КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
Брашура выдадзена ў межах праекта EC “Патрэба ў эфектыўным кіраванні жыллёва-камунальнай гаспадаркай”. Змест публікацыі з’яўляецца прадметам адказнасці МГА “Экапартнёрства” і не можа разглядацца ўякасці пункту гледжання Еўрапейскага саюза. Праект фінансуецца EC райвыканкам Вілейскі райвыканкам Выданне падрыхтавана ў межах праекта «Узаемасувязь паміж праблемамі наваколля і бяспекі ў Беларусі» Полноправные людм. Устойчмвыестраны. Окружаюіцая среда м безоласность Кніжка у малюнках сЫ дзяцей і іх ^ацькоў ( МІ!О 2016 Жыеёлы і расліны знікаюць, | астравы апынавда паЗ еаЭол што 2зта? ■■■■■■■ Чаму белым ЫзбеОзям на Пауночным полюсе не хапае месца Эля жыццж а у Беларусі шмат Эзе ўжо можна еырошчеа^ь кавуны? Яшчэ некалькі ЭзесдІ2о88зяў таму пра такое наеат ніхто не чуў. Наеукоўцы кажуць, што прычына такіх з'лў змяненне клімату. Лакальным кліматам назыеаюць змену надеор'я (тэмпература, атмасферныя апаЭкі, еецер і іншыя з'ші), мал назфаецца ў аЗной тсцоеаці працшы час (а8 30 заЗоў). [Ш 2лаб'альным кліматам разумеюць апісанне кліматычнай сістзмы, якая спалучае 5 асноуных кампанентау: атмасферу, 2і8расферу, крыясферу, паб’ерхню зші і б'ігфеуу, а таюма ўсе ўзаемасуеязі паміж імі. Расліш, жышы і людзі прызбычайаю^а 8а клімату, мі ўсталжаўсл на іх тэрыторыі. Калі ₽н па неоіх прычынах змяоецда, то ўсім станобінда цяжка. Зараз клімат рэзка ояецда па усёй планеце. СфЗш эада&ая тзмпература расце, але ў розных рзяіёнах Ьмлі 2зта мае розныя наступстеы. Недзе зімы станоеяцца б'ольш халоднымі, а летнія 8ні яшчз больш спякотнымі, недзе розніца паміж сезонаш знікае. НапрыклаЭ, на Пауночным полюсе растаюць ільды, на яш жыеуць белыя мяЭзвеЭзі. У Беларусі летам становіцца так 2эрача, што можна вырошчеаць каеуны. НеЭзе падымаецца узро^ень мора і sada затапляе цзлыя астрабы. Колькасць апаЗкаў рззка павялічылася ў аЭных р32іёнах, а іншыя пакутуюць аЭ засухі. Змяненне клімату 2ла^ашы працзс, які закранае ўсе краіны і кантыненты. Уа^ Я23 спыніць, усім краінам неайобна аб'ядіада і прыкласці шмат нама2анняў. У люЗзй ёсць шанец быратаеаць планету. У 2зтай кніжцы ты знойдзеш парады, я ты, то сяоры і оацькі мояуць дапама2чы планеце. Зжя уйальш планета сонмнаа сістзмы, Эзе існуе парніксшы эфект. Сам па сай парніко^ы эфект з'леа станэўчая, без Я20 жы^а на планеце было нема2чымым. Ён працуе так: сонечная энер2Ія дася2ае паеерхні Злмлі і праходзіць праз зямную атмасферу. Частку энер2Іі Ьш аЗлюстроўеае ў форме няб'ачных цепшых промняў, а чапку знер2Іі затрымлшаюць у атмасферы парнікобыл 2эзы (флякіслы 2аз, ваЭзяны пар, метан). Калі еыкіды парнікоеых ?азау не зменшацца, то планету чакае шмат не2атыўных наступстеау, яш цша прадказаць. ] моманту сканчэння апошта леЭнікоеа?а перыяду (прыклаЭна 12 000 задоу назаО) За 1880 зода канцэнтра^ыя парніковых яазаў амам не змянілася, але з пачаткам разеіцу прмыслоеасці канцэнтрацыя пала пабяічеацр ° хуткімі тзмпамі. Чаму клжат змяняе^а? На прау?у апошніх мільенаў 2адоу асноўным фактарам змянено к лімату лічында базанне раЗыдйназа ^аланса Ьмлі. Гзта розніца паміж сонечным ^ыпрамень&аннем, якое трапш на Зямлю, і тым еыпраменьеаннем, што планета аддае ў космас. Усе прычыны змянеш клімату можна падзяліць на прыродныя і штучныж Ы прыроднымі маюць на yeaae акіжш цыклы, еулканічныя бьшржэш, а таксама 0Э2анні сонечнай рабыдыі. Штучныя прычыны 2эта еынік уплыеу дзейнасці чалаеека, мал прыеяа За змянеш хімічна2а і фізічна2а шаф атмасферы. Ла падліках назукоўцаў самы моцны уплыў вынікае з паеышзння канцэнтрацыі зузлякіслаза 2азу (СОф Мільёш 2адоў тану з раслінных рэшткаў утеарыўся фаль. Іншымі слоеамі, флякіслы 233 з атмасферы ў 6Ы2лядзе фля трапіў у зшю. Цяпер жа чалам забірае ж назад, спальвае і еяртае ў атмасферу. За адзін 208 чалаеек спальо столькі бу?ля, колькі утеарылася за сотні тыся і мільёны 2адоў кру?абарот рзчыеаў у прыроЭзе парушае^а. Тое ж самае аб^ібае^а паЗчас спальеання нафтапрадуктаў, 2азу, торфу, знішчзння лшў. Такім чынам канцзнтрацыя С02 у атмасферы пастаянна пабялічбае^а. I што аЗбыеаецца далей? Больш за палоеу С02 утрымліеаецца ў атмасферы, каля V6 затйаецца наземнымі рас лінзш, і прыклаЗна V3 па?лынаецца сусеетным акіянам. Калі канцзнтрацыя флмл32а 23зу расце шьмі хутка, ці змзжа акш П82лынаць йльш? На жаль, сусеетны акіян ужо рэазуе на рост флякісла2а 2азу ў атмасферы: nasepXHeebi слоц акша станоада йльш кіслым, акіянст баЗы б'ольш цйлымі. Ьольшзсць нафоўцаў лічыць, што таш змеш прывядуць 6а та20, што зкія ^убзе назапзш^аць менш ду2ллкісл32а 2эзу. Ці прауЗа, што клімат зніяняўся заўсёЭы? Клімат на Злйлі змшўся заусёЗы, нават калі на планеце шэ не з'ябіліся жЗзі. У 2Історыі планеты наЭараліся ймш црплыя і ймш халоЭныя перыяЭы. Апошні ледніковы перыяЗ пачаўся прышйа 110, а скончыўся 13 тысяч 20З таму. Спрышныя умоеы Зля з'яўлення чалавека і разбіцу цышізацыіі стеарыло 5-7 тысяч ?аЗоў таму, калі клімат йіу ймш цёплым і більзотным. Потым каля 5 тысяч 2адоў таму клімат паступоеа пачаў халадаць і стаў йізкім За сучаснага. Зараз мы знаходзімся у цйлым міжлеЗнікоеым перыяЗзе і паеольна рухаемся За наступна2а мЗнікобЭ2а перыяду, мі пачне^а праз некажі Ззжякаў тысяч 203. вяліка2а значэння, бо ў атмасферы ?азы распаўсюЗжбаю^а раўнамерна наЗ усёй паеерхняй планеты. 2этым месца еыкі не мае нер2Іі, разеіцце экстэнсіўнай сельскай 2аспаоаркі прамысловасці прые одзяць Эа маштайіх еыкідаў Рле чалат парушыў прыродны круэаеарот рзчьібау і ўплыеае сеаёй Эзейнасцю на к лімат. Рост жарыётамя прыроЭных выкапняў Эля атрымання то еывучае ш змяненне клімату? Наеукоўцы Заўно пачалі еы^учаць, як чалайМ ўплыеае на клімат. Яны еыідалі здазаЭку, што заЫы, транспарт, еыруб'ка жоу, здаб'ыеанне карысных sыкапоў і шмат іншых рэчау аказеаюць жатыўш ўплыу, і хацелі 6 знайсці доказы. У 1988 2одзе ёыла стдорана Mixcypadaeax зрупа экспертаў па змяненню клімату (МГЭЗЮ, якая аб'яднала сотні шукоўцаў па ўсім сееце. ШЯ апрацоўвае жікую колькасць інфартаіыі пра клімат з усіх куточкаў планеты, робіць пра2нозы і прапаноўбае рашзнні, м праЗухіліць незатфыя рступствы. 3 пачапу 1990 2оЭа на^укоўцы паДр^хтавалі б'ольш за 5 ЭаклаЭаў, мія Заказеаюць змяненне клімату і ўплыў на Я20 чалаеечай Эзейнасці. Як чалат уплыеае ва клімат? ]оеш клімату ў апошнія 2ады наб'ыло шьмі хуткія тэмпы, прычынай якіх стау чалаеек. Ніколі раней у 2Історыі не б'ыло такой еысокай канцэнтрацыі еузлякіслазу 2азу ў атмасферы. Больш за ўс₽ парнікоеых way утеараецца ў энер2етый,ы, дзе адб’ыеаецца спальоне паліеа 8ля еытеорчасці электрычнай і ірлабой энер2Іі (прыроЭны 2эз, нафта, фаль, торф, сланцы). Затым іЭзе прамыслоеасць, Эзе завооы і фабрыкі спажызаюць еялікую колькасць знер2Іі Эля еытборчасці таеараў. Ыы з таеараў мае сбой ву2ляродны шнасць парнікоеых 2азаў, яш бьікісЫліо ў атмасферу на працязу ўся20 жьіццш2а цыклу таеара (праектаеанне, здабыча сырайы, бытеорчасць матзрыялаў і дзталяў, зйрка, упакоўка, захоўванне, рзклама, Эапаўка пакупніку, налаЭка, эксплуатацыж тзхпадтрымка, пераапрацоўка ці ўтылізацыя). Выкарыстанне транспарту прьібобзіць 8а спажьюм паліеа і бЫКіЗаў еыхлапных 2азаў, разбурзння натуральна2а асяроддзя пры будаўніцтве дар02. У сельскай 2аспадарй,ы парніковыя 2азы трапляюць у атмасферу пры апрацоўцы злмлі, еытворачасці рнаешў, працы з сельска2аспадарчай тзхнікай і пераеозцы праВуцыі. Да жіЗаў парніковых 2азаў прыеобзіць асушзнне б'алот, еыру^а лясоў, закопоне адходаў. Напрыклаб, у ^ыніку экстрзмальных з’^ надеор'я, правады мозуць правісаць аЗ жокіх тзмператур, а мозуць, нааЭеарот, пакрыеацца густым інеем ці абрывацца пад цяжарам снезу. Што змянлецца ў нашым жвді? Змяненні мімату ўжо ўплываюць і у будучыні б'удуць яшчз больш моцна ўплыеаць на паўсядзёНнае жыццё Mseujea. Экстрзмальныя тзмпературы, стыхійныя йЗшьі, інфекцыііныя захбороні заб'іраюць жыцці люЗзец. Напрыклад, у 20 стазоддзі часцец сталі здарацца «хвалі 2арачыні» з'жа, калі праця?лы час назіраецца наЭбор'е, не характзрнае Эля бабзенай мясцовасці. 00 тако2а насЫр'я моцна пакутуюць старыя любзі. 06 рззкіх скачкоў тзмпературы зімой часцей надараецца 2алалеОзіца. ПаЭ па2розай апынаецца еыт&орчасць і перадача злектразнер2Іі. Больш за усё церпіць сежкая эаспадарка, Ззе ўраджай не можа паспець па прычыне засух, naeodaK, еыпадзеш 2раЭу, лясных пажараў, уразанау. У прыб'ярэжных раёнах злеба станоеійда надта салёнай, павллішенда апустыньеанне зямель, размножваюнда шкэднікі. На транспарт змянеш клімату таксама ўплывае незатыўна. Аб спёкі мо^уць моцна на?раба^а і пашкоЭжеацца чызуначныя рэйжі, што спыш рух у?нікоу. Перапады тзмператур разбураюць пакрьццё дароз. У прыродзе шматліш расліны і жыеёлы не паспяеаюць аЗаптаеа^а За змянеш клімату і могуць знікнуць. Якой буЭзе ^уЭучынл, Л калі тзмпература на планеце п р а ц я 2 н е рa с u, і ? ГлеЭзячы на зісторыю клімату на Зямлі, йльшасць на^укоўцаў прыцшла Эа sысты, што оалейшыя змяненні ойату залежаць аб дзелшў людзей. йлі ўсе краіны, прадпрыемстеы, фермы, і на^ат асойыя люЗзі пачнуць мэтанакіраеана зніжаць сеае выкіоы парнікоеых 2азаў, то шматлікіх незатыўных яаступствау можна будзе пазбшуць: На^укоўцы таксама распрацоўеаюць усё йльш дакладныл празнозы, мім чынам змяненне клімату буйе ўплыеаць м на планету цалкам, так і на асойш рз2Іё& У залежнасці аб дзешяў людзец, сярздш тэмпература й 2100 2ода можа ўзрасці а816а 5,5 2раЭусау, і наступстеы а8 2эта2э па^ышэннл еельмі нейспечр йя само?а чалаеецтба. Такое пацяпленне бйзе За далеціша пазышзш ўзроўню Cycgewa акілна і па2ражае прыйрзжным райам. За апошое ста2оддзе ён і так еырас на цэлых 19 см. 01.01.2100 Роп працшаеіша, узрот акіяна мзжа еырасці на 60 см. Моцна зменша^а плошчы 3^08323 пакрыш і Эрэйфуючых ільЭоў, асайіеа ржочшм паўшар'і. Наеат Ззшія зд мора краіш адчуюць на сабе норытшпЙту'псші змянеш клімату. Маю^а на уеазе рост ітасіўнасцд працшасці і частаты экстрэмальных з'яў наВеор'я паеосЭак і засух, лясных пзжзрзу і зкстрэмзльных тэмператур, ур323наў. Яшчэ празнозы абяцзюць нам змлненне колькасці апздкзў, і, на жаль, у засушліеых рэзіёнах і іх стане менш, а ў рЭ2І₽нах з еіль2отшм кліматам, нааЗеарот, ^ольш. Можа паОацца, што ўмоеы Оля еырошчеання раслін палепшыліся, але у той жа час сталі часцей сустракацца чэршьтя і ішскія замаразкі. У чэрб>ені калі раслінам неайоОны ападкі, іх колькасць зменшылася. Ьшіп ноеыл захеороні, супраць міх у раслін ома імунітэту.