудзь? — He, дзякуй.

12. Dinner // lunch

Where (when) shall we have dinner today?

It’s 2 oclock already. It’s time to have dinner.

Let’s go and have dinner.

We invite you to dinner!

Let’s start with hors d’oeuv­res.

Let’s have some herring with beetroot salad or ham with a pickled cucumber.

What shall we have for the first course?

I’d like a bowl of clear soup with an egg.

We can order vegetable soup (borshch, krupnik, zatirka).

Please bring us two (three, four) pork chops.

Do you serve goulash, schnit­zel?

I’d like to try something of Byelorussian cuisine: po­tato pancakes or machan-

12. Абёд

Дзе (калі) мы бўдзем сёння абёдаць?

Ужо дзве гадзіны. Час абёдаць.

Пойдзем абёдаць.

Запрашаем вас на абёд!

Пачнём з халбднай закўскі.

Вбзьмем селядца з вінегрэтам або шынку з салёным агуркбм.

А што бўдзем ёсці на пёршае?

Я хачў кўбак булёну з яйцбм.

Мбжна заказаць суп з гарбдніны (боршч, крўпнік, зацірку).

Прынясіце, калі ласка, дзве (тры, чатыры) пбрцыі свінбй адбіўнбй.

Ці ёсць у вас гуляш (шніцэль, біфштэкс)?

Хацёла б паспытаць якўюнёбудзь беларўскую нацыянальную страву—дра-

ka (a thick aromatic sauce containing pieces of pork which is served hot with pancakes).

13. Supper // dinner

What shall we order for supper?

I won’t have any supper tonight.

And we are going to a cafe. I’ll have some tea with lemon. We can have cottage cheese (pancakes with jam, an apple pie, raisin pudding).

Let’s drop into a bar.

When does this bar open (clo­se) ?

Two coctails, please!

What drinks have you got? I don’t drink strong drinks. What wine do you like? — Thank you, I don’t drink wine.

Your health!

I’d like some black coffee. Let’s order coffee with milk (cream) and sugar and some fancy cakes.

Will you give me a glass of milk (kefir), please?

14. Post office

Where’s the nearest post offi­ce (General Post Office), please?

Is there a post office at the hotel?

Is the post office open?

нікі ca смятанай або мачанку.

13. Вячэра

Што мы закажам на вячэру?

Я сёння вячэраць не бўду.

А мы пбйдзем у кафэ. Я вып’ю чаю з лімбнам.

Мбжна ўзяць тварбг (блінцы з варэннем, пірбг з яблыкамі, запяканку з разынкамі).

Збйдзем у бар.

Калі адкрываецца (закрываецца) бар?

Калі ласка, нам два кактэйлі.

Якія ў вас напіткі?

Я не п’ю мбцных напіткаў.

А якбе віно вы любіце? — Дзякуй, я не п’ю віна.

Я п’ю за ваша здароўе! Мне хбчацца чбрнай кавы. Давайце закажам каву з малакбм (смятанкай) і цўкрам і вбзьмем пірбжныя.

Дайце мне, калі ласка, шклянку малака (кефіРУ)-

14. Пбшта

Скажыце, калі ласка, дзе тут бліжэйшае паштбвае аддзялённе (галбўны паштамт) ?

У гасцініцы ёсць пбшта?

Пбшта ўжо працўе?

Are there any post restante letters for me?

Can I send a money order (a parcel)?

Where does one receive par­cels (packages, registered letters) ?

What’s the limit weight of the parcel (letter, package)?

Can I have these things pac­ked?

How much do I owe you?

Do you sell stamps (new­spapers, magazines, en­velopes, note-books)?

Where can I buy an enve­lope and a sheet of writing paper?

What’s your postcode?

Have I addressed the letter correctly?

Will you give me a money order (parcel) form?

Here’s your parcel receipt! — Thank you!

Where’s the post-box?

I want to send a registered letter.

Ці няма для мянё пісьма да запатрабавання?

Ад вас мбжна паслаць грбшы (пасылку)?

Дзе выдаюць пасылкі (бандэрблі, заказныя пісьмы) ?

Якўю вагў мбжа мець пасылка (ліст, бандэрбль)?

Мбжна запакаваць гэтыя рэчы?

Кблькі я павінен заплаціць?

У вас прадаюцца маркі (газёты, часбпісы, канвёрты, блакнбты)?

Мбжна купіць канвёрт і аркуш паштбвай папёры?

Які ў вас індэкс?

Я правільна заадрасаваў пісьмб?

Дайце мне, калі ласка, бланк для перавбду (пасылкі).

Вось ваша квітанцыя за пасылку! — Дзякуй!

Дзе паштбвая скрынка?

Я хачў паслаць заказнбе пісьмб.

15. Telephone

Do you have a phone-direc­tory?

Where’s a public telephone, please?

Where can I make a call, please?

I’d like to make a trunk call// international call.

Sorry, it’s the wrong num­ber.

Where can I change the money?

The line is engaged.

15. Тэлефон

У вас ёсць тэлефбнны давёднік?

Дзе тэлефбн-аўтамат?

Адкўль мбжна пазваніць?

Я хачў пазваніць у другі гбрад (у другўю краіну).

Выбачайце, гэта не той нўмар.

Дзе мбжна памяняць грбшы?

Тэлефбн заняты.

There is noanswer.//Nobody picks up the receiver.

Hello! This is ... speaking.

Speaking.

Could you speak louder, plea­se. 1 can’t hear you.

Call me tomorrow (at six o’clock, in the evening).

Just a moment. Hold on, I’ll call ...

Can I make a call to ... ?

Can I make a call from my room?

Please put it through to my room number.

I’ve finished. How much do I owe you?

16. Telegraph

Where’s the telegraph?

Where can I take a telegram form, please?

Please send this telegram «express».

Please this is a reply-paid tele­gram.

When will this telegram ar­rive?

How much is this telegram?

Is there a telegram for me?

Must I put the return address on the form?

Can I send a phototelegram from here?

Is there a fax here?

I must urgently wire my day of arrival (departure).

Ніхтб не адказвае // не бярэ трўбку.

Ало! 3 вамі гавбрыць ...

Я вас слўхаю.

Гаварыце, калі ласка, грамчэй, дрэнна чуваць.

Пазваніце мне заўтра (у шэсць гадзін, вёчарам).

Хвіліначку! Пачакайце ля тэлефбна, я зараз паклічу ...

Я хачў заказаць тэлефбнную размбву з ...

Ці магў я заказаць тэлефбнную размбву са свайгб нўмару?

Пераключыце, калі ласка, на мой нўмар у пакбі.

Я пагаварыў. Кблькі я вінен?

16. Тэлеграф

Дзе знахбдзіцца тэлеграф?

Дзе я магў ўзяць бланк для тэлеграмы?

Адпраўце, калі ласка, гэтую тэрмінбвую тэлеграму.

Гэтую тэлеграму пашліце, калі ласка, з аплачаным адказам.

Калі тэлеграма бўдзе на мёсцы?

Кблькі каштўе гэтая тэлеграма?

Для мянё няма тэлеграмы?

Трэба на бланку пісаць зварбтны адрас?

Адсюль мбжна паслаць фотатэлеграму?

Тут ёсць тэлефакс?

Мне трэба тэрмінбва тэлеграфаваць дату прыёзду (выезду, ад’ёзду).

17. Doctor
18. Урач

I’m not well. I need a doctor.

I have a headache (a stoma­chache, a heart pain, a sore throat, a toothache, a sore eve).

I don’t know what is the matter with me. I have in­somnia and I’ve lost my appetite.

I feel a pain here.

Are you running a tempera­ture? — Yes, it is 37,5.

Undress // strip to the waist, please.

Please lie on your back (side).

Breethe deeply!

Open your mouth!

Bend forward!

Sit down!

Allow me to listen to your heart and lungs.

Let me take your blood pres­sure!

Here’s a prescription for you, take the medicines thrice a day.

You should stay in bed for 2 or 3 days.

Please call a doctor for me.

Thank you, doctor. Good-bye!

18. Chemist’s

Where’s the nearest chemist’s, please?

Can I have this prescription made up?

Я сябё дрэнна адчуваю. Мне трэба да ўрача.

У мянё баліць галава (жывбт, сэрца, гбрла, вўха, зуб, вбка).

Я не вёдаю, што са мной, не магў спаць, страціў [страціла] апетыт.

Я адчуваю боль вось тут.

У вас ёсць тэмператўра? — Так, трыццаць сем і пяць.

Распраніцеся, калі ласка.

Прашў лёгчы на спіну (на бок).

Дыхайце глыбёй!

Раскрыйце рот!

Нахіліцеся!

Сядзьце!

Я хачў вас паслўхаць.

Давайце змёрым крывяны ціск.

Вось вам рэцэпт, бўдзеце прымаць лякарствы тры разы на дзень.

Вам трэба паляжаць дні два-тры.

Прашў вас, выклічце да мянё ўрача.

Дзякуй, дбктар! Да пабачэння!

18. Аптэка

Скажыце, калі ласка, дзе бліжэйшая аптэка?

Ці магў я заказаць (атрымаць, купіць) лякарства па гэтаму рэцэпту?

When will the medicine be ready? — Come to collect it in the evening (at about 6 o’clock, tomorrow morn­ing, in the afternoon, in two or three hours).

I want a mixture for cough.

Do you have any powders or tablets for a headache?

Please give some drops for a pain in the heart.

I want iodine (an ionment, a thermometer, a syringe, a bandage, some vase­line) .

I want to buy a hot water bottle (cotton wool).

How shall I take this medi­cine, please? — Take it after meals in the morning and in the evening.

I’d like to buy glasses. Here’s my prescription.

Have you got walking sticks?

19. Bookshop

Where’s the nearest book­shop?

Is there a department of technical literature here?

Where can I see fiction (en­cyclopedic, scientific, me­dical, ethnographic) books?

I’m interested in books (pu­blications) on cybernetics (chemistry, biology, elec­tronics, power engine­ering).

Could you show me some books for children?

Калі бўдзе гатбвае лякарства? — Прыхбдзьце ўвёчары (гадзін у шэсць, заўтра ранкам, пасля абёду, праз дзве-тры гадзіны).

Мне патрэбна мікстўра ад кашлю.

У вас ёсць парашкі або таблёткі ад галаўнбга бблю?

Дайце мне, калі ласка, сардэчныя каплі.

Мне патрэбён ёд (мазь, тэрмбметр, шпрыц, бінт, вазелін).

Я хачў купіць грэлку (вату).

Скажыце, калі ласка, як прымаць гэта лякарства? — Ранкам і вёчарам пасля яды (да яды).

Я хацёў бы купіць у вас акуляры. Вось мой рэцэпт.

У вас ёсць у прбдажы кійкі?

19. Кнігарня

Дзе тут бліжэйшая кнігарня // кніжны магазін?

У вас ёсць аддзёл тэхнічнай літаратўры?

Дзе мбжна паглядзёць мастацкую (энцыклапедычную, навукбвую, медыцынскую, этнаграфічную) літаратўру?

Мянё цікавяць кнігі (выданні) па кібернётыцы (па хіміі, біялбгіі, электрбніцы, энергётыцы).

Пакажыце мне, калі ласка, кнігі для дзяцёй.

I’d like to see the latest pub­lications of Byelorussian literature.

Have you got adventure lite­rature?

Where’s the department of Byelorussian prose (poet­ry, drama, critique)?

Have you got a selection of the works of ... ?

How much is this book?

How do I get to a second­hand bookshop?

Where’s the second-hand book department, please?

What books in foreign lan­guages have you got?

Я хацёў бы пазнаёміцца з навінкамі беларўскай |мастацкай| літаратўры.

А прыгбдніцкая літаратўра ў вас ёсць?

Дзе раздзёл беларўскай прбзы (паэзіі, драматургіі, крытыкі) ?

У вас ёсць выбраныя твбры ... ?

Кблькі каштўе гэтая кніга?

Як прайсці ў букіністычны магазін?

Дзе размёшчаны аддзёл букіністычнай кнігі?

Якая ў вас ёсць літаратўра на замёжных мбвах?

20. Food store

Where’s the nearest provision shop, please?

I’d like to drop in at a grocery shop.

Give me please ... grams of ham (sausage, cheese, butter, meat, fat).

Will you give me two bot­tles of milk (kefir, sour clotted milk, cream, kou­miss) ?

A jar of sour-cream, please.

Have you got any wine (beer, vodka, champaigne)?

What vegetables do you have on sale?

I’d like to buy some apples (pears, plums, lemons, grapes).

What kind of sweets do you have?

20. Гастраном

Дзе _Ty_T паблізу гастраном?

Я хачў навёдаць прадуктбвы магазін // прадуктбвую краму.

Мне, калі ласка, ... грамаў шынкі (каўбасы, сыру, масла, мяса, сала).

Дайце мне, калі ласка, дзве бутэлькі малака (кефіру, сыраквашы, смятанкі, кумысу).

Мне слбік смятаны.

У вас ёсць вінб (піва, гарэлка, шампанскае)?

Якая садавіна ёсць у прбдажы?

Я хачў купіць яблыкаў (груш, сліў, лімбнаў, вінаграду).

Якія гатўнкі цукёрак у вас ёсць?

Do you have boxes of choco­lates?

Please a tin of fish and a jar of bottled apples with cherries.

Please weigh me this fish (3 herrings, 100 grams of sea-kale and a little of fish salad).

Have you got rice (macaroni, millet, barley)?

Where’s the cash-desk, plea­se?

How much is it?

Here’s the money.

21. Department store

I’d like to go to a department store.

Is there a supermarket near here?

How long do they keep open?

What departments are there in the store?

Let’s drop in at a ready-made clothes (footwear, perfu­mery, underwear, chil­dren’s clothes, sports goods, electrical applinces) department.

Write out a chit, please. I’m taking//buying it.

Where do they sell household goods?

How much it this set of gent­lemen’s underwear (watch, iron, towel, tie, umbrella) ?

How much are the stockings (tights, knee-length socks, socks)?

Есць цукёркі ў карббках?

Прашў вас, аднў бляшанку рыбных кансёрваў і слбік кансерваваных яблыкаў з вішнямі.

Узважце мне, калі ласка, вось гэтую рыбіну (тры селядцы, сто грамаў марскбй капўсты, крыхў рыбнай салаты).

У вас ёсць рыс (макарбны, прбса, ячныя крўпы)?

Дзе знахбдзіцца каса?

Кблькі з мянё?

Калі ласка, вазьміце грбшы.

21. Універмаг

Я хачў навёдаць універмаг.

Ці далёка адсюль універмаг?

Да якбй гадзіны працўе універмаг?

Якія аддзёлы ёсць ва універмагу?

Давайце збйдзем у сёкцыю (аддзёл) гатбвага адзёння (абўтку, парфўмы, бялізны, дзіцячага адзёння, спартыўных тавараў, электратавараў).

Выпішыце, прашў вас, чэк. Я бярў гэта.

Дзе тут прадаюцца прадмёты хатняга ўжытку?

Кблькі каштўе гэты мужчынскі гарнітўр (гадзіннік, прас, ручнік, гальштук, парасбн)?

Кблькі каштўюць панчбхі (калгбты, гбльфы, шкарпэткі) ?

Can I buy a razor (kerchief, suitcase, bag, handbag, brief-case, album) here?

How do I get to the musical instruments (gramaphone records, souvenirs, crockery and glasswear) depart­ment?

is there a cafe in the store?

Do you (they) sell popular art articles?

Where can we [1] have eve­rything we’ve [I’ve] bought packed?

22. Souvenir

Where do they sell souveniers?

How do I get to a souvenir shop (department, sec­tion)?

I’d like to bring some souve­nirs to my relatives (my people, friends).

I’d like to buy some toys (ga­mes) for my children.

Do you have weeven articles (earthenware hand-made ceramics) ?

I’m interested in wooden sou­venirs.

I hear there are beautiful straw articles (souvenirs) in your republic. Could you show me some of them?

Have you got any linen goods?

Will you show me that nice box (with incrustation)?

Тут мбжна купіць брытву (хўстку, чамадан, сўмку, партфёль, альббм)?

Як прайсці ў аддзёл музычных інструмёнтаў (пласці'нак, сувеніраў, пбсуду)?

Ва універмагу ёсць кафэ?

Ці прадаюцца тут нарбдныя мастацкія вырабы?

Дзе мбжна запакаваць усё, што мы купілі [я купіў, я купіла ] ?

22. Сувенір

Дзе прадаюцца сувеніры?

Як прайсці ў магазін (аддзёл, сёкцыю) сувеніраў?

Я хачў прывёзці беларўскія сувеніры сваі'м рбдным (блізкім, знаёмым, сябрам).

Мне хбчацца купіць дзёцям цацкі (гўльні).

Ці ёсць у вас нарбдныя ткацкія (ганчарныя) вырабы?

Мянё цікавяць сувеніры з дрэва.

Я чуў [чўла], што ў вас вырабляюць прыгбжыя сувеніры з салбмкі. Ці не маглі б вы мне паказаць што-нёбудзь з такіх вырабаў?

А льняныя рэчы ў вас ёсць?

Пакажыце, калі ласка, вось гэтую прыгбжую (інкруставаную) скрыначку.

Do you have works of art?

Is it very expensive?

What else have you got on sale?

I’m buying this.

Thank you for your help!

Let’s drop in at another souve­nir shop.

23. At the hairdresser’s

Could you tell me where the hairdresser’s is?

How do I get to the nearest hairdresser’s?

Is there a hairdresser’s in the hotel?

The hairdresser’s is open now.

I want my hair cut, please.

Could you cut a little shorter?

I want to have a shave.

I’d like to have a face massa­ge (compress).

I want my hair washed (done).

Can I have my hair dyed?

I want a permanent Ichemical| wave, please.

Can I have a manicure?

I want a light (dark) nail­polish.

Where’s the beauty parlour?

Eau-de-Cologne, please.

How much do I owe you?// How much must I pay?

Мастацкія твбры ёсць?

Гэта вёльмі дбрага?

А што ёсць яшчэ?

Вось гэта я куплю.

Дзякуй за дапамбгу!

Давайце навёдаем яшчэ якінёбудзь сувенірны магазін.

23. Цырўльня

Скажыце, калі ласка, дзе цырўльня?

Як прайсці да бліжэйшай цырўльні?

У нашай гасцініцы ёсць цырўльня?

Цырўльня зараз адкрыта// працўе.

Калі ласка, пастрыжыце мянё.

Зрабіце, калі ласка, трбшкі карацёй (вышэй).

Я хацёў бы пагаліцца.

Зрабіце мне, калі ласка, масаж (кампрэс).

Мне трэба памыць галавў (зрабіць прычбску).

У вас мбжна пафарбаваць валасы?

Мне хбчацца зрабіць Іхімі'чную| завіўку.

Я магў зрабіць манікюр?

Я прашў свётлы (цёмны) лак.

Дзе тут касметычны кабінёт?

Адэкалбн, калі ласка!

Кблькі я вінен? // Кблькі я мўшу заплаціць?

24. Repairs, dry-cleaner’s
25. Рамонт, чыстка

Where can I have my shoes (watch) repaired?

Can you repair//fix...?

When shall I come for my things?

When shall 1 come?

Please do it as soon as pos­sible.

I want to have it done as soon as possible.

I want it done not later than the day after tomorrow.

I’ve stained my coat (hat, suit, trousers, shirt).

I’ve stained my dress (skirt, gloves, raincoat).

Can I have it cleaned?

Do you think we can do anyt­hing about it?

How much do you charge for a piece?

How long will it take?

Did you promise me it would be ready today?

Дзе мбжна адрамантаваць абўтак (гадзіннік)?

Вы мне мбжаце адрамантаваць...?

Калі бўдзе выкананы мой заказ?

Калі мне прыйсці?

Калі ласка, зрабіце гэта як мага хутчэй.

Я хацёў бы, каб гэта былб зрбблена тэрмінбва.

Мне гэта патрэбна самае пбзняе паслязаўтра.

Я запляміў палітб (капялюш, касцюм, штаны, кашўлю).

Я запляміла сукёнку (спадніцу, пальчаткі, плашч).

Ці мбжна гэта пачысціць?

Як вы лічыце, мбжна тут даць рады?

Кблькі каштўе хімчыстка?

Ці дбўга бўдзе гэта?

Вы абяцалі мне, што сёння мой заказ бўдзе гатбвы.

25. Photography

Where’s the photographer’s please?

We [I]’d like to be photo­graphed.

I’d like colour prints.

Could you make a picture full length?

What size are your photos?

Do you make group photo­graphs?

25. Фатаграфія

Дзе знахбдзіцца фатаграфія?

Мы хбчам [я хачў] сфатаграфавацца.

Зрабіце, калі ласка, калярбвае фбта.

Ці не маглі б вы зрабіць фатаграфію ў пбўны рост? Якія ў вас памёры фатаграфій?

Групавыя фбта вы рббіце?

When will my pictures be ready?

Can I have my film deve­loped?

Will you please help me to charge the camera.

Can you make prints from my film?

I should like to have half a do­zen prints six by nine and four prints nine by twelve.

26. Baths

Where are [is] the city baths (bath house)?

How much is a bath-house (a sweating room, sho­wer, bath sauna) ticket?

Can 1 buy a piece of soap (a sponge, a towel) here?

Here’s a switch of green birch twigs.

Is there a hairdresser’s (a snack-bar) in the bath­house?

Калі бўдуць гатбвыя здымкі//фатаграфіі?

Ці мбжна ў вашай майстэрні праявіць плёнку (фотастўжку) ?

Дапамажыце, калі ласка, зарадзіць фбтаапарат.

У вас мбжна надрукаваць здымкі з маёй плёнкі?

Зрабіце, калі ласка, шэсць здымкаў шэсць на дзёвяць і чатыры фбта дзёвяць на дванаццаць.

26. Лазня

Дзе знаходзіцца гарадская лазня?

Кблькі каштўе білёт у лазню (у парыльню, у душ, у ванну, у сауну)?

Мбжна ў вас купіць мыла (мачалку, ручнік)?

Вось, калі ласка, бярбзавы вёнік.

Пры лазні ёсць цырўльня (буфёт) ?

27. Kiosk // news-stand

Where can I get the latest newspapers (magazi­nes)? — At this |that| news-stand.

Please give me today’s issue of «Zvyazda» («Litaratura i Mastatstva», regi­onal // local newspaper).

Have you got the latest |magazine| «Polymya»?

Do you receive (sell) English (Czech, French) newspa­pers?

27. Кіёск

Дзе мбжна купіць свёжыя газёты (часбпісы)?

Вось у гэтым |тым| кіёску.

Дайце мне, калі ласка, сённяшнюю «Звяздў» («Літаратўру і мастацтва», абласнўю газёту).

Ці ёсць апбшні нўмар |часбпіса| «Пблымя»?

Вы атрымліваеце (прадаяцё) англійскія (чэшскія, францўзскія) газёты?

What can we buy in a newspa­per stand (kiosk)?—Bi­sides newspapers they sell writing instruments, ciga­rettes, souvenirs, envelo­pes, Icollectionl stamps.

Што мбжна купіць y газётным кіёску? —Акрамя газёт, тут прадаюць прылады для пісьма, цыгарэты, сувеніры, канвёрты, |калекцыйныя| маркі.

28. Bar

Let’s drop in at this bar. I’m thirsty.

Do you sell ice-cream?

Have you got fruit juices?

Apple (pear, plump, pome­granate, birch-tree) juice, please.

One ice-cream with chocolate (jam).

One kvas, please. I like it limmenselyl.

1 recommend you a fancy cake and I’d like a cheese (sausage) sandwich.

Coffee |with milk|, please.

Have you got tea?

How much is it?

Shall I pay here or at the cash-desk?

Let’s sit here a little longer. I want to have a rest.— O. K. Let’s stay here and listen to the music.

29. Cinema

I suggest going to the cine­ma.— I’m quite willing. Provided the film is (nice) interesting.

I’ve seen a lot of Soviet (Byelorussian) films.

28. Bap

Давайце збйдзем y гэты бар. Мне хочацца піць.

Тут прадаёцца марбжанае?

У вас ёсць сбкі?

Мне, калі ласка, яблычны (грўшавы, слівбвы, гранатавы, бярозавы) сок.

Дайцемне марбжанае з шакаладам (з варэннем).

Наліце мне квасу. Мне |вёльмі| падабаецца хлёбны квас.

Я раю вам узяць пірбжнае, а я хачў бутэрбрбд з сырам (з каўбасбй).

Мне каву |з малаком|.

А чай у вас ёсць?

Кблькі гэта каштўе?

Плата на мёсцы ці ў касу?

Пасядзім тут яшчэ трошкі, хбчацца адпачыць.— Давайце пасядзім, паслўхаем мўзыку.

29. Кінатэатр

Я прапанўю схадзіць у кінб.— Я з ахвбтаю, тблькі каб фільм быў дббры (цікавы).

Я бачыў [бачыла] няшмат савёцкіх (беларўскіх) фільмаў.

Is the cinema (theatre) a long way from the hotel?

What’s on at the cinema? Is it a soviet (foreign) film?

When does the film start?

Where can I see the latest newsreel?

I’d like to see a documentary film.

How many cinemas (cinema clubs, video clubs) are there in your city?

What is this film called?

Who’s the director (script writer) of this film?

Are there any famous actors starring in the film?

What are the latest films of the Byelorussian (national) studio?

Is it a dubbed film?

Where’s the box-office, please?

Two tickets for the next showing (the 7 o’clock p. m.), please.

Will a news-reel (a cartoon film) be shown before the film?

Did you like the film?—Yes, I did. (No, I didn’t).

Ці далёка ад гасцініцы кінатэатр?

Што ідзё ў кінатэатры?

Гэта савёцкі (замёжны) фільм?

Калі пачынаецца |наш| сеанс?

А дзе мбжна паглядзёць апбшнюю кінахрбніку?

Я хацёў бы паглядзёць якінёбудзь дакументальны фільм.

Кблькі ў гбрадзе кінатэатраў (кінаклўбаў, відэаклўбаў) ?

Як называецца фільм?

Хто рэжысёр (сцэнарыст) гэтага фільма?

У фільме здымаліся вядомыя акцёры?

Якія апбшнія фільмы беларўскай (нацыянальнай) кінастўдыі?

Гэты фільм дубліраваны? Дзе знахбдзіцца кінакаса? Дайце мне, калі ласка, два білёты на чаргбвы сеанс (на дзевятнаццаць гадзін).

Пёрад фільмам бўдзе кіначасбпіс (мультфільм) ?

Ці спадабаўся вам фільм? Так (не).

30. Theatre

We invite you to the theatre.

Here are the tickets for the theatre.

Our seats are in the front stalls (balcony).

30. Тэатр

Мы запрашаем вас у тэатр. Вось білёты ў тэатр.

Мы бўдзем сядзёць у партэры (на балкбне).

When was this |theatre| buil­ding built?

I’d like to take a pair of opera glasses with me. — All right. You can get them in the theatre cloak room too.

Where can I buy the perfor­mance programme?

Is there an opera (drama) theatre in the city?— Yes, there is. There’s also a mu­sical comedy//Operetta (puppet) theatre.

There’s a theatre from the... •republic (Moscow, Riga, Alma-Ata) on a tour in our city.

I’m fond of classical opera (tragedy, drama).

Yanka Kupala State Byelo­russian Academic Theatre is the most famous Byelo­russian theatre.

Our ballet company (orchest­ra, choir) is good.

I like this actor (soloist).

When does the performance finish? — At about half past ten.

31. Circus

We’d like to go to//visit the circus.

When does the |circus| per­formance begin? — It’s Sunday today, so there will be three performances today: at 12 o’clock, 3 o’clock, and at 7 o’clock p. m.

Калі быў пабудаваны гэты |тэатральны| будынак?

Я хачў ўзяць з саббй |тэатральныі бінбкль.— Калі ласка, але ягб мбжна атрымаць і ў гардэрббе тэатра.

Дзе мбжна купіць праграму спектакля?

У гбрадзе ёсць бперны (драматычны) тэатр? — Так. Есць і тэатр музычнай камёдыі//аперэты (тэатр лялек).

Зараз у гбрадзе прахбдзяць гастрблі тэатра з... рэспублікі (з Масквы, Рыгі, Алма-Аты).

Я вёльмі люблю класічную бперу (трагёдыю, драму).

Самы вядбмы з беларўскіх тэатраў — гэта Беларўскі дзяржаўны акадэмічны тэатр імя Янкі Купалы.

У нас дббрая балётная трўпа (дббры аркёстр, дббры хор).

Мне падабаецца гэты артыст (саліст).

Калі заканчваецца спектакль? — Прыкладна a палбве адзінаццатай |гадзіны|.

31. Цырк

Мы хбчам пайсці ў цырк.

Калі пачатак прадстаўлёння ў цырку? — Сёння нядзёля, значыць бўдзе тры прадстаўлённі: у дванаццаць, пятнаццаць і дзевятнаццаць гадзін.

Who is performing in the circus now (today)? — Both the Byelorussian circus company and tou­ring actors. The «Amusing Веаг-Cubs» programme is on.

I’m fond of clowns (jugglers, conjurers, acrobats, gym­nasts, musical comic-ac­tors) .

Will there be any trainers? — Yes, they will show us some exotic animals.

The circus building in Minsk is wonderful, isn’t it? — I agree with you.

In the circus foyer there is an exhibition «History of the Byelorussian Circus Art». We invite everybody to go and see it during the interval (before the per­formance).— With plea­sure (willingly).

Len joyed th is evening so much.

Хто зараз (сёння) выступае ў цырку? — У нас выступаюць і беларўскі цыркавы калектыў, і прыёзджыя артысты. Сёння ідзё праграма «Вясёлыя медзведзяняты».

Мне вёльмі падабаюцца клбуны (жанглёры, фокуснікі, акрабаты, гімнасты, музычныя эксцэнтрыкі).

Ці бўдуць выступаць дрэсірбўшчыкі? — Так, яны пакажуць экзатычных жывёлін.

У Мінску цудбўны цыркавы будынак, ці не так? — Згбдны [згодная] з вамі.

У фаё цырка размёшчана фотавыстаўка «3 гістбрыі беларўскага цыркавбга мастацтва». Запрашаем вас у антракце (пёрад прадстаўлённем) паглядзёць.— 3 задавальнённем (ахвбтна).

Гэта быў цудбўны вёчар!

32. Philharmonic society

All lovers of music are invited to a symphony concert. The Byelorussian State Symphony Orchestra is playing.

Do you like music? — I like it a lot. What music do you like?

Do you often go to a concert?

I’m fond of symphony (cho­ral, instrumental, folk) music.

32. Філармонія

Усіх, хто любіць мўзыку, запрашаем сёння на філарманічны канцэрт. Выступае Беларўскі сімфанічны аркёстр і салісты.

Вы любіце мўзыку? — Вёльмі. А якая мўзыка падабаецца вам?

Вы часта хбдзіце на канцэрты?

Я люблю сімфанічную (харавўю, інструментальную, народную) мўзыку.

The concert will take place in the big hall of the Philharmonic Society.

I’d like to go to a concert of organ music in the Golden Hill Hall of Cham­ber music (Polatsk Saint Sophia’s Cathedral).

Where can I buy tickets for the concert of this singer (violinist, pianist, guita­rist) ?

What’s the programme? — The works of young Byelo­russian composers are on in the first part of the concert. And in the second part there will be some clas­sical music of such com­posers as Chapin, List, Rahmaninau.

Today there’s a recital of People’s Artist of USSR Yaugen Glebau. Would you like to listen to it? — Yes, I’m |greatly| interested in modern Byelorussian mu­sic.

Thank you very much. The concert was wonderful.

33. Variety

I like variety shows.

I’d like to go to a concert of pop singers (ensembles).

Where are the Byelorussian ensembles «Pesnyary», «Syabry», «Verasy» are giving their concerts? We’d like to listen to them.—

Канцэрт адбўдзецца ў вялікай (малбй) зале філармбніі.

Я хацёў бы [хацёла 6] навёдаць арганны канцэрт у зале камернай мўзыкі на Залатбй Гбрцы (у пблацкім Сафійскім са ббры).

Ці мбжна купіць білёты на канцэрт гэтага спевака (скрыпача, піяніста, riTap ыста)?

Што сёння бўдзе ў праграме? — Твбры маладых беларўскіх кампазітараў — у пёршым аддзялённі, а ў друп'м — класіка: Шапэн, Ліст, Рахманінаў.

Сёння аўтарскі канцэрт беларўскага кампазітара Нарбднага артыста СССР Яўгёна Глёбава. Хбчаце паслўхаць? — Так, мянё |вёльмі I цікавіць сучасная беларўская мўзыка.

Дзякую ва.м, канцэрт быў цудбўны.

33. Эстрада

Я люблю эстрадныя канцэрты.

Хоцёлася б пабыць на канцэрце эстрадных спевакбў (ансамбляў).

Дзе выступаюць вашы беларўскія ансамблі — «Песняры», «Сябры» або «Верасы»? Мы хацёлі б іх пачўць.— А мянё больш

And I’m more interested in such rock-groups as «Bonda», «Mroya», «Ulis», «Myastsovi Chas».

Are any musical festival held here? — Yes, both musical competitions and festivals are held. Most famous is «Byelorussian Musical Autumn».

1 [we]’d like to go to a con­cert of jazz music.

Would you like to go to a variety show? There will be musicians, singers, hu­morists, dancers.

Where will there be a con­cert of the Folk Choreog­raphic ensemble «Kharoshky»?

Byelorussian opera singers are taking part in the con­cert tonight.

34. Park

How do I get to the park...?

Will you please tell us where the exit is?

Let’s go along this alley.

There’s an artificial lake (orangery, exhibition, ca­fe, cinema) in the park. Would you like to go there?

There is a children’s village on the other side of the ■park. There are swings, roundabouts.

This park is very old, it’s an outstanding example of park landscape.

цікавяць рок-гурты «Ббнда», «Мрбя», «Уліс», «Мясцбвы час». '

У вас правбдзяцца музычныя фестывалі? — Так, правбдзяцца і кбнкурсы, і фестывалі. Найббльш знакаміты з іх — гэта «Беларўская музычная вбсень».

Мне [нам] хбчацца пайсці на канцэрт джазавай мўзыкі.

Ці не хацёлі б вы схадзіць на эстрадны канцэрт? Бўдуць выступаць музыканты, спевакі, гумарысты, танцбры.

Калі адбўдзецца канцэрт фальклбрнага ансамбля «Харбшкі»?

У сённяшнім канцэрце прымуць удзёл беларўскія бперныя спевакі.

34. Парк

Як прайсці ў парк ... ?

Дзе |скажыце, калі ласка| выхад з парку?

Пбйдзем па гэтай алёі.

У парку ёсць штўчнае вбзера (аранжарэя, выстаўка, кафэ, кінатэатр). Ці не хбчаце прайсці да ягб [да яе| ?

У тым бакў парка |знахбдзіцца| дзіцячы гарадбк. Там ёсць арэлі, карусёлі.

Гэты парк вёльмі стары, ён пбмнік паркавай культўры.

A lot of arboreal species are collected here.

What park is Yanka Kupala literary Museum (the mo­nument to Marat Kazei) situated in?

Let’s walk around the park. I’d like to see it.

I like it very much here. Let’s stay here for another hour.

It’s so pleasant to have a rest in the park after all this hustle and bustle of the ^city-,

35. Museum

Most of all I’m interested in museums.

What museums are there in your city?

There’s an ethnographic (hi­storical, war, art, literary) museum.

We’d like to visit the museums of such writers as Yanka Kupala, Yakub Kolas, Pyatrus Brouka, Maksim Bagdanovich and others.

We must visit the Byelorus­sian State Museum of the History of the Great Patriotic War and parti­san movement.

Would you like to visit the State Art Museum?

As we’ve made up our minds to visit different museums we must plan everything ahead as we don’t have

Тут сабрбны шматлікія парбды дрэў.

У якім парку Ізнахбдзіцца | музёй Янкі Купалы (пбмнік Марату Казёю)?

Давайце прбста пахбдзім па парку, мне хбчацца паглядзёць ягб.

Мне тут вёльмі падабаецца, давайце пагуляем яшчэ з гадзінку.

Прыёмна адпачыць у пбрку ад гарадскбга тлўму.

35. Музёй

Мянё перш за ўсё цікавяць музёі.

Якія музёі ёсць у вбшым гбрадзе?

У нас ёсць этнаграфічны (гістарычны, ваённы, мастацкі, літаратўрны) музей.

Мы хбчам навёдаць музёі пісьмённікаў — Янкі Купалы, Якўба Кбласа, Пятруся Брбўкі, Максіма Багданбвіча і іншыя.

Трэба абавязкбва пабыць у Музёі Вялікай Айчыннай вайны і партызанскага рўху.

Ці не хацёлі б вы схадзіць у Мастацкі музёй?

Пакблькі мы вырашылі навёдаць рбзныя музёі, нам трэба скласці дакладны план, бо ў нас нямнбга //

much time (only three days).

I’d like to see the museum collections of...

Who will take us around the museum?

When was this museum founded?

Do they carry out research work in the museum?

Which of the exhibits are most valuable?

I’mgoing to the museum to­morrow again.

36. Exhibition

What exhibitions do you re­commend to visit?

|First of all| I’d like to get the Exhibition guidebook.

Where can I buy the exhibition guide?

We’ve been invited to a (Fine) arts (economic, one-man) exhibition.

We’d like to get to a fashion (handicrafts, flowers, birds, dogs) show.

How do I get to the Exhibi­tion of Agricultural Ma­chines?

Where’s the industry (culture, medicine) pavillion?

We hear that in the Palace of Arts there’s an exhibition of paintings of... Can we visit it?

The exhibition hall is on the first (second) floor.

няшмат часу (усягб тры дні).

Я хачў азнаёміцца з калёкцыямі музёя...

Хто бўдзе вёсці экскўрсію па музёі?

Калі ўзнік гэты музёй?

Ці вядзёцца ў музёі навукбвая раббта?

Якія з музёйных экспанатаў самыя каштбўныя?

Заўтра я зноў пайдў ў музёй.

36. Выстаўка

Якія выстаўкі вы параіце нам навёдаць?

Я хачў |перш за ўсё | набыць давёднік выстаўкі.

Дзе мбжна купіць праспёкт (план) выстаўкі?

Нас запрасілі на мастацкую (гаспадарчую, аўтарскую) выстаўку.

Нам хацёлася б трапіць на выстаўку мод (нарбдных вырабаў, квётак, птўшак, сабак).

Як прайсці на сельскагаспадарчую выстаўку?

Дзе знахбдзіцца павільён прамыслбвасці (культўры, медыцыны)?

Мы чўлі, што ў Дбме мастацтваў адкрыта выстаўка твбраў мастака... Ці нёльга яё навёдаць?

Выставачная зала |знаходзіцца I на другім (трэцім) павёрсе.

Which of these exhibitis are for sale?

May I take photos of the exhibits?

What time does the Exhibi­tion open (close)?

37. Botanical gardens

How do I [we] get to the Bo­tanical gardens?

When are the Botanical gar­dens open?

How do 1 get to the orangery (rose garden, winter gar­den)?

What local (tropical) kinds of vegetation are represented here?

Do Karelian birches (silver firs, beeches) grow here?

Is it a perrennial (annual) plant?

Can we see a cactus collec­tion?

What are these flowers cal­led?

Can I buy lily (narcissus, tu­lip) bulbs?

Could you show us roses (car nations, orchids, dahlias)?

Can we order a bunch of flowers?

How many research workers are there in the Botanical gardens?

Do you maintain scientific re­lations with botanists of other countries?

Your gardens are marvelous. We wish you every success in your work. Good-bye!

Што 3 гэтых твбраў прадаёцца?

Ці мбжна фатаграфаваць экспанаты?

Калі адкрываецца (закрываецца) выстаўка?

37. Батанічны сад

Як праёхаць у Батанічны сад?

У якія дні адкрыты Батанічны сад?

Як прайсці ў аранжарэю (у ружбўнік, у зімовы сад)?

Якія мясцбвыя (трапічныя) віды раслін тут прадстаўлены?

Ці расцё ў вас карэльская бярбза (піхта, бук)?

Гэтая расліна мнагалётняя (адналётняя)?

Ці нёльга аглёдзець калёкцыю кактусаў?

Як называюцца гэтыя квёткі?

Мбжна ў вас купіць цыбўліны лілій (нарцысаў, цюльпанаў)?

Пакажыце нам, калі ласка, рўжы (гваздзікі, архідэі, вяргіні).

У вас мбжна заказаць букёт жывых квётак?

Кблькі навукбвых супрацбўнікаў у Батанічным садзе?

Вы падтрымліваеце навукбвыя сўвязі з вучбнымібатанікамі іншых краін?

У вас цудбўны сад. Жадаем вам пбспехаў. Да пабачэння!

38. Zoo

How do I get to the zoological gardens?

What are the working hours of the zoo?

How much is a (children’s) ticket to the zoo?

Will you please tell me how to get to the terrarium (cubs ground)?

Where’s the open-air cage with birds of prey (par­rots, flamingoes, pelicans, storks)?

Where can we see wild ani­mals?

Are there any wolves (bears, panthers, rhinoceros) in the zoo?

What kinds of fish are there in this aquarium?

Do you sell fish for home aquariums?

Let’s go to the pool and see hippopotami (crocodiles).

I haven’t seen these animals before.

There’s no permanent zoo in our town, there’s only a travelling one.

38. Заапарк

Як праёхаць y заалагічны парк //заапарк// заасад?

Калі працўе заапарк?

Кблькі каштўе ўвахбдны (дзіцячы) білёт у заапарк?

Скажыце, калі ласка, як прайсці ў тэрарыум (на пляцбўку маладняка) ?

Дзе знахбдзіцца вальёр з драпёжнымі птўшкамі (з папугаямі, фламінга, пеліканамі, бусламі)?

Дзе мбжна ўбачыць дзікіх звярбў?

А ваўкі (мядзвёдзі, пантэры, насарбгі) у заапарку ёсць?

Якія рыбы |жывўць| у гэтым акварыуме?

У вас прадаюцца рыбкі для хатняга акварыума?

Хадзём да басёйна, паглядзім бегембтаў (кракадзілаў).

Я ранёй не бачыў [бачыла] гэтых жывёл.

У нашым гбрадзе няма стацыянарнага заапарку, ёсць тблькі перасбўны.

39. Militia

Where’s the nearest militia­station, please?

Comrade militiaman!

I’ve come from Canada (USA, Australia). I want...

Here’s [are] my passport (documents).

39. Міліцыя

Дзе бліжэйшае аддзялённе міліцыі?

Таварыш (пан) міліцыянёр!

Я прыёхаў [прыёхала] з Канады (ЗША, Аўстраліі). Мне трэба...

Вось мой пашпарт (маё дакумёнты).

Could you please help me find out where...

I’m lost. I must get to...

I am lost//dropped behind the group.

How do I communicate with...

I must find...

How do I get to...

I’m a foreigner and I don’t know the town//city.

I’m in trouble. Could you please help me?

Here’s my car. I need some technical aid.

How can I find out what I have to do?

How do I get the address of...?

40. Official establishments

Where’s the USA (Canada) Embassy, please?

How do I get to the Con­sulate?

Will you please show me the building of the RB Coun­cil of Ministers (Gover­nment House)?

What street is the city (dist­rict) Council and it’s Executive Committee in?

This is the Trade Unions Central Committee of Bye­lorussia.

Could we visit the Ministry of Culture (Public Edu­cation Committee) of the Republic of Byelorussia?

Дапамажыце мне, калі ласка, давёдацца, дзе...

Я заблудзіў [заблудзіла], мне трэба ў...

Я адстаў [адстала] ад сваёй грўпы.

Як мне звязацца з...?

Мне трэба адшукаць...

Як мне прайсці (праёхаць) да...

Я іншазёмец [іншазёмка] і не вёдаю гбрада.

У мянё здарылася бяда, дапамажыце мне, калі ласка.

Вось мая машына. Мне патрэбна тэхнічная дапамбга.

Як мне высветліць, што я павінен [павінна] рабіць?

Як мне давёдацца адрас...?

40. Афіцыйныя ўстановы

Дзе знахбдзіцца пасбльства ЗША (Канады)?

Як прайсці (праёхаць) да кбнсульства?

Пакажыце мне, калі ласка, будынак Савёта Міністраў РБ (Дом урада).

На якбй вўліцы |знахбдзіцца| гарадскі (раённы) Савёт і ягб Выканаўчы камітэт?

Вось гэта Савёт Федэрацыі прафесіянаЛьных саюзаў Беларўсі.

Ці не маглі б мы навёдаць Міністэрства культўры Рэспўблікі Беларўсь (Камітэт па нарбднай адукацыі) ?

Is there a Press-Conference House in your city?

I must apply to the Ministry of Foreign Affairs (consu­lar department) of the republic.

What is that building? It’s a school (museum, hospital).

What does this Committee deal with?

We’d like to know about the work of the Byelorussian department of the Society for Friendship and Cultu­ral Relations with Foreign Countries.

У вашым гбрадзе ёсць Дом прэсканферэнцый?

Мне трэба звярнўцца ў Міністэрства замёжных спраў рэспўблікі (у кбнсульскі аддзёл).

Гэта што за будынак? Гэта шкбла (мўзей, бальніца).

Чым займаецца гэты камітэт?

Мы хацёлі б пазнаёміцца з раббтай Беларўскага аддзялёння Таварыства дрўжбы з замёжнымі краінамі.

41. Church

What religion do the Byelo­russians profess?

Is it an old church?

What century was this Cat­holic church built?

What is the most famous cat­hedral in your city?

How many churches are there in your city?

When does the church (cat­hedral) service begin?

We’d like to speak to the priest?

Can we buy (get) a bible |in the Byelorussian langua­ge!?

Where can I [we] buy the Francisk Skarina’s Bible in facsimile?

Are you religious?

Where can we listen to a ser­mon?

41. Царква

Якбга веравызнання беларўсы?

Гэта старажытная царква (бажніца) ?

У якім стагбддзі пабудаваны гэты касцёл?

Які самы вядбмы кафедральны саббр у вашым гбрадзе?

Кблькі бажніц у вашым гбрадзе?

Калі пачынаецца слўжба ў царквё (у саббры)?

Мы хацёлі б пагўтарыць са свяшчэннікам//святарбм.

У вас мбжна купіць (набыць) біблію |на беларўскай мове|?

Дзе мбжна купіць факсімільнае выданне Бібліі Францішка Скарыны?

Вы вёруючы [вёруючая] ?

Дзе мбжна паслўхаць казанне//прбпаведзь?

Who is delivering a sermon on TV today (on Sunday)?	Хто сёння (y нядзёлю) кажа прбпаведзь па тэлебачанні?
What is the Uniate religion?	А што такбе уніяцкая вёра?
Vocabulary	Лексічныя звесткі
address adornments airmail album badge baked bananas bandaging // dressing bar barankas (ring-shaped rolls) battery beeds beef beer berries boiled bottle bread bun cabbage cake catarrh cigarette cocktail cold in the head collected works conductor conservatoire consul cutlet driver duck ear-rings eggs fancy cake first aid flue	адрас упрыгбжанні авіяпбшта альббм значбк пёчанае бананы перавязка бар абаранкі акумулятар пацеркі, каралі гавяжае мяса, ялавічына піва ягады варбнае бутэлька хлеб бўлка капўста торт катар цыгарэта кактэйль насмарк збор твбраў дырыжбр кансерватбрыя кбнсул катлёта шафёр качка завўшніцы яйкі пірбжнае хўткая дапамбга грып
fork fracture French beans front (back) seat fried fruit gallery garage geographical map glassware goose hen horse radish ice-cream illustration kefir knife libretto liver milk Ministry of Internal Affairs Ministry of Public Education	відэлец пералбм фасбля пярэдняе (задняе) сядзённе смажанае садаві'на галерэя гараж геаграфічная карта шкляныя вырабы гусь кўрыца хрэн марбжанае ілюстрацыя кефір нож лібрэта пёчань малакб Міністэрства ўнўтраных спраў Міністэрства нарбднай адукацыі
Ministry of Railways Ministry of Trade mustard mutton oil oranges parking lot pastry part pepper philately pneumonia plate pork quinsy receive// get reference book ring rusks saucer screen scenery	Міністэрства шляхбў знбсін Міністэрства гандлю гарчыца бараніна алёй апельсіны стаянка пячэнне рбля пёрац філатэлія запалённе талёрка свіні'на ангі'на атрымліваць давёднік пярсцёнак сухары спбдак экран дэкарацыі

send

sooshkas (small ring-shaped cracker)

spoon spring stage stamp stewed thin jelly tobacco trailer vodka wheel wide-screen film wine windscreen windscreen wiper

пасылаць сўшкі

лыжка рысбра сцэна марка тўшанае кісёль табак

прычэп гарэлка кбла шырбкаэкранны фільм вінб

пярэдняе//лабав6е шкло двбрнік//ачышчальнік шкла

VII. HISTORY

1. Byelorussia

How did Byelorussia get its name?

Is your republic large?

Were you born in Byelorus­sia?

Have you lived in Byelorussia all your life?

Do you love your country (republic, Byelorussia)?

We know |very| little (much) about your republic.

I’d like to get to know Byelo­russia better.

I like this country, but I know little about it.

Please show me Byelorussia on the [geographical| map.

VII. ГІСТОРЫЯ

1. Беларўсь

Як узнікла назва Беларўсь?

Ці вялікая ваша рэспўбліка? Вы нарадзіліся на Беларўсі?

Вы ўсё жыццё пражылі на Беларўсі?

Вы любіце сваю краіну (рэспўбліку, Бёларўсь)?

Мы |вёльмі| мала (мнбга) вёдаем пра вашу рэспўбліку.

Мне хацёлася б пазнаёміцца з Беларўссю бліжэй.

Гэты край мне падабаецца, але я яшчэ мала вёдаю пра ягб.

Пакажыце, калі ласка, Беларўсь на |геаграфічнай карце.

Are Byelorussia and the Bye­lorussian Soviet socialist Republic the same no­tions?

Byelorussia is a nice green spot on Earth.

2. Slavs

Will you please tell us who the Slavs are.

How many Slavic nationali­ties are there on earth now?

Why are Byelorussians, Uk­rainians and Russians uni­ted into one Slavonic group?

Have the Slavs been living on this territory long?

When were the Slavs (the Byelorussians) first men­tioned in historical docu­ments?

What Slavic tribes lived here in old times?

Could you tell us about the ancestors of the Byelorus­sian people — the Krivichi, Drigavichi and Radimichi?

I’m greatly interested in the history and culture of the Slavs.

What relations do the Byelo­russians maintain with other Slavic countries?

3. Byelorussians

Are the Byelorussians a Sla­vic nation?

Беларўсь i Беларўская Caвёцкая Сацыялістычная Рэспўбліка — гэта тбесныя паняцці?

Беларўсь — прыгбжы зялёны кутбк Зямлі.

2. Славяне

Раскажыце, калі ласка, хто такі'я славяне.

Кблькі зараз славянскіх нарбдаў на Зямлі?

Чаму беларўсаў, украінцаў і рўскіх аб’яднбўваюць у аднў славянскую грўпу?

Славяне даўнб жывўць на гэтай тэрытбрыі?

Калі ў гістбрыі паявіліся пёршыя звёсткі пра славян (пра беларўсаў)?

Які'я славянскія плямёны жылі тут у старажытнасці?

Ці не маглі б вы расказаць пра прбдкаў беларўсаў — крывічбў, дрыгавічбў, радзімічаў?

Мянё вёльмі цікавіць гістбрыя і культўра славянскіх нарбдаў.

Якія сўвязі ў беларўсаў з іншымі славянскімі краінамі?

3. Беларўсы

Беларўсы — гэта славянскі нарбд?

What other nationalities are most closely related to the Byelorussians?

What are characteristic featu­res of the Byelorussians as a nationality?

How and when was the Byelo­russian nation made?

What nationalities except Bye­lorussians live in Byelo­russia?

How do the Byelorussians treat people of other natio­nalities?

When did the first settlements appear on the territory of Byelorussia?

What does archeology (eth­nography, history) tell us about the ancestors of the Byelorussians?

I like the Byelorussians.

I’d like to see a Byelorussian folk festival.

Can I [we] buy a book on Byelorussian ethnograp­hy?

Якія нарбды найббльш блізкія да беларўсаў?

Якія характэрныя рысы беларўсаў як нацыі?

Як і калі склалася беларўская нацыя?

Хто жывё ў Беларўсі, акрамя беларўсаў?

Як беларўсы ставяцца да іншых нарбдаў?

Калі на беларўскай зямлі з’явіліся пёршыя пасёлішчы?

Што расказвае аб прбдках беларўсаў археалбгія (этнаграфія, гістбрыя)?

Мне падабаюцца беларўсы.

Хацёлася б пабачыць якбенёбудзь беларўскае нарбднае свята.

Ці мбжна набыць якўюнёбудзь кнігу па этнаграфіі беларўсаў?

4. Kievan Rus

When was Kievan Rus for­med?

What kind of State was Kievan Rus?

In what way is the history of Byelorussia connected with the history of Kievan Rus?

Why is Kievan Rus called the craddle of East-slav natio­nalities — Byelorussians, Ukranians and Russians?

4. Кіеўская Русь

Калі ўзнікла Кіеўская Русь?

Якой дзяржавай была Кіеўская Русь?

Як звязана гістбрыя Беларўсі з існаваннем Кіеўскай Русі?

Чамў Кіеўскую Русь завўць калыскай усходнеславянскіх нарбдаў — беларўсаў, украінцаў і рўскіх?

What wars did Kievan Rus wage?

Please tell us |a little] about Kievan Rus culture.

Do the Byelorussians also consider Kievan Rus to be their ancient state?

Are the Old Russian people ancestors of the Byelorus­sian people?

Why did Kievan Rus disinteg­rate in the twelfth centu­ry?

Did any state formations exist on the territory of Byelorussia before the for­mation of Kievan Rus and after its disintegration?

Якія вбйны вяла Кіеўская Русь?

Раскажыце |трошкі|пра культўру Кіеўскай Русі.

Беларўсы таксама лічаць Кіеўскую Русь сваёй старажытнай дзяржавай?

Старажытнарўскі нарбд — гэта прбдкі беларўсаў?

Чаму ў дванаццатым стагбддзі Кіеўская Русь распалася?

Ці існавалі на тэрытбрыі сучаснай Беларўсі якіянёбудзь дзяржаўныя ўтварэнні да Кіеўскай Русі і пасля яё?

5. Ancient «kniazhestvas»// principalities

There were Polatsk, Turau and other ancient princi­palities on the territory (lands) of the Byelorus­sian ancestors in the 9 th century?

Where was the Polatsk (Tu­rau) Principality situated?

Could you please tell |us| at least shortly about the Po­latsk (Turau) principality?

What is the fate of the town of Polatsk (Turau) today?

We are interested in the cultu­re of ancient principalities.

Which of the Byelorussian knights is mentioned in the ancient poem of the East

5. Старажытныя княствы

У дзевятым стагбддзі на зёмлях прбдкаў беларўсаў існавалі Пблацкае, Тўраўскае і іншыя старажытныя княствы.

Дзе знахбдзілася Полацкае (Тўраўскае) княства?

He маглі б вы расказаць |нам|, хаця б кбратка, пра Пблацкае (Тўраўскае) княства?

Які лёс гбрада Пблацка (Тўрава) сёння?

Нас цікавіць культўра старажытных беларўскіх княстваў.

Хто з беларўскіх князёў прыгадваецца ў старажытнай паэме ўсхбдніх славян

Slavs „The Day of Igor’s Host»?

Who was Usyaslau Charadey? Why was he called so?

Where from did the greatest danger threaten Byelorus­sian lands in old times?

Is it true that there were no Mongol-Tatar incursions into White Russia?

1. Ermalovich’s book «Anci­ent Byelorussia» has been recently published. Where can we buy it? Will it be published in English?
2. The Great Principality of Lithuania

How was the Byelorussian territory joined to the great Principality of Lit­huania in the 13—14 cen­turies?

What was the political life like in the Great Princi­pality of Lithuania?

What languages did they speak and write in the Great Lituanian Principa­lity?

What most significant histori­cal events happened in Vilna — political and cul­tural centre of old Byelo­russia?

Since what century has the independent Byelorussian nation (Byelorussian eth­nos, Byelorussian people) existed?

«Слбва пра пахбд Ігараў»?

Хто такі Усяслаў Чарадзёй? Чамў ягб так называлі?

Адкўль ішла ў старажытныя часы найббльшая пагрбза для беларўскіх зямёль?

Ці праўда, што на Бёлай Рўсі не было мангблататарскага нашэсця?

He так даўнб выйшла кніга М. Ермалбвіча «Старажытная Беларўсь».

Дзе яе мбжна набыць? Ці бўдзе яна выдадзена на англійскай мбве?

6. Вялікае княства Літбўскае

Як адбывалася ўвахбджанне беларўскіх зямёль у трынаццатым — чатырнаццатым стагбддзях у Вялікае княства Літбўскае?

Якім былб палітычнае жыццё ў Вялікім княстве Літбўскім?

На якіх мбвах гаварылі і пісалі ў Вялікім княстве Літбўскім?

Якія найббльш значныя для беларўскай гістбрыі падзёі адбыліся ў Вільні — палітычным і культўрным цэнтры даўнёйшай Беларўсі?

3 якбга стагбддзя існавала ўжо самастбйная беларўская нацыя (беларўскі этнас, беларўскі нарбд)?

How did the Byelorussian na­tional culture develop at that time?

Is it true that the Lithuanians once conquered Byelorus­sia?

Did the Byelorussians take an active part in the bat­tle of Tannenberg?

When was the Statute of the Great Principality of Lit­huania edited?

Please describe the peculia­rities of the Lithuanian Statute language.

Is the Lithuanian Statute a tribute to the historical importance of the Byelo­russian language and law?

Where did the Byelorussian young people get a higher education before the ope­ning of the Vilna Univer­sity?

As is known the first book printer in London was John Lettou (Yan Litsvin). What’s his parentage?

Is there anything new in the treatment of the history of the Great Principality of Lithuania?

7. Byelorussian people of Renaissance

Please tell us about Euphrosyne of Polatsk, one of the most educated European women in the 12th century.

What is the contribution of Byelorussia to Renaissan­ce culture?

Як развівалася ў тыя часы беларўская нацыянальная культўра?

Ці праўда, што літбўцы нёкалі заваявалі Беларўсь?

Які ўдзёл бралі беларўсы ў Грўнвальдскай бітве?

Калі выдаваўся Літбўскі статўт?

Ахарактарызўйце, калі ласка, асаблівасці мбвы Літбўскага статўту.

Ці мбжна лічыць Літбўскі статўт помнікам беларўскай мбвы (беларўскага права)?

Дзе атрымлівалі вышэйшую адукацыю беларўскія юнакі, пакўль не былб Віленскага універсітэта?

Вядбма, што першадрукарбм у Лбндане быў Ян Ліцвін. Якбе ягб пахбджанне?

Што нбвага сёння ў асвятлённі гістбрыі Вялікага княства Літбўскага?

7. Беларўскія асвётнікі

Раскажыце, калі ласка, пра Еўфрасінню Пблацкую, аднў з самых адукаваных жанчын Еўрбпы дванаццатага стагбддзя.

Які ўклад Беларўсі ў культўру Адраджэння?

We’d like to hear about the most prominent humanists of the Renaissance.

What is Mickola Gusouski (Nicoli Husoviani) fa­mous for?

What’s the emotional and in­tellectual content of Mi­ckola Gusowski’s poem «The Bison» written in 1522?

Why did Francisk Skaryna publish his first book in Prague in 1517?

What was Simon Budni?

What did Simon Budni pub­lish in his printing house in the town of Nyasvizh?

What was Byelorussian en­lightener Vasil Tsyapinski famous for?

How did Simon of Polatsk influence Byelorussian culture?

Хацёлася б пачўць пра найббльш вядбмых беларўскіх асвётнікаў-гуманістаў эпбхі Адраджэння.

Чым праславіў сябё Мікбла Гусбўскі?

Якімі дўмкамі і пачўццямі прасякнута паэма Мікблы Гусбўскага «Паэма пра зўбра», напісаная ў тысяча пяцьсбт дваццаць другім гбдзе?

Чамў Францыск Скарына надрукаваў пёршую беларўскую кнігу ў тысяча пяцьсбт семнаццатым гбдзе ў Празе?

Хто такі Сымбн Бўдны?

Што выдаваў Сымбн Бўдны ў сваёй друкарні ў гбрадзе Нясвіжы?

Чым праславіўся беларўскі асвётнік Васіль Цяпінскі?

Які ўплыў зрабіў на беларўскую культўру Сымон Пблацкі?

8. National-liberation movement

The Byelorussian nation was striving for centuries to defend (sometimes aga­inst adversity) its indepen­dence, culture, language, national values and its right to dignity.

What was the fate of the Byelorussian people after the Lublin Union of 1569?

8. Нацыянальна-вызвалёнчы РУх

На працягу стагбддзяў беларўскі нарбд рашўча, часам у жбрсткіх змаганнях, адстбйваў сваю незалёжнасць, культўру, мбву, нацыянальныя каштбўнасці, сваю гбднасць.

Які быў лёс беларўсаў пасля Люблінскай ўніі тысяча пяцьсбт шэсцьдзесят дзевятага гбда?

When was Byelorussia anne­xed by Russian Empire?

What was Byelorussia like under the tsarist autocra­cy?

Please tell us about the 1863 rebellion headed by Kastus Kalinouski.

Is there a monument to KKa­linouski in Minsk?

We’ve learned here that the man who fought for Ame­rican independence Ta­deush Kastsushka was a descedant of an old Byelo­russian family. Could we visit his birthplace?

What books tell about the struggle of the Byelorus­sian people for their inde­pendence?

Are there any historical mo­numents in honour of the heroic struggle of the Byelorussians for their freedom in the past?

I hear they are going to publish in facsimile the newspaper «Nasha Niva» that did a lot for the revi­val and consolidation of the Byelorussian people. Who was the founder and publisher of the newspa­per?

Can we buy//get this new­spaper in facsimile?

Калі Беларўсь была далўчана да (увайшла ў склад) Расійскай 'імпёрыі?

Як жылі беларўсы пры царскім самаўладдзі?

Раскажыце, калі ласка, пра паўстанне тысяча васемсбт шэсцьдзесят трэцяга гбда, якбе ўзначальваў Кастўсь Калінбўскі.

Ці ёсць у Мінску пбмнік к. Каліноўскаму?

Тут мы давёдаліся, што змагар за незалёжнасць Злўчаных Штатаў Тадэвуш Касцюшка пахбдзіць са старажытнага беларўскага рбду. Ці не маглі б мы навёдаць ягб радзіму?

У які'х твбрах мастацкай літаратўры расказваецца пра нацыянальна-вызвалёнчую барацьбў беларўскага нарбда?

Ці ёсць на беларўскай зямлі гістарычныя пбмнікі, што свёдчаць пра гераічную барацьбў беларўсаў за сваю вблю ў мінўлым?

Я чуў, што ў вас выпускаецца факсімільнае выданне газёты «Наша Ніва», якая шмат зрабіла для адраджэння і кансалідацыі беларўскага нарбда. Хто быў стваральнікам і выдаўцбм газёты?

Ці мбжна набыць гэтае'факсімільнае выданне?

9. Revolutionary events
10. Рэвалюцыйныя падзёі

When did the revolutionary movement start in Byelo­russia?

What political organizations existed in the country at the beginning of the XXth century?

Can we visit the Memorial House of the 1st RSDWP Congress?

When was The Byelorussian People’s Republic foun­ded?

When did the soviet power get established in Minsk?

Where can I [we] read the Manifesto on the forma­tion of the Byelorussian SSR of 1919, January 1?

Which of the Byelorussian historical figures of that time are most famous?

Who was the head of the first Byelorussian Soviet Go­vernment?

When did the Byelorussian Republic join the USSR?

What was the fate of West Byelorussia after the Re­volution?

Can we consider the first of January to be the date of the formation of the inde­pendent Byelorussian Sta­te?

Калі на Беларўсі ўзнік рэвалюцыйны рух?

Якія палітычныя арганізацыі існавалі ў краі ў пачатку дваццатага стагбддзя?

Ці мбжна навёдаць доммузёй I з’ёзда РСДРП?

Калі была ўтвбрана Беларўская Нарбдная Рэспўбліка?

Калі ў Мінску была ўстанбўлена савёцкая ўлада?

Ці мбжна дзе-нёбудзь прачытаць тэкст Маніфёста ад 1 стўдзеня тысяча дзевяцьсбт дзевятнаццатага гбда аб утварэнні Беларўскай ССР?

Хто з беларўскіх гістарычных дзёячаў тагб часу найббльш вядбмы?

Хто ўзначальваў пёршы беларўскі савёцкі ўрад?

Калі Беларўская рэспўбліка ўвайшла ў склад СССР?

Як складваўся пасля рэвалюцыі лёс Захбдняй Беларўсі?

Ці мбжна лічыць 1 стўдзеня датай узнікнёння самастбйнай беларўскай дзяржавы?

10. Republic and its symbols
11. Рэспўбліка i яё сімвалы

Could you tell us about the Constitution of the Repub­lic of Byelorussia?

I’d like to see the Byelorussian state emblem. What does the picture of a rider (hor­seman) with a raised sword mean?

When was this emblem crea­ted?

Did the white flag with a red stripe in the middle of it become a state one long ago?

What other national symbols do the Byelorussians have?

Who is the author of the natio­nal anthem lirics and music?

Where can we buy a record of the Byelorussian anthem?

Is there any national Byelo­russian ornamental pat­tern?

Раскажыце, калі ласка, пра Канстытўцыю Рэспўблікі Беларўсь.

Я хацёў бы [хацёла 6] убачыць дзяржаўны герб Беларўсі. Што азначае выява кбнніка // вёршніка з узнятым мячбм?

Калі ўзнік гэты гёрб?

Ці даўнб бёлы з чырвбнаю паласбй пасярэдзіне сцяг стаў дзяржаўным?

Якія яшчэ нацыянальныя сімвалы ёсць у беларўсаў?

Хто аўтар тэксту і мўзыкі нацыянальнага гімну беларўсаў?

Ці мбжна купіць пласцінку з Гімнам Беларўсі?

Ці існуё арнамент, які мбжна лічыць нацыянальным, уласна беларўскім?

11. Great Patriotic War

How did the Byelorussian people resist the fascist Germany’s agression in 1941?

When was Byelorussia libera­ted from the occupation?

Who liberated Byelorussia?

Did many Byelorussians pe­rish in the war?

11. Вялікая Айчынная вайна

Як сустрэў беларўскі нарбд агрэсію фашысцкай Германіі ў чэрвені тысяча дзевяцьсбт сбрак пёршага гбда?

Калі Беларўсь была вызвалена ад акупацыі?

Хто вызваляў Беларўсь?

Ці мнбга беларўсаў загінула ў вайнў?

What economic and cultural losses did the republic suffer?

What did the fascist plan for Byelorussia and its people envisage?

How was the post-war Byelo­russia brought back to life?

Are there any Byelorussian national heroes of the Gre­at Patriotic War?

What was the fate of the war veterans?

We’d like to see a documen­tary (feature) film about the war in Byelorussia.

We’d like to visit the Museum of History of the Great Patriotic War in Minsk.

I understand pretty well why the Byelorussians don’t want war.

Wars mustn’t happen on earth again.

12. Partisans

Why is Byelorussia called a «partisan republic»?

How many people took part in the partisan movement?

How important and effective was the assistance of the partisans to the Regular Soviet Army?

How well were partisan deta­chments and brigades or­ganized and armed?

In what way was communica­tion with Moscow maintai­ned//secured?

Якія страты былі нанёсены вайнбй гаспадарцы і культўры рэспўблікі?

Які лёс рыхтавалі фашысты беларўсам і іх краю?

Як аднаўлялася жыццё пасля вайны?

Ці ёсць у беларўсаў сваё нацыянальныя гербі часбў Вялікай Айчьіннай вайны?

Які лёс ветэранаў вайны?

Мы хацёлі б паглядзёць якінёбудзь дакументальны (мастацкі) фільм пра вайнў ў Беларўсі.

Хацёлася б навёдаць музёй Вялікай Айчыннай вайны ў Мінску.

Я дббра разумёю, чамў беларўсы не хбчуць вайны.

На Зямлі больш не павінна быць вбйнаў.

12. Партызаны

Чамў Беларўсь называюць рэспўблікай-партызанкай?

Кблькі людзёй удзёльнічала ў партызанскім рўху?

Накблькі значнай і рэальнай была дапамбга партызанаў рэгулярнай Савёцкай Арміі?

Як былб арганізавана і ўзбрбена партызанскае вбйска?

Якім чынам падтрымлівалася сўвязь партызанаў з Масквбй?

Did the partisans operate only in the forest or in towns too?

Were many of them awarded?

The partisan war is reflected in art, isn’t it?

Are there any monuments to commemorate the partisan struggle in Byelorussia?

13. Brest Fortress

We’ve heard a lot about the defence of the Brest fort­ress. What happened?

Who defended the fortress?

How long did the fighting last?

Which of the fortress defen­ders survived?

When was the honorary title of Hero-Fortress confer­red upon the Brest fort­ress?

Can we visit the Brest Fort­ress today?

Let’s make a trip to the Brest fortress.

We’d like to visit the Brest Fortress Defence Museum.

There’s an album «Brest Hero-Fortress“ on sale in the kiosk. How much is it? I’d like to buy it.

14. Khatyn

Khatyn is a memorial comp­lex to immortalize the me-

Партызаны дзёйнічалі тблькі ў лясах ці ў гарадах таксама?

Ці мнбгія з іх былі ўзнагарбджаныя?

Відаць, падзёі партызанскай вайны знайшлі адбітак у мастацтве?

Ці ёсць на Беларўсі пбмнікі партызанскай барацьбы?

13. Брэсцкая крэпасць

Мы шмат чўлі пра абарбну Брэсцкай крэпасці. Як гэта адбывалася?

Хто абараняў крэпасць?

Ці дбўга ішлі там баі?

Хто з абарбнцаў крэпасці застаўся жывы?

Калі Брэсцкай крэпасці прысвбена ганарбвае званне «Крэпасць-гербй»?

Ці мбжна сёння навёдаць Брэсцкую крэпасць?

Давайце арганізўем паёздку (экскўрсію) у Брэсцкую крэпасць.

Хацёлася б навёдаць Музёй абарбны Брэсцкай крэпасці-гербя.

У кіёску прадаёцца альббм «Брэсцкая крэпасцьгербй». Кблькі ён каштўе? Я хачў ягб набыць// купіць.

14. Хатынь

Хатынь — гэта мемарыяльны архітэктўрна-скульптўрны

mory of the inhabitants of the village of Khatyn and many other Byelorussian villages burned alive by the fascist occupants du­ring the war.

When shall we make a trip to Khatyn?

Is Khatyn far from Minsk? — No, it’s about 60 kilome­ters.

How many inhabitants were there in the village of Khatyn?

What do different parts of the Khatyn memorial complex symbolize?

Did any of the villagers mana­ge to save themselves on that terrible day?

Can we buy an illustrated guide of the Khatyn Me­morial Complex?

The bells are ringing to re­mind people of the horrors of war. They appeal to future generations to safe­guard peace on earth.

кбмплекс на ўшанаванне памяці жыхарбў вёскі Хатынь і мнбгіх іншых беларўскіх вёсак, спаленых нямёцка-фашысцкімі акупантамі разам з людзьмі ў гады вайны.

Калі адбўдзецца паёздка ў Хатынь?

Ці далёка Хатынь ад Мінска?—He, усягб каля шасцідзесяці кіламётраў.

Кблькі жыхарбў былб ў Хатыні?

Што сімвалізўюць у хатынскім пбмніку ягб асббныя збудаванні?

Ці ўдалбся каму-нёбудзь з жыхарбў Хатыні выратавацца ў тўю страшэнную гадзіну?

Мбжна купіць які-нёбудзь альббм, прысвёчаны мемарыялу «Хатынь»?

Званы Хатыні — гэта напамінак усім бўдучым пакалённям і заклік да іх берагчы мір на Зямлі.

15. Postwar years

What was the life of the Byelo­russians like in the post­war period?

What does the younger gene­ration think of the past (their parents’ experien­ce)?

Did the Byelorussian young people take part in the war in Afganistan?

15. Пасляваённыя гады

Як жылі беларўсы пасля Вялікай Айчыннай вайны?

Што дўмае маладбе пакалённе пра мінўлае (пра лёс сваіх бацькбў)?

Ці ўдзёльнічалі беларўскія хлбпцы ў вайнё ў Афганістане?

What were the achievements of the Byelorussian people in the 50 postwar years?

In what way did Stalin’s cult of personality affect the life of the Byelorussians? .

What problems do the Byelo­russians have today?

What are the relations betwe­en your republic and Moscow?

I’d like to have (buy) a pho­tograph album «Belarus» or an article about your republic.

What do you think of the fu­ture of Byelorussia?

Чагб дасягнўў нарбд Беларўсі за пасляваённае пяцідзесяцігбддзе?

Як адбіўся культ асббы Сталіна на лёсе беларўсаў?

Якія праблёмы хвалюць сёння вашых людзёй?

Якія аднбсіны вашай рэспўблікі з Масквбй?

Мне хбчацца мець (набыць, купіць) фотаальббм «Беларўсь» або які-нёбудзь нарыс пра вашу рэспўбліку. '

Якім вы бачыце бўдучае вашай рэспўблікі?

16. Charnobyl accident

IsCharnobyl far from Byelo­russia?

How many people suffered from the Charnobyl acci­dent?

What regions of the republic are dangerous for the life of their residents?

What does the Government programme of overcoming the consequences of the Charnobyl accident envi­sage?

What assistance is rendered to the victims of the acci­dent?

Can we send money through the bank to the Charnobyl account?

What’s the number of this account?

16. Чарнббыльская трагёдыя

Ці далёка Чарнббыль ад Беларўсі?

Кблькі людзёй пацярпёла ад аварыі на АЭС?

Якія раёны рэспўблікі лічацца небяспёчнымі для жыцця і працы людзёй?

Што прадуглёджвае Урадавая праграма пераадбленнячарнббыльскай бяды?

Якая дапамбга аказваецца пацярпёлым?

Ці мбжна перавбдзіць грбшы на чарнббыльскі рахўнак?

Які нўмар гэтага рахўнку?

What is done for the children from the contaminated territories?

Are there any atomic power stations built in Byelorus­sia?

What assistance from abroad is rendered to Byelorus­sia?

Did the republic apply to in­ternational organizations for help?

Што рббіцца для дзяцёй з забрўджанай мясцбвасці?

Ці будўюцца на Беларўсі атамныя электрастанцыі?

Якая замёжная дапамбга аказваецца сёння Беларўсі?

Ці звярталася рэспўбліка па дапамбгу да міжнарбдных арганізацый?

Vocabulary                    Лексічныя звесткі

album photograph album anscestors booklet capitalist catastrophe descendants dependence disinterested aid feudalism forest avengers front future

historical events independence invasion liberation medal memorial

mutual relations national policy order

partisan past

prohibit province revenge

альббм фбтаальббм прбдкі буклёт капіталізм катастрбфа нашчадкі залёжнасць бескарысная дапамбга феадалізм лясныя мсціўцы фронт бўдучыня гістарычныя падзёі незалёжнасць нашэсце вызвалённе

медаль

мемарыял узаемааднбсіны нацыянальная палітыка брдэн партызан мінўлае забараніць

губёрня пбмста

statehood struggle symbolism underground work unification

victory war veteran

дзяржаўнасць змаганне сімвбліка падпблле уз’яднанне перамбга ветэран вайны

VIII. GEOGRAPHY

1. Territory and bordes

Byelorussia stretches for 650 km from west to east and for 560 kilometres from north to south.

Its area is more than two hundred thousand square kilometres, isn’t it?

How large is the Byelorussian territory in comparison with other countries? — Byelorussia is larger than such countries as Austria, Belgium, Bulgaria, Hun­gary, Greece, Denmark, Portugal, Chechoslovakia.

I see that Byelorussia is a comparatively large Euro­pean country.

What republics does Byelo­russia border on? — It borders on Poland, Lit­huania, Latvia, Russia, and the Ukrain.

What’s the total length of the Byelorussian borders?

VIII. геагрАфія

1. Тэрытбрыя i граніцы

Беларўсь працягнўлася на шэсцьсбт пяцьдзесят кіламётраў з захаду на ўсхбд і на пяцьсбт шэсцьдзесят з пбўначы на пбўдзень.

Плбшча рэспўблікі перавышае дзвёсце тысяч квадратных кіламётраў, ці не так?

Як выглядае беларўскі край, калі параўнаць ягб плбшчу з іншымі краінамі?— Беларўсь па сваіх памёрах перавышае такія краіны, як Аўстрыя, Бёльгія, Балгарыя, Вёнгрыя, Грэцыя, Данія, Партугалія, Чэхаславакія.

Я бачу, што Беларўсь — немалая еўрапёйская краіна.

3 якімі рэспўблікамі мяжўе Беларўсь?—3 Пбльшчай, Літвбй, Латвіяй, Расіяй, Украінай.

Якая агўльная працягласць беларўскіх граніц?

2. Population

What is the population of Bye­lorussia?

When were general censuses taken in Byelorussia?

What nationalities other than the Byelorussians live in the republic?

Do you know that Byelorussia ranks seventy-sixth in po­pulation?

Do you happen to know the birth rate in Byelorussia?

I’d like to hear about the main demographic trend in Bye­lorussia.

Could you please give more details about the populati­on of your republic? I take an interest in it as an ethnographer (economist, historian).

2. Насёльніцтва

Кблькі жыхарбў налічвае Беларўсь?

Калі правбдзіліся пёрапісы насёльніцтва Беларўсі?

Якія нацыі і нарбднасці, акрамя беларўсаў, жывўць у рэспўбліцы?

Ці вёдаеце вы, што Беларўсь займае сёмдзесят шбстае мёсца ў свёце па кблькасці насёльніцтва?

Вы часам не вёдаеце, якая нараджальнасць на Беларўсі?

Цікава былб б давёдацца пра аснбўныя тэндэнцыі дынамікі насёльніцтва Беларўсі.

Ці не маглі б вы падрабязней расказаць пра насёльніцтва вашай рэспўблікі? Гэта цікавіць мянё як этнбграфа (эканаміста, гістбрыка).

3. Earth and mineral resources

What relief is typical of Byelo­russia?

Will you please tell us about Byelorussian soils. Are they rich?

What mineral resources is your republic rich in?

What natural building mate­rials are there in Byelo­russia?

Are oil fields commercially developed in Byelorussia?

3. Зямля i нётры

Які рэльёф найббльш характэрны для Беларўсі?

Бўдзьце ласкавы, раскажыце прг асаблівасці глеб Белар'_?сі. Ці ўрадлівыя яны?

Чым багатыя нётры вашага краю?

Якія прырбдныя будаўнічыя матэрыялы ёсць на беларўскай зямлі?

Ці здабываюць у вас нафту?

Is your land rich in peat, po­tash and rock salt?

I wonder if there is ground water in the republic?

What minerals does Byelorus­sia export?

What can you say about the ecological situation in the republic as far as the exploitation of its mineral resources is concerned^

Ці багатая ваша зямля на торф, калійныя і камённыя сблі?

Цікава, ці ёсць у рэспўбліцы падзёмныя вбды?

Якія карысныя выкапні Беларўсь вывбзіць за мяжў?

Што мбжна сказаць пра экалагічны стан рэспўблікі ў сўвязі з распрацбўкай яе нётраў?

4. Climate

The climate of Byelorus is

determined by its g   a-

phical position.

What climatic zone if • re­public situated ir

What main factors rmine a moderately c nental climate?

How long is the y in the warm seasor am May till Septembf \nd what about the c season in autumn an< nter?

Which winds p iil in Byelo­russia?

What is the w est (coldest) season ir      ar country?

They say th   is very damp

here. If    really so?

What clirr  zones are there

on the rritory of Byelo­russia

Is it wr i coming to Byelo­rus in winter?

How visitors from other c ntries, Africa for exam-

4. Клімат

Кліматычныя ўмбвы Беларўсі вызначаюцца яе геаграфічным станбвішчам.

У якім кліматычным пбясе знахбдзіцца рэспўбліка?

Якія аснбўныя фактары абумбўліваюць умёрана кантынентальны характар клімату?

Якая даўжыня дня ў цёплы час гбда — з мая па вёрасень? А ў халбдны — вбсенню і зімбй//увбсень і ўзімку?

Якія вятры пераважаюць на Беларўсі?

Які самы цёплы (халбдны) мёсяц у вашым краі?

Кажуць, што ў вас вёльмі вільгбтнае павётра. Ці так гэта?

На якія кліматычныя вобласці падзяляецца тэрытбрыя Беларўсі?

Ці варта прыязджаць на Беларўсь зімбй?

Як перанбсяць беларўскі клімат прыёзджыя з іншых

pie, endure the Byelorus­sian climate?

5. Forests

About 7 million hectares of Byelorussian area are co­vered with forests.

And what about the past? — Long ago the territory of the republic except flood­lands and bogs was cove­red with forests.

All in all there are 28 arboreal and upwars to 70 species of shrubs and shrublets in Byelorussian forests.

What are the most widely distributed trees in Byelo­russian forests? — They are pine, fir, oak, birch, aspen, alder, ash, hornbe­am, maple, lime, poplar, mountain ash (rowantrees), elm.

Can we go to the nearest forest?

Do you like mushrooming (berrypicking) ?

I only want to wander in the forest, breathe fresh air, and take in the smell of the forest.

Do your people take care of the forests?

Is there a law on forest pro­tection?

6. Rivers and canals

The Black and the Baltic seas watershed divides Byelo­russia into two — the

краёў, напрыклад, з Афрыкі?

5. Лясы

Каля сямі мільёнаў гектараў плбшчы Беларўсі пакрыта лясамі.

А як былб ў мінўлым? — Даўнёй лясы займалі ўсю тэрытбрыю краіны, акрамя асббных участкаў у пбймах рэк і на адкрытых балбтах.

У лясах Беларўсі дваццаць вбсем відаў//парбд дрэў і каля сямідзесяці відаў кустбў і паўкустбў.

Якія дрэвы найчасцёй сустракаюцца ў беларўскіх лясах? — Гэта хвбя, ёлка, дуб, бярбза, асіна, вбльха, ясень, граб, клён, ліпа, тапбля, рабіна, вяз.

Ці нёльга нам паёхаць (пайсці) у бліжэйшы лес?

Вы любіце хадзіць у грыбы (у ягады)?

Так хбчацца прбста паблукаць па лёсе, падыхаць свёжым павётрам, адчўць вбдар лёсу.

Ці ашчадна ў вас аднбсяцца да лясбў?

Ці ёсць закбн аб ахбве лёсу?

6. Рэкі і каналы

Водападзёл Чбрнага і Балтыйскага мбраў падзяляе тэрытбрыю Беларўсі на

Black and the Baltic river basins.

How many rivers are there in Byelorussia? — All in all there are about 20 thou­sand rivers; the total length of all rivers comes up to 90,000 km.

What are the largest rivers?— They are: the Vilija, the Byarezina, the Niemen, the Sozh, the Pripyat, the Dnieper, the Dvina. Their total length is more than 500 km.

Which of them flow out of the Byelorussian territo­ry? — The first three of them.

Please name the Byelorussian canals.— They are: the Aginski, the Augustouski, the Byarezina and the Dnieper-Bug canals.

I’d like to sit with a fishingrod for a while somewhere on a bank of a quiet river.

Do you like fishing?

Do people go in for under­water fishing?

Let’s go and swim in the river!

No swimming! Danger!

два схілы — чарнамбрскі i балтыйскі.

Кблькі рэк на Беларўсі? — Усягб на Беларўсі каля дваццаці тысяч рэк, a агўльная даўжыня іх — звыш дзевянбста тысяч кіламётраў.

Якія рэкі самыя вялікія? — Гэта Вілія, Бярэзіна, Нёман, Сож, Прыпяць, Дзвіна і Дняпрб. Усё яны маюць даўжыню больш за пяцьсбт кіламётраў.

А якія з іх бярўць пачатак на тэрытбрыі Беларўсі?— Тры пёршыя.

Назавіце, калі ласка, беларўскія каналы.— Канал Агінскага, Аўгустбўскі, Бярэзінскі, ДняпрбўскаБўгскі.

Мне хбчацца пасядзёцьз вўдай дзе-нёбудзь на бёразе ціхай рэчкі.

Вы любіце рыбалку?

У вас займаюцца падвбднай лбўляй рыбы?

Паёдзем на рэчку купацца!

Тут купацца нёльга! Небяспёчна!

7. Lakes and reservoirs

Byelorussia has over 10,000 lakes.

Is the Northern or the Sout­hern part of the republic especially rich in lakes?

7. Азёры i вадасхбвішчы

Ha тэрытбрыі Беларўсі ббльш за дзёсяць тысяч азёр.

Дзе бблей азёр — на пбўдні ці на пбўначы рэспўблікі?

What’s the largest lake? — It’s the Narach.

What other lakes are there in Byelorussia? — The Asweyskaye, Drisvyaty, Chirvonaye, Lukomskaye, Svir and others.

Which is the deepest lake? — The deepest Byelorussia’s lake is the Dougaye. It’s depth comes up to 54 met­res.

How many reservoirs are there in the republic? — More than sixty. And there are about 540 small ones, so called sazhalkas (ponds).

What role do the Byelorussian reservoirs (rivers, lakes) play in the economy of the republic?

Do they breed fish in the lakes (reservoirs) ?

What is the countryside sur­rounding the Byelorussian lakes like?

Could we go (make a trip) to lake Narach (The Zaslauski water reservoir)?

Is it allowed to swim in this lake (reservoir)?

Якбе самае вялікае вбзера? — Гэта вбзера Нарач.

А якія яшчэ ёсць азёры? — Асвёйскае, Дрысвяты, Чырвбнае, Лукбмскае, Свір і іншыя.

Якбе вбзера самае глыббкае? — Самае глыббкае вбзера Беларўсі — Дбўгае. Яго найббльшая глыбіня амаль пяцьдзесят чатыры мётры.

Кблькі вадасхбвішчаў у краі? — Больш за шэсцьдзесят. А невялікіх, так званых сажалак, каля пяцісбт сарака.

Якбе гаспадарчае значэнне беларўскіх вадасхбвішчаў (рэк, азёр)?

На азёрах (вадасхбвішчах) займаюцца рыбагадбўляй?

Якая прырбда на беларўскіх азёрах?

Ці не маглі б мы зрабіць паёздку на вбзера Нарач (на Заслаўскае вадасхбвішча) ?

У гэтым вбзеры (вадасхбвішчы) дазваляецца купацца?

8. Bogs and meadows

There are about 2,5 million hectares of bogs in Byelo­russia.

8. Балбты і лугі

На Беларўсі каля двух з палбвай мільёнаў гектараў балбт.

Which of the regions is richer in bogs? — The Brest and the Minsk Regions.

Are the reserves of peat rich?

Do you drain the marshes? What’s the result of this?

Do you carry out melioration?

What types of vegetation grow in the marches?

It is dangerous to walk thro­ugh the marshes, isn’t it?

Meadows are characteristic of the Byelorussian land­scape.

What kinds of meadows do you have? — There are three main types of mea­dows: dry, wet and water meadows.

Let’s go and pick flowers in the meadow!

When does haymaking begin?

I’m fond of being in the mea­dow in haymaking time.

What a pleasant meadow odour!

9. Animals

There are a lot of various animals in Byelorussia: beasts of prey, mouselike rodents, Artiodactyla, insectivores and others.

What beasts of prey inhabit Byelorussian forests? — The fox, the marten, the lynx, the brown bear, the wolf and others.

Are there deer (wild bears, elks, roes, squirrels, bea­vers, hares, badger) here?

У якіх абласцях балбт найбблей? — У Брэсцкай і Мінскай.

Ці вялікія запасы тбрфу?

Ці вядзёцца асушэнне балбт? Што янб дае?

Займаюцца ў вас меліярацыяй?

Што расцё на балбтах?

Па балбце хадзіць небяспёчна, ці не так?

Лугі — адна з асаблівасцей беларўскага ландшафту.

Якія віды лугбў ёсць у вас?— У нас тры аснбўныя віды лугбў: сухадбльныя, нізінныя, або забалбчаныя, і заліўныя.

Хадзём на луг збіраць квёткі!

Калі пачнёцц. сенакбс?

Я вёльмі люб^ ю бываць на лўзе ў час//падчас сенакбсу.

Ах, які прыёмны лугавы вбдар!

9. Звяры

На Беларўсі шмат рбзных звярбў: драпёжных, грызунбў, парнакапытных, насякомаядных і іншых.

Якія драпёжнікі жывўць у беларўскіх лясах? — Ліс, куніца, рысь, мядзвёдзь, воўк і іншыя.

Ці вбдзяцца тут алёні (дзікі, ласі, казўлі, вавёркі, бабры, зайцы, барсукі)?

Are the sable and the glutton still found in Byelorussian forests? — No, these ani­mals have become extinct. And in 1627 the last Euro­pean auroch was killed.

In what way does the develop­ment of the national econo­my affect the forest wild­life?

What do you do to preserve and enrich the animal world?

When does the hunting season start?

Is hunting allowed here?

10. Birds

286 species of avifauna, belon­ging to 23 orders of birds are found in Byelorussia’s forests and meadows.

Have you seen our famous bird — the white stork?

Please name some birds of Byelorussia.— Among them are the sparrow, the thrush, the swallow, the kite, the capercaillie, the wood-pecker, the crane, the rook, the heath-cock, the lapwing, the seagull, the crow and others.

What birds inhabit towns?

Could we visit a birds’ show (market) ?

Сббаль i расамаха яшчэ сустракаюцца ў беларўсскіх лясах? — He, гэтых звярбў ужб няма. А ў тысяча шэсцьсбт дваццаць сёмым гбдзе тут быў забіты апбшні еўрапёйскі тур.

Як адчуваюць сябё сёння лясныя жыхары пад націскам цывілізацыі?

Што рббіцца ў вас для тагб, каб захаваць і памнбжыць жывёльны свет?

Калі' пачынаецца паляўнічы сезбн?

Ці дазвблена паляванне на звярбў?

10. Птўшкі

У лясах і лугах Беларўсі дзвёсце вбсемдзесят шэсць відаў арнітафаўны, дваццаць тры атрады птўшак.

Ці бачылі вы нашу знакамі'тую птўшку — бёлага бўсла?

Назавіце, калі ласка, птўшак Беларўсі.— Верабёй, дрозд, ластаўка, каршўн, глушэц, дзяцел, журавёль, берасцянка, драч, цецярўк, кнігаўка, чайка, варбна і іншыя.

А якія птўшкі жывўць у гарадах?

Ці не маглі б мы навёдаць выстаўку птўшак (птушыны кірмаш)?

Do you keep any birds in your house?

What poultry do the Byelorus­sian farmers breed? — Hens, geese, ducks and turkeys.

What birds are of economic importance?

How is poltry farming orga­nized in Byelorussia?

11. Fish

54 species of fish are found in Byelorussia.

What species of fish inhabit Byelorussian rivers and lakes? — Pike, roach, ide, tench, bleak, bream, cru­cian, loach, sheat-fish, burbot, perch, eel and ot­hers.

Is trout found in the rivers?— Trout inhabits the Nieman and the Byarezina tribu­taries.

What kinds of fish are reared in the fish ponds? — They are karp, silver crucians, white amurs.

What effect does industry have upon the river fauna?

Where can we buy fishing tackles?

Do you struggle against poaching on the rivers?

Are there any fish dishes in the Byelorussian cuisine?

Let’s visit a fishing-farm.

У вас дбма ёсць птўшкі?

Якіх птўшак гадўюць беларўскія сяляне? — Кўры, гўсі, качкі, індыкі.

Якія птўшкі маюць прамыслбвае значэнне?

Як вядзёцца на Беларўсі птўшкагадбўля?

11. Рыбы

На Беларўсі пяцьдзесят чатыры ві'ды рыб.

Якія рыбы жывўць у рэках і азёрах Беларўсі? — Шчупак, плбтка, язь, краснапёрка, лінь, верхавбдкау/укляя, лешч, карась, уюн, сом, мянтўз, акунь, вўгар і іншыя.

Ці вбдзіцца ў вас стрбнга?— Так, ручаёвая стрбнга жывё ў прытбках Нёмана і Бярэзіны.

Які'х рыб развбдзяць у сажалках?“—Гэта       карп,

сярэбраны карась, бёлы амўр.

Як уплывае прамыслбвасць на стан рачнбй фаўны?

Дзе мбжна купіць рыбацкія прылады//рыбацкае начынне?

Ці вядзёцца у вас барацьба з браканьёрствам на рэках?

У нацыянальнай кўхні беларўсаў ёсць рыбныя стравы?

Давайце навёдаем якўюнёбудзь рыбавбдчую гаспадарку.

12. Nature protection

How is nature protection or­ganized in your republic?

What environmental protecti­on legislation is in force in the republic?

Are there any public organi­zations, societies, groups, the main task of which is nature protection?

How are nature conservation activities financed?

Is the Law on Nature Protec­tion in Byelorussia adop­ted in 1961 currently in force today?

Are there special laws on the protection of water reso­urces, mineral wealth, at­mosphere and land?

At the beginning of 1974 34 per cent of the Byelorus­sian territory was covered with forests. What chan­ges have taken place since then?

Is there an all-republic ecolo­gical programme?

What research is carried out in the field of nature pro­tection in Byelorussia?

13. Towns and regions

How many regions are there in Byelorussia? — There are six regions: Minsk, Gomel, Magileu, Vitebsk, Grodna, Brest.

12. Ахбва прырбды

Як арганізавана ў вашай рэспўбліцы ахбва прырбды?

Якім заканадаўствам рэгулюецца ахбва прырбды?

Ці ёсць у вас грамадскія арганізацыі, таварыствы, партыі, якія маюць галбўнай сваёй мэтай ахбву прырбды?

Як фінансўюцца прырбдаахбўныя мерапрыёмствы?

Ці дзёйнічае сёння Закбн аб ахбве прырбды, прыняты ў тысяча дзевяцьсбт шэсцьдзесят пёршым гбдзе?

Есць асббныя закбны аб ахбве вады, нётраў, павётра, зямлі?

На пачатак тысяча дзевяцьсбт сёмдзесят чацвёртага гбда лясістасць Беларўсі складала прыблізна трыццаць чатыры працэнты. Што змянілася з тагб часу?

Ці ёсць у вас агульнарэспубліканская экалагічная праграма? .qhwbu

Якія навуковыя даслёдаванні вядўцца ў галінё ахбвы прырбды ў Беларўсі?

13. Гарады і вббласці

Кблькі абласцёй у Беларўсі? — Усягб шэсць абласцёй: АНнская, Гбмельская, Магілёўская, Віцебская, Грбдзенская, Брэсцкая.

Are all of the Regions named after their respective re­gional town centre?—Yes, they are.

What administrative zones are the Regions divided into?

Are there many large (old, new) cities in Byelorussia?

Please tell us about the histo­ry of Polatsk (economy of Gomel, cultural life in the Brest Region).

Do your cities have twin cities abroad?

Усё вббласці называюцца na назве абласнбга цэнтра? — Так.

На якія адміністрацыйныя адзінкі падзяляюцца вббласці?

Ці шмат на Беларўсі буйных (старажытных, нбвых) гарадбў?

Раскажыце, калі ласка, пра гістбрыю Пблацка (пра эканбмікуГбмеля, пра мастацкае жыццё ў Брэсцкай вббласці).

Ці ёсць у вашых гарадбў гарады-пабрацімы за мяжбю?

14. Minsk

When was Minsk founded?

When was Minsk first mentio­ned in historical docu­ments?

When did Minsk become the capital of the BSSR?

What happened to Minsk du­ring the last (second) world war?

What river is Minsk situated on?

Please tell us about the main architechtural monuments of Minsk.

Why was Minsk awarded the honorary title of HeroCity?

What museums (theatres, in­stitutes) are there in Minsk?

Which of the famous people were born in Minsk?

14. Мінск

Калі |быў| заснаваны Мінск?

Калі Мінск упершыню ўпамінаецца ў гістарычных крыніцах?

Калі Мінск стаў сталіцай БССР?

Які быў лёс Мінска ў гады апбшняй (другбй) сусвётнай вайны?

На якбй рацэ стаіць Мінск?

Раскажыце пра аснбўныя архітэктўрныя пбмнікі гбрада.

За што атрымаў Мінск ганарбвае званне «Гбрад-гербй»?

Якія музёі (тэатры, інстытўты) ёсць у Мінску?

Хто з вялікіх (вядбмых) людзёй нарадзіўся ў Мінску?

How many higher educational establishments (seconda­ry schools, vocational schools) are there in Minsk?

When was the first Minsk Metro put into operation? Let’s visit the memorial Victo­ry Square.

Can we visit the Minsk child­ren’s Railway?

We should like to go to one of the biggest Minsk mills, meet with their workers and engineers.

Could we visit one of the schools (kindergartens, hospitals) ?

When will the next football game be played in the Dynamo Minsk Stadium?

Can we make a bus trip of the outskirts of the Byelorus­sian capital?

Кблькі ў Мінску вышэйшых навучальных устанбў (сярэдніх школ, вучылішчаў) ?

Калі пусцілі мінскае метрб?

Давайце навёдаем мемарыяльную Плбшчу Перамбгі.

Мбжна навёдаць Мінскую дзіцячую чыгўнку?

Хацёлася б пабываць на адным з буйных мінскіх завбдаў, сустрэцца з раббчымі і інжынёрамі.

Ці нёльга навёдаць якўюнёбудзь шкблу (дзіцячы сад, бальніцу)?

Калі бўдзе настўпная футббльная гульня на Мінскім стадыёне «Дынама»?

Ці мбжна зрабіць аўтббусную экскўрсію па вакбліцах беларўскай сталіцы?

15. Brest

Where and when was the Slavic settlement Byarestye first mentioned?

On which state borders did the town come into being?

What historical events are connected with Brest?

The Brest peace treaty was signed in 1918. How did it happen?

What factories are there in Brest?

When are we going on an ex­cursion to the Brest for­tress?

15. Брэст

Дзе i калі ўпершыню ўпамінаецца славянскае пасёлішча Бярэсце?

На мяжы якіх дзяржаў узнік гбрад?

Якія гістарычныя падзёі звязаны з Брэстам?

У тысяча дзевяцьсбт васемнаццатым гбдзе ў Брэсце быў падпісан Брэсцкі мір. Як гэта адбылбся? Якія завбды працўюць тут?

Калі адбўдзецца экскўрсія ў Брэсцкую крэпасць?

What can you tell us about the way of life of the residents of Brest?

In what way does the Brest Region differ from other Byelorussian regions?

Where was the cosmonaut Petr Klimuk born?

What Byelorussian writers were born and worked in the Brest Region?

16. Vitebsk

What’s the origin of the name of the city?

When did the city celebrate its millenium?

Was there a partisan move­ment in the Vitebsk Regi­on?

Who was Father (Batka) Mi­nay?

What monuments of ancient culture remain in Vitebsk?

The life of the famous painter Mark Shagal is connected with Vitebsk. Could you tell us about it in detail?

What’s on at Yakub Kolas Byelorussian Academic Theatre tonight?

What does the regional indu­stry produce?

17. Gomel

When was the town of Gomel founded?

What river is it situated on?

There are interesting archi­tectural monuments in Go­mel. Could you tell us abo­ut them?

Як жывўць сённяшнія брэстаўчане?

Чым вылучаецца Брэсцкая вббласць сярбд іншых абласцёй Беларўсі?

Дзе нарадзіўся касманаўт Пётр Клімўк?

Якія беларўскія пісьмённікі нарадзіліся абб працавалі на Брэстчыне?

16. Віцебск

Якбе пахбджанне назвы гбрада?

Калі гбрад адзначаў сваё тысячагбддзе?

Ці быў на Віцебшчыне партызанскі рух?

Хто такі бацька Мінай?

Якія пбмнікі старажытнай культўры захаваліся ў Віцебску?

3 Віцебскам быў звязаны лёс славўтага мастака Марка Шагала. Раскажыце пра гэта падрабязней.

Што сёння ў рэпертуары Беларўскага акадэмічнага тэатра імя Якўба Кбласа?

Што выпускае прамыслбвасць вббласці?

17. Гбмель

Калі ўзнік гбрад Гбмель?

На якбй рацэ ён стаіць?

У Гбмелі захаваліся цікавыя пбмнікі архітэктўры. Ці не маглі б вы расказаць пра іх?

I’m interested in the history of the Gomel park and its palace.

When could we visit St. Pe­ter’s and Paul’s Cathedral and Prince Paskevitch’s family vault?

What revolutionary events took place here at the be­ginning of the twentieth century?

When was the Gomel Univer­sity named after Francisk Skarina?

What specialists does the Uni­versity train?

Are Gomel Agricultural com­bines exported?

What happened to the villa­ges situated in the Charnobyl zone and in the radioactive-contaminated zones?

Can we get from Gomel to Kieu by water?

18. Grodna

There are a lot more well pre­served archeological and architectural monuments in Grodna than in any other Byelorussian town. What are they?

Why was the Castle Hill tur­ned into State Reserve?

Which people of culture are connected with the Grodna Region?

What events took place here in 1939, when West Byelo-

Мянё цікавіць гістбрыя Г6мельскага парка і палаца ў ім.

Калі мбжна навёдаць саббр Пятра і Паўла і капліцусклеп князёў Паскёвічаў?

Якія рэвалюцыйныя падзёі адбываліся тут на пачатку дваццатага стагбддзя?

Калі Гбмельскаму універсітэту былб нададзена імя Францыска Скарыны?

Кагб рыхтўе універсітэт?

Ці ідўць за мяжў гбмельскія сёльскагаспадарчыя камбайны?

Які лёс вёсак, што апынўліся ў чарнббыльскай збне і на забрўджанай радыёнуклідамі тэрытбрыі?

Ці мбжна з Гбмеля вбдным шляхам трапіць у Кіеў?

18. Грбдна

У Грбдне захавалася значна . бблей археалагічных і архітэктўрных пбмнікаў, чым у іншых гарадах Беларўсі. Што гэта за пбмнікі?

Чамў Замкавая гара аб’яўлена дзяржаўным запавёднікам?

Якія дзеячы беларўскай культўры звязаны з Грбдзеншчынай?

Якія падзёі адбываліся тут у тысяча дзевяцьсбт трыц-

russia and the BSSR were reunited?

Do big chemical plants in Grodna affect the surroun­ding environment?

When was the Grodna Uni­versity opened?

How is Grodna connected with Polish culture?

Do the people of the Grodna region have direct links with the inhabitants of neighbouring Polish dist­ricts?

Why is the main Grodna libra­ry named after Y. F. Kar­ski? Who was he?

The famous Byelorussian pro­se writer Vasil Bykau wor­ked in Grodna. What sto­ries did he write here?

Could you please tell us about the life of V. V. Prytytski?

19. Magileu

Is Magileu an ancient town? How was it founded?

Can we visit the memorial complex in honour of the victory of Peter I over the Swedish forces?

It took place near the village of Lyasnaya in 1708, didn’t it?

Is the city in any way connec­ted with the Decembrists movement?

Why were the General Head­quarters transferred here in August 1915?

цацьдзевятым гбдзе, калі ішлб ўз’яднанне Захбдняй Беларўсі і БССР?

Як суіснуюць вялікія хімічныя завбды Грбдна з навакбльнай прырбдай?

Калі ў Грбдне быў адкрыты універсітэт?

Як Грбдна звязана з пбльскай культўрай?

Ці ёсць прамыя сўвязі грбдзенцаў з жыхарамі сусёдніх раёнаў Пбльшчы?

Чамў фундаментальная бібліятэка ў Грбдне нбсіць імя Я. Ф. Карскага? Хто ён быў?

У Грбдне працаваў вядбмы беларўскі празаік Васіль Быкаў. Якія апбвесці ён тут напісаў?

Раскажыце, бўдзьце ласкавы, пра жыццё В. В. Прытыцкага.

19. Магілёў

Магілёў — старажытны гбрад? Як ён узнік?

Ці мбжам мы навёдаць мема_; рыяльны кбмплекс ў гбнар перамбгі вбйска Пятра Пёршага над швёдамі?

Гэта адбылбся каля вёскі Лясная ў тысяча семсбт вбсьмым годзе, ці не так?

Як звязан гбрад з рўхам дзекабрыстаў?

Чамў ў жніўні тысяча дзевяцьсбт пятнаццатага ro­fla сюды была перавё-

What’s the city life like today? What scientific (educational) institutions are there in Magileu?

What districts is the city di­vided into?

What is the Magileu Region famous for?

What is the cultural life of the city like?

Did the Magileu Region suffer from the Charnobyl acci­dent?

20. Villages

We’d like to visit a village and see the way of life of the people there.

What is the best kind of trans­port to get to the village of ...?

What district is the village of ... in?

Did you use to live in the co­untry?

Were you born in town or in the country?

Who is in charge of the village affairs?

Do people still migrate from villages to towns?

Are country traditions still observed?

In what way do towns and cities help rural dwellers?

How’s medical care organized in the country?

In what way do schools in town differ from those in the country?

дзёна Стаўка вярхбўнага галбўнакамандуючага?

Чым жывё гбрад сёння?

Якія навукбвыя (навучальныя) устанбвы ёсць у Магілёве?

На якія раёны падзяляецца гбрад?

Чым славіцца Магілёўская вббласць?

Як прахбдзіць у гбрадзе мастацкае жыццё?

Ці захапіла Магілёўшчыну чарнббыльская бяда?

20. Вёскі

Мы хацёлі б навёдаць вёску, паглядзёць, як там жывўць людзі.

Якім транспартам прасцёй за ўсё даёхаць да вёскі...?

У якім раёне |знахбдзіцца| вёска...?

Вы жылі ў вёсцы ранёй?

Вы нарадзіліся ў гбрадзе ці ў вёсцы?

Хто кірўе ў вёсках усімі справамі?

Ці працягваецца зараз міграцыя насёльніцтва з вёскі ў гбрад?

Ці захбўваецца яшчэ ў вас вяскбвая традыцыйная культўра?

Як гбрад дапамагае вёсцы?

Як арганізавана медыцынскае абслугбўванне вяскбўцаў?

Чым адрбзніваецца гарадская шкбла ад вяскбвай (сёльскай)?

Is there a tradition of fellow­villagers’ gatherings?

What are the prospects of the village development in Byelorussia?

What old and new traditions characterize Byelorussian villages today?

21. Tourist routes

Is tourism developed in Byelo­russia? — Yes, we’ve got both sightseeing and sports tours.

What kinds of sports tours are there? — Boating, cicling, skiing and hiking among others.

What tourist camp would you recommend? — There are a lot of them. They are «Lake Narach», «Byelarus», «Vysoki Berag» in the Minsk Region, «Sozh» in the Gomel Region and so on and so forth.

Where can we get a tourist guide of Byelorussia (to­urist map)?

Is foreign tourism developed in the republic?

Who organizes the reception and care of foreign visitors in Byelorussia?

Could we go on a hiking tour around the ourtskirts of Minsk?

Next year I’m going to make a tour of Byelorussia by car.

Ці ёсць y вас традыцыя cyстрэч аднавяскбўцаў?

Якія перспектывы развіцця вёсак на Беларўсі?

Якія старыя і новыя абрады характэрны сёння для беларўскай вёскі?

21. Турысцкія маршрўты

Ці развіты на Беларўсі турызм? — Так, у нас ёсць і спартыўны і экскурсійны турызм.

Якія віды спартыўнага турызму? — На лбдках, веласіпёдах, лыжах, пёшкі і іншыя.

На якўю турысцкую базу вы параілі б нам паёхаць? — Іх нямала. Гэта «Вбзера Нарач», «Беларўсь», «Высокі бёраг» у Мінскай вббласці, «Сож» у Гбмельскай вобласці і г. д.

Дзе мбжна ўзяць давёднік пра турысцкія маршрўты Беларўсі (карту турысцкіх дарог) ?

Ці практыкўецца ў вас міжнарбдны турызм?

Хто абслугбўвае ў Беларўсі замёжных турыстаў?

Ці не маглі б мы зрабіць турыстычны пахбд па вакбліцах Мінска?

Я хачў ў настўпным гбдзе заняцца аўтамабільным турызмам і праёхаць па Беларўсі.

22. Belavezhskaya Pushcha

The Belavezhskaya Pushcha is an only spot of ancient virgin forests which has been preserved in Central Europe. And it’s one of the oldest forest preserves in Europe.

Please tell us about the histo­ry of the Belavezhskaya Pushcha.

How many species of mam­mals (birds) inhabit the Pushcha?

When was the hunting of bi­son banned? — In 1803.

What’s the main task of this preserve? — The restora­tion and enrichment of the bison herds.

Is research work carried out in the Byelavezhskaya Pushcha?

What’s the ecological situati­on on the territory of the preserve?

Can we go on an excursion to the Byelavezhskaya Pu­shcha?

Can motor-tourists go there?

22. Белавёжская пўшча

Белавёжская пўшча — адзі\ ны ў Цэнтральнай Еўрбпе лясны масіў, які збярбгся да нашага часу ў амаль некранўтым стане, і адзін з найстарэйшых лясных запавёднікаў Еўрбпы.

Якая гістбрыя Белавёжскай пўшчы?

Кблькі відаў млекакбрмячых (птўшак) жывё ў пўшчы?

Калі былб забарбнена паляванне на зубрбў? — У тысяча васемсбт трэцім гбдзе.

Якая аснбўная задача гэтага запавёдніка? — Аднаўлённе і павелічэнне пагалбўя зубрбў.

Ці вядзёцца ў Белавёжскай пўшчы навукбвая раббта?

Якая экалагічная абстанбўка ў запавёдным рэгіёне?

Мбжна з’ёздзіць у Белавёжскую пўшчу на экскўрсію?

Ці нёльга прыёхаць туды аўтатурыстам?

Vocabulary

Лексічныя звесткі

adder apple-tree bank berries beetroot bilberries bug butterfly carrots

гадзюка яблыня бёраг ягады бурак чарніцы жук матыль мбрква

cabbage cone

copse cranberries dragon-fly fauna flora

flood lands height hedgehog house humidity grass-snake lizard landscape lowland motley grass mouse mushrooms otter outskirts

quag pear plum populated area precipice rat red currants ridge ruspberries settlement ground water toad

Town Soviet town-dweller valley

Village Soviet wild flowers

капўста шышка узлёсак журавіны страказа фауна флбра пбйма ракі узвышша вбжык

дом вільгаць

вуж яшчарка ландшафт нізіна разнатраўе мыш грыбы выдра ускраіна дрыгва грўша сліва

насёлены пункт абрыў пацўк парэчкі града маліны пасёлак грунтавыя вбды жаба

гарадскі Савёт гараджанін даліна сёльскі Савёт палявыя квёткі

1. NATIONAL ECONOMY
2. Industry

What industries are developed in your republic (city, district) ?

We are interested in chemical (electrotechnical, automo­bile) industry.

Please show us some samples of light industry.

Are you a specialist in food industry?

When can we go and see this plant?

I’m interested in tanning manufacture.

We’d like to talk to the di­rector (chief engineer, pro­fessional workers).

What does your enterprise (plant, factory) produce//turn out?

What’s your labour produc­tivity?

How many men (women) are engaged in the produc­tion?

How is labour protection or­ganized?

Can we visit this (that) shop?

What machine-tools have you got?

Could you show us the pro­duce turned out by your enterprise?

Do you use computers?

1. НАРОДНАЯ ГАСПА-

дАрка

1. Прамыслбвасць

Якая y вашай рэспўбліцы (увашым гбрадзе, раёне) прамыслбвасць?

Нас цікавіць хімічная (электратэхнічная, аўтамабільная) прамыслбвасць.

Пазнаёмце нас, калі ласка, з узбрамі лёгкай прамыслбвасці.

Вы спецыяліст харчбвай прамыслбвасці?

Калі мы змбжам аглёдзець гэты завбд?

Я цікаўлюся гарбарнай вытвбрчасцю.

Мы хацёлі б пагўтарыць з дырэктарам прадпрыёмства (з галбўным інжынёрам, з раббчымі).

Якўю прадўкцыю выпускае ваша прадпрыёмства (ваш завбд, ваша фабрыка)?

Якая ў вас прадукцыйнасць працы?

Кблькі мужчын (жанчын) занята на вытвбрчасці?

Як у вас арганізавана ахбва працы?

Мбжна навёдаць гэты (той) цэх?

Якія станкі ў вас?

Пакажыце нам вашу прадўкцыю.

Ці выкарыстбўваеце вы вылічальную тэхніку?

Are robots widely used in your work?

How many computer-controlled machines have you got?

How do you control the quality of your produce?

Where do you get raw matelials from?

Who is your main supplier of raw materials?

What synthetic materials are used here?

Do you use the energy of hydroor thermopower stations?

What countries do you export your goods to?

Who do you maintain econo­mic relations with?

What are the prospects of further production deve­lopment?

Could you please tell |us| about timber (woodwor­king, local, printing) indu­stry?

We’d like to go down the mine.

What’s the daily extraction of potash salt?

When was this pipe-line built?

How was the Regional indu­stry developed?

What public organizations are there at your enterprise?

Which tasks are solved by your trade unions commit­tee?

Where do your workers have a rest?

How many young workers are there?

Як шырбка ў вас ужываюцца рббаты?

Кблькі ў вас станкбў з праграмным кіраваннем?

Якім чынам кантралюецца якасць прадўкцыі?

Адкўль вы атрымліваеце сыравіну?

Хто вашы галбўныя пастаўшчыкі?

Якія сінтэтычныя матэрыялы тут выкарыстбўваюцца?

Вы спажываеце энёргію гідраці цеплаэлектрастанцыі?

У якія краіны ідзё ваша прадўкцыя?

3 кім вы падтрымліваеце эканамі'чныя сўвязі?

Якія перспектывы далёйшага рбсту вытвбрчасці?

Бўдзьце ласкавы, раскажыце |нам| пра ляснўю (дрэваапрацбўчую, мясцовую, паліграфічную) прамыслбвасць рэспўблікі.

Мы хбчам спусціцца ў шахту.

Якая сўтачная здабыча калійнай сблі?

Калі пабудаваны гэты нафтаправбд (газаправбд)?

Як складвалася прамыслбвасць вашага рэгіёна?

Якія грамадскія арганізацыі ёсць на вашым прадпрыёмстве?

Як працўе ваш прафсаюз?

Дзе адпачываюць вашы раббчыя?

Кблькі ў вас маладых раббчых?

Is there a possibility to impro­ve your professional skill?

Is there a vocational training department at your plant?

Do you work on Saturdays?

How many days-off do you have?

2. Agriculture

What branches of agriculture are mostly developed in the republic (region, dist­rict) ?

How much land do you have?

What kind of soils are there here?

Do you hold this land by lease?

How much is the rent?

What machinery do you have?

What is the capacity of this tractor?

With what machinery do you harvest rye (maize)?

Do you have tractor-drawn implements?

What kind of sowing-machine (thresher) is this?

Where’s your service-and re­pair station?

What crop yield is planned?

How large is the wheat (barley) -sown area?

How much did you harvest last year? — We got... centners per hectare.

What are the grain harvest losses?

Where (how) is (are) your harvest (silauge, beet­roots, potatoes) stored?

Ці ёсць y вас магчымасць павысіць кваліфікацыю?

Пры вашым завбдзе ёсць прафесійнае вучылішча?

Ці працўюць у вас па суббтах?

Кблькі дзён вы адпачываеце?

2. Сёльская гаспадарка

Якія галіны сёльскай гаспадаркі развіты ў рэспўбліцы (у вббласці, у раёне)?

Кблькі ў вас зямлі?

Якія ў вас зёмлі (глёбы)?

Вы арандўеце гэтую зямлю?

Якая арэндная плата за зямлю?

Якая ў вас тэхніка?

Якой магўтнасці гэты трактар?

Чым вы ўбіраеце жыта (кукурўзу)?

У вас ёсць прычапныя прылады?

Якбй маркі гэтая сёялка(малатарня)?

Дзе ІзнахбдзіццаІ рамбнтная майстэрня?

Які вы планўеце ўраджай?

Якая плбшча ў вас пад пшаніцай (ячмянём)?

Кблькі вы сабралі... лётась// у мінўлым гбдзе? — Па... цэнтнераў з гектара.

Якія страты зёрня пры ўббрцы?

Дзе (як) захбўваецца ўраджай (сілас, буракі, бўльба)?

Will you please show us your granary (grain-elevator)?

What industrial crops do you grow?

How many cows (pigs, sheep, calves, horses) are there on your breeding farms?

What breed is this animal?

Do you have pedigree cattle?

Are you engaged in garde­ning?

What kind of apples (plums, pears, cherries, gooseber­ries, ruspberries, cur­rants) are there here?

How much cabbage (carrots, cucumbers, onions, toma­toes) have you harvested?

Can we see your green house? Do you sell seeds?

How much do the agricultural workers (collective-far­mers, lease holders) earn?

We’d like to speak to your staff.

How do you sell your pro­duce?

What’s the economic situation like now?

3. Construction

Where can we learn new methods of housing (in­dustrial) construction?

When shall we visit a con­struction site?

How long has this plant been built?

Пакажыце нам, калі ласка, зернясхбвішча (элеватар).

Якія тэхнічныя культўры вы сёеце?

Кблькі на фёрме карбў (свінёй, авёчак, цялят, кбней) ?

Якбй парбды гэтая скаціна//жывёла?

У вас ёсць племянныя жывёліны?

Вы займаецеся садбўніцтвам?

Якія тут гатўнкі яблынь (сліў, груш, вішань, агрэсту, малін, парэчак)?

Кблькі вы сабралі капўсты (мбрквы, агуркбў, цыбўлі, памідбраў)?

Мбжна аглёдзець парнік?

Вы прадаяцё насённе?

Кблькі зарабляюць у вас сельскагаспадарчыя раббчыя (калгаснікі, арандатары)?

Мы хацёлі б пагўтарыць з вашымі людзьмі.

Як вы рэалізўеце сваю прадўкцыю?

Якбе ў вас зараз эканамічнае станбвішча? •

3. Будаўніцтва

Дзе мбжна давёдацца пра нбвыя мётады жыллёвага (прамыслбвага) будаўніцтва?

Калі мы навёдаем будбўлю?

Кблькі цягнецца будаўніцтва гэтага завбда?

What firm (trust) carries out this construction work?

When was this construction started (finished)?

What construction equipment is used here?

Have you got building coope­ratives?

How is the planned supply of construction materials fulfilled?

Who controls the quality of the construction?

What do capital investments in the republic amount to?

How is the building of homes for those who have been evacuated from the Charnobyl region undertaken?

How is industrial construc­tion developed in the country?

Is there factory (individual) housebuilding in your re­public?

What construction enterprises have you got?

How is construction produc­tion (financing, projec­ting) organized?

We’d like to speak to an engi­neer (a work superinten­dent, a worker).

4. Transport

In what way are the setllements of the republic connected with each ot­her? — They are connected by major and minor mo­torways, water and air ways, and by railway.

Якая фірма (якітрэст) вядзё гэтае будаўніцтва?

Калі пачалбся (скбнчылася) будаўніцтва?

Якая будаўнічая тэхніка тут выкарыстбўваецца?

Ці ёсць у вас будаўнічыя кааператывы?

Як ажыццяўляюцца планавыя пастаўкі будаўнічых матэрыялаў?

Хто кантралібе якасць будаўніцтва?

Якія капітальныя ўкладанні ў будаўніцтва па рэспўбліцы?

Як вядзёцца будаўніцтва для тых, хто перасяляецца з чарнббыльскан збны?

Як развіваецца ў краіне будаўнічая індустрыя?

Ці практыкўецца ў вас завбдскае (прыватнае) дбмабудаванне?

Якія ў вас будаўнічыя арганізацыі?

Як арганізавана будаўнічая вытвбрчасць (фінансаванне, праектаванне)?

Мы хацёлі б пагаварыць з інжынёрам (прарабам, раббчым).

4. Транспарт

Як//якім чынам звязаны Іпаміж саббй| насёленыя пўнкты рэспўблікі? — Яны звязаны шасёйнымі, вбднымі, павётранымі дарбгамі//шляхамі, а таксама чыгўнкай.

Can we get to every town by railway? — Certainly not. But you can get al­most to any settlement by bus.

When was the first railway built in Byelorussia? — In 1862.

A major part of our freight and passengers are car­ried on motor ways. What about your country?

How is river transport deve­loped |in the republic! today?

What does it carry?

Are there any taxes on using the roads?

What kinds of services have you got on your motor­ways?

Is there any international highway on the territory of Byelorussia?

Can we buy a road map of Byelorussia?

What transport organizations are there in your repub­lic?

What road-building and main tenance services work in the country?

What do you do to prevent road accidents?

Ці ў кбжны гбрад мбжна трапіць чыгўнкай? — Вядбма, не. Алё аўтббусам мбжна паёхаць амаль у любы насёлены пункт.

Калі пабудавана пёршая чыгўначная лінія на Беларўсі? — У тысяча васемсот шэсцьдзесят другім гбдзе.

У нас па аўтадарбгах перавбзіцца больш грўзаў і пасажыраў, чым іншымі шляхамі. А як у вас?

Як сёння развіваецца рачны транспарт?

Што ён перавбзіць?

Ці ёсць |у вас| падаткі за выкарыстанне дарбг?

Як арганізавана абслугбўванне на аўтамабільных дарбгах?

Ці прахбдзіць праз тэрытбрыю Беларўсі якая-нёбудзь міжнарбдная траса?

Мбжна набыць карту-схёму шляхбў знбсін Беларўсі?

Якія транспартныя арганізацыі ў зас ёсць?

Якія дарбжныя слўжбы працўюць у краіне?

Як вы змагаецеся з аварыйнасцю на транспарце?

5. Trade
6. Гандаль

Modern trade of our republic is a diversified network of various enterprises.

What’s the republic’s trade turnover?

What’s the share of the con­sumers’ cooperative so­ciety in the republic’s trade?

Do trade organizations adapt modern trade services?

How is self-service develo­ped?

What’s done to raise the level of counter service (profes­sional level of shop-assis­tants) ?

Can we visit a collective-far­mers’ market?

What countries (republics) do you trade with?

How is foreign trade with... developed?

What are the state monopoly goods?

What organizations does the Chamber of Commerce Unite?

Who is the representative of the Chamber of Commerce?

I must apply to the Chamber of Commerce (Trade Mis­sion) .

When will this trade treaty be signed?

What goods are sold (bought) by commodity exchange?

Сучасны гандаль рэспўблікі — разгалінаваная сётка прадпрыёмстваў рбзнага тыпу.

Які тавараабарбт гандлю рэспўблікі?

Якая ўдзёльная вага ў рэспубліканскім гандлі спажывёцкай кааперацыі?

Ці перахбдзяць гандлёвыя арганізацыі да сучасных мётадаў абслугбўвання насёльніцтва?

Як развіваецца самаабслугбўванне пакупнікбў?

Што вы рббіце, каб павысіць культўру гандлю (прафесійны ўзрбвень раббтнікаў гандлю) ?

Мбжна навёдаць калгасны рынак (кірмаш)?

3 якімі краінамі (рэспўблікамі) вы гандлюеце?

Як развіваецца знёшні гандаль з...?

На якія тавары існуё дзяржаўная манапблія?

Якія арганізацыі аб’ядноўвае Гандлёвая палата?

Хто прадстаўнік Рэспубліканскай гандлёвай палаты?

Мне трэба звярнўцца ў Прамыслбва-гандлёвую палату (у гандлёвае прадстаўніцтва).

Калі бўдзе падпісана гэта гандлёвае пагаднённе?

Якія тавары прадаюцца (купляюцца) праз біржу?

What’s this trade firm called?

Who is the owner (manager) of this firm?

What is this joint-stock com­pany engaged in?

Will you please show us some samples of your goods?

What is the whole sale (re­tail) price of it?

Can we see the price-list?

It’s made in...

What is sold by auction?

When will the next sale (mar­ket) be organized?

What’s the procedure of dra­wing up documents?

What goods do you need a license for?

What’s the duty tariff?

Як называецца гэтая гандлёвая фірма?

Хто ўладальнік (кіраўнік) гэтай фірмы?

Чым займаецца гэтае акцыянёрнае таварыства?

Пакажыце, калі ласка, узбры тавараў.

Якая аптбвая (рбзнічная) цана тавару?

Ці мбжна азнаёміцца з прэйскурантам?

Гэта зрбблена ў...

Што прадаёцца з аўкцыёну?

Калі бўдзе арганізаваны настўпны кірмаш?

Які парадак афармлёння дакумёнтаў?

На якія тавары трэба ліцэнзія?

Які тарыф тамбжных//мытных пбшлін?

6. Finances

What’s the bank system in Byelorussia?

What changes have taken place in this system lately?

What new changes have taken place in banking?

Could you tell us in detail about finances and credits of the republic?

How’s the country (repub­lic, Region, enterprise) budget formed?

What system of social (pro­perty, life) insurance exists in Byelorussia?

Please tell us about the tax system of the country.

6. Фінансы

Якая банкаўская сістэма існўе ў Беларўсі?

Як змянілася гэтая сістэма за апбшні час?

Што нбвага ў раббце вашых банкаў?

Мы б хацёлі больш падрабязна давёдацца пра фінансы і крэдыт рэспўблікі.

Як фармірўецца бюджэт краіны (рэспўблікі, вобласці, прадпрыёмства) ?

Якая ў вас практыка сацыяльнага (маёмаснага, асабістага) страхавання?

Раскажыце пра вашу сістэму падаткаў.

What banks carry out foreign trade operations?

What bank gives credits?

7. Communication

Modern post, telephone and telegraph communication, radio and television are an important branch of na­tional economy.

How is telephone service deve­loped in the republic?

Does the radio network cover the whole territory of Bye­lorussia?

What kinds of communication equipment are used today?

How many people use mail services daily?

What are the plans and pros­pects for further develop­ment of communication service in Byelorussia?

In what way is the work of «Sayuzdruk» organized?

I’d like to speak to specialists on communication.

8. Standard of living

What’s the economic potential of the republic today?

What is being done to raise the standard of living of working people?

What’s the dynamics of the actual income of the popu­lation?

Праз якія банкі вядўцца знешнегандлёвыя anepäцыі?

Які банк выдаё крэдыт?

7. Сўвязь

Сучасная паштбвая, тэлефбнная і тэлеграфная сўвязь, радыёвяшчанне і тэлебачанне — адна з важных галін нарбднай гаспадаркі.

Як развіваецца ў рэспўбліцы тэлефбнная слўжба?

Ці ахбплівае радыёсётка ўсю тэрытбрыю Беларўсі?

Якія нбвыя тэхнічныя србдкі выкарыстбўваюцца сёння ў сўзязі?

Кблькі прыкладна жыхарбў карыстаецца паслўгамі пбшты штодзённа?

Якія планы і перспектывы далёйшага развіцця сўвязі ў Беларўсі?

Як працўе Саюздрўк рэспўблікі?

Я хацёў бы пагўтарыць са спецыялістам па сўвязі.

8. Нарбдны дабрабыт

Які сёння эканамічны патэнцыял рэспўблікі?

Што рббіцца для ўздыму жыццёвага ўзрбўню працбўных?

Якая зараз дынаміка рэальных дахбдаў насёльніцтва?

What changes are taking place in consumer services (education, health protec­tion, life conditions) of your population?

Please tell us about the natio­nal income of the republic.

How is it distributed?

How much is the quota of consumption funds?

How and why is the price sys­tem of the republic being changed?

What’s the income of the population?

How well are the people enga­ged in agriculture paid?

We are interested in the distribution of pensions.

What part of the population do pensioners (veterans) comprise?

How is the demand for con­sumer goods met today?

Do you think the program for housing the people will be fulfilled?

Why is the level of consumer services in your country lower than in other count­ries?

What is being done to impro­ve the well-being of the young people (students, pupils) ?

9. Health care

What does the Byelorussian system of health care con­sist of?

Якія змёны назіраюцца ў культўрна-бытавым абслугбўванні (адукацыі, ахбве здарбўя, пббыце) насёльніцтва?

Раскажыце, калі ласка, пра нацыянальны дахбд рэспўблікі.

Як ён размяркбўваецца?

Кблькі србдкаў ідзё ў фонд спажывання?

Як і чамў мяняецца ў рэспўбліцы сістэма цэн?

Якія сёння грашбвыя дахбды насёльніцтва?

Як аплачваецца праца ў сёльскай гаспадарцы?

Нас цікавіць пенсійная справа.

Якўю частку насёльніцтва складаюць пенсіянёры (ветэраны) ?

Як сёння задавальняецца пбпыт насёльніцтва на тавары нарбднага спажывання?

Ці бўдзе выканана ваша праграма жыллёвага будаўніцтва і забеспячэння людзёй кватэрамі?

Чамў ўзрбвень бытавбга абслугбўвання ў вашай краіне ніжэй, чым у іншых?

Што рббіцца ў вас для мбладзі (студэнтаў, навучэнцаў) у эканамічным плане?

9. Ахбва здароўя

3 чагб складаецца сістэма аховы здарбўя ў Беларўсі?

What are the main principles of this system?

How are medical services financed?

Please tell us about medical care legislation.

How is desease-prevention service carried out?

Have there been any changes in Mother-and-child care?

We are interested in the work of sanitary inspection.

Who carries out sanitary edu­cation in the republic?

What steps are taken//what is done to help the victims of the Charnobyl accident?

How many chemists are there in the republic?

Where is medical personnel trained?

In what way is Byelorussian medical science developed?

10. Economic reform

What economic changes are taking place in your eco­nomy now?

Do you think you will be able to introduce market eco­nomy?

What kinds of property are there in the republic?

What laws concerning econo­mic reform have been recently adopted by the Supreme Soviet?

Якія прынцыпы пакладзены ў аснбву гэтай сістэмы?

Хто фінансўе рбзныя фбрмы медыцынскай дапамбгі насёльніцтву?

Раскажыце нам пра заканадаўства аб ахбве здарбўя.

Як ажыццяўляецца лячэбнапрафілактычная дапамбга?

Ці ёсць якія-нёбудзь змёны ў галінё ахбвы мацярынства і дзяцінства?

Нас цікавіць ваша санітарнапрбціэпідэмічная слўжба.

Хто вядзё санітарную асвёту насёльніцтва?

Якія захады ўжываюцца// рббяцца сёння, каб дапамагчы людзям, што пацярпёлі ад чарнббыльскай аварыі?

Кблькі ў рэспўбліцы аптэк?

Дзе рыхтўюцца медыцынскія кадры для рэспўблікі?

Як развіваецца беларўская медыцынская навўка?

10. Эканамічная рэформа

Якія эканамічныя пераўтварэнні вядўцца зараз ў вашай гаспадарцы?

Ці ўдасца вам наладзіць рыначныя аднбсіны?

Якія фбрмы ўласнасці існўюць сёння?

Якія закбны, звязаныя з эканамічнай рэфбрмай, прыняты Вярхбўным Савётам апбшнім часам?

What impedes acceleration of economic reconstruction of the country?

Is the system of centralized management of the econo­my still exercised?

Please tell us in what way economic reform is con­nected with the political one?

Has the referendum on econo­mic (political) reform been held?

We wish you success in recon­struction//perestroyka.

Vocabulary

acid

agriculture//f arming assortment

barley basic funds bee-keeping beetroot

branch of industry brick

camping-site capacity cattle-breeding combine

compete competition complex concentration construction cooperation cooperative crediting democratisation designing bureau department store division of labour

Што перашкаджае паскарэнню эканамічнай перабудбвы ў краіне?

Ці захбўваецца яшчэ сістэма цэнтралізаванага кіравання эканбмікай?

Растлумачце, калі ласка, як звязана эканамічная рэфбрма з палітычнай?

Ці правбдзіліся ў вас рэферэндумы па пытаннях эка намічнай (палітычнай) рэфбрмы?

Мы жадаем вам пбспехаў у перабудбве.

Лексічныя звесткі

кіслата землярббства асартымёнт ячмёнь

аснбўныя фбнды

пчалав6дства//пчалярства бурак

галіна прамыслбвасці

цэгла кэмпінг магўтнасць жывёлагадбўля камбайн

спаб6рнічаць//канкурыравайь канкурэнцыя кбмплекс

канцэнтрацыя будаўніцтва каапераванне кааператыў крэдытаванне дэмакратызацыя канстрўктарскае бюрб універмаг падзёл працы

doctor	урач
documentation	дакументацыя
domestic animals	свбйскія жывёлы
dump-body truck	самазвал
economic development	эканамічнае развіццё
engineering	тэхніка
equipment	абсталяванне
export	экспартаваць
farmer	землярбб
fertilizer	угнаённе
field	пбле
finance	фінансаваць
five-year plan	пяцігбдка
first aid	хўткая дапамбга
flax	лён
fodder-crops	кармавыя расліны
forage//feed	корм
form	фарміраваць
fruit	садавіна
fuel	паліва
fulfil	здзяйсняць
grow	вырбшчваць
harrow	баранаваць
harvest	убіраць ураджай
hay	сёна
hay-making	сенакбс
health-resort	курбрт
hectare	гектар
holiday//rest home	дом адпачынку
import	імпартаваць .
industrial complex	камбінат
industry	індустрыя
industrialization	індустрыялізацыя
instrument-making	прыладабудаванне
introduce	увбдзіць
introduction of a heating system	цеплафікацыя
lathe//machine-tool	станбк
lease	арэнда
level//standard	узрбвень
machine building	машынабудаванне
market	рынак
medical attendant	фёльчар
metal-working	металаапрацбўка
mill	малбць

mow

nurse

output

Pipe

plough

polyclinic//out-patients’ clinic potatoes

production//produce//output progress

radio electronics

rate of growth reconstruction

resourses

ripe

sanatorium

seeds

serial production

sow

specialization

stall

store//shop

straw

technological progress

thresh

tractor

vegetables wheat

workshop

касіць

медыцынская сястра аб’ём вытвбрчасці труба

араць паліклініка

бўльба прадўкцыя прагрэс радыёэлектрбнікг тэмпы развіцця оэканстрўкцыя рэсўрсы

спець санатбрый насённе серыйны выпуск сёяць спецыялізацыя ларбк магазін салбма

тэхнічны прагрэс малаціць

трактар гарбдніна пшаніца майстэрня, цэх

1. CULTURE AND SCIENCE
2. Spiritual culture

What changes have taken pla­ce in the spiritual life of the Byelorussians in the XX century?

What is the source of the spiritual culture of the Byelorussian people?

In what way does the spiri­tual culture of the Byelo-

1. КУЛЬТУРА I НАВЎКА
2. Духбўная культўра

Якія перамёны адбыліся ў духбўным жыцці беларўсаў у дваццатым стагбддзі?

Дзе бярэ пачатак духбўная культўра беларўскага нарбда?

Што адмётнага ёсць у ду хбўнай культўры беларў-

russians differ from that of the East Slavic peoples?

How do the Byelorussians view their cultural and spiritual heritage?

Are there any laws about the preservation of culture in your republic?

What cultural ties do the Byelorussians maintain with their neighbours — Lithuanians, Latvians, Russians, Ukrainians and Poles?

With which countriens does Byelorussia maintain the most stable relations?

How are specialists in the field of culture (science, education, art) trained?

How does Byelorussia coope­rate with the UNESCO?

2. Education and upbringing

What does the system of edu­cation of the republic consist of?

Are there any national tradi­tions within the system of education?

What forms of education have you got?

What professions can you get studying by correspodence?

Are there any private schools?

How is your system of educa­tion financed?

Who is at the head of your system of education?

саў y параўнанні з іншымі ўсхбднеславянскімі нарбдамі?

Як беларўсы ставяцца да сваёй культўрнай і духбўнай спадчыны?

Ці ёсць у вас спецыяльнае заканадаўства па пытаннях культўры?

Якія |існуюць| культўрныя сўвязі беларўсаў з іх сусёдзямі — літбўцамі, латышамі, рўскімі, украінцамі, палякамі?

3 якімі краінамі Беларусь мае найббльш трывалыя культўрныя сўвязі?

Як рыхтўюцца нацыянальныя кадры для культўры, навўкі, асвёты, мастацтва Беларусі?

Як супрацбўнічае Беларўсь з ЮНЕСКА?

2. Адукацыя і выхаванне

3 чагб складаецца сістэма адукацыі ў рэспубліцы?

Ці захбўваюцца ў сістэме адукацыі нацыянальныя традыцыі?

Якія фбрмы адукацыі ёсць у вас?

Якія прафёсіі мбжна атрымаць завбчна?

Ці ёсць у вас прыватныя шкблы?

Як фінансўецца адукацыя?

Хто кірўе сістэмай адукацыі?

Do your young people study abroad (in other repub­lics) ?

Which languages is teaching and upbringing conduc­ted in?

Does the church take part in the upbringing of children and teenagers?

Through which social organi­zationsand establishments is the upbringing of the young people organized?

Is there a problem of infant delinquency in your repub­lic?

Ці вўчыцца ваша мбладзь за мяжбй (у іншых рэспўбліках)?

На якіх мбвах [якбй мбве] вядзёцца навучанне і выхаванне ў рэспўбліцы?

Ці ўдзёльнічае царква ў выхаванні дзяцёй і падлёткаў?

Праз якія грамадскія арганізацыі і ўстанбвы вядзёцца выхаванне мбладзі?

Ці ёсць у вас праблёіуа дзіцячай злачыннасці?

3. Nursery school // kinder­garten

We’d like to visit a kinder­garten (creche).

Who does this kindergarten belong (subordinate) to?

Can we speak to the head of the kindergarten?

How many children are there here?

What is the kindergarten routine?

Do the children often fall ill?

We’ve got some questions to ask the teacher (doctor, cook).

How much do parents pay for a child to attend a kinder­garten?

What role do the trade unions play in the work of kinder­gartens?

3. Дзіцячы сад

Мы хацёлі б навёдаць дзіцячы сад (яслі).

Камў налёжыць (падпарадкбўваецца) гэты дзіцячы сад?

Мбжна пагўтарыць з загадчыкам [загадчыцай] дзіцячага сада?

Кблькі ў вас дзяцёй?

Які рэжым дня ў садзе?

Ці часта хварэюць у вас дзёці?

У нас ёсць нёкалькі пытанняў да выхавацельніцы (урача, кўхара // пбвара).

Кблькі плацяць бацькі за аднб дзіця, якбе навёдвае дзіцячы сад?

Які ўдзёл прафсаюзаў у раббце дзіцячых садбў?

Do your kindergarten tea­chers have special educa­tion?

How many creche groups are there?

How do you go about get­ting a place in a kinder­garten?

Who is responsible for the pedagogical (educational) work?

We liked your children’s con­cert Ivery much|.

Ці маюць вашы выхавацельніцы спецыяльную адукацыю?

Кблькі ў вас ясельных груп?

Як афармляецца навёдванне дзіцячага сада?

Хто адказвае за педагагічны (выхаваўчы) працэс?

Нам |вёльмі| спадабаўся канцэрт вашых дзяцей.

4. School

How many secondary schools are there in the city (dist­rict, region, republic)?

Is secondary education com­pulsory?

Are all of your schools of the same type?

What specialized schools are there?

How do you train teachers?

Is self-management exercised in your schools?

What do you mean when you say «School reform»?

How is it carried out?

Does your school encourage the development of the individual abilities of the school children?

Please tell us about sports activities in school.

How is artistic, moral educa­tion (industrial training) carried out in school?

4. Шкбла

Кблькі сярэдніх школ у гбрадзе (раёне, вббласці, рэспўбліцы) ?

Ці ўсе дзёці ахбплены зараз сярэдняй адукацыяй?

Усё вашы шкблы аднблькавыя?

Якія ёсць спецыяльныя шкблы?

Як рыхтўюць у васнастаўнікаў?

Ці здзяйсняецца ў шкблах самакіраванне?

Які сэнс укладваецца ў выраз «шкбльная рэфбрма»?

Як яна прахбдзіць?

Ці даё ваша шкбла магчымасць для развіцця індывідуальных здбльнасцей вўчняў?

Раскажыце нам пра спорт у шкбле.

Як вядзёцца ў шкбле мастацкае (маральнае, працбўнае) выхаванне?

I [we]’d like to visit a school (Lyceum).

Can we speak to the head­master (teachers, pupils)?

Can we sit in on some classes?

Хацёлася б навёдаць якўюнёбудзь шкблу (ліцэй).

Дазвбльце нам пагўтарыць з дырэктарам шкблы (з настаўнікамі, вўчнямі).

Ці мбжам мы пабываць на занятках?

5. Vocational and secondary technical schools

In what way does a secon­dary technical school dif­fer from a vocational school?

How many forms does one have to finish to go to a vocational (secondary technical) school?

How old are your pupils?

Is it considered prestigious to study at your school?

Have you got halls of resi­dence?

Do all of the pupils live in halls of residence?

Where do they do practical training?

Do the students get grants?

What educational establish­ments can boys and girls enter after finishing your vocational (secondary) school?

We’d like to know what your pupils do in their spare time?

Have you got your own clubs (summer camp, sports centre) ?

5. Вучылішча i тэхнікум

Чым адрбзніваецца тэхнікум ад вучылішча?

Кблькі класаў сярэдняй шкблы трэба скбнчыць, каб паступіць у вучылішча (тэхнікум) ?

Які ўзрбст вашых навучэнцаў?

Ці лічыцца прэстыжным вучыцца ў вас?

У вас ёсць інтэрнат?

Ці ўсе навучэнцы жывўць у інтэрнаце?

Дзе яны прахбдзяць практыку?

Ці выплбчваецца стыпёндыя навучэнцам?

Куды мбгуць паступаць вучыцца хлбпчыкі і дзяўчаткі пасля заканчэння вашага вучылішча (тэхнікума)?

Мы б хацёлі давёдацца, як адпачываюць вашы навучэнцы.

У вас ёсць свой клуб (лётні лагер, спартыўная база)?

6. Institute

What institutes are there in the republic (Minsk, Go­mel ...) ?

How many faculties are there at the Institute?

We are interested in the me­dical (technological, te­achers training) institute.

I’d like to learn how specia­lists are trained at the In­stitute of National Econo­my (Institute of Foreign Languages).

Our delegation is planning a meeting with the admini­strative staff of the ... institute.

How many students are there at your institute?

How many students study at the correspondence de­partment?

What subjects are taught at your institute?

What are the principles of stu­dents’ specialization?

Are there any social organi­zations uniting students? What are they?

Is there any connection bet­ween the Institute and the national economy?

Are your students provided with job appointments or do they have to look for a job themselves?

Perhaps you would like to ask us some questions?

Could we meet with proffessor ... ?

6. Інстытут

Якія інстытўты працўюць у рэспўбліцы (Мінску, Г6мелі...) ?

Кблькі ў інстытўце факультэтаў?

Нас цікавіць медыцынскі (тэхналагічны, педагагічны, фізкультўрны) інстытўт.

Я хачў азнаёміцца з тым, як рыхтўюць спецыялістаў у Інстытўце нарбднай гаспадаркі (Інстытўце замёжных моў).

Наша дэлегацыя планўе сустрэчу з кіраўніцтвам ... інстытўта.

Кблькі ўсягб студэнтаў у вас?

Колькі вўчыцца на завбчным аддзялённі?

Якія прадмёты выкладаюцца ў інстытўце?

На якіх прынцыпах базіруецца спецыялізацыя студэнтаў?

Студэнты аб’яднаны ў грамадскія арганізацыі? Якія?

Якія існуюць сўвязі інстытўта з нарбднай гаспадаркай?

Як размяркоўваюцца выпускнікі інстытўта ці яны самі ўладкбўваюцца на працу?

Магчыма, у вас ёсць пытанні да нас?

Ці не маглі б мы сустрэцца. з прафёсарам ... ?

What scientific research is carried out at the institute?

Could you please show us your laboratory?

What scientific research is carried out at the institute?

How do your students spend their holidays?

Who do you cooperate with in the CIS (abroad)?

We propose to conclude a treaty on scientific coope­ration (exchange of stu­dents, lecturers, delega­tions).

7. University

How many universities are there in Byelorussia? There are three: the Byelo­russian State University in Minsk, Gomel Univer­sity named after F. Skaryna, Grodna University named after Y. Kupala. What faculties are there at the University?

What specialists does the University train?

When was the first University opened? — It was opened on Lenin’s decree in 1921 in Minsk.

Do your universities train spe­cialists for African (Asian, South American) count­ries?

Who lectures at Byelorussian Universities?

Is the work of the universities connected with industry, academic science and so­cial life?

Якія навукбвыя даслёдаванні вядўцца ў інстытуце?

Пакажыце нам вашу лабаратбрыю.

Якўю даслёдчую раббту вядўць студэнты?

Як вашы студэнты правбдзяць канікулы?

3 кім вы супрацбўнічаеце ў СНД (за мяжбй)?

Мы прапанўем вам заключыць пагаднённе аб навукбвым супрацбўніцтве (аб абмёне студэнтамі, выкладчыкамі, дэлегацыямі.).

7. Універсітэт

Кблькі універсітэтаў на Беларўсі? — Тры: Беларўскі дзяржаўны ў Мінску, Г6мельскі імя Францыска Скарыны і Грбдзенскі імя Янкі Купалы.

Якія факультэты мае ... універсітэт?

Якіх спецыялістаў рыхтўе універсітэт?

Калі быў адкрыты пёршы універсітэт? — У тысяча дзевяцьсбт дваццаць пёршым гбдзе па дэкрэту У. I. Лёніна ў Мінску.

Ці рыхтўюць вашы універсітэты спецыялістаў для краін Афрыкі (Азіі, Паўднёвай Амёрыкі)?

Хто выкладае ва універсітэтах Беларўсі?

Ці звязаны універсітэты з прамыслбвасцю, акадэмічнай навўкай, грамадскім жыццём?

What are the rules for enter­ing a University?

When can we visit the ... University?

We’d like to take part in a round-table discussion at the history (philosophy, biology) faculty.

Who’s the head of the Uni­versity?

What research is carried out at ... faculty?

When will the meeting with the students take place?

We’ve been invited by the University administration (dean’s office) to visit the University.

What do the students do in their free time?

How’s the cultural life of the University organized?

What museums (exhibitions, archives, libraries, labora­tories) are there at the University (faculty)?

8. Post-graduate courses and research for Ph. D. Degrees

How is post graduate study (research for Ph. D. de­gree) organized?

Who usually joins a post­graduate course?

How are the most talented young researchers chosen?

What’s the procedure of de­fence of a thesis (thesis for a Doctor’s degree)?

Are there any other ways of getting a scientific degree?

Якія правілы паступлёння ва універсітэты?

Калі мы змбжам навёдаць ... універсітэт?

Нам хацёлася б удзёльнічаць у пасяджэнні «крўглага стала» на гістарычным (філасбфскім, біялагічным) факультэце.

Хто рэктар гэтага універсітэта?

Якая навукбвая раббта вядзёцца на ... факультэце?

Калі адбўдзецца сустрэча са студэнтамі?

Мы атрымалі запрашэнне рэктарата (дэканата) навёдаць універсітэт.

Чым займаюцца студэнты ў вбльны час?

Як арганізавана ва універсітэце культўрнае жыццё?

Якія музёі (выстаўкі, архівы, бібліятэкі, лабаратбрыі) ёсць ва універсітэце (на факультэце) ?

8. Аспірантўра і дактарантўра

Як арганізавана навучанне ў аспірантўры (дактарантўры)?

Хто пастўпае ў аспірантўру?

Якім чынам вядзёцца адббр таленавітых маладых даслёдчыкаў?

Як у вас прахбдзіць абарбна кандыдацкіх (дбктарскіх) дысертацый?

Ці існўюць іншыя шляхі атрымання навукбвай ступёні?

What’s the system of impro­vement of professional skill in your republic?

Do your scientists go on practical training courses in foreign scientific esta­blishments?.

Can citizens of foreign coun­tries register for a rese­arch degree here?

Could we have a talk with a post-graduate student?

9. Academy of sciences

Is there a national Academy in Byelorussia?

When was the Byelorussian Academy of Sciences foun­ded?

What branches are there in your Academy?

Who’s president of the Acade­my of Sciences?

What are the most important achievements of Byelorus­sian scientists?

I’m interested in the problems of the development of phi­losophical (historical, eco­nomic law, philological) sciences.

Could you please tell us about the mathematical (physical, geological, bio­logical, medical) sciences?

How many academicians work at the Academy?

How many institutes does the Academy of Sciences in­clude today?

Can we visit the Institute of ... ?

Якая сістэма ўдасканалення прафесіянальных вёдаў у вашай рэспўбліцы?

Ці практыкўецца стажырбўка вучбных у замёжных навўковых устанбвах?

Мбжа грамадзянін іншай краіны абараніць дысертацыю ў вас?

Ці не маглі б мы пагўтарыць з кім-нёбудзь з аспірантаў ?

9. Акадэмія навўк

У Беларўсі ёсць нацыянальная акадэмія?

Калі была ствбрана Беларўская Акадэмія навўк?

Якія аддзялённі ёсць у вашай акадэміі?

Хто прэзідэнт Акадэміі навўк?

Якія найббльш значныя дасягнённі беларўскіх вучбных?

Мянё цікавяць пытанні развіцця філасбфскай (гістарычнай, эканамічнай, юрыдычнай, філалагічнай) навўкі.

Бўдзьце ласкавы, раскажыце пра матэматычныя (фізічныя, геалагічныя, біялагічныя, медыцынскія) навўкі.

Колькі акадэмікаў працўе зараз у Акадэміі?

Кблькі інстытўтаў аб’яднбўвае Акадэмія навўк сёння?

Мы мбжам навёдаць інстытўт ... ?

What social organisations exist in the Academy of Sciences?

Who does the Academy Pre­sidium consist of?

What links do the Byelorus­sian scientists hold with the scientists of Great Britain (Canada, USA)?

10. Publishing

Byelorussian publishing com­prises non-periodical pub­lications (books, booklets, posters) and periodicals (newspapers, magazines and periodical collections of articles).

What newspapers (magazi­nes) are published in Byelorussia?

Are independent newspapers published here?

Who publishes local newspa­pers?

In what languages are the newspapers published in Byelorussia?

Please name your most popu­lar magazines.

Can the people of the repub­lic receive other (Russian, foreign) newspapers and magazines?

What medical (physical, phi­lological, agricultural) journals are published here?

How did Byelorussian prin­ting begin?

Please tell us about Byelorus­sian publishing houses.

Якія грамадскія арганізацыі існўюць у Акадэміі навўк?

3 кагб складаецца Прэзідыум Акадэміі?

Якія кантакты ў беларўскіх вучбных з вучбнымі Англіі (Канады, ЗША)?

10. Друк

Беларўскі друк ахбплівае выданні неперыядычныя (кнігі, брашўры, плакаты) і перыядычныя (газёты, часбпісы, зббрнікі).

Якія газёты (часбпісы) выхбдзяць у Беларўсі?

Ці выдаюцца незалёжныя газёты?

Хто выдае раённыя газёты?

На якіх мбвах выхбдзяць газёты ў рэспўбліцы?

Назавіце, калі ласка, самыя папулярныя вашы часопісы.

Ці мбгуць жыхары рэспўблікі атрымліваць іншыя (рўскія, замёжныя) газёты і часбпісы?

Якія спецыяльныя часбпісы па медыцыне (фізіцы, філалбгіі, сёльскай гаспадарцы) выдаюцца ў вас?

Калі ўзнікла беларўскае кнігадрукаванне?

Раскажыце нам пра беларўскія выдавёцтвы.

Are Byelorussian books in de­mand in your country (abroad)?

11. Radio

The history of Byelorussian broadcasting is closely connected with the begin­ning and development of all Union broadcasting.

How many programmes does Byelorussian radio trans­mit?

How many hours a day are the programmes broad­cast?

Do you carry out sociological research among radio lis­teners?

What place do political (lite­rature, economy, musical) programmes occupy?

Who is at the head of Byelo­russian broadcasting?

Can ordinary people take part in radio programmes?

What are the peculiarities of loca'l radioprogrammes?

Does the Union radio broad­cast Byelorussian Prog­rammes?

Does Byelorussia broadcast its programmes abroad?

12. Television

When was regular telecasting started in the Byelorussia? How many channels does Bye­lorussian television have?

Ці карыстаецца пбпытам беларўская кніга.у вашай краі'не (за мяжбй)?

11. Радыё

Гістбрыя радыёвяшчання на Беларўсі непарыўна звязана з станаўлённем і развіццём усесаюзнага радыёвяшчання.

Па кблькіх праграмах вядзё перадачы беларўскае радыё?

Кблькі гадзін у сўткі вядўцца перадачы па радыё?

Ці ёсць у вас сацыялагічныя даслёдаванні радыёаўдыторыі?

Якбе мёсца адвёдзена на радыё палітычным (літаратўрным, гаспадарчым, музычным) перадачам?

Хто кірўе беларўскім радыёвяшчаннем?

Ці мбгуць радавыя грамадзяне ўдзёльнічаць у радыёперадачах?

У чым асаблівасць абласных радыёпраграм?

Ці гучаць беларўскія перадачы па ўсесаюзным радыё?

Ці вядзё Беларўсь радыётрансляцыю на замёжныя краіны?

12. Тэлебачанне

Калі пачаліся тэлеперадачы ў Беларўсі?

Кблькі праграм мае беларўскае тэлебачанне?

Do you have cable television?

How many television studios are there in the republic?

What creative groups are the­re in the Byelorussian Central Studio?

Do you have popular TV com­mentators?

What relations does Byelorus­sian television maintain with studios from other republics (countries)?

When did satellite telecasting from other countries begin in Byelorussia?

What programs are most po­pular with the TV vie­wers?

We watched the Supreme So­viet sittings with great interest.

Ці ёсць y вас кабельнае тэлебачанне?

Кблькі тэлестўдый у рэспўбліцы?

Якія твбрчыя калектывы ёсць у складзе галбўнай стўдыі Беларўсі?

Есць у вас папулярныя тэлекаментатары?

Якія твбрчыя сўвязі мае беларўскае тэлебачанне з стўдыямі іншых рэспўблік (краін) ?

Калі пачаліся ў Беларўсі перадачы праз спадарбжнікі з іншых краі'н?

Якія перадачы карыстаюцца ў гледачбў найббльшай папулярнасцю?

Мы з цікавасцю сачылі за трансляцыяй пасяджэнняў Вярхбўнага Савёта.

13. Cultural and educational establishments

What are «cultural and educa­tional establishments?» — They are clubs, houses of culture, libraries, muse­ums, parks of culture and rest.

What are the principles of their activities?

How many clubs (libraries, museums) are there in Byelorussia?

What forms do the club’s activities take?

Are there clubs for the young (old) people?

Who finances the work of the libraries (museums)?

13. Культўрна-асвётныя ўстановы

Што вы называеце культўрна-асвётнымі ўстанбвамі? — Гэта клўбы, дамы культўры, лектбрыі, бібліятэкі, музёі, паркі культўры і адпачынку.

На якіх прынцыпах яны дзёйнічаюць?

Кблькі ў Беларўсі клўбаў (бібліятэк, музёяў)?

Які змест раббты клўбаў?

Ці ёсць у вас клўбы для мбладзі (для старых)?

Хто фінансўе раббту бібліятэк (музёяў)?

Could we attend any of the club’s activities?

How many museums (parks of culture and rest) are there in your republic?

Is the admittance to cultural and educational establi­shments free?

Do many people spend their spare time in these estab­lishments?

What changes have taken pla­ce in the work of cultural and educational establish­ments during perestroika?

Нёльга пабываць на якімнёбудзь клўбным мерапрыёмстве?

Кблькі ў вас музёяў (паркаў культўры і адпачынку)?

Трэба плаціць за навёдванне культўрна-асвётных устанбў?

Ці мнбга людзёй правбдзяць свой вольны час у гэтых устанбвах?

Што змянілася ў культўрнай раббце за гады перабудбвы?

14. Literature

Byelorussian literature is ma­ny centuries old.

Modern Byelorussian litera­ture began at the end of the last century.

Who is considered to be the founder of new Byelorus­sian literature?—Yanka Kupala, Yakub Kolas, Ma­xim Bagdanovich, Tishka Gartny and other writers.

Will you please tell us about modern Byelorussian pro­se (poetry, drama, social and political journalism)?

We’d like to get acquainted with the Byelorussian chil­dren’s literature.

Which young Byelorussian writers are popular today?

Are there any Byelorussian writers who write in fo­reign languages?

14. Літаратўра

Беларўская літаратўра налічвае .шмат стагбддзяў.

Сучасная беларўская літаратўра бярэ пачатак у канцы мінўлага стагбддзя.

Хто лічыцца стваральнікам нбвай беларўскай літаратўры?— Гэта Янка Купала, Якўб Кблас, Максім Багданбвіч, Цішка Гартны і іншыя пісьмённікі.

Раскажыце, калі ласка, пра сучасную беларўскую прбзу (паэзію, драматургію, публіцыстыку).

Хацелася б азнаёміцца з беларўскай дзіцячай літаратўрай.

Кагб з маладых беларўскіх пісьмённікаў чытаюць сёння?

Ці ёсць на Беларўсі пісьмённікі, якія пішуць на іншых мбвах?

I’ve read books by some of your writers such as Vasil Bykau, Yanka Bryl, Ma­xim Tank in translation.

What books would you recom­mend to buy?

Я чытаў пераклады твбраў некатбрых вашых пісьмённікаў — Васіля Быкава, Янкі Брыля, Максіма Танка.

Якія кш'гі вы параіце нам купіць?

15. Folk art

Folk art or folklore is an indespensable part of the Byelorussian spiritual cul­ture.

Is Modern Byelorussian lite­rature connected with poe­tic folklore?

Who collects and studies the works of Byelorussian folklore?

I’d like to see the voluminous collection of Byelorussian folklore.

I’m interested in the narrative genre of Byelorussian fol­klore — tales, legends, stories.

Could you help us to get some records of Byelorussian folk songs?

We’d like to learn more about children’s folklore.

Does the Byelorussian natio­nal theatre «batleika» still exist?

Our group would like to go to ' a concert of folk music.

Could we see some perfor­mances of folk ensemb­les?

15. Нарбднае мастацтва

Нарбднае мастацтва, або фальклбр,— неад’ёмная частка духбўнай культўры беларўсаў.

Ці звязана сучасная беларўская літаратўра з вўснай паэтычнай нарбднай твбрчасцю?

Хто збірае і даслёдуе твбры беларўскага фальклбру?

Я хацёў бы [хацёла 6] пазнаёміцца з шматтбмным зббрам беларўскага фальклбру.

Мянё цікавяць апавядальныя жанры вўснай твбрчасці беларўсаў — казкі, легёнды, паданні.

Дапамажыце нам набыць пласцінкі з запісамі беларўскіх нарбдных пёсень. Хацёлася б больш давёдацца пра дзіцячы фальклбр.

Ці існуё яшчэ беларўскі нарбдны тэатр — батлёйка?

Наша грўпа хбча пабываць на канцэрце нарбднай мўзыкі.

Ці не маглі б мы пабачыць выступлённі фальклбрных ансамбляў?

Could you tell us about folk architecture?

What (folk) crafts still exit today?

Is there a museum of folk decorative and applied art?

When can we visit the Muse­um of Byelorussian folk art?

Раскажыце, калі ласка, пра асаблівасці нарбднага дбйлідства.

Якія нарбдныя прбмыслы існўюць сёння?

Ці ёсць у вас музёй дэкаратыўна-прыкладнбга саматўжнага мастацтва?

Калі мы змбжам навёдаць Музёй беларўскага нарбднага мастацтва?

16. Cinematographic art

Byelorussian active film-ma­king began in 1924 when the Byelorussian cinema Committee under the Co­uncil of Ministers («Beldzyarzhkino») was for­med.

Do you know what the first Byelorussian feature film was?— Sure. «А True Fo­rest otory».

Who was the first Byelorus­sian film director?— You­ri Tarytch.

What themes did Byelorussi­an films contain?

Do Byelorussian cinematog­raphers film works of bel­les lettres?

What problems are in a focus of attention of the Byelo­russian social and politi­cal film makers today?

Are films about war popular today?

Have Byelorussian films enjo­yed success at internatio­nal competitions?

16. Кінамастацтва

Актыўная кінатвбрчасць на Беларўсі пачалася з тысяча дзевяцьсбт дваццаць чацвёртага гбда, калі былб ствбрана Белдзяржкінб.

Вы вёдаеце, як называўся пёршы беларўскі мастацкі фільм?—Зразумёла. Ta­ra быў фільм «Лясная быль».

А хто быў пёршы беларўскі рэжысёр?—Юрый Тарыч.

Якія тэмы закраналі беларўскія фільмы?

Ці экранізўюць беларўскія кінематаграфісты твбры мастацкай літаратўры?

Што сёння хвалюе беларўскіх кінапубліцыстаў?

Ваённыя фільмы сёння цікавяць гледача?

Якія пбспехі ў беларўскага кінб на міжнарбдных кбнкурсах?

We’ve seen the film «Go and see» by A. Adamovich and E. Klimau.

What English (American, foreign) films are being screened in your republic?

Do the young people like ci­nema?

Let’s see a Byelorussian film.

What films are on today (to­morrow) ?

Мы бачылі фільм A. Адамбвіча і Э. Клімава «Ідзі і глядзі».

Якія англійскія (амерыканскія, замёжныя) фільмы ідўць на вашых экранах?

Як мбладзь сёння ставіцца да кінб?

Давайце паглядзім які-нёбудзь беларўскі кінафільм.

Якія фільмы дэманстрўюцца сёння (заўтра)?

17. Fine arts

Where were the first Byelo­russian canvases painted?

Which of the Byelorussian painters are most famous now?

Will you please tell us about Byelorussian portrait pa­inting?

Can we get an album of rep­roductions of Byelorussi­an painting?

How is the work of the Byelo­russian Union of Painters organized?

I hear we’re going to the Bye­lorussian State Art Mu­seum tomorrow? Is it true?

I’d like to know more about the creative work of the USSR People’s Painter, academician Michail Savitski, and to see his pic­tures of the series «Figu­res on the Heart» and «Charnobyl».

17. Выяўлёнчае мастацтва

Калі былі ствбраны на Беларўсі пёршыя жывапісныя палбтны?

Хто з беларўскіх мастакбў найббльш вядбмы сёння?

Раскажыце нам пра беларўскі партрэтны жывапіс.

Мбжна набыць альббмы рэпрадўкцый беларўскаіа жывапісу?

Як працўе Саюз мастакбў рэспўблікі?

Я чуў [чўла], што заўтра мы пбйдзем у Дзяржаўны мастацкі музёй. Гэта так?

Нам хацёлася б больш падрабязна давёдацца аб твбрчасці нарбднага мастака СССР акадэміка Міхаіла Савіцкага, паглядзёць яго карціны з цыклаў «Лічбы на сэрцы», «Чарнббыль».

I’m interested in the works of Byelorussian sculptors.

What do the Byelorussian painters work at today?

What themes characterize their works?

Where can we see the works of the wood plastic arts? Could we visit an art school?

What art exhibitions are open in the city now?

18. Architecture

Interesting arctitectural mo­numents remained in such ancient Byelorussian towns as Polatsk, Turau, Zaslaul, Brest, Minsk and Or­sha.

We’ve heard a lot about St Sophia’s Cathedral in Po­latsk. Could you tell us about it?

I’m interested in church buildings.

It would be interesting to see the stone castle in Mir, one of the examples of Byelo­russian Gothic architectu­re.

Do any monuments of baro­que architecture remain?

How is classicism represented in Byelorussian archite­cture?

You don’t have many archite­ctural monuments. How can it be explained?

We’d like to see new residen­tial areas of the city.

Мянё цікавяць твбры беларўскіх скўльптараў.

Над чым працўюць беларўскія мастакі сёння?

Якія найббльш характэрныя тэмы іх твбраў?

Дзе мбжна пабачыць твбры драўлянай пластыкі?

Ці не маглі б мы навёдаць мастацкую шкблу?

Якія мастацкія выстаўкі адкрыты ў горадзе ў гэтыя дні?

18. Архітэктўра

У старажытных беларўскіх гарадах — Пблацку, Тўраве, Заслаўлі, Брэсце, Мі'нску, Оршы — захаваліся цікавыя архітэктўрныя пбмнікі.

Мы шмат чўлі пра Сафійскі саббр у Пблацку. Раскажыце нам пра ягб.

Мянё цікавяць царкбўныя збудаванні.

Былб б цікава аглёдзець камённы замак у Міры — узбр беларўскай гбтыкі.

Ці захаваліся ў вас пбмнікі архітэктўры// дбйлідства ў стылі барбка?

Як прадстаўлен у беларўскай архітэктўры класіцызм?

У вас не вёльмі мнбга архітэктўрных пбмнікаў. Чым гэта тлумачыцца?

Мы хацёлі б аглёдзець нбвыя раёны гбрада.

Who’s the architect of this building?

I’m an architect (builder). I’m interested in civil engineering.

19. Dramatic art

When was the theatre formed in Byelorussia?

Who is considered to be' the first Byelorussian play­wright?

What did Ignat Buinitski do for Byelorussian theatrical art?

When was the first state the­atre opened?—It was in 1920. It’s the Byelorus­sian State Academic The­atre named after Yanka Kupala.

Have any performances of Byelorussian playwrights been shown on foreign sta­ges // abroad?

What do the Byelorussian theatres repertories inclu­de today?

We’d like to see a play by A. Makayenak (KKrapiva, A. Dudarau).

How many theatres are there in the republic now?

What performance do we have tickets for?

Can we buy a collection of modern Byelorussian dra­ma (comedy)?

What honorary titles are gi­ven to actors?

Хто архітэктар гэтага будынка?

Я архітэктар (будаўнік). Мянё цікавіць жыллёвае будаўніцтва.

19. Тэатральнае мастацтва

Калі ўзнік тэатр на Беларўсі?

Хтб лічыцца пёршым беларўскім драматўргам?

Што зрабіў для беларўскага тэатральнага мастацтва Ігнат Буйніцкі?

Калі адкрыўся пёршы дзяржаўны тэатр?— Гэта былб ў тысяча дзевяцьсбт дваццатым гбдзе. Зараз гэта Беларўскі акадэмічны дзяржаўны тэатр імя Янкі Купалы.

Ці ішлі п’ёсыбеларўскіх драматўргаў на замёжных сцэнах?

Што сёння ў рэпертуары беларўскіх тэатраў?

Мы б хацёлі паглядзёць спектакль па п’ёсе А. Макаёнка (ККрапівы, А. Дўдарава).

Кблькі ў рэспўбліцы тэатРаў?

На які спектакль у нас білёты?

Ці мбжна купіць зббрнік сучасных беларўскіх драматычных твбраў (камёдый) ?

Якія ганарбвыя званні надаюцца выдатным акцёрам?

Where have the Byelorussian theatrical companies been on a tour lately?

20. Music

In what way was musical art developed in the past?

Do the Byelorussians have their own national instru­ments?

What musical groups work in the republic now?

How many symphony orchest­ras are there in the repub­lic now?

When was the Byelorussian State Conservatoire ope­ned?

Who created the first Byelo­russian opera (ballet)?

Do the Byelorussian people like jazz?

Can we listen to some Byelo­russian popular (light) music?

I like classical compositions.

We’d like to go to a Musical Comedy theatre.

Who’s singing this song?

Let’s go to the shop «Music». I’m interested in recor­dings of modern Byelorus­sian music.

How is music education orga­nized in your republic?

21. Sport and physical culture

Byelorussian sportsmen are well-known in the interna­tional arena.

Куды выязджалі на гастрблі беларўскія тэатры ў апошнія гады?

20. Мўзыка

Як развівалася беларўскае музычнае мастацтва ў мінўлым?

Ці ёсць у беларўсаў сваё, асаблівыя музычныя інструмёнты?

Якія музычныя калектывы працўюць у рэспўбліцы?

Кблькі ў вас сімфанічных аркёстраў?

Калі была адкрыта Беларўская дзяржаўная кансерватбрыя?

Хто стварыў пёршую беларўскую бперу (пёршы беларўскі балёт)?

Ці любяць беларўсы джаз?

Мбжна паслўхаць беларўскую эстрадную (лёгкую) мўзыку?

Я люблю класічныя твбры.

Мы хбчам схадзіць у тэатр аперэты.

Хто выкбнвае гэтую пёсню?

Давайце навёдаем магазін «Мўзыка», мянё цікавяць запісы сучаснай беларўскай мўзыкі.

Як у вас арганізавана музычная адукацыя мбладзі?

21. Спорт і фізічная культўра

Беларўскія спартсмёны шырбка вядбмыя на міжнарбднай арэне.

Who was the first Byelorus­sian Olympic prize-win­ner?— It was Michail Kryvanosau. He won the silver medal in hammar throw in XVI Olympic Games.

What international competiti­ons are held in Byelorus­sia?

How many people go in for sports?

In what kinds of sport have you achieved best results?

How is physical training for children organized?

Do students go in for sports?

Do you only have amateur sports or professional too?

Where can elderly people get physical training?

What sports clubs are there?

Who runs sports in the re­public and how is this done?

We know such outstanding sportsmen as the gymnast Volga Korbut and the wrestler Alyaxandar Myadzvedz.

Vocabulary

aquatic sports basketballer bayan borough boxing brush chamber music

Хто быў пёршы алімпійскі прызёр-беларўс? — Гэта Міхаіл Крыванбсаў. На XVI Алімпійскіх гўльнях у Мёльбурне ён атрымаў сярэбраны медаль у кіданні мблата.

Якія міжнарбдныя спаббрніцтвы правбдзяцца ў Беларўсі?

Кблькі людзёй займаецца ў вас спбртам?

У якіх відах спбрту вы дасягнўлі найлёпшых вынікаў?

Як арганізавана фізічнае выхаванне дзяцёй?

Ці займаюцца спбртам студэнты?

Спорт у вас цалкам аматарскі ці ёсць і прафесіянальны?

Дзе мбгуць займацца фізічнай культўрай людзі старэйшага ўзрбсту?

Якія спартыўныя арганізацыі ў вас ёсць?

Хто і як кірўе спбртам?

Мы вёдаем вашых выдатных спартсмёнаў — гімнастку Вбльгу Кбрбут, барца Аляксандра Мядзвёдзя.

Лексічныя звесткі

вбдны спорт баскетбаліст

баян

мястэчка

бокс

пэндзаль

камерная мўзыка

chess children’s magazine classic collection colour composer department draughts dulcimer examination examinations foolball-player grade//class handball hat horse-race icon-painting instrumental music khutar laboratory landscape lecture-hall//room lyre lyric poetry master of sport miniature neighbourhood novel pianist paint Pipe Play poem / / verse portrait practical work prypeuka (two-line or fourline verse, usually humo­rous and topical, sung in a lively manner)

шахматы дзіцячы часбпіс класік зббрнік кблер каічпазітар аддзялённе шашкі цымбалы экзамен сёсія футбаліст спартыўны разрад ручны мяч капялюш скачкі іканапіс інструментальная мўзыка хўтар лабаратбрыя пейзаж аўдытбрыя ліра лі'рыка майстар спбрту мініяцюра вакбліца раман піяніст фарба дўдка п’ёса верш партрэт практыка прыпёўка

research team riddle settlement shade

пбшукавая грўпа загадка пасёлішча адцённе

skiing

still life

story

tambourine

teacher

team

test

track and field athletics translation

village

violinist volley-ball work

лыжны спорт нацюрмбрт апавяданне бўбен выкладчык спартыўная каманда залік

лёгкая атлётыка

пераклад вёска//сял6 скрыпач валейбол

твор

1. SOCIAL AND POLITICAL LIFE
2. Perestroika

The word «perestroika» is widely used in English now. It’s Byelorussian equi­valent’s «perabudova».

What’s the attitude of the Bye­lorussian people towards reconstruction?

In what way do you try to get economic independen­ce of Byelorussia?

What changes have taken pla­ce during reconstruction?

Do you have private property in industry?

How is the cooperative move­ment being developed?

What Byelorussian industrial enterprises have got direct links with foreign firms?

1. ГРАМАДСКА-ПАЛIТЫЧНАЕ ЖЫЦЦЁ
2. Перабудова

У англійскай мбве сёння ўжываецца рўскае слбва «перестройка». Ягб беларўск эквівалёнт — «перабудо ва».

Як аднбсіцца да перабудбвы беларўскі нарбд?

Якімі шляхамі вы дабіваецеся эканамічнай самастбйнасці Беларўсі?

Што змянілася ў жыцці людзёй за часы перабудбвы?

Ці ёсць у вас прыватная ўласнасць у прамыслбвасці?

Як развіваецца кааператыўны рух?

Якія беларўскія вытвбрчыя арганізацыі маюць прамыя сўвязі з фірмамі замёжных краін?

In what way is economic reconstruction connected with the political one?

2. Political changes

How is the transition to a multiparty system being implemented?

What new parties have been formed?

Are new social organisations being formed in your re­public now?

Could you please tell us about the activities of the Byelo­russian Popular Front?

What political ideas enjoy support of the people?

Do young people take part in the political life of the republic?

Has the process of deideologization told on the po­litical life of the republic?

What’s your attitude towards separative tendencies in your country?

How’s the political situation estimated in your society?

3. Ellections

What’s the procedure of elec­tions in Byelorussia?

Is the principle of alternative candidates observed?

Як звязана эканамічная перабудбва з палітычнай?

2. Палітычныя пераўтварэнні

Як ідзё перахбд да мнбгапартыйнай сістэмы?

Якія нбвыя партыі ўзніклі?

Ці ўзнікаюць у вас зараз нбвыя грамадскія арганізацыі?

Раскажыце, калі ласка, пра дзёйнасць Веларўскага нарбднага фрбнту.

Якія палітычныя ідэі падтрымліваюцца ў нарбдзе?

Які ўдзёл у палітычным жыцці рэспўблікі бярэ мбладзь?

Ці адбіўся на палітычным жыцці рэспўблікі працэс дэідэалагізацыі міждзяржаўных адносін?

Як вы ставіцеся да сепаратысцкіх тэндэнцый у вашай краіне?

Як сёння ацэньваецца ў грамадстве палітычная сітуацыя?

3. Выбары

Як зараз правбдзяцца выбары ў Беларўсі?

Ці захбўваецца на выбарах прынцып альтэрнатыўнасці?

How many social organiza­tions nominated their can­didates for the Byelorus­sian Supreme Soviet elec­tions?

What other social organiza­tions take part in elec­tions?

What percentage of the eli­gible population usually take part in elections?

Did democratic elections sti­mulate qualitative chan­ges in the Soviets mem­bership at different levels?

What forms does the election campaigning take here?

Who’s got the right to nomi­nate candidates to the Soviets?

Will electoral system of your country be improved in the future?

Кблькі грамадскіх арганізацый вылучалі сваіх кандыдатаў на выбарах у Вярхбўны Савёт?

Якія грамадскія арганізацыі ўдзёльнічаюць у выбарах?

Які працэнт выбаршчыкаў звычайна прымае ўдзёл у выбарах?

Ці паўплывалі дэмакратычныя выбары на якасны склад Савётаў рбзных узрбўняў?

Якія фбрмы набывае ў вас перадвыбарная барацьба?

Хто мае права вылучаць кандыдатаў у Савёты?

Ці бўдзе ў далёйшым удасканальвацца сістэма выбараў у вашай краіне?

4. Political and social organizations

What political organizations take an active part in the life of the republic today?

What changes have taken pla­ce in the activities of the Byelorussian Young Com­munist League?

Is there a social-democratic party?

How are the forces correlated in modern political pro­cesses?

Can we attend the meeting ... ?

4. Палітычныя і грамадскія арганізацыі

Які'я палітычныя арганізацыі актыўна ўдзёльнічаюць у сённяшнім жыцці рэспўблікі?

Што змяні'лася ў дзёйнасці Камуністычнага Саюза мбладзі Беларўсі?

Ці ёсць у вас сацыял-дэмакратычная партыя?

Як размяркбўваюцца сілы ў сучасных палітычных працэсах?

Мбжна пабываць на мітынгу ... ?

The Trade Union is a mass social non-party organiza­tion of workers and emplo­yees.

On what principles do the Byelorussian Trade Uni­ons function within the social and political system of the republic?

What are the sources of the Byelorussian Trade Uni­ons’ finances?

What are the main features characterizing Trade Uni­on’s activities?

What kind of relations does the Enterprise Trade Uni­on Committee have with its administration?

What do the Byelorussian Trade Unions do to protect the rights of the young?

Will you please tell us about scientific societies and ca­tering for popular science?

What are the functions of the «Vedy» («Knowledge») so­ciety?

What is Byelorussia’s pedago­gical (geographical) so­ciety engaged in?

What are the objectives of scientific and technical societies?

We’d like to hear about the activities of sports (de­fence) societies.

How many creative unions are there in the republic now? — There are seven. They are writers’, repor­ters’, composers’, painters’,

Прафесіянальныя саюзы — гэта масавая грамадская непартыйная арганізацыя раббчых і слўжачых.

На якіх прынцыпах увахбдзяць прафсаюзы Беларўсі ў сучасную грамадска-палітычную сістэму рэспўблікі?

3 якіх крыніц складаюцца фінансы беларўскіх прафсаюзаў?

Што характэрна сёння для дзёйнасці прафсаюзаў?

Якія ўзаемааднбсіны прафсаюзнага камітэта прадпрыёмства з ягб кіраўніцтвам?

Што рббяць беларўскія прафсаюзы для ахбвы правбў мбладзі?

Бўдзьце ласкавы, раскажыце нам пра навукбвыя і навукбва-асвётныя таварыствы рэспўблікі.

Якія фўнкцыі таварыства «Вёды»?

У чым заключаецца дзёйнасць педагагічнага (геаграфічнага) таварыства Беларўсі?

Якія задачы стаяць пёрад навукбва-тэхнічнымі таварыствамі рэспўблікі?

Мы хацёлі б пачўць пра дзёйнасць спартыўных (абарбнных) таварыстваў.

Кблькі ў рэспўбліцы твбрчых саюзаў? — Усягб сем. Гэта Саюзы пісьмённікаў, журналістаў, кампазітатараў, мастакбў, архі-

architects’, film-makers’ societies and the Byelo­russian Theatrical Union.

Will you please tell us about the program of the Byelo­russian language society?

I’d like to know how the work of different republic’s funds, especially the Cul­tural Fund are organized?

We’d like to meet the leaders of the Byelorussian Socie­ty of (Nature) Protection of Historical and Cultural Monuments.

Could we visit the Byelorus­sian Society for Cultural Relations with Compatri­ots Abroad?

I’ve got an invitation from the Byelorussian Society for Friendship and Cultural Relations with Foreign Countries.

Can we speak to a represen­tative of the Byelorussian «Red Cross»?

I know that the Ecological Union has been formed in Byelorussia. What are its activities aimed at and what are its objectives?

тэктараў, кінематаграфістаў, a таксама Беларўскае тэатральнае аб’яднанне.

Скажыце, калі ласка, якая праграма Таварыства беларўскай мбвы?

Цікава, як арганізавана раббта рбзных фбндаў рэспўблікі, асабліва Фбнда культўры?

Мы хацёлі б сустрэцца з кіраўніцтвам Беларўскага таварыства ахбвы пбмнікаў гістбрыі і культўры (ахбвы прырбды).

Ці не маглі б мы навёдаць Беларўскае таварыства па культўрных сўвязях з суайчыннікамі за мяжбй?

У нас ёсць запрашэнне ад Беларўскага таварыства дрўжбы і культўрнай сўвязі з замёжнымі краінамі.

Мбжна пагўтарыць з прадстаўнікбм Таварыства «Чырвбнага Крыжа» Беларўсі?

Я вёдаю, што ствбраны Беларўскі экалагічны саюз. Якія ў яго мэты дзёйнасці і задачы?

5. International relations

Why did Byelorussia become a full and equal member of the UNO?

Is Byelorussia a member of any other international organizations?

5. Міжнарбдныя сўвязі

Чаму Беларўсь стала самастбйным члёнам ААН?

Ці ўдзёльнічае Беларўсь яшчэ ў якіх-нёбудзь міжнарбдных арганізацыях?

Since 1945 the RB has been taking part in the Sessions of the UN General As­sembly. What internatio­nal initiatives did the re­public put forward?

What’s the RB contribution to the UN Commission on Disarmament?

What contribution has the RB made to the UN Children’s Fund, having been its member since 1947?

In what way does Byelorussia collaborate with the Inter­national Agency on Atomic Energy (IAE) after the Charnobyl accident in par­ticular?

We are interested in the acti­vities of the republic’s representatives in the UNESCO.

What bilateral treaties did Byelorussia sign in the field of economy (culture, agriculture) ?

What multilateral treaties has Byelorussia signed?

Are the relations between the citizens of your republic and the citizens of western countries expanding?

Are the sitizens of Byelorussia free to leave the country at their will?

How long does it take you to prepare exit documents?

What are the legal relations between the citizens of

3 тысяча дзевяцьсбт сбрак пятага гбда РБ бярэ ўдзёл у пасяджэннях Генеральнай Асамблёі ААН.

3 якімі ўласнымі міжнарбднымі ініцыятывамі • выступіла рэспўбліка?

Які ўклад РБ у працу Камісіі ААН па раззбраённю?

Што зрбблена РБ для Дзіцячага фбнду ААН, члёнам якбга яна стала яшчэ ў тысяча дзевяцьсот сбрак сёмым гбдзе?

Як супрацбўнічае Беларўсь з Міжнарбдным агёнцтвам па атамнай энергётыцы (МАГАТЭ), асабліва пасля Чарнббыльскай аварыі?

Нас цікавіць дзёйнасць прадстаўнікбў вашай рэспўблікі ў ЮНЁСКА.

Якія двухбакбвыя дагавбры мае Беларўсь сёння ў галінё эканбмікі (культўры, сёльскай гаспадаркі)?

У якіх шматбакбвых дагавбрах удзёльнічае Беларўсь?

Як расшыраюцца кантакты грамадзянскіх асбб вашай рэспўблікі з жыхарамі захбдніх краін?

Ці існўе сёння магчымасць свабоднага выезду за мяжу?

Кблькі часу патрэбна для афармлёння выязных дакумёнтаў ?

Якія юрыдычныя аднбсіны паміж вашымі грамадзя-

your country and their re­latives abroad?

6. Religion

What religions are practised in Byelorussia?

When was Christianity intro­duced in your country?

Did the Reformation move­ment take place in Byelo­russia?

How do the Roman Catholic and the Greek Orthodox Churches agree with each other in the republic?

What’s the legal status of the church?

Please tell us about the Law on Religion.

In 1721 the Greek Orthodox Church was announced to be a state establishment in the Russian Empire. Was the application of the Law extended to Byelorus­sia?

Is the 1919 Decree on Church Disestablishment signed by U. I. Lenin still in force?

What does the Constitution of the republic say about religion and church?

What government body deals with church and religion?

Who is the patriarch of the Byelorussian Orthodox Church?

намі i ix сваякамі за мяжбй?

6. Рэлігійнае жыццё

Якія веравызнанні існўюць сёння на Беларўсі?

Калі ў вас увёдзена хрысціянства?

Ці быў на Беларўсі рэфармацыйны рух?

Як суіснўюць зараз у рэспўбліцы праваслаўе і каталіцызм?

Якбе прававбе станбвішча царквы?

Раскажыце, калі ласка, пра рэлігійнае заканадаўства ў вашай краіне.

У тысяча семсбт дваццаць пёршым гбдзе праваслаўная царква была абвёшчана ў Расійскай імпёрыі дзяржаўнай устанбвай. Ці пашыраўся гэты закбн на Беларўсь?

Ці дзёйнічае сёння «Дэкрэт аб аддзялённі царквы ад дзяржавы і шкблы ад царквы» ад тысяча дзевяцьсбт васемнаццатага гбда, падпісаны У. I Лёніным?

Што гавбрыцца пра рэлігію і царквў ў Канстытўцыі рэспублікі?

Які ўрадавы брган займаецца справамі царквы і рэлігіі?

Хто зараз экзарх Беларўскай праваслаўнай царквы?

Are religious buildings given back to believers?

What cathedrals are functio­ning in Minsk (Gomel, Grodna ...) ?

We’d like to attend a church (cathedral, catholic church, prayer house) service.

What religious feasts do you celebrate?

Where can we listen to a con­cert of sacred music?

7. Congresses and conferences

What resolutions did the last ... Congress adopt?

When will the International Conference ... take place?

When does the ... Congress start (finish) its work?

How are congress (conferen­ce) delegates elected?

Is it an international confe­rence?

What countries will be repre­sented at this conference?

What organization do you represent?

What documents were [have been] worked out at yesterday’s (today’s) me­eting?

Have you received this docu­ment (resolution)?

I’d like to look through the congress (conference) re­solutions.

When will the final decision be taken?

How is the vote taken?

Ці вяртаюцца вёруючым царкбўныя збудаванні?

Якія храмы дзёйнічаюць у Мінску (Гбмелі, Грбдна ...) ?

Нам хацёлася б у бліжэйшы час навёдаць слўжбу ў царквё (саббры, касцёле, малёльным дбме).

Якія рэлігійныя святы ў вас адзначаюцца?

Дзе мбжна паслўхаць канцэрт духбўнай мўзыкі?

7. З’ёзды і канферэнцыі

Якія рашэнні прыняў апбшні з’езд ... ?

Калі адбўдзецца Міжнарбдная канферэнцыя па ... ?

Калі пачынае (заканчвае) раббту з’езд ... ?

Як выбіраюцца дэлегаты з’езда (канферэнцыі)?

Гэта міжнарбдная канферэнцыя?

Якія краіны бўдуць прадстаўлены на гэтай канферэнцыі?

Якўю арганізацыю прадстаўляеце вы?

Якія дакумёнты падрыхтаваны на ўчарашнім (сённяшнім) пасяджэнні?

Вы атрымалі гэты дакумёнт (гэтую пастанбву, гэтае рашэнне) ?

Я хацёў бы [хацёла 6] пазнаёміцца з рэзалюцыямі з’ёзда (канферэнцыі).

Калі бўдзе прынята канчаткбвае рашэнне?

Як правбдзіцца галасаванне?

When shall we have an inter­val?

I’m a congress delegate.

He is participating in the conference.

Vocabulary

agreement argument atheism baptism briefing church church property civil rights clergy compromise convention cooperation discussion evangelist free-thinking interval Judaism liberty of conscience majority meeting minority misticism Moslems old-believer opposition pact pastor political rights press conference priest problem proceedings question racial discrimination religious ceremony religions community

Калі бўдзе аб’яўлены перарыў//перапынак?

Я дэлегат з’езда.

Ен удзёльнік канферэнцыі.

Лексічныя звёсткі

пагаднённе аргумёнт атэізм баптызм брыфінг царква

царкбўная маёмасць грамадзянскія правы духавёнства кампраміс канвёнцыя супрацбўніцтва дыскўсія евангеліст вальнадўмства перапынак іудаізм

сваббда сумлёння ббльшасць

сход мёншасць містыцызм мусульмане старавёр апазіцыя

пакт

пастар

палітычныя правы прэс-канферэнцыя свяшчэннік // айцёц праблёма пратакбл пытанне

расавая дыскрымінацыя рэлігійны абрад рэлігійная абшчына

religiousness report resolution sect

sectarian session simultaneous translation take a decision time-limit treaty

voluntary donations

XII. BYELORUSSIAN LANGUAGE

1. General characteristics

More than five milliard people living on Earth speak about four thousand languages. 310 languages have more than a million native speakers. The Bye­lorussian language takes the seventy-sixth place among them.

Byelorussian is a national language of the Byelo­russian people. Together with Russian and Ukranian it is a part of the vast Slavonic subgroup of the Indo-European family.

The Byelorussian literary lan­guage, the language of school, art, science, prin­ting, radio, theatre, etc. differs from the Byelo­russian dialects by stan­dard grammar, usage of words and its style. All

рэлігійнасць

даклад

рэзалюцыя

сёкта

сектант

сёсія

сінхрбнны пераклад

прымаць рашэнне

рэгламент

дагавбр

дббраахвбтныя ахвяраванні

XII. БЕЛАРУСКАЯ МОВА

1. Агульная характарыстыка

На Зямлі пражывае больш за пяць мільярдаў людзей, якія гавораць прыкладна на чатырох тысячах моў. Трыста дзесяць моў маюць больш за мільён носьбітаў кожная. Сярод іх беларуская мова займае семдзесят шостае месца.

Беларуская мова — гэта нацыянальная мова беларускага народа. Разам з рускай і ўкраінскай яна ўваходзіць ва ўсходнеславянскую падгрупу славянскай групы моў індаеўрапейскай сям’і.

Беларуская літаратурная мова, г. зн. мова школы, мастацтва, навукі, друку, радыё, тэатра і г. д., адрозніваецца ад беларускіх народных (мясцовых) гаворак унармаванасцю граматыкі, сло-

Byelorussian national dia­lects are divided into three groups: north-east, middle Byelorussian and north-west. Dialects are one of the sources of the enrichment of the Byelorussian literary lan­guage.

2. Byelorussian alphabet

The Byelorussian alphabet is based on the Cyril­lic alphabet. There are 32 letters in it:

ваўжывання, стылістыкі. Усе беларускія народныя гаворкі падзяляюцца на тры дыялектныя масівы: паўночна-ўсходні, сярэднебеларускі і паўднёва-заходні. Дыялекты — адна з жывых крыніц узбагачэння беларускай літаратурнай мовы.

2. Беларускі алфавіт

Беларускі алфавіт грунтуецца на кірыліцы і складаецца з трыццаці дзвюх літар:

Л ітара	Назва літары
Аа	a
Бб	бэ
Вв	вэ
Гг	гэ
Дд	дэ
Ее	е
Её	ё
Жж	жэ
Зз	зэ
Іі	і
Йй	і нескладовае,
	кароткае
Кк	ка
Лл	эль
Мм	эм
Нн	эн
Оо	0

 

Л ітара	Назва літары
Пп	ПЭ
РР	эр
Сс	эс
Тт	тэ
	У
Уу	у нескладовае,
	кароткае
Фф	эф
Хх	ха
Цц	цэ
Чч	чэ
Шш	ша
Ыы	ы
Ьь	мяккі знак
Ээ	э
Юю	ю
Яя	я

Besides the alphabet letters the diagraphs Дж, дж and Дз, дз are used in the written language. The separation mark ’ (the apostrophe), which is not a letter, and doesn’t influence the word-order

Акрамя літар алфавіта, на пісьме ўжываюцца дыграфы Дж, дж і Дз, дз, а таксама раздзяляльны знак ’ (апостраф), які літарай нез’яўляецца і на размяшчэнне слоў у слоўніках не ўплывае.

in dictionaries is also used in the Byelorussian language.

3. Phonetics

There are six vowels in the Byelorussian language: [a], [o], [y], [bi], [э], [i]. They are denoted by ten letters: a, o, y, ы, э, i, e, ё, ю, я, e. g.:

сам |сам]—himself coh [coh] — dream бук [бук] — beech рыс |рыс] — rice бэз [бэз] — lilac tree вір [в’ір] —whirl pool сем [с’ем] — seven лён [л’он] — flax

There are 37 consonants which fall into hard con­sonants: [6], [n], [b], ІФЬ ІЎЬ [д]. t^Tb [дз], [з], [c], [k], [x], [r]; soft consonants: [б’], [п’], [в’], [ф’], [дз’], [ц’], [з’], [с’], [к’], [х’], [г’]; and hardened consonants [ш], [ж], [ч], [дж], [u], еg-:

бот [бот] — (high) boot пыл [пыл| — dust мост [мост] — bridge вол [вол] — ох

фортка [фортка] — small opening window plane

воўк [воўк] — wolf добры [дббры] — kind пэндзаль [пэндзал’] — paint brush каза [каза] — she-goat hoc [hoc] — nose

There are eight sonorants: [m], [m’J , [h], [н’], [л],

3. Фанетыка

У беларускай мове шэсць галосных гукаў: [a], [o], [y]. [bi], [э], [i], Ha пісьме яны абазначаюцца дзесяццю літарамі: а, о, у, ы, э, і, е, ё, ю, я, напрыклад:

люд [л’ут] — people сябар [с’абар] — friend ехаць [йэхац’] — go елка [йэлка] — fir-tree сваё [свайо] — my, our, your, his, her, its, their

даюць [дайўц’] — they give з’есці Із’йэс’ц’і] — to have eaten здароўе [здарбўйе] — health

Зычных гукаў — трыццаць сем: цвёрдыя— [6], [п], [в], [ф], [ў], [Д], [т], [дз], [з], [c], [к], [х], [г]; мяккія — [б’], [п’ , [в’], [ф’], [дз’], [ц’ , [З’], [с’], [к’І, [х’Ь [г’]; зацвярдзелыя—]ш], [ж], [ч], [дж], [ц]. Прыклады:

біць [б’іц’1 — beat

дзік [дз’ік] — wild boar цемра |ц’эмра] — darkness такі [так’і] — such шыя [шыйа] — neck

жораў [жбраў] — millstone ноч [ноч] — night

джала [джала] — sting pyx [pyx] — movement цэгла [цэгла] — brick

Санорных восем: [м], [м’] [н|, [н’], [л], [л’], [р]

1. [p], [й], е. g.: муж [муш] — husband мяч [м’яч] — ball сон [сон] — sleep, dream ніз [н’із] — bottom
2. Stress

[й], напрыклад:

лог [лох] — ravine лес [л’эс] — forest рыс [рыс] — rice май [май| — May

4. Націск

У беларускай мове слоўны націск разнамесны і рухомы:

гарады (towns) рўкі (hands) перадасі (you will pass) галбвы (heads)

Націск у беларускай мове выконвае тры асноўныя функцыі. Па-першае, ён сігналізуе, колькі ў сказе паўназначных слоў:

fallen leaves are rustling under

There is no fixed place for word stress in the Bye­lorussian Language: гбрад (town) рука (hand) перадаць (pass) галава (head)

There are three main func­tions of stress in Byelo­russian. First'ly, it deno­tes how many words with the full meaning are there in a sentence:

Шамаціць пад нагамі апалае лісце.— the fi

Secondly it helps to see the difference in the meaning of the written words, which consist of the same sounds:

Па-другое, ён дапамагае адрозніваць сэнс напісаных слоў, супадаючых па гукавому складу:

кара (penalty) — кара (bark) сталы (grown up) — сталы (tables) каса (cash-desk) — каса (plait)

Thirdly stress can be used Па-трэцяе, націск можа слуas a means of word forma-                                      жыць формаўтваральным

tion:                                           сродкам:

любіць (to love) — любіць (he loves) свінні (pigs) — свінні (of the pig) склікаць (to summon) — склікаць (to have summoned) уручаць (to present) — урўчаць (they will present)

5. Orthoepy 5. Арфаэпія

When unstressed the vowels Галосныя [o], [э| не na; [o] and [э] are pronoнаціскам вымаўляюцц; unced as [a]:           як [a]:

вбкны (windows) — акнб (window) лёгкі (easy) — лягчэй (easier) 206

трэск (crack)—трашчаць (to crack) нёсці (to carry) — нясў (I carry)

After hard consonants (except Галосны [i] пасля цвёрдых [г],[к],[х]) the vowel [i] is зычных (акрамя [r], [k] , pronouced as [ы]:    [x]) вымаўляецца як

[ы]:

сын ідзе [сын-ыдз’ё] — son goes (is going) брат i я [брат-ы-йа] — brother and me

Consonant [r] is prolonged: Зычны [r] вымаўляецца npaцягла:

горад [уорат] — town вагі [вауі] — scales бог дасць [боу дасц’] — God will provide

Consonants [дж] and [дз’] Зычныя [дж] і [дз’] вымаўare pronounced as one sound:                                             ляюцца непадзельна:

гляджу [гл’аджў] — I look (am looking) ураджай [ураджай] — harvest дзякуй [дз’акуй] — thank you

радзіма [радз’іма|

Voiced consonants are de­

voiced in and before sonants:

final position voiceless con-

сад [сат]

— Motherland

Звонкія зычныя аглушаюцца ў канцы слоў і перад глухімі:

garden

нож [нош] — knife

лёгкі [л’бхкі] — light

загадка [зауатка] — riddle

Voiceless consonants are subГлухія зычныя перад звонкіstituted by voiced consoмі вымаўляюцца звонка: nants before voiced con­

sonants:

просьба [проз’ба] — request малацьба [маладз’ба] — threshing лічба [л’іджба] — figure мех бульбы [м’эу бўльбы] — a sack of potatoes наш дом [наж дом| —our house

кот з’еў [кбд з’йэў] — the cat has eaten

Hissing consonants sound Свісцячыя зычныя перад as hushing sounds before шыпячымі гучаць як шыhushing ones:      пячыя:

зжаць [жжаць’І — to reap

з жыта [ж жыта] — made of rye расчоска [рашчбска] — comb

Hushing sounds before           Шыпячыя перад

hissing sounds are pro-         вымаўляюцца

nounced as hissing ones:           чыя:

вучышся [вўчысс’а] — you study бачыш сябе [бачыс с’аб’э] — you see yourself

свісцячымі як свісця-

Combinations дс, тс, чс, кс sound as [ц]. Sometimes it’s rendered in spelling:

Спалучэнні дс, тс, чс, кс гучаць як [ц], што ў пэўных выпадках перадаецца на пісьме:

гарадскі [уарацкі] — urban

па-брацку [па-брацку] —like (a) brother(s)

Combinations дч and тч Спалучэнні дч, тч вымаўare pronounced as [чч]:                                                  ляюцца як [чч] :

спадчына [спаччына] — heritage лётчык [л’бччык] — pilot

Combinations дц, тц, чц Спалучэнні дц, тц, чц трэба are to be pronounced вымаўляць як [цц]: as [цц]:

кладка — па кладцы [па клаццы] — foot bridge — along the foot bridge лодачка — y лодачцы [y лодаццы] — a small boat — in a small boat год цэлы [гоц цэлы] — all the year round

3 and c are palatalized softly Свісцячыя з, c перад мяккімі before solf consonants:                             зычнымі змякчаюцца:

збегчы [з’б’эгчы] — to run away

сніць [с’н’іц’] — to dream

3 хітрыкамі |с’х’ітрыкам’і] — cunning

If д, t, are preceded by          Зычныя д, т перад [в’]

[в’] they are substituted by пераходзяцьу [дз’], [ц’]: [дз’] and [ц’]:

два — дзве [дз’в’э] — two—two (fem.)

чатыры — чацвёрты |чац’в’6рты| — four — the forth

цвёрды [ц’в’брды] — hard

6. The noun

Most of the nouns can be used in the singular and in the plural. They are also divided into three gen­ders: masculine, feminine and neuter. We also distinguish animate and inanimate nouns. In Bye-

6. Назоўнік

Большасць назоўнікаў мае адзіночны і множны лік, адносіцца да мужчынскага, жаночага або HinKara роду, падзяляецца на адушаўлёныя і неадушаўлёныя, змяняецца па склонах. Склонавыя кан-

lorussian a noun chan-         чаткі залежаць ад якас-

ges its forms according        ці апошняга гука асновы.

to its function in the sentence (that is they are declined). These forms are called cases. The endings of the nouns in all cases depend on the final stem sound.

Назвы склонаў i пытанні da ix Cases and Questions

Назоўны	хто? што?	Nominative	who? what?
Родны	каго? чаго?	Genitive	of whom? of what?
Давальны	каму? чаму?	Dative	to whom? to what?
Вінавальны	каго? што?	Accusative	whom? what?
Творны	кім? чым?	Instrumental	by whom? by(with) what?
Месны	аб кім? аб чым?	Locative	about whom? about what?

Першае скланенне — Ist Declension Жаночы pod — Feminine gender

Склон Case	Цвёрдая аснова Hard stem	Зацвярдзелая аснова Hardened stem	Мяккая аснова Soft stem	Аснова на fr], Гкі, Гхі
				Stem е	nding in [r],	[к]. м
H.	вясна	Адзіі гара	ІОЧНЫ ЛІК — кўхня	Singular нага	рэчка	мўха
p.	spring	mountain	kitchen	leg	river	fly
	ВЯСНЫ	гары	кўхні	нагі	рэчкі	мўхі
Д.	вяснё	гары	кўхні	назё	рэчцы	мўсе
B.	вяснў	гарў	кўхню	нагў	рэчку	мўху
T.	вяснбй(ою)	гарбй(бю)	кўхняй(яю)	нагбй(ою)	рэчкай(аю)	мўхай(аю)
M.	па вяснё	на гары	пры кўхні	на назё	на рэчцы	аб мўсе
H.	вёсны	Мн горы	ожны лік — кўхні	Plural нбгі	рэчкі	мўхі
	springs	mountains	kitchens	legs	rivers	flies
p.	вёснау і	гор	кўхняу і	ног	рэчак	мух
Д.	вёсен вёснам	гарам	кўхань кўхням	нагам	рэчкам	мўхам
B.	вёсны	горы	кўхні	ногі	рэчкі	мух
T.	вёснамі	гарамі	кўхнямі	нагамі	рэчкамі	мўхамі
M.	вёснах	гарах	кўхнях	нагах	рэчках	мўхах

Мужчынскі pod — Masculine gender

Адзіночны ЛІК Singular				Множны лік Plural
H.	сабака	дзядзя	старшына	сабакі	дзядзі	старшыны
	dog	uncle	master-	dogs	uncles	master-
			sergeant	сабак	дзядзяў	sergeants
p.	сабакі	дзядзі	старшыны			старшынаў
Д.	сабаку	дзядзю	старшынё	сабакам	ДЗЯДЗЯМ .	старшынам
B.	сабаку	дзядзю	старшынў	сабак	дзядзяў	старшынау
T.	сабакам	дзядзем	старшынбй	сабакамі	дзядзямі	старшына-
			(ою)			мі
M.	сабаку	дзядзі	старшынё	сабаках	дзядзях	старшынах

Другое скланенне— 2nd Declension Мужчынскі pod — Masculine gender

Склон	Цвёрдая аснова	Мяккая аснова	Зацвярдзелая аснова
Case	Hard stem	Soft stem	Hardened stem

Адзіночны лік — Singular

н.	пілбт	кблас	конь	рубёль	хлбпец	вёцер
	pilot	ear of ...	horse	rouble	boy	wind
р.	пілбта	кбласа	каня	рубля	хлбпца	вётру
д.	пілбту	кбласу	каню	рублю	хлбпцу	вётру
в.	пілбта	кблас	канй	рубёль	хлбпца	вёцер
т.	пілбтам	кбласам	канём	рублём	хлбпцам	вётрам
м.	пілбту	кбласе Мн	кані ожны лік	рублі — Plural	хлбпцу	вётры
н.	пілбты	каласы	кбні	рублі	хлбпцы	вятры
	pilots	ears of ...	horses	roubles	boys	winds
р.	пілбтаў	каласбў	кбней	рублёў	хлбпцаў	вятрбў
д.	пілбтам	каласам	кбням	рублям	хлбпцам	вятрам
в.	пілбтаў	каласы	кбней	рублі	хлбпцаў	вятры
т.	пілбтамі	каласамі	кбнямі	рублямі	хлбпцамі	вятрамі
м.	пілбтах	каласах	кбнях	рублях	хлбпцах	вятрах

Ніякі pod— Neuter gender

Склон Case	Адзіночны лік Singular			Множны лік Plural
н.	гняздб	вбблака	пбле	гнёзды	аблокі	палі
	nest	cloud	field	nests	clouds	fields
р.	гнязда	воблака	пбля	гнёздаў	аблокау	палёў
д.	гняздў	воблаку	пблю	гнёздам	аблокам	палям
в. .	гняздб	воблака	пбле	гнёзды	аблбкі	палі
т.	гняздбм	воблакам	пблем	гнёздамі	аблокамі	палямі
м.	гняздзё	воблаке	пблі	гнёздах	аблоках	палях

Трэцяе скланенне—3rd Declension Жаночы род — Feminine gender

Склон	Мяккая і цвёрдая асновы	Зацвярдзелая аснова
Case	Soft and hard stems	Hardened stem

Адзіночны лік—Singular

н. p.	дэталь detail дэталі	радасць joy радасці	верф ship yard вёрфі	ноч night ночы	шыр wide open space шыры
д.	дэталі	радасці	вёрфі	ночы	шыры
в.	дэталь	радасць	верф	ноч	шыр
т.	дэталлю	радасцю	вёрф’ю	ноччу	шыр'ю
м.	дэталі	радасці Множны	вёрфі лік — Plural	ночы	шыры
н.	дэталі	радасці	вёрфі	нбчы	шыры
р.	details	joy	ship yards	nights	wide open spaces
	дэталяў	радасцей	вёрфей	начэй	шыраў
д.	дэталям	радасцям	вёрфям	начам	шырам
в.	дэталі	радасці	вёрф і	нбчы	шыры
т.	дэталямі	радасцямі	вёрфямі	начамі	шырамі
м.	дэталях	радасцях	вёрфях	начах	шырах

Асобныя тыпы скланення Special Declension Types

		Адзіночны	лік — Singu 1	аг
н. р. д. в. т. м.	дзіця(ё) child дзіцяці дзіцяці дзіця дзіцем, дзіцём дзіцяці	птушаня(ё) nestling птушаняці птушаняці птушаня птушанём птушаняці	імя name імя, імені імя, імені імя імем, іменем імі, імені	маці       друг mother   friend маці, мацеры дрўга маці, мацёры дрўгу маці дрўга маці, мацедрўгам рай маці, мацедрўгу ры
		Множны	лік — Plural
н. р. д. в. т. м.	дзёці children дзяцёй дзёцям дзяцёй дзёцьмі, дзяцьмі дзёцях	птушаняты nestlings птушанят птушанятам птушанят птушанятамі птушанятах	імі, імёны names імяў, імёнаў імям, імёнам імі, імёны імямі, імёнамі імях імёнах	маці, мацеры mothers маці мацярэй маці, мацярам маці, мацярэй маці, мацярамі маці, мацярах	вўсны lips вўснаў вўснам вўсны вўснамі вўснах

7. The verb
8. Дзеяслоў

All forms of the verb are divided into conjugated and non-conjugated ones: non-conjugated forms of the verb are as follows: the Infinitive, the Parti­ciple, the Present Gerund, e. g.:

Інфінітыў жыць — to live бёгчы — to run смяяцца — to laugh пражыць — to live перабёгчы — to run across рассмяяцца — to burst out laughter

Усе формы дзеяслова падзяляюцца на неспрагальныя і спрагальныя. Да неспрагальных адносяцца інфінітыў, дзеепрыметнік, дзеепрыслоўе, напрыклад:

Infinitive

што рабіць?— to do what?

што зрабіць?— to do what? (comp­leted action)

Дзеепрыметнік — Participle

прыёхаўшы (які?) сын — son who has arrived прыёхаўшая (якая?) дачка — daughter who has arrived прыёхаўшае (якое?) дзіця — child who has arrived прыёхаўшыя (якія?\людзі— people who have arrived

планўючы (які?)аддзёл — planning department планўючая (якая?) арганізацыя — planning organisation планўючае (якое?) бюрб — planning bureau

планўючыя (якія?) органы — planning bodies

вызвалены, -ая, -ае, -ыя — liberated

прырўчаны, -ая, -ае, -ыя — tamed

узяты, -ая, -ае, -ыя — taken

разглядаемы, -ая, -ае, -ыя — discussed правбдзімы, -ая, -ае, -ыя — held

Дзеепрыслоўе — Present Gerund

дастаючы — taking out слўхаючы — listening п’ючьі — drinking напісаўшы — having written памбгшы — having helped збудаваўшы — having built

The conjugated forms of the verb are the forms in the first, second, third person singular and plu-

як? — how?

як? — how?

Спрагальнымі формамі дзеяслова з’яўляюцца формы першай, другой і трэцяй асобы; адзіночнага

ral in the Present, Past or Future, in the Indi­cative, Imperative orSubjunctive Mood; the mascu­line, feminine or neuter gender (in the Past). All the verbs are divided into two conjugations. The endings depend on the type of the verb, its stem and stress.

i множнага ліку; прошлага, цяперашняга і будучага часу; абвеснага, загаднага і ўмоўнага ладу; мужчынскага, жаночага і ніякага роду (у прошлым часе). Усе дзеясловы падзяляюцца на два спражэнні. Канчаткі залежаць ад тыпу дзеяслова, яго асновы і месца націску.

Першае спражэнне — 1st Conjugation

Асоба	Цяперашні час	Прошлы час	Будучы час
Person	Present Tense	Past Tense	Future Tense
	Адзіночны лік— Singular
Я (I)	чўю (hear)	чуў (heard)	пачўю (will hear)
Ты (you)	чўеш (hear)	чуу (heard)	пачўеш (will hear)
Ен (he)	чўе (hears)	чуу (heard)	пачўе (will hear)
Яна (she)	чўе (hears)	чўла (heard)	пачўе (will hear)
Яно (it)	чўе (hears)	чўла (heard)	пачўе (will hear)
	Множны л	ік — Plural
Мы (we)	чўем (hear)	чўлі (heard)	пачўем (will hear)
Вы (you)	чўеце (hear)	чўлі (heard)	пачўеце (will hear)
Яны (they)	чўюць (hear)	чўлі (heard)	na4yroub(will hear)

Другое спражэнне— 2nd Conjugation

Асоба Person	Цяперашні час Present Tense	Прошлы час Past Tense	Будучы час Future Tense
	Адзіночны	лік — Singular
Я (I)	бачу (see)	бачыў (saw)	убачу (shall (will)
			see)
Ты (you)	бачыш (see)	бачыў (saw)	убачыш (will see)
Eh (he)	бачыць (sees)	бачыу (saw)	убачыць (will see)
Яна (she)	бачыць (sees)	бачыла (saw)	убачыць (will see)
Яно (it)	бйчыць (sees)	бачыла (saw)	убачыць (will see)
	Множны	лік — Plural
Мы (we)	бачым (see)	бачылі (saw)	убачым (shall
			(will) see)
Вы (you)	бачыце (see)	бачылі (saw)	убачыце (will see)
Яны (they)	бачаць (see)	бачылі (saw)	убачаць (will see)

Спражэнне дзеяслова быць Conjugation of the verb to be

Асоба Person	Прошлы час Past Tense	Цяперашні час Present Tense	Будучы час Future Tense
я (I)	быў (was)	ёсць (am)	бўду (shall(will) be)
Ты (you)	быу (were)	ёсць (are)	бўдзеш (shall(will) be)
Ен (he)	быу (was)	ёсць (is)	бўдзе (will be)
Яна (she)	была (was)	ёсць (is)	бўдзе (will be)
Яно (it)	былб (was)	ёсць (is)	бўдзе (will be)
Мы (we)	былі (were)	ёсць (are)	бўдзем (shall(will) be)
Вы (you)	былі (were)	ёсць (are)	бўдзеце (will be)
Яны (they)	былі(were)	ёсць (are)	бўдуць (will be)

8. The adjective
9. Прыметнік

According to their meaning adjectives fall under three classes: qualitative, relati­ve and possessive adjec­tives:

Прыметнікі паводле значэння падзяляюцца на якасныя, адносныя і прыналежныя, напрыклад:

Якасныя Qualitative adjectives	Адносныя Relative adjectives	Прыналежныя Possessive adjectives
свётлы дзень bright day v смёлая дзяўчына brave girl шырокае поле wide field	ПІСЬМОВЫ СТОЛ writing-table драўляная лыжка wooden spoon учарашняе ранне yesterday morning	бацькаў(авы) гблас father's voice матчына(е) сэрца mother's heart братава(я) рука brother’s hand

Adjectives can change their forms as they agree with nouns in gender, case and number:

Прыметнікі змяняюцца, дапасуючыся да назоўнікаў па форме роду, склону і ліку, напрыклад:

Мужчынскі род — Masculine

Склон	Адзіночны ЛІК	'Аножны лік
Case	Singular	Plural
H.	бёлы снег white snow	бёлыя снягі white snows
p.	бёлага снёгу	бёлых снягоў
Д.	бёламу снёгу	бёлым снягам
B.	бёлы снег	бёлыя снягі
T.	бёлым снёгам	бёлымі снягамі
M.	бёлым снёзе	бёлых снягах

Жаночы pod — Feminine

Склон Case	Адзіночны лік Singular	Множны лік Plural
н.	сіняя хўстка	сінія хўсткі
	blue kerchief	blue kerchiefs
p.	сіняй хўсткі	сініх хўстак
д.	сіняй хўстцы	сінім хўсткам
в.	сінюю хўстку	сінія хўсткі
т.	сіняй хўсткай	сінімі хўсткамі
м.	сіняй хўстцы	сініх хўстках
	Ніякі род — Neuter
Склон	Адзіночны лік	Множны лік
Case	Singular	Plural
н.	блакітнае нёба	блакітныя нябёсы
	blue sky	blue skies
р.	блакітнага нёба	блакітных нябёсаў
д.	блакітнаму нёбу	блакітным нябёсам
в.	блакітнае нёба	блакітныя нябёсы
т.	блакітным нёбам	блакітнымі нябёсамі
м.	блакітным нёбе	блакітных нябёсах

There are three degrees of Якасныя прыметнікі маюць comparison of qualitative тры ступені параўнання: adjectives:

Простая форма — Simple form

Зыходная ступень Positive degree	Вышэйшая ступень Comparative degree	Найвышэйшая ступень Superlative degree
смёлы (brave) дарагі (expensive) дббры (good) мальі (small) вялікі (big) дрэнны (bad) Скм	смялёйшы (braver) даражэйшы (more ex­pensive) лёпшы (better) мёншы (smaller) ббльшы (bigger) горшы (worse) т.даная форма — Compoun	найсмялёйшы ((the) bravest) найдаражэйшы ((the) most expensive) найлёпшы ((the) best) наймёншы ((the) smal­lest) найбольшы ((the) big­gest), найгбршы ((the) worst) d form
Зыходная форма Positive degree	Вышэйшая ступень Comparative degree	Найвышэйшая ступень Superlative degree
смёлы courageous	больш(менш) смёлы more(less) courageous	самы смёлы (the)most courageous

дарагі (expensive)

ціхі (low) доўгі (long)

цяжкі (heavy)

ббльш дарагі (more ex­pensive)

больш ціхі (lower)

больш Äojfri(longer)

менш цяжкі (less heavy)

самы дарагі ((the) most expensive)

самы ціхі ((the) lowest) самы дбўгі ((the) lon­gest)

самы цяжкі ((the hea­viest)

9. The numeral

Numerals fall into several main groups: cardinal, collective and ordinal nu­merals:

9. Лічэбнік

Лічэбнікі падзяляюцца на некалькі асноўных тыпаў: колькасныя, зборныя і парадкавыя:

Колькасныя Cardinal	Зборныя Collective	Парадкавыя Ordinal
адзін, адна, аднб	двбе	пёршы, пёршая, пёршае
one	two (of them)	(the) first
два, дзве	трое	другі, другая, другбе
two	three (of them)	(the) second
тры	чацвёра	пятнаццаты, -ая, -ае
three	four (of them)	(the) fifteenth
дваццаць	пяцёра	тысяча дзевяцьсбт дзе-
twenty	five (of them)	вянбста пёршы, -ая, -ае
сбрак forty	шасцёра six (of them)	one thousand nine hun­dred and ninety-first
дзевянбста ninety сто one hundred тысяча one thousand	сямёра seven (of them) васьмёра eight (of them) дзевяцера nine (of them)
паўтара, паўтары one and a half пяць шбстых five sixths	дзесяцера ten (of them) абодва m. i н.р. both (of them) абёдзве ж.р. абое м. і ж.р.

Numerals can be declined, Лічэбнікі змяняюцца na for example:  склонах, напрыклад:

Скланенне лічэбніка адзін Declension of the numeral one

Адзіночны лік

Склон Case	Singular			Множны лік Plural
	m. p. masc.	ж. р. fem.	н. р. neuter
H.	адзін	адна	аднб	адны
p.	one	one	one	one
	аднагб	аднбй(-аё)	аднагб	адных
Д.	аднамў	аднбй	аднамў	адным
B.	адзін, аднагб	аднў	аднб	адны, адных
T.	адным	аднбй (-бю)	адным	аднымі
M.	адным	аднбй	адным	адных

Скланенне лічэбнікау два, чатыры, сбрак, дзевянбста вбсем Declension of the numerals two, four, forty, ninety-eight

н.	два	дзве	чатыры	сбрак	дзевянбста	вбсем
	two	two	four	forty	ninet y-eight
р.	двух	дзвюх	чатырбх	сарака	дзевянбста	васьмі
д.	двум	дзвюм	чатырбм	сарака	дзевянбста	васьмі
в.	два, двух	дзве, дзвюх	чатыры,	сбрак	дзевянбста	вбсем
т.	двума	дзвюма	чатырбх		дзевянбста	васьмю
			чатырма	сарака
м.	двух	дзвюх	чатырбх	сарака	дзевянбста	васьмі

Ск.ланенне лічэбнікау двбе, аббдва, аббе, тры пятыя Declension of the numerals two, both, three fifths

н.	двбе	аббдва	абёдзве	аббе	тры пятыя
	two	both	both	both	three fifths
р.	дваіх	аббдвух	абёдзвюх	абаіх	трох пятых
д.	дваім	аббдвум	абёдзвюм	абаім	тром пятым
в.	двбе, дваіх	аббдва,	абёдзве,	абаіх	тры пятыя
	дваімі	аббдвух	абедзвюх	абаімі	трыма пятымі
т.		аббдвума	абёдзвюма
м.	дваіх	аббдвух	абёдзвюх	абаіх	трох пятых

Скланенне лічэбнікау паўтара, сёмы

Declension of the numerals one and a half, (the) seventh

н.	паўтара	паўтары	сёмы	сёмая	сёмае	сёмыя
	one and	one and	seventh	seventh	seventh	seventh
	a half	a half
р.	паўгара	паўгары	сёмага	сёмай	сёмага	сёмых
д.	паутара	паутары	сёмаму	сёмай	сёмаму	сёмым
в.	паутара	паутары	сёмы,	сёмую	сёмае	сёмыя,
			сёмага			сёмых
т.	паўгара	паутары	сёмым	сёмай	сёмым	сёмымі
м.	паутара	паутары	сёмым	сёмай	сёмым	сёмых

10. The pronoun

Pronouns are divided into the following classes: perso­nal, possessive, demonst­rative, defining, interro­gative, relative, negative, indefinite pronouns and the reflexive pronoun сябё (...-self, -selves):

10. Займеннік

Займеннікі падзяляюцца на разрады: асабовыя, прыналежныя, указальныя, азначальныя, пытальныя, адносныя, адмоўныя, няпэўныя, а таксама зваротны сябё:

Асабовыя Personal	Прыналежныя Possessive	Указальныя Demonstrative	Азначальныя Defining
Я(І)	мой, мая, маё,	гэты, гэта(я).	увёсь, уся, усё,
	маё (my)	гэта(е), гэтыя (this, these)	усё (all)
ты (you)	твой, твая, тваё, тваё (your)	той, тая, тое, тыя (that, those)	усякі (any, every)
ён, яна, яно,	ягб, яё (his, her)	такі (such)	сам (myself, your-
яны (he, she, it, they)	іх (their)	гэтакі (such)	sell, himsell)
мы (we)	наш, наша, наша, нашы (our)		самы (most) кбжны (each)
Вы (you)	Ваш, Ваша, Ba­rna, Вашыя (your)		іншы (other, ano­ther)
яны (they)	свой, свая, сваё, сваё (my, your, her, his, their)		любы (any)

 

Пытальныя Interrogative	Адносныя Relative	Адмоўнря Negative		Няпэўныя Indefinite
xto? (who?) што? (what?) які? якая? якбе? якія? (what?) катбры? (which, what?)	xto (who) uito (that, which) які, якая, якбе. якія (which, who, that) каторы (which, who, that)	ніхтб (nobody) ніштб (nothing) ніякі, ніякая, ніякае, ніякія (no, none) НІЧЫЙ (nobody’s)		нёхта (somebody) нёшта (something) хто-небудзь (somebody) што-нёбудзь (something)
чый? (whose?)	чый (whose)
к6лькi?(How much?	кблькі (How much?
(How many?))	(How many?))

нёйкі (some, any (kind)of) чый-нёбудзь (somebody’s) некатбрыя (some) хтбсьці (some­body) абы-хто (any)

Скланенне займеннікаў Declension of pronouns

H.	XTO why	мой my	такі such	нёшта som ething	чый-нёбудзь somebody’s	oneself
P.	кагб	майгб	такбга	нёчага	чыйго-нёбудзь	сябё
Д.	камў	маймў	такбму	нёчаму	чыйму-нёбудзь	сабё
B.	кагб	мой, майгб	такі, такбга	нёшта	чый-нёбудзь	сябё
T.	кім	маім	такім	нёчым	чыім-нёбудзь	саббй
M.	кім	маім	такім	нёчым	чыім-нёбудзь	сабё

11. Adverbs

Adverbs fall into the follo­wing four groups: quali­tative, modifying, qualita­tive-modifying and nume­rical adverbs:

11. Прыслоўе

Прыслоўі падзяляюцца на чатыры разрады: якасныя, акалічнасныя, якасна-акалічнасныя, колькасныя:

Якасныя Qualitative	Акал ічнасныя Modifying	Якасна-акал ічнасныя Qualitative-modifying	Колькасныя N umerical
нязрўчна (un­comfortably)	блізка (near)	пбдбегам (nearly running)	вёльмі (very (much) greatly)
вёсела (gaily)	дзёсьці (some­where)	раптам (suddenly)	дўжа (very(much) greatly)
нёяк (somehow)	вёчарам (in tne evening)	цуркбм (like stream)	шмат (a lot of)
няўцям (it never occurred to him)	даўнб (long ago)	па-брацку (like brothers)	крыхў (a little)
па-свойму (in (one’s)own way)	дагэтуль (so far)	па-ранёйшаму (as before)	занадта (too)
па-беларўску (in Byelorus­sian)	лётась (last year)	гўртам (together)	багата (a lot of)
юрыдычна (le-	спрасбння (being	віхрам (like	ббльш-менш
gaily)	only half-awake)	a whirlwind)	(more or less)

шчбдра (gene­rously)

чамўсьці (for some reason)

знарок (acciden­

tally)

напаказ (for show)

вбкаміг (in the twinkling of an eye)

удвая (twice as much (double)) удбсталь (enough)

Certain adverbs have degrees of comparison, e. g.:

Некаторыя якасныя прыслоўі маюць ступені параўнання, напрыклад:

Звычайная Positive degree	Вышэйшая Comparative degree		Найвышэйша’я Superlative degree
	Простая Simple form	Складаная Compound form	Простая Simple form	Складаная Compound form
вёсела	весялёй	больш(менш)	найвесялёй	надта вёсела
gaily	more gaily	весела	most gaily	very gaily
хўтка	хутчэй	more(less) gaily больш хўтка	найхутчэй	вёльмі хўтка
fast	faster	faster	fastest	very fast
многа	болей,	—	найббльш	больш за ўсіх
much дрэнна	бол ьш more гбрай, горш	яшчэ горш	most найгбрш	most of all зусім дрэнна
bedly	worse	even worse	worst	quite badly

12. The preposition
13. Прыназоўнік

Prepositions fall under the Прыназоўнікі падзяляюцца following groups: simple,                                           на простыя, складаныя compound and composite:   i састаўныя:
Простыя Simple	Складаныя Compound	Састаўныя Compound
ад (from)	з-за (from behind)	3 выпадку (on the occa­sion of)
аб (about)	з-пад (from under)	на чалё (at the head)
без (without)	па-над (over)	y галінё (in the field of)
да (to)	па-за (behind)	за выключэннем (except)
У (at)	напярэдадні (before, on the eve)	y выніку (as a result)
на (on)	уздоўж (along)	3 мэтай (with the aim of)
na (along)	пасярбд (in the middle)	на працягу (for, during)
npa (about)	навбкал (around)	y адпавёднасці 3 (in ac­cordance with)
каля (near)		няглёдзячы на (in spite of)

Prepositions can govern one Прыназоўнікі могуць кіраor more cases, e. g.:                                                         ваць адным або некаль-

кімі склонамі, напрыклад:

Склон Case	3	na	на	па-за
H. p. Д. B. T. M.	3 лёсу from (out of) the forest 3 качан about the cab­bage 3 братам with brother	па алоўку to give every­body a pencil па шыю up to the neck па пблі across the field	на стол on the table на падлбзе on the floor	па-за лёсам behind the fo­rest

13. The conjunction 13. Злучнік

Conjunctions can have diffe­rent morphological struc­tures, e. g.:

Злучнікі могуць мець.розную марфалагічную будову, напрыклад:

1. a (and); або(ог); і (and); ды(апгі); каб ((so)that); алё (but); што (that); каб (—); калі (when);
2. ні ... ні (neither ... nor); ці то ... ці to (whether ... or); to ... to (now ... now); не to ... не to (either ... or);
3. калі ...to (if ...); хоць ...алё, не тблькі ... алё (not only ... but);
4. тамў што (because); пасля таго як (after); з прычыны тагб што (becau­se of).

According to their meaning all conjunctions can be divided into coordinating and subordinating con­junctions:

Паводле значэння злучнікі падзяляюцца на злучальныя і падпарадкавальныя:

Злучальныя

Co-ordinating conjunctions

Падпарадкавальныя Subordinating conjunctions

брат і сястра brother and sister малёнькі, але мбцны small but strong альбо дождж, альбб снег either rain or snow як жанчьіны, так і мужчыны both women and men

прыйшоў, каб пагаварыць

(he) came to speak

спазніўся тамў, што ішбў дождж (he) was late because it was raining дзень, які мы успомнілі the day we remembered

зрббім, пакўль не пбзна (we'll) do it until it’s late

14. Particles
15. Часціцы

Particles are divided into dif­ferent groups according to their meaning and func­tion, e. g.:

Часціцы падзяляюцца на разрады згодна з іх значэннямі і функцыямі, напрыклад:

Разрады Groups	Часціцы Particles
Указальныя Demonstrative Удакладняльныя Intensifying	вось (here is); вунь (there, over there); гэта (the (that)) Вось гэты дом.— Here is this house. якраз (just); амаль (almost); акурат (exactly); менавіта (just//exactly). Гэта было акурат y пятніцу.—
Сцвярджальныя Affirmative Адмоўныя Negative Пытальныя Interrogative	It was exactly on Friday. так (yes); але (yes). Вы там былі?—ТакІІале!— Have you been there? — Kes. не (no); ні (not); ані (at all). Я не бачыу ні eac, ні яго.— 1 saw neither you nor him. ці (general question); хіба (negative-interrogative form); няўжо (really); што за ((what) kind of ...)?
Клічныя Exclamatory	Ці магу я купіць гэтую кнігу?— СапІЬйу this book? вось дык (that’s a ...); што за (what a ...). Вось дык здарэнне!— That’s a nice b usiness(mess)thing\

15. Simple sentence

A simple sentence may con­sist of one, two or more members. We distinguish three intonation patterns: the Declarative, Interro­gative and Imperative ones, e. g.:

15. Просты сказ

Просты сказ можа складацца з аднаго, двух і болей членаў, а таксама мець тры інтанацыйныя формы: апавядальную, пытальную і пабуджальную, напрыклад:

Апавядальны сказ Declarative sentence	Пытальны сказ Interrogative sentence	Пабуджальны сказ Imperative sentence
Ноч. It is night. Была ноч. It was night. Хлбпчыкі пабёглі ў школу. The boys have gone to school.	Дзе ты быў? Were have you been? Гэта цікавая кніга? Is it an interesting book? Калі сёння пачынаецца тэлерэпартаж? What time does the report start today?	Дайце мне, калі ласка, білет. Give me the ticket, please. He хадзі туды! Don’t go there! Я прашў вас гэтага бмьш не рабіць. I ask you not to do it any­more.

Each of these three types of sentences can be pronoun­ced with the emphatic in­tonation, e. g.:

Кожны 3 трох тыпаў сказаў можа набываць клічную інтанацыю, напрыклад:

Якая ноч! — What a night!

Дзе ты быў?! — Where have you been?!

Дайце мне, калі ласка, білёт! — Give me the ticket, please!

16. Word combination I have 16. Абароты я мйю — y мянё ёсць

Synonymous constructions я маю, у мянё (яго) ёсць are widely used in the Bye­lorussian language, e. g.:

У беларускай мове шырока ўжываюцца сінанімічныя канструкцыі я маю — у мянё (яго) ёсць, напрыклад:

я маю

I have

у мянё ёсць I have

Я маю намёр пайсці ў тэатр.

Гт going to the theatre.

Я маю гэтую кнігу.

I have got this book.

Кйця мае жывога шпака.

Kate has an alive starling.

У мянё ёсць намёр пайсці ў тэатр.

I'm going to the theatre.

У мянё ёсць гэтая кніга.

I've got this book.

У Каці ёсць жывы шпак.

Kate has an alive starling.

17. Word-order

The order of words in Byelo­russian is not as strict as in English. We distin­guish direct, neutral and inverted, emphatic word order, e._ g.:

Прамы Direct

17. Парадак слоў

У беларускім сказе парадак слоў (членаў сказа) адносна адвольны. Адрозніваюць прамы, нейтральны парадак слоў і адваротны, эмфатычны, напрыклад:

Адваротны Inverted

Я чытаю кнігу.

I am reading a book.

Хто возьме пёршае слова?

Who is going to take the floor first?

Я кнігу чытаю.

I am reading a book (падкрэсліваецца слова кніга. — The word book is stressed).

Пёршае слова хто возьме?

Who’s going to take the floor first? (падкрэсліваецца словаспалучэнне першае слова.— Word combination першае слова is stressed).

Change in the order of words can have a semantic and a grammatical meaning, e. g.:

Змяненне парадка слоў можа выконваць сэнсавую і граматычную ролю, напрыклад:

Нбчы ціхія.— The nights are quiet. (Двухсастаўны сказ, у якім ціхія — выказнік.— A two-member sentence with the predicate ціхія). Карабёль абстраляў бёраг.— The warship fired at the shore (Карабёль— дзейнік, бёраг — дапаўненне.— Карабёль— subject, бераг — object). Дай мне дзёсяць запалак.— Gi­ve me ten matches (Дзёсяць запалак — дакладная колькасць.— Дзесяць запалак — exact quantity).

Ціхія ночы.— Quiet nights. (Аднасастаўны сказ, у якім ціхія — азначэнне.— One-member sentence with ціхія as an attribute). Бераг абстраляў                          карабель.—

The warship was fired from the shore (Бераг — дзейнік, карабёль — дапаўненне.— Бераг— subject, карабель — object). Дай мне запалак дзёсяць.— Gi­ve me about ten matches (Запалак дзёсяць — прыблізная колькасць.— Запалак дзесяць — ap­proximate quantity).

18. Vocabulary

Byelorussian vocabulary is extremely various. There are numerous groups of words, e. g.:

18. Лексіка.

Лексічны склад беларускай мовы вельмі разнастайны. У ім вылучаюцца шматлікія лексічныя Трупы, напрыклад:

Група слоў Word groups	Прыклады Examples
Агульнаславянская Slavonic words	aec(forest); рака(гіуег); зямля(еагІЬ); cuH(son); бяроза(ЬігсЬ); eoyK(wolf); BÖceHb(autumn);6uqb(to be)
Усходнеславянская East Slavonic words	плямённік( nephew); KOHb(horse); бацька (father); грэчка(buckwheat); харошы (good); сорак (forty)
Уласна беларуская Byelorussian words	абрўс(tablecloth); адказ (answer); падлётак (teenager); сенажаць(ЬауНеіб); славўты(Гатой5); туліцца(crowd); лазня (bathhouse)
Лацінізмы Latin words	äyrap(author); дырэктар( director); гўмар (humour); працэс(process); камісія (commission); аркуш(sheet of paper); воцат (vinegar)
Грэцызмы Greek words	акадэмія(Academy); геамётрыя(geomet­ry); дыялёктыка (dialectics); фантазія (fantasy); л6гіка(logic); кбсмас(space)

Германізмы

German words

Цюркізмы Turkic words

Паланізмы Polish words

маляр (housepainter); рымар (harnessma­ker); фўрман (groom); mbi6a(windowpane); бровар (distillery); фўтра((йг coat); ланцўг(сЬаіп)

дыван (carpet); кандалы (shackles); rapбўз (pumpkin); баран(гат); капкан (trap); атаман (ataman); каравўл(guard)

Mou(strength); гўзік(button); палац(раlace); блакітны(ЬІйе); відэлец(іогк); вільгаць(humidity); зброя(weapons)

Лексічныя групы паводле значэння Division of words according to their meaning

Групы слоў Word groups	Прыклады Examples
Сінанімічная Synonimous Антанімічная Antonymous	ступаць, дыбаць, крочыць, тўпаць, цягнўцца, брысці (з агульным значэннем ’ісці') (to go) высбкі (tall) — нізкі(short); мнбга (much//many) — мал a (little); con(dream) —ява (reality); даць
Аманімічная Homonymous	(give) — узяць(іаке) абора ’тонкая вяровачка’ (string) — аббра ’кароўнік’ (cow shed); паўтары ’загадны лададдзеяслова паўтарыць’—паўтары ’лічэбнік Р/а’ (im­perative of the verb to repeat and numeral one and a half)
Паранімічная Paronyms	дыпламат (diplomat) — дыпламант(prizeman); сусёдні (neighbouring) — сусёдскі (neighbourly); грымёць(thunder) — граміць(геіб, sack)
Тэрміналагічная Terms	акіслённе (oxidation); вадарод(hydrogen); тычынка (stamen); сінтаксіс (syntax); нейтрбн(neutron)

Лексічныя групы паводле структуры слова Lexical groups according to their structure

Групы слоў Word groups	Прыклады Examples
Невытворныя Simple nouns Вытворныя Derivatives	ropafl(town); вада(water); хата (house); бёлы (white); icpifto go); flea(two) прыгарад(suburb); вадзяны(water); хатні (house// home); бялюткі (white); nepaücui(to cross); двой4bi(twice)
Скл аданыя Compound nouns	горадабудаўніцтва (town-planning); вадасховішча (reservoir); малочна-бёлы(а5 white as milk); тэлефон-аўтамат (telephone box); літаратўрна-музычны (literary and musical)
Складанаскарочаныя Abbreviations	філфак (phylological faculty); БелЭн (Byelorussian Encyclopedia); аблана (regional department)

Лексічныя групы паводле стылістычных якасцей Lexical groups according to stylistics

Групы слоў Word groups

Прыклады Examples

Нейтральныя Neutral

Экспрэсіўныя Expressive

Неалагізмы Neologisms Архаізмы Archaisms

Mäni(mother); школа (school); год(уеаг); вялікі (big); дзёсяць(іеп); гаварыць(зреак); лёгка (easyly)

аддубасіць//пабіць (beat); жмінда//скупы чалавёк (greedy-guts); pöraT//cMex(laughter); граблі// рўкі (hands)

аэрббус (air-bus); касмабачанне(8расе televizion); галаграфія (holography); кансэнсус(consensus) caxä(wooden plough); apmbm(arshin); вярста (verst); баярын(boyar)

19. Phraseology
20. Фразеалогія

Byelorussian is extremely rich in phraseology. Phraseo­logical units comprise both word combinations and sentences — proverbs, sayings, pithy sayings and others. For example:

катў на пятў ’m

У беларускай мове надзвычай багатая фразеалогія. У склад фразеалагічных адзінак уваходзяць як словазлучэнні, так і сказы — прыказкі, выслоўі, крылатыя словы і інш. Напрыклад:

я’ — ’small'

злажынь галавў ’загінуць’ — ’to perish’ аббе раббе ’аднолькавыя’ — ’the same’ даць лазню ’пакараць’ — ’to punish’

таўчы вадў ў стўпе ’займацца пустымі справамі’ — ’to waste one’s time’

бібікі біць ’займацца глупствам’ — ’to waist one’s lime’ дзень пры дні ’пастаянна’ — ’all the time’

не спускаць з вбка ’пільна сачыць’ — 'to watch carefully’

душа ў душў ’дружна’ — ’in harmony, in concord’

рыба б запёла, калі б гблас мёла.—’Any fish would sing if it 'had a voice’.

Сляпой кўрыцы ўсё пшаніца. — 'Everything is wheat to a blind hen’.

Што ні хата, to свой кбмін. — ’Every country has its customs’.

A national language is the re­sult of the age old deve­lopment. That’s why it reflects the way of life, history, culture and psy­chology of the people, who have created the language. To realize this fact is as essential as to master the language grammatical structure.

Нацыянальная мова — вынік шматвяковага развіцця. Таму .ў ёй знаходзіць адлюстраванне ўклад жыцця, гісторыя, культура, псіхічны склад народа, які стварыў мову. Разуменне гэтага боку мовы такое ж істотнае, як і веданне яе граматычнай будовы.

HISTORICAL AND CULTURAL EVENTS. CHRONOLOGY

100—40 thousand years ago First settlements of man on the territory of Byelorussia 862 The first mention of the town of Polatsk in the chro­nicles

907 Participation of the Krivichis and Radimichis in the campaign against Tzargrad 974 First mention of the town of Vitebsk

980 The first mention of the town of Turau

1000 Adoption of Christiani­ty in Byelorussia

1019 First mention of the town of Brest

XI c. 40—60-ies Erection of St Sophie’s Cathedral in Polatsk

1067 First mention of the town of Minsk

1067 The Battle of Nyamiga between the troops of Prince Usyaslau Brachyslavich of Polatsk and the Yaraslavichs

1102 Foundation of the town of Barisau

ХРАНАЛОГІЯ НАЙВАЖНЕЙШЫХ ПАДЗЕЙ. ГІСТОРЫЯ I КУЛЬТУРА БЕЛАРУСІ

Паяўленне чалавека на тэрыторыі Беларусі

Першыя летапісныя звесткі пра Полацк

Удзел крывічоў і радзімічаў у паходзе Алега на Царград

Першыя звесткі пра Віцебск

Першыя летапісныя звесткі пра Тураў

Прыняцце хрысціянства на Беларусі

Першыя летапісныя звесткі пра Брэст

Будаўніцтва Сафійскага сабора ў Полацку

Першыя летапісныя звесткі пра Мінск

Бітва на рацэ Нямізе паміж войскамі полацкага князя Усяслава Брачыславіча і Яраславічаў

Заснаванне Барысава

1120—1173 Years of life and activities of the Byelorussian enlightener Euphrasine of Po­latsk

1128 First mention of the town of Gro.dna

1142 First mention of the town of Gomel

1203—1216 Struggle of Prin­ce Uladimir against Crusa­ders

1236—1242 Invasion of Rus­sia by Tatar-Mongol Butu’s hordes

XIII c. Formation of the Great Principality of Lithua­nia

1267 First mention of the town of Magileu

1362 Battle on the Blue Wa­ters. Victory of the united army of Byelorussian, Lithua­nian and Ukranian troops over the Golden Horde

1380 Receiving the Magde­burg Right by the town of Brest

XIV c. The term «Belaya Rus» first applied

1410 July, 15 The Battles of Tannenberg. The Victory of the joint forces, in which Bye­lorussian troops played a de­cisive role

about 1480—1540 Years of life and activities of Mickola Gusouski, Byelorussian poet writing in Latin

about 1430—1551 Years of life and activities of Francisk

Жыццё i дзейнасць ' Еўфрасінні Полацкай, беларускай асветніцы

Першыя летапісныя звесткі пра Гродна

Першыя летапісныя звесткі пра Гомель

Барацьба полацкага князя Уладзіміра з крыжакамі

Нашэсце мангола-татарскіх полчышчаў Батыя на Русь

Утварэнне Вялікага княства Літоўскага

Першыя летапісныя звесткі пра Магілёў

Бітва на Сіняй Вадзе. Перамога беларуска-літоўска-ўкраінскага войска над Залатой Ардой

Атрыманне Брэстам магдэбургскага права

Упершыню ўжыты тэрмін «Белая Русь»

Грунвальдская бітва. Перамога над крыжакамі, у якую вялікі ўклад унесла беларускае войска

Жыццё і дзейнасць беларускага паэта-лацініста Міколы Гусоўскага

Жыццё і дзейнасць Францыска Скарыны, заснаваль-

Skaryna, founder of the Bye­lorussian printing

1498 Receiving the Magde­burg Right by the town of Polatsk

1517 Beginning of Francisk Skaryna printing activities in Prague

XVI c. 20-ies Organization of the first printing house in Vilnya by Francisk Skaryna

1529 First Statute of the Great Principality of Lithua­nia

1530—1593 Years of life and activities of Simon Budni, man of Reformation in Byelo­russia, enlightener

about 1540—1604 Years of life and activities of Vasil Tsyapinski, Byelorussian hu­manist, book-printer

1566 Second Statute of the Great Principality of Lithua­nia

1569 July, 1 The Lublin Uni­on — unification of Poland and Lithuania in one federal state Rzecz Pospolita

1569 Beginning of printing activities of Ivan Fyodarau and Peter Mstislavets in Bye­lorussia

1577—1633 Years of life and activities of Myaleti Smatrytski, Byelorussian and Ukranian public figure, poet and writer

ніка беларускага кнігадрукавання

Атрыманне Полацкам магдэбургскага права

Пачатак выдавецкай дзейнасці Францыска Скарыны ў Празе

Арганізацыя Францыскам Скарынам друкарні ў Вільні

ГІершы Статут Вялікага княства Літоўскага

Жыццё і дзейнасць Сымона Буднага, дзеяча Рэфармацыі на Беларусі, асветніка

Жыццё і дзейнасць Васіля Цяпінскага, беларускага гуманіста, кнігавыдаўца

Другі Статут Вялікага княства Літоўскага

Люблінская унія — аб’яднанне Польскага каралеўства і Вялікага княства Літоўскага ў адзіную федэратыўную дзяржаву Рэч Паспалітую Пачатак выдавецкай дзейнасці Івана Фёдарава і Пятра Мсціслаўца на Беларусі

Жыццё і дзейнасць Мялеція Сматрыцкага, беларускаўкраінскага рэлігійнага і палітычнага дзеяча, паэта, пісьменніка-палеміста

1588 Third Statute of the Great Principality of Lithua­nia. Legislative acts aimed at the complete enslavement of the peasantry

1590—1592 Emergence of fraternities and fraternity schools in Magileu, Brest, and Grodna

1596 October, 6 The Brest Church Union

1629—1680 Years of life and activities of Simon Polatski, Byelorussian teacher and wri­ter

1630—1654 Years of existen­ce of the Kutsein printing house near Orsha

1696 Ban on the official Bye­lorussian Language

1708 September, 28 Defeat of the Sweden forces at the village of Lyasnaya in the Mstislaul province

XVIII c. 2nd half Emergen­ce of first manufactories in the towns of Grodna, Slutsk, Nyasvizh, Bykhau and others 1762—1785 Years of work of the ballet school in Grodna

1767—1783 Construction of the Aginski canal, which con­nected the Nieman and the Dnieper

about 1770—1793 Years of existence of the Slonim the­atre

1772 First partition of the Rzecz Pospolita and reunion

Трэці Статут Вялікага княства Літоўскага. Юрыдычнае афармленне запрыгонення сялян

Заснаванне праваслаўных брацтваў і брацкіх школ у Магілёве, Брэсце і Гродне

Брэсцкая царкоўная унія

Жыццё і дзейнасць Сымона Полацкага, беларускага педагога і пісьменніка

Існаванне Куцеінскай друкарні каля Оршы

Забарона пісаць дзяржаўныя дакументы беларускаю моваю

Разгром шведаў каля вёскі Лясная Мсціслаўскага ваяводства

Заснаванне мануфактур у Гродне, Слуцку, Нясвіжы, Быхаве і інш.

Дзейнасць балетнага вучылішча ў Гродне

Будаўніцтва Агінскага канала, які злучыў басейны Нёмана і Дняпра

Дзейнасць тэатра ў Слоніме

Першы падзел Рэчы Паспалітай і далучэнне ўсходняй

of the eastern part of Byelo­russia with Russia

1775—1781 Functioning of the Grodna Medical Academy

about 1775—1800 Years of existence of the theatre in Shklou

1785 Opening of the shipyard in the town of Krychau

1791 'May, 3 Elimination of the selfgovernment of the Great Principality of Lithua­nia, in accordance with the Rzech Pospolita Constitution

1793 Second Partition of Rzecz Pospolita and joining of the Central part of Byelo­russia to Russia

1794 Rebellion in Poland and Byelorussia headed by A. T. Kastyushka

1795 Third Partition of Rzecz Pospolita and joining of the Western part of Byelorussia to Russia

1797—1805 Building of the Byarezina Canal which con­nected the Dnieper and the Dvina

1807—1884 Years of life and activities of the Byelorussian writer Vincent Dunin-Mart­sinkevich

1812 November, 14—16 De­feat of the French troops on the Byarezina at the town of Barysau

1829—1850 Years of functio­ning of the Byelorussian edu­cational akruga

часткі Беларусі да Pacii

Існаванне ў Гродне Вышэйшай медыцынскай акадэміі

Дзейнасць тэатра ў Шклове

Адкрыццё суднабудаўнічай верфі ў Крычаве

Ліквідацыя аўтаноміі Вялікага княства Літоўскага па новай Канстытуцыі Рэчы Паспалітай

Другі падзел Рэчы Паспалітай і далучэнне цэнтральнай часткі Беларусі да Расіі

Паўстанне ў Польшчы і на Беларусі пад кіраўніцтвам A. Т. Касцюшкі

Трэці падзел Рэчы Паспалітай і далучэнне заходняй часткі Беларусі да Расіі

Будаўніцтва Бярэзінскага канала, які злучыў басейны Дняпра і Дзвіны

Жыццё і дзейнасць Вінцэнта Дуніна-Марцінкевіча, беларускага пісьменніка

Разгром французскіх войск на рацэ Бярэзіне каля Барысава

Існаванне Беларускай навучальнай акругі

1830—1831 Rebellion in Po­land, Byelorussia and Lithua­nia

1830—1864 Years of life and activities of Kastys Kalinouski, leader of the rebellion for independence of Byelorussia 1839 Abolition of the Uniate Church in Byelorussia

1840—1900 Years of life and activities of Frantishak Bagushevich, Byelorussian writer 1848 Opening of the GoryGoratski Agricultural Insti­tute

1852 January, 9 Performance of the First Byelorussian ope­ra «Country Idyll» by V. I. Du­nin-Martsinkevich’s company 1862—1863 Publication of the newspaper «Muzhytskaya Prauda» by KKalinouski

1863—1864 Rebellion in Po­land, Byelorussia and Lithua­nia

1876—1916 Years of life and activities of Tyotka (Alaiza Pashkevich), Byelorussian writer

1882—1942 Years of life and activities of Yanka Kupala (Ivan Lutsevich), Byelorus­sian poet

1882—1956 Years of life and activities of Yakub Kolas (Kanstantin Mitskevich), Bye­lorussian writer

1884 Publication of the Bye­lorussian national magazine «Goman» in St Petersburg

Паўстанне ў Польшчы, на Беларусі і ў Літве

Жыццё і дзейнасць Кастуся Каліноўскага, кіраўніка паўстання за незалежнасць Беларусі

Ліквідацыя уніяцкай царквы на Беларусі

Жыццё і дзейнасць Францішка Багушэвіча, беларускага пісьменніка

Адкрыццё Горы-Горацкага земляробчага інстытута

Пастаноўка ў Мінску трупай

В. I. Дуніна-Марцінкевіча першай беларускай оперы «Сельская ідылія»

Выданне К. Каліноўскім газеты «Мужыцкая праўда»

Паўстанне ў Польшчы, на Беларусі і ў Літве

Жыццё і дзейнасць Цёткі (Алаізы Пашкевіч), беларускай пісьменніцы

Жыццё і дзейнасць Янкі Куііалы (Івана Луцэвіча), беларускага паэта

Жыццё і дзейнасць Якуба Коласа (Канстанціна Міцкевіча), беларускага пісьменніка

Выданне ў Пецярбургу беларускага народніцкага часопіса «Гоман»

1886—1902 Publication of the newspaper «Minski Listok»

1877 July, 7 Date of birth of painter Mark Shagal

1891 — 1917 Years of life and activities of Maxim Bagdanovich, Byelorussian poet

1898 Creation of Minsk Sosiety of lovers of Fine Arts

1902 Foundation of the Bye­lorussian Socialist Gramada

1902—1905 Publication of the newspaper «Severo-Zapadniy Kray»

1906 Publication of the first Byelorussian newspaper «Nasha Dolya»

1906—1915 Publication of the first Byelorussian newspaper «Nasha Niva»

1907 Creation of the first Byelorussian troupe of Ignat Buynitski

1915 August — October Oc­cupation of the part of the territory of Byelorussia by the German troops

1917 Formation of the first Byelorussian Drama and Co­medy Society in Minsk

1917 July, 27 Publication of the issue of the newspaper «Zvyazda»

1917 March, 17 Publication of the first issue of the news­paper «Dyannitsa» — Byelo­russian National Committee bulletin

Выданне газеты «Мінскі лісток»

У Віцебску нарадзіўся мастак Марк Шагал

Жыццё і дзейнасць Максіма Багдановіча, беларускага паэта

Стварэнне ў Мінску Таварыства аматараў прыгожых мастацтваў

Стварэнне Беларускай сацыялістычнай грамады

Выданне газеты «Северо-Западный край»

Выданне беларускай газеты «Наша Доля»

Выданне беларускай газеты «Наша Ніва»

Стварэнне першай беларускай трупы Ігната Буйніцкага

Акупацыя часткі тэрыторыі Беларусі войскамі Германіі

Адкрыццё ў Мінску Першага таварыства беларускай драмы і камедыі

Выхад першага нумара газеты «Звязда»

Выхад першага нумара газеты «Дзянніца» — весніка Беларускага нацыянальнага камітэта

1918 March, 25 Formation of the Byelorussian People’s Re­public

1919 January, 1 Declara­tion of the Byelorussian So­viet Socialist Republic

1919 January, 25 Foundation of the Byelorussian State University

1920 Jajuary, 1 Publication of the first issue of the news­paper «Soviet Byelorussia» 1920 September, 14 Opening of the first Byelorussian Dra­ma Theatre in Minsk

1920 March, 18 Signing of the Riga Treaty, according to which West Byelorussia was joined to Poland

1922 Opening of the Institu­te of Byelorussian Culture (Inbelkult) in Minsk

1922 December Publication of the first issue of the maga­zine «Polymya»

1922 November, 28 Creation of the Literary Union «Maladnyak»

1925 November Initiation of the Byelorussian broadcas­ting

1926 April Creation of the Society of Cultural Ties with Foreign Countries

1926 May Creation of the Li­terary Union «Uzvyshsha» 1926 December The first apperance of the Byelorussian

Утварэнне Беларускай Haроднай Рэспублікі

Абвяшчэнне Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі

Стварэнне Беларускага дзяржаўнага універсітэта

Выхад першага нумара газеты «Савецкая Беларусь»

Адкрыццё Беларускага дзяржаўнага драматычнага тэатра ў Мінску

Падпісанне Рыжскага дагавору, паводле якога Заходняя Беларусь адышла да Польшчы

Адкрыццё Інстытута беларускай культуры (Інбелкульта) у Мінску

Выхад першага нумара часопіса «Полымя»

Стварэнне беларускага літаратурнага аб’яднання «Маладняк»

Пачатак беларускага радыёвяшчання

Стварэнне Таварыства культурнай сувязі БССР з заграніцай

Стварэнне літаратурнага аб’яднання «Узвышша»

Выхад на экраны першага беларускага мастацкага Ki-

film «Forest Tale» (by film director Yuriy Tarich)

1929 January Foundation of the BSSR Academy of Scien­ces

1932 February Publication of the first issue of the newspa­per «Literature and Art»

1932 October Opening of the Byelorussian State Conserva­tory

1939 March Opening of the BSSR State Opera and Ballet theatre

1939 September, 17 Reuni­fication of West Byelorussia with the BSSR

1941 June, 22 Beginning of the Great Patriotic war with the Fascist Germany

1944 July, 3 Liberation of Minsk from the German inva­ders

1945 May, 9 Victory Day over Fascist Germany

1957 November Opening of the BSSR State Art Museum in Minsk

1969 Opening of the Khatyn Memorial Complex

1969 Publication of the first volume of the Byelorussian Soviet Encyclopedia

1971 Opening of the Memori­al «Brest Hero-fortress»

1986 April, 26 Charnobyl ac­cident

нафільма «Лясная быль» (рэжысёр Юрый Тарыч)

Адкрыццё Акадэміі навук БССР

Выхад першага нумара газеты «Літаратура і мастацтва»

Адкрыццё Беларускай дзяржаўнай кансерваторыі

Адкрыццё Дзяржаўнага тэатра оперы і балета БССР

Уз’яднанне Заходняй Беларусі з БССР

Пачатак Вялікай Айчыннай вайны з фашысцкай Германіяй

Вызваленце Мінска ад фашысцкіх захопнікаў

Дзень Перамогі над фашысцкай Германіяй

Адкрыццё ў Мінску Дзяржаўнага мастацкага музея БССР

Адкрыццё мемарыяльнага комплексу Хатынь

Выхад у свет першага тома Беларускай савецкай энцыклапедыі

Адкрыццё мемарыялу «Брэсцкая крэпасць-герой»

Катастрофа на Чарнобыльскай АЭС

1989 June, 27 Foundation of the Byelorussian Language Society named after Francisk Scaryna

1990 January, 28 Adoption of the Law on Languages in Byelorussia

1990 July, 27 Adoption of the Declaration on Sovereignty of Byelorussia

1991 December, 8 Signing agreement between Byelorus­sia, Russia and The Ukrain on the foundation of the Com­monwealth of Independent States

Стварэнне Таварыства беларускай мовы імя Францыска Скарыны

Прыняцце Закона аб мовах у Беларускай ССР

Прыняцце Дэкларацыі аб суверэнітэце Беларусі

Падпісанне пагаднення паміж Беларуссю, Расіяй і Украінай аб утварэнні Садружнасці Незалежных Дзяржаў

CONTENTS

ЗМЕСТ

Introduction

Conventional signs

1. Language
2. Knowledge of languages
3. Word
4. Sentence
5. Speaking
6. Pronunciation
7. Understanding
8. Reading
9. Spelling and writing
10. Translation
11. Studying languages

11 • Textbooks

12 . Dictionary Vocabulary

1. Conversational formulas
2. Introducing yourself
3. Addressing people
4. Formulas of politeness
5. General words and phrases
6. Meeting people
7. Introductions
8. Saying goodbye
9. Agreement, confirmation
10. Disagreement, contradiction
11. Questions

HRequests, permission

12. Thanks
13. Apologies
14. Assumption, probability
15. Joy, pleasure
16. Hope
17. Doubt
18. Surprise, indignation
19. Regret, sympathy
20. Warning
21. Wishes
22. Congratulations
23. Invitations

Vocabulary

1. Commonly used words and expressions
2. Numbers and numerals
3. Time
4. Money
5. Weights and measures
6. Weather
7. Whereabouts
8. Directions
9. Colours
10. Qualities and characteristic features
11. World and universe
12. Countries
13. Signs and notices Vocabulary
14. Arrivals and departures

1  Railway station

2. Corridor-attendant
3. Airport
4. Air-hostess
5. Port
6. Passport
7. Visa

Слова да нашых гасцей		5
Умоўныя абазначэнні .		7
I. Мова		8
1. Веданне моў		8
2. Слова...........		8
3. Сказ.............		9
4. Гаварэнне ...		9
5. Вымаўленне.		10
6. Разуменне....		1 1
7. Чытанне.......		12
8. Пісанне.........		13
9. Пераклад ....		13
10. Вывучэнне моў ....		14
11. Падручнікі...		15
12. Слоўнік........		16
Лексічныя звесткі . . .		16
II. Моўны этыкет		18
1. Абазначэнне асобы .		18
2. Зварот .........		19
3. Формулы ветлівасці . . .		20
4. Размоўныя формулы . . .		20
5. Сустрэча......		21
6. Знаёмства....		22
7. Развітанне....		23
8. Згода, пацвярджэнне . .		23
9. Нязгода, пярэчанне . . .		24
10. Пытанне......		25
11. Просьба, дазвол ....		28
12. Падзяка......		28
13. Прабачэнне.		29
14. Дапушчэнне, меркаванне .		30
15. Радасць, задавальненне .		31
16. Надзея........		31
17. Сумненне....		32
18. Здзіўленне, абурэнне		33
19. Жаль, спачуванне . . .		34
20. Перасцярога		34
21. Пажаданне..		35
22. Віншаванне.		35
23. Запрашэнне		36
Лексічныя звесткі		37
III. Агульнаўжывальныя	СЛО-
вы і выразы.....		38
1. Лічэнне........		38
2. Час...............		42
3. Грошы .........		45
4. Bara і меры...		46
5. Надвор’е.......		48
6. Месца...........		50
7. Кірунак.........		51
8. Колеры.........		52
9. Якасці і ўласцівасці . . .		53
10. Зямля і сусвет		55
11. Краіны свету...		58
12. Шыльды і надпісы . .		59
Лексічныя звесткі . . .		60
IV. Прыезд і ад'езд		61
1. Вакзал ........		61
2. Праваднік.....		63
3. Аэрапорт......		63
4. Сцюардэса...		65
5. Порт.............		65
6. Пашпарт.......		66
7. Віза..............		67

8. Foreign currency
9. Customs
10. Luggage
11. Porter
12. Hotel
13. Embassy
14. Ticket

Vocabulary

V, Individual and his family

1. Name
2. Nationality

3- Age

4. Appearance
5. Character
6. Opinion
7. Education
8. Profession
9. Work, job
10. Address

11-      Motherland

12. Family
13. Relatives
14. Flat, house
15. Hostel
16. Rest, holidays
17. Day off
18. Receiving guests
19. Presents
20. Hobby Vocabulary
21. In town
22. Town
23. Asking one’s way
24. Street
25. Square
26. Transport
27. Metro
28. Taxi
29. Car
30. On foot
31. Excursion

11 Breakfast

12. Dinner // lunch
13. Supper // dinner
14. Post office
15. Telephone
16. Telegraph
17. Doctor
18. Chemist’s
19. Bookshop
20. Food store
21. Department store
22. Souvenir
23. At the hairdresser’s
24. Repairs, dry-cleaner’s
25. Photography
26. Baths
27. Kiosk//news-stand
28. Bar
29. Cinema
30. Theatre
31. Circus
32. Philharmonic society
33. Variety
34. Park
35. Museum
36. Exhibition
37. Botanical gardens
38. Zoo

8....................... Валюта. 68

9..................... Таможня. 69

10........................ Багаж 70

11............... Насільшчык 71

12................... Гасцініца 71

13................ Пасольства 73

14.......................... Білет 74

Лексічныя звесткі. 74

1. Асоба і сям’я....... 76
2. Прозвішча, імя, імя па бацьку . . 76

2......... Нацыянальнасць. 77

3........................ Узрост. 78

4............ Знешні выгляд. 79

5..................... Характар. 80

6...................... Погляды. 80

7................... Адукацыя. 81

8.................... Прафесія. 82

9............. Работа, праца. 82

10......................... Адрас 83

II....................... Радзіма 84

12......................... Сям’я 84

13........................ Сваякі 85

14............. Кватэра, дом 86

15..................... Інтэрнат 87

16.. Адпачынак, водпуск 87

17.......... Выхадны дзень 88

18.......................... Госці 89

19................. Падарунак 90

20......... Любімы занятак 91

Лексічныя звесткі 91

1. У горадзе 92

1.......................... Горад. 92

2................ Арыентацыя  93

3......................... Вуліца. 93

4....................... Плошча  94

5................... Транспарт  95

6......................... Метро  96

7........................... Таксі  96

8................. Аўтамабіль. 97

9.......................... Пешкі. 98

10................... Экскурсія 98

11................... Снеданне 99

12. Абед............	...      100
13. Вячэра .......	...      101
14. Пошта ........	...      101
15. Тэлефон......	...      102
16. Тэлеграф.....	...      103
17. Урач............	...      104
18. Аптэка ........	...      104
19. Кнігарня .....	...      105
20. Гастраном ..	...      106
21. Універмаг....	...      107
22. Сувенір........	...      108
23. Цырульня....	...      109
24. Рамонт, чыстка . . . .	...      110
25. Фатаграфія.	...      110
26. Лазня..........	... 111
27. Кіёск............	... 111
28. Бар .............	...      112
29. Кінатэатр.....	...      112
30. Тэатр...........	...      113
31. Цырк...........	...      114
32. Філармонія..	...      115
33. Эстрада.......	...      116
34. Парк............	...      117
35. Музей..........	...      118
36. Выстаўка ....	...      119
37. Батанічны сад	...      120
38. Заапарк..........	...      121

39. Militia
40. Official establishment
41. Church

Vocabulary

VII. History

1- Byelorussia

2. Slavs
3. Byelorussians
4. Kievan Rus
5. Ancient «khiazhestvas» // principalities
6. The Great Principality of Lithuania
7. Byelorussian people of Renaissance
8. National-liberation movement
9. Revolutionary events
10. Republic and its symbols
11. Great Patriotic War
12. Partisans
13. Brest Fortress
14. Khatyn
15. Postwar years
16. Charnobyl accident Vocabulary

VIII. Geography

1. Territory and borders
2. Population
3. Earth and mineral resources
4. Climate
5. Forests
6. Rivers and canals
7. Lakes and reservoirs
8. Bogs and meadows
9. Animals
10. Birds
11. Fish
12. Nature protection
13. Towns and regions
14. Minsk
15. Brest
16. Vitebsk
17. Gomel
18. Grodna
19. Magileu
20. Villages
21. Tourist routes
22. Beiavezhskaya Pushcha Vocabulary
23. National economy

1- Industry

2. Agriculture
3. Construction
4. Transport
5. Trade
6. Finances
7. Communication
8. Standard of living
9. Health care
10. Economic reform Vocabulary
11. Culture and science

1- Spiritual culture

2. Education and upbringing
3. Nursery school // kindergarten
4. School
5. Vocational and secondary technical schools
6. Institute
7. Міліцыя........... 121
8. Афіцыйныя ўстановы 122
9. Царква............ 123

Лексічныя звесткі 124

VII. Гісторыя......... 126

1. Беларусь ............ 126
2. Славяне........... 127
3. Беларусы ........... 127
4. Кіеўская Русь... 128
5. Старажытныя княствы 129
6. Вялікае княства Літоўскае . . .           130
7. Беларускія асветнікі 131
8. Нацыянальна-вызваленчы рух .           132
9. Рэвалюцыйныя падзеі 134
10. Рэспубліка і яе сімвалы ....       135
11. Вялікая Айчынная вайна ....       135

12................... Партызаны          136

13.... Брэсцкая крэпасць  137

14...................... Хатынь  137

15............ Пасляваенныя гады 138

16. Чарнобыльская трагедыя ....       139

Лексічныя звесткі 140

VIII. Геаграфія

1............................. Тэрыторыя і граніцы      2.............................. Насельніцтва       3.............................. Зямля і нетры	141 142 142
4. Клімат . .	143
5. Лясы....................	144
6. Рэкі і каналы........	144
7. Азёры і вадасховішчы	145
8. Балоты і лугі.....	146
9. Звяры .................	147
10. Птушкі..............	148
11. Рыбы..................	149
12. Ахова прыроды..	150
13. Гарады і вобласці	150
14. Мінск .................	151
15. Брэст.............	152
16. Віцебск..............	153
17. Гомель...............	153
18. Гродна.............	154
19. Магілёў..............	155
20. Вёскі...................	156
21. Турысцкія маршруты	157
22. Белавежская пушча	158
Лексічныя звесткі	158
IX. Народная гаспадарка	160
1. Прамысловасць...	160
2. Сельская гаспадарка	162
3. Будаўніцтва ........	163
4. Транспарт............	164
5. Гандаль...............	166
6. Фінансы...............	167
7. Сувязь.................	168
8. Народны дабрабыт	168
9. Ахова здароўя ....	169
10. Эканамічная рэформа	170
Лексічныя звесткі	171
X. Культура і навука	173
1. Духоўная культура	173
2. Адукацыя і выхаванне	174
3. Дзіцячы сад........	175
4. Школа .................	176
5. Вучылішча і тэхнікум	177
6. Інстытут...............	178

7. University 7. Універсітэт........... 179
8. Post-graduate courses and research for 8. Аспірантура i дактарантура   .                          180

Ph. D. Degrees

9. Academy of sciences 9. Акадэмія навук.... 181
10. Publishing 10. Друк.................... 182
11. Radio 11. Радыё................. 183
12. Television 12. Тэлебачанне....... 183
13. Cultural and educational establishments 13. Культурна-асветныя ўстановы . 184
14. Literature 14. Літаратура.......... 185
15. Folk art 15. Народнае мастацтва 186
16. Cinematographic art 16. Кінамастацтва ..  187
17. Fine arts 17. Выяўленчае мастацтва      188
18. Architecture 18. Архітэктура .......  189
19. Dramatic art 19. Тэатральнае мастацтва     19
20. Music 20. Музыка............... 19
21. Sport and physical culture 21. Спорт i фізічная культура ...        1‘

Vocabulary                             Лексічныя звесткі       ...        1'

1. Social and political life XI. Грамадска-палітычнае

жыццё...................................................... 1

1. Perestroika 1. Перабудова...... 1
2. Political changes 2. Палітычныя пераўтварэнні ...        1‘
3. Elections 3. Выбары........... 1*
4. Political and social organisations 4. Палітычныя        i грамадскія     арганіза-

цыі  ....................................................................  1-

5. International relations 5. Міжнародныя сувязі 1-
6. Religion 6. Рэлігійнае жыццё. 2
7. Congresses and conferences........................... 7. З’езды i канферэнцыі 2

Vocabulary                             Лексічныя звесткі. 2

XII. Byelorussian language XII.   Беларуская мова  2

1. General characteristics 1. Агульная характарыстыка ...        2
2. Byelorussian alphabet 2. Беларускі алфавіт ....          2
3. Phonetics 3. Фанетыка............ 2
4. Strees 4. Націск ................. 2
5. Orthoepy 5.  Арфаэпія............. 2
6. The noun 6. Назоўнік.............. 2
7. The verb 7. Дзеяслоў............. 2
8. The adjective 8. Прыметнік............ 2
9. The numeral 9. Лічэбнік............... 2
10. The pronoun 10. Займеннік........... 2
11. Adverbs •............................. 11. Прыслоўе  2
12. The preposition 12. Прыназоўнік........ 2
13. The conjunction 13. Злучнік................ 2
14. Particles......................... 14. Часціцы        2
15. Simple sentence 15. Просты сказ........ 2
16. Word combination / have 16. Абароты я маю — y мяне ёсць . . 2
17. Word-order 17. Парадак слоў...... 2
18. Vocabulary 18. Лексіка................ 2
19. Phraseology...................... 19. Фразеалогія       2

Historical and cultural events. ChroХраналогія найважнейшых паnology                                             дзей. ГісторьГя і культура Бела-

русі..........................................................

Справочное нзданне

Мнхневнч Арнольд Ефнмовнч Новвченко Надежда Мнхайловна

АНГЛО-БЕЛОРУССКНЙ РАЗГОВОРНЙК

Мннск, нздательство «Навука і тэхніка»

На белорусском языке

Даведачнае выданне

Міхневіч Арнольд Яфімавіч Навічэнка Надзея Міхайлаўна

АНГЛА-БЕЛАРУСКІ РАЗМОУНІК

Загадчык рэдакцыі Л. 1. Пятрова

Рэдактар Н. А. Дашкевіч

Тэхнічны рэдактар В. А. Віценка

Мастак Л. I. Усачоў

Мастацкі рэдактар Л. I. Усачоў

Карэктар /. Л. Дзмітрыенка

ІБ № 3973

зена ў набор 24.09.91. Падпісана ў друк 12.05.92. Фармат 84X1087». Папера . № 2. Гарнітура літаратурная. Афсетны друк, Ум. друк. арк. 12,60. Ум, pö.-адб. 12,92. Ул.-выд. арк, 10,02, Тыраж 14 800 экз, Зак, № 896, Цана 6 р,

ецтва «Навука 1 тэхніка» АкадэмП навук Беларусі 1 Міністэрства ІнфарРэспублікі Беларусь. 220067. Мінск, Жодзінская, 18. Друкарня Імя ФранСкарыны выдавецтва <Навука і тэхніка», 220067. Мінск, Жодзінская, 18.