Усходняя Беларусь
Статыстычные і гістарычные матэрыялы.
Выдавец: Адраджэнне
Памер: 13с.
Мінск 1993
Завяршэньне беларускае палітычнае работы становіць Усебеларускі Зьезд у Менску ад 18 да 30 сьнежня 1917 г. н. с., каторы, як вядома, быу ра-
зогнаны большэвікамі. Зьезд складауся с 1167 выбарных дэпутатау ад валасыдей, паветовых і губэрскіх самаупраленьняу ; мест беларускіх (нават Смаленск прыслау 10 дэпўтатоу) с правам пастанауляючаго голасу і с 705 дэпутатоу з голасам дарадчым і меу характэр Беларускай Констытуанты. Зьезд гэты пастановіу прыступіць да організаціі Беларускай Народнай Рэспублікі, прауда, згодне з духам мамэнту і рэальнымі варункамі, яшчэ у фэдэраціі з Расеей, але і гэта пастанова аказалася не да спадобы большэвікам, каторые і далі прыказ разагнаць Зьезд, a Прэзідіум яго арэштаваць. Аднак Зьезд паспьеу яшчэ выбраць свой Выканаучы Орган, як першы орган уласьці самога Беларускаго Народу,—уласьці бяз-, спорна законнай, бо выплываючай з выбароу ад самае асновы. Гэтак утварылася Рада Усебеларускаго Зьезду, каторай у далейшым суджэно былс адыграць вялікую і важную ролю.
Усебеларускі Зьезд, а асабліва яга разгон, меу страшэньне вялікую вагу і яшчэ дзеля аднае прычыны. Ужо раней беларускіе нацыональные дамаганьня сустрэчаліся с сурьёзнымі прашкодамі са стараны большэвікоу, каторые у іх бачылі буржуазнасьць і контррэволюціонізм. Разгон Зьезцу, як самае найгрубейшае пасяганьне на вярхоуные правы Беларускаго Народу на яго зямлі, давеу разрыу беларусау з большэвікам да канца.
Цьверда стаючы на грунці будаваньня сваей асобнай гасударственасьці, Рада Усебеларускаго Зьезду прызнала патрэбным, каб у гзтай рабоці мелі голас і національные меншасьці; яна лавялічыла аой складкооптаціей членау Беларускай Вай-
сковай . Рады і дэпутатау ад земства* і местовых рад і дапусыділа дэпутатау ад нацыональных меншасьцей. Гэтак утварылася організація схарактэрам Прэдпарлямэнту Беларусі пад названычем Рада Беларускай Народнай Рэспублікі Рада выдзяліла спаміж сваіх членау выканаучы—орган Народны Сэкрзтарыят Беларуссі с функціямі міністэрства пад кірауніцтвам вядомага беларускага дзеяча і б. Старшыні Рады Усебеларускаго Зьезду—Язэпа Варонкі.
Організація беларускай уласыді і прнступленьне яе да спауненьня сваіх чыннасьцей зыйшліся з момэнтам адходу большэвіцкіх войск, і Народны Сэкрэтарыят выпауняу свае функціі да прыходу немцау > устанауленьня окупацыйнаго упрауленьня.
Мднак, ані Рада Б. Н Р., ані Народны Сэкрэтарыят немцамі не былі развязаны і далей выпоунялі свае функціі у тых межах, у якіх гэта была магчымо. М у першы чарод, яны заняліся справай прауна-дзержаунаго палажэньня Беларусі. Тугь узнялася вострая коллізія між беларусамі і організацыямі большавіцкімі, трэба-адзначыць, зложэнымі с прэдстаунікау чужых нацый. Пад той час, як беларусы (а такжэ частка жыдоу) цьверда стаялі : і поуную гасударственую незалежнасць Беларусі і разрыу дзержауных звязей з Расеей, большэвіцкіе элсмэнты дабіваліся прызнаньня фэдэралізму з Расеей. На заседаньні Рады Беларускае Рэспублікі 24/25 марца 1918 г. з учасьцем дэлегаціі Беларускае Рады з Вільні кольлізія г?га знайшла сваю развязку у формэ, якой жадалі бел ускі самсстійнік:. Гэта давяршыло пачаушыйся на Усебеларускім Зьездзі разрыу беларусау з большэвікамі, і элемэнты, жадауічыя за усс
лякую цану удзержаць еднасць з Вялікарусіей, выступілі з Рады Беларускае Республікі. Была прынята рэзолюцыя: „Рада Беларускай Народнай Рэспублікі аб'яуляе Беларускую Народную Распубліку не залежнай і выдае аб гэтым Устауную Грамату'*.
Тэкст Устаунай Граматы высказывае прызнаньне поунай дзержаунай незалежнасьці Беларусі, каторая лічьшь адгэтуль разарванымі дзержауные зьвязі з Расейскім Гасударствам, даушые апошняму магчымасць падпісаць і ад імені Беларусі шкодны для яе Берасьцейскі Трактат.
Цяпер пасьля праклямаціі Радай Б. Н. Р. незалежнасьці Беларусі і разрыву дзержаунай зьвязі з Вялікарусіей—правы, на дзержаунае палажэньне Беласі як у адносінах да Рассі, так і да Нямеччыны зычяніліся. I беларусы маюць поуную веру, што Нямеччына у імя абапольных нямецка-беларускіх эканамічнь’х 'нтэрэсау, вынікаючых с прыродных, гэографічных і палітычных варункау, прызнае проклямацію нежалежнасьці Беларускай Дзержавы і акажэ ей помач у будаваньні новаго жыньця, прыдбаушы гэтаксабе удзячнаго саюзыніка. Л той факт, што такі саюз будзе вынікаць не са зьменных сымпатый і настраеньняу, а з рэальных абапольных карысыдей, становіць заверэньне трываласьці прыязных адносін між адраджаючайся Беларусью і тэй дзержавай, каторая у гэты, мо найважнейшы у жыцьці Беларусі, момэнт працягне ей руку памачы.
У канцы трэба адзначыць, што, прыступаючы да будовы сваей гасударственасьці, Беларусь ужо цяпер мае зачаткі гасударственай організаціі.
Вельмі важную ролю адыграу тут факт, што у
усходняй Беларусі яшчэ за некалькі гадоу перад вайной было заведзено земскае самаупрауленне, катораго Літва і нават Польша былі зусім пазбаулены.
Ня гледзячы на тое, што правы беларускіх земств былі спачатку вельмі агранічэны, тут утварылася для мейсцовых сіл школа грамадзкаго жыцьця і грамадзкай гаспадаркі. Вайна шмат пашырыла задачы земства у Беларусі у зьвязку с патрэбаю абслужываньня праходзіушаго праз Беларусь ваеннаго фронту спажыунымі прадуктамі і т. д. Л рэвалюція памагла далей шай зманцыпаціі беларускіх земст, аддаушы у рукі грамадзянства блізка усе тыя функціі, якіе пры царскім урадзе спаунялі гасударственные чыноунікі. На жаль, пры апошніх выбарах туды папалі людзі чужые для краю і часта шкодные для яго.
Так сама важную ролю адыгралі меставые самаупрауленьня.
Істанаваньне самаупрауляючыхся організацый і гасударственна-творчых беларускіх сіл становіць паруку у тым што прызнаньне незалежнасыді Беларускай дзержавы знайдзе прыгатованы ужо дзеля гасударственаго жыцця Беларусі грунт, і жыцце гэтае шыбка пачне развівацца асабліва тады, як пасьля ліквідаціі вайны вернуцца у Беларусь параскіденые па усей Расеі беларускіе культурные СІЛЫ.
<3 К а н е ц, О
ПРННММАЕТСЯ ПОДПМСКА
на 1918—19 годь
на еженед-Ьльную обіцественно-полнтнческую, лнтературную н экономнческую газету
ЬШж Зхо
выходяідую вь гор. Kieet noont воскресныхг, н праздннчныхь дней н обслужнваюідую б^лорусскія колонін на Укранн-Ь.
Вь газетгь прйнймають yHacmie'.
А. Л. Бурбнсь, I. Я. Воронно, 0Л. Дыло, проф. М. В. Довнарь-Запольскій, проф. анад. Е. Ф. Карскій, Л. Н. Левченко, А. 0. Модзолевскій, A. А. Смолнчь, П. В. Тремповнчь, Е. Н. Хл^бцевнчь, A. Н. Цвнкевмчь н др.
АДРЕСЬ РЕДАКЦШ:
г. Кіевь, Тронцкая ул., № 4.
Літзратурны і грамадзянска-палітычны тыдневік
вольндя » « БЕЛЙРУСЬ
(2-гі год выдання)
выходзіць у Менску.
ІЗі^іданец
ТАВАРЫСТВО БЕЛАРУСКАЙ КУЛЬТУРЫ.
Рэдактар ЯЗЗП ЛбСІН.
АДРЭС РЭДАКЦЫі:
Менск, Захароуская вул„ 18.
Віленсш беларуская часопісь
(3-ці год выдання).
Выходзць двойчы на тыдзень—у ауторак і пяініцу і продаецца усюды.
У часопісі друкуюцца апошніе навіны беларускаго
РУхУ» Усе пастановы і статуты Народнаго Сэкрэта-
р ы я туіРады Б е л а р у с к ай Народнай Рэсп ублікі
СУПРАЦОУНІКІ ЧАСОПІСГ:
Антон луцкевіч, Іван Мелешка, Івач Луцкевіч, Янка Станкевіч і інш.
Адрэс Рэдакцыі:
Вілыія, Віленская вул., 33.
Цэна асобнаго № 10 кап.
Выдавецтво ,,ГОМАН“,
Рздантар ЯЗЗП САЛАВЕЙ
ПЕРШЫ
йэратурва-ітаіадяісй, навучна-гістарычны і эканамічны штомвсячнік
выходзіць у Менску ад 1 верэсня 1918 г.
пад аздьнаіі рздшеіі ЯШД В Д РОНКО,
Супрацоўніцтво у штомесячніку «Варта» прыймаюць:
Ефім Белевіч, Язэп Дыло, Костусь Езавітоў, Ромуальд Земневіч, праф. Ефім Карсні, Петрук Крзчэўскі, Эўгені Ладноў, Владыслаў ЛастоўскІ, Леонід Леушчэнка, Антон Саросек, Арнадзь Смоліч, Янна Станкевіч, Паўлюн Трэмповіч, Зўгені Хлебцзвіч і мн. інш.
У штомесячніку „BflPTfl" друкуюцца стацці, як у беларускай мові; так і у в^лікарускай, немецкай і польскай мовах.
Цэна асобнаго №—1 рубель.
АДРЭС РЭДАКЦЫІ:
Менск. 2-гі Госпітальны завул., 7.
Адчынена у панядзелак і чэцьвер ад 11—1 гадз. ў дзень.
КНІГІ ОНЛАЙН
