Мікалай Гайба
Памер: 23с.
Навагрудак 1995
1664 г.—
Пераабсталяванне пад ратушу аднагс з будынкаў на гарадской плошчы.
1673 г —
Да гэтага года ў Навагрудку дзейнічаў культ цудатворных каталіцкіх ікон. Цудатворныя іконы мелі ў Навагрудку дамініканцы і езуіты.
1684 г.—
У Навагрудку выдадзена кніга аб цудатворных іконах.
др. пал. XVII ct-
— Замкавая Успенская царква пераабсталявана пад касцёл.
XVIII ст.
1702 г.—
На сродкі М. Вішнявецкага пабудаваны мураваны езуіцкі касцёл.
1706 г.—
У час Паўночнай вайны (1700—1721 гг.) шведамі ўзарваны рэшткі Цавагрудскага замка.
1708 г,—
Эпідэмія ў Навагрудку, падчас якой загінула амаль палова жыхароў.
1714 г,—
Пры езуіцкім касцёле адкрыта школа (калегія).
1719—1723 гг —
Будаўніцтва ў стылі сталага барока Фарнага касцёла.
1751 г.—
Паўстанне гараджан, якія адмовіліся падпарадкоўвацца ўладзе ваяводы.
1751 г., 8 мая—
Пажар, які знішчыў 167 будынкаў. ратушу, каііцэлярыю ваяводы, 4 касцё-
лы. ,
1756 г.—
Аднаўленне пасля пажару езуіцкага касцёла.
1759 г—
У г. Львове Іосіфам Пазоўскім выдадзена на лацінскай мове манагоафія пра Навагрудак.
1774 г.—
Езуіцкая аптэка ператворана ў гарад-
1775 г.—
скую.
Перанос пасяджэння Літоўскага Трыбунала з Навагрудка ў Гродна.
Пацвярджэнне Варшаўскім сеймам Рэчы Паспалітай Магдэбургскага права
1776 г.—
1780 г —
Навагрудку.
Будаўніцтва касцёла францысканцаў.
1784, 23 верасня-
— Наведванне горада каралём РП Ста-
ніславам Аўгустам Панятоўскім.
1794 г —
Дзейнасць на тэрыторыі Навагрудчыры паўстанцкіх атрадаў Т. Касцюшкі.
1795 г —
Трэці падзел Рэчы Паспалітай, у выніку якога Навагрудак быў уключаны ў склад Расійскай імперыі.
1799 г., 12 лютага
— Хрышчэнне ў Фарным касцёле Ада-
1797—1834—
ма Міцкевіча.
Дзейнасць Дамініканскай школы.
XIX ст.
1802 г —
1802 г.—
Дазвол гродзенскага губернатара Бенігсена на разбор рэшткаў Замкавых вежаў для брукавання вуліц горада. Уключэнне Навагрудка ў склад Гродзенскай губ.
Высвячэнне Дамініканскага касцёла пад імем святога Міхаіла.
Вучоба ў Дамініканскай школе А. Міцкевіча.
1805 г.—
1807—1825 гг —
1809 г.
Першы горадабудаўнічы план Навагрудка (не ажыццёўлены).
1810 г.—
Пажар, у якім згарэла Мікалаеўская царква і быў пашкоджаны Дамінікан скі касцёл.
1812 г.—
У цэнтры горада пабудаваны драўля-
ныя гандлёвыя рады.
1812 г., 21.06.—
Адыход праз Навагрудак 2-й рускай
26.06.
арміі I. Баграціёна. Уступленне ў горад польскіх часцей Ю. Панятоўскага.
1812 г., 15.08—
Урачыстасці ў Навагрудку з нагоды дня нараджэння Напалеона Банапарта.
1817—1821 гг —
Дзейнасць у Навагрудку масонскай ложы «Вузел адзінства».
1823—1824 гг —
Рамонт будынка гарадской Ратушы.
1825 г.—
У горадзе 3.7 тыс. жыхароў, 15 мупаваных і 399 драўляных будынкаў.
1831 г —
Пажар, які пашкодзіў шэраг жылых будынкаў і Дамініканскі касцёл.
1831 г„ 22.07-
' ”яхоч у Навагрудак паўстанцкага ятрада Ю. Кашьша і М. Межэеўскага.
1830-я гг.—
На гарадской плошчы пабудаваны мупаваныя гандлёвыя рады.
1835 г —
РазГчраны езуіцкі касцёл.
1839 г —
Лікь’дапыя дзейнасці ўніяпкай царквы.
1840 г.—
Закі ьтты жаночы уніяцкі манастыр пры Барысаглебскай царкве.
1842 г —
чапг< вы праектны план г. Навагрчлка.
1843 г.—
Нава/пудак уключаны ў склад Мінскай гУберні.
1844 г-—
Лікві 'авана кагальная арганізапыя яўрэя'*
1845 г.—
Заттврр’іжаньт новы герб горада (змрнены дэталі Ў выяве Архангела Міхаіла).
1846 г.—
Пасля гкасавання Ордэна франпысканцаў іх касцёл пераўтвораны ў прыходскук* Мікалаеўскую царкву. ■
1850 г —
Яакрытькляштар дамініканаў.
1851 г.—
Пажарякі знішчыў шэраг бчпынкаў па Гродзе*’скай вул.. у тым ліку знач“я пашкод-ліў МікалаеУскчю царкву.
1854 г.—
У гопадзе 23 мурэваныя і 415 драўляных будынкаў, 91 крама. цагельня. піваварня.
1855 г.—
У г. Навагрудку пабудавана драўляная мячэць.
1857 г —
Закрыты з-за дрэннага стану Фарны касцёл.
1858—1864,
1866—1868 гг.—
Працавала сямікласная гімназія.
1861 г.—
У г. Навагрудку—6,3 тыс. жыхароў.
1861 г —
Першы прыезд у Навагрудак сына А. Міцкевіча Уладзіслава.
1862 г.—
Пажар, у выніку якога быў значна пашкоджаны былы дом Міцкевічаў.
1862 г.—
Заснавана фабрыка кафлі братоў Лейтнекераў.
1862 г.—
Стварэнне падпольнай паўстанцкай арганізацыі на чале з У. Борзабагатым. Бой паўстанцкага атрада з царскімі всйскамі ля в. Налібакі.
1863 г., 7.04—
1864 г., лета—
Выкрыта Навагрудская паўстанцкая арганізацыя.
1864 г.—
Закрыты манастыр дамініканак.
1872 г—
Складзены план рэканструкцыі г. НавагруДка.
1875 г.—
Пасля рамонту, у выніку якога быў значна зменены знешні выгляд, аднавіла дзейнасць Барысаглебская царква.
1870-я гг.—
Разбурана навагрудская Ратуша.
1881 г —
Пяжар, v выніку якога згарэла шмаі вайскочых магазінаў і 18 жылых будынкаў, у т. л. дом Міцкевічаў.
1880-я гг.—
Лзейнаспь v горадзе і на тэпыторыі парртУ марксісцкага гуртка I. Трусевіча ОВалескага).
1887 г,— .
Створана сельскагаспадарчае ашчаднае таварьтства.
1888 г —
Адкрьгты банк.
1889 г —
Заснавана табачная фабрыка.
1895—1913 гг —
Дзейінчала друкарня Гаркаві.
1897 г.—
Заснаваны завод спіртаачысткі.
1898 г —
Пачатак дзейнасці тыпалітаграфіі Данпыга.
1899 г.—
Пачатак дзейнасці ў Навагрудку сіянісцкага гуртка.
—19—
каля 1900 г.—
1903 г —
1905 г,—
1906 г—
1907 г., 15.08—
1908 г —
1909—1912 гг —
1911 г —
1913 г —
1914 г.—
1914 г.—
1914 г.—
1914 г.—
1915 г.—
1915 г., 22.09—
1916 г —
1916 г.—
1916—1917 гг.—
Разбураны касцёл дамініканак.
XX ст.
У касцёле св. Міхаіла стараннем дачкі А. Міцкевіча М. Гарэцкай устаноўлена мемарыьяльная дошка да 100годдзя паэта.
На вуліцах горада з’явіліся першыя ліхтары.
Абвалілася частка Касцёльнай вежы. Пачатак работ па кансервацыі вежаў Замка.
Пажар, які знішчтлў больш за 100 будынкаў.
У горадзе адкрыта 6 крэдытных Таварыстваў.
У г. Навагрудку 251 гандлёвая кропка. Пачатак дзейнасці друкарні Гінзбурга. Ствэраны «Камітэт па ахове даўніны». У г. НавагрУдку—8457 жыхароў. 3 іх: 1609 праваслайных. 678 католікаў, 5584 іудзеяў, 566 магаметан. 1—старазаконнік. 19—пратэстантаў.
У г. Навагрудку 6 вучэбпых устаноў: вышэйшае пачатковае в' чнлішчажаночая прагімназія. прыходскія мужчынскае і жансчае вучылііпчы. народнзе вучылішча. яўрэйскае вучылішча. Пачатак першай сусветнай вайны.
3 Барысаглебскай царквы вывезена цудатворная ікона Божай Маці Замкавай.
г. Навагрудак акупіраваны войскамі 10-й германскай арміі.
Пабудавана першая ў горадзс электраетанйыя-
Праз г. Нава’-рулак ппакладзена вузкакалейка Любча—Наваельня.
Акупацыйнымі ўладамі выдавалася на нямепкай мове «Навагрудская ваенная газета».
1918 г., 27-12—
Уступленне ў г. Навагрудак 152 стралковага палка Чырвонай Арміі.
1919 г., 02.02 —
Першы з’езд Саветаў Навагрудскага павета.
1919 г„ 23.02.—
Мітынг і парад у гонар першай гадавіны Чырвонай Арміі.
1919 г.’ сакавік—
З’яўленне ў ваколіцах Навагрудка польскіх узброеных атрадаў.
1919 г., 18.04—
Уступленне ў Навагрудак польскіх войск: 2-гі Ковенскі пяхотны полк, 2-гі эскадрон 10-га ўланскага палка.
1920 г., 19.07.—
Адыход польскіх войск і ўступленне ў г. Навагрудак ЧырвОнай Арміі.
1920 г.. 01-10.—
Паўторны ўваход у г. Навагрудак польскай арміі.
1921 г —
Адырыццё Навагрудскага акруговага суда-
1921 г —
Прынята рашэнне аб утварэнні НавагРудскага ваяводства.
1921 г., 17.03—
Пачатак дзейнасці Навагрудскай ваяводскай управы.
1921—1934 гг. —
Дзейнасць у г. Навагрудку прыватнай беларускай гімназіі.
19211939 гг,—
Дзейнасць у г. Навагрудку дзяржаўнай польскай гімназіі імя А. Міцкевіча.
1921 г —
Стварэнне і пачатак дзейнасці Таварыства Беларускай школы (ТБШ). У Навагрудскім павеце налічвалася да 50 гурткоў ТБШ.
1922 г.
У г. Навагрудку выдадзены першы нумар Беларускамоўнай газеты «Наша Бацькаўшчына».
1922 г,—
Прыезд у г. Навагрудак начальніка дзяржавы ЮПілсудскага.
1922 г —
Другі прыезд у г. Навагрудак сына А. Міцкевіча Уладзіслава.
1924 г.—
Створаны Міцкевічаўскі камітэт —
добраахвотнае навуковае таварыства.
1924—1931 гг,—
Правядзенне работ на Малым Замку па ўзвядзенню кургана ў гонар А. Міцкевіча.
1924 г —
Прыезд у г. Навагрудак прэзідэнта Польшчы Станіслава Вайцяхоўскага.
1925—1927 гг.—
Дзейнасць Беларускай Сялянска-Работніцкай Грамады (БСРГ). У Наваг-
1926 г„ 19.08—
рудскі.м павеце да 15 тыс. членаў.
Масавая Дэманстрацыя (да 3 тысчал.) з патрабаваннем дэмакратычных правоў і ўз'яднання з БССР.
1928 г.—
У г. Навагрудку прайшоў акруговы з езд ТБШ.
1929 г—
Ліквідацыя ўладамі акруговай арганізацыі ТБШ.
1929 г—
прыезд у г. Навагрудак прэзідэнта Польшчы Ігнація Масціцкага.
1931 г„ 28.06 —
Урачыстае адкрыццё Кургана Бясмерця ў гонар Адама Міцкевіча.
1931 г —
На доме дзе жыў А. Міцкевіч устаноўлена мемарыяльная дошка.
1938 г., 11.09,—
Урачыстае адкрыццё Дома-музея А.
Міцкевіча.
1939 г.. 1.09.—
Нападзенне Германіі на Польшчу. Пачатак другой сусветнай вайны-
1939 г., 18.09,—
Уваход у г. Навагрудак часцей Чырвонай Арміі.
Раім пачытаць:
Археалогія і нумізматыка Беларусі: Энцыклапедыя,— Мн„ 1993.
Архітрктура Беларусі: Энцыклапедыя.—Мн. 1993.
Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі:—Гродзенская вобл.—Мн„ 1986.
Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва Беларусі. У 5 тт.
—Мн„ 1948—1987.
Гайба М. II. Навагрудак: гістарычны нарыс.—Навагрудак, 1992.
Гуревнч ф. Д. Древніій Новогрудок.—Л., 1982.
Ермаловіч М. I. Старажытная Беларусь: Полацкі і Новагародскі перыяды.—Мн., 1990.
Королёв Н. ДНовогрудок: нсторлко-экономлческпй Очерк.—Мн., 1988.
Краўцэвіч A. К. Гарады і замкі беларускага Панямоння.—Мн., 1991. -
Ігнатовіч Ф. I. Уладзіслаў Борзабагаты.—Мн., 1993.
Навагрудскія чытанніУ 3-х кн.—Навагрудак, 1993.
Насевіч В. Л. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага.—
Мн„ 199 = |
Тарасаў К. I. Памяць пра легенды: Постаці беларускай мінуўшчыны.—Мн., 1993.
Ткачоў М. А. Замкі Беларусі.—Мн., 1977, 198
Чаропка В. К. Імя ў летапісе.—Мн., 1994.
-. • . .
КНІГІ ОНЛАЙН
