Да згоды
Алесь Змагар
Памер: 70с.
Мінск, Кліўлянд 1963
АЛЕСЬ 3 М А Г A Р
В Е Р Ш Ы
( Другое выданьне )
Выдавецтм Беларускага Вызвольнага Руху
Кліўлявд 1 9 6 3 3. Ш. А.
АЛЕСЬ ЗМАГАР
В Е Р Ш Ы
(Другое выданьне )
Выдавецтва Беларускага Вызвольнага Руху
Кліўлявд 1 9 6 3 3. Ш. А.
ales zmahar to AN AGREEMENT BYELORUSSIAN VERSES
*
American Artist — E. stiver
Мастак — E. Стывер
Мастацкі рэдактар - Аскольд Я. бмець
* * ♦
’Рэпка - казачны абразок, Лінц, 1946 "llaaS «~ апавяданьне, Зальцбург, 1947 Да згоды —вершы, Кліўлявд, 1962
АЛЕСЬ ЗМАГАР
ІІ^121!11^_рдруку
”Пад чаромхай" — вершы
“Mto“* - апавядавьві
~ ара»а™чныя ™ры
„Жыве Беларусь" — вершы
"Лесавікі" — апавяданьні
«рай ІОД рееьні I красм- _ Першая юед™
рамана Случчына ў вагні"
Друкарня «Батурын» Аскольда
Хто роджаны ў буры, ў вагні гартаваны,
Каму ненавісны драпежны тыран,
Хто любіць свой Край, барацьбой здратаваны — Юнак ты, юначка, лясны партызан, Рабочы ці лекар, жаўнер, ахвіцэр —
Твой шлях у радох Б. В. Р.
Cleveland, Ohio —
1 Лідзіі Емэць
U.S.A.
Д A 3 Г О Д Ы (Замест прадмовы)
Браты-Беларусы! Да згоды! Час прыйшоў!
Славуты час... Адказная хвіліна, КалІ вагаецца лёс нашае Краіны, Ці вольнай, слаўнай стаць, як некалі, ізноў, Ці на гады, а мо й навек загінуць.
Да згоды ўсе! Браты! Нас лучыць САКАВІК, Бацькоўскаю крывёй палітыя загоны, Выгнанцаў на Сібір балючыя праклёны, Крыжы дарожныя, дзяцей галодных крык Ды роднае матулі енкі-стогны.
Браты-Беларусы! Успомніце той час, Калі грудзьмі баронячы Краіну-Маці, Са зброяю плячо-ў-плячо ў гушчэры, гаці Адзін за аднаго на сьмерць ішлі ня раз, Каб выратаваць сябру у няшчасьці.
Чаму-ж цяпер брахня, грызота, сваркі, бруд, Агідна лаянка, даносы медналобых, Абрыдлыя для ўсіх амбітныя хваробы?
А чаг ня спыніцца, й гісторыі прысуд Апляміць іх пад матчыну жалобу.
Зірні наўкол! Як радуецца агент-шпег! Заданьне выканаў, справакаваў на сваркі, Цяпер работа ёсьць агентам Чразвычайкі — I вусны крывяцца у гіранічны сьмех — Па аднаму вылаўліваць на вуліцах, у парках.
Да згоды! Час! Зважай! — Нясецца кліч з гаёў. — Сынкі мае! Хутчэй! Краіна — ваша Маці Даруе кожнаму радзімаму дзіцяці, Калі вы дружныя й адважныя ў баёх Зноў разам прыдзеце за Край змагацца.
Парыж — Францыя.
15. XII. 1952.
— 5 —
ПЕРШЫ СЛУЦКІ ПОЛК
№464
Енлюбымне. Ен~дарагі; Ўгары _ Пагоні бег няспынны, А з кута ў кут на бераг.
Плыве Сьцяг рОднае Айчыны.
Гляджу на нумара красу; Зь»™№: ,„ыры . ^^ _ акгрэс — сьпяваюць верасы, Другі_Грукочамршш^
БЕЛАРУСКАЙ НАРОДНАЙ РЭСПУБЛІКІ
В"*»»* "«...8,, _„,„„„„ грудзі шчасым рэзюсшь Ьн-™"«рмой.я_дмегат я Галасую: незалежнасьць.
Чэрвень 1944 г.
ПАД СЬЦЯГАМ
ПАГОНІ
— 6 —
25 C A K A B I К
Радзіўся Ты у Менску Беларускім, Пажарам Край дыміўся у вагні.
Наўкол чужынцы на палетках вузкіх Тапталі скарбы нашых родных ніў.
Народ стагнаў, угору ўздымаў рукі, Лавіў сьвятла недасяжны прамень.
Быў цяжкі час. Сярод нясьцерпнай мукі Зьявіўся Ты, прыгожы, сьветлы Дзень.
Цудоўнай зоркай ўзьняўшыся высока, Народу шлях да волі асьвяціў, I зашасьцелі казкаю асокі,
Мінулай славай лес загаманіў.
I Край ажыў. Народ паймкнуўся к сьвету, Ў вачох крынічыць радасьці струмень.
I нашых продкаў слаўны залаветы Ўваскросьлі ў гэты незабытны дзень.
Вялікі Дзень! Нічым Цябе ня сьцерці! Стагодзьдзям нат Цябе не перажыць!
Вякі мінуць, а Ты ў народным сэрцы У песьнях, былях будзеш вечна жыць!
Kirchheim — Аўстрыя. 25 Сакавіка 1946.
— 9 —
БЫВАЙ, РАДЗІМА
Імчыцца цягнік
Вагонь, бягуць чарадоюУ *“Ы балоті
^ST,j’“,°™i,t‘«i»»;
у ■• Сум няўМ0льна са мною
Мінаюць Вазёраў Q колькі Палескія
загоны, мінаюць лясы крыштальныя хвалі..
нХ™НЬКЯ Мауклівай *Расы нетры схавалі!
Цягнік
1923
я ы Ш Э Й
ВІШ? УЗДЫмайся, стальны г-Ід^ б^Г “^ БелаРУСу!
Н>род ХХТз^Х ч'™> д пад прымусу!
малаток!
Amani ^ецГ^' Д“°Й '^ч'т,
&^^-1^ v л ^ ^ялезныя гоудчП ВыводзГз-пад^Х ^™ Мужыка!
з пад апекі у людзі!
Ціхарецкая 1923
ЗАЛАТЫМ УЗОРАМ
Залатым узорам заіскрылі зоры, Заіскрылі зоры у чароўным сьне; Беларуса гонар, уздымайся ўгору!
Угару! Да зораў! Насустрэч вясьне!
Дух бунтарны, зорны, горда-непакорны — Ў барацьбе няўкорны вольных дум узьлёт Разам з сонцам раньнім заклікай к змаганьню! Заклікай к змаганьню вынішчаць прыгнёт!
Ўжо на родных гонях ня стрымаць Пагоні. Ня стрымаць Пагоні, рвецца на прастор; Ўвысь узьняўся сьмела Бел-Чырвона-Белы; Бел-Чырвона-Белы залунаў да зор.
Васілішкі.
26 чэрвеня 1943 г.
A * ♦* * ♦ ♦ * ^
ШАПАЦІЦЦА
Шапаціцца восень залацістым лістам, Валавяны хмары гоніць угары.
Паравоз імчыцца з дзікім сьмехам-сьвістам Праз палі, балоты, цераз гушчары.
Кратае, казыча, хіліць вецер вецьце, Гойдае галінкі кашлатых сасён.
Палахліва сыпле жоўтае амецьце
Залаціста - лісты амярцьвелы клён.
Стужкамі удалеч распаўзьліся сьцежкі;
Журавоў у вырай плыве ланцужок; Міла мне усё тут: імшары, алешнік, Саламяны стрэшкі, мурагу стажок.
Лістапад 1943 г.
— 10 —
— 11 —
ВОЛЮ, СЛАВУ ЗДАБЫВЛП
Кіньце, кіньце сьпеў т •
* бадзёрым крокам Праз палеткі, праз лугі, ж акінуць вокам,
Сьмела, радасна шагай' Волю, славу здабывай!
Хай наўкол сьнягі, туман! Ныюць ў грудзях раны!
У бязьмежны акіян Стараны каханай
Сьмела, радасна шагайг Волю, славу здабывай!
I адказам на тэрор,
На Крывіцкіх гонях, Дамо ворагу адпор ’ Пад сьцягам Пагоні.
Сьмела, радасна шагай' Волю, славу здабывай!
Скрыбава.
30 сакавіка 1944
^ '~~”"*Ф»й—^. »
НЯМД НАМ
Радзіла нас арліца, ыў бацькам карабін-
Маланкі ў навальніцу’ «ас песьцілі ў вагні;
ПЕРАШКОД
Вьіхоўвалі нас буры ьаюкаў сівы бор; Скрозь хмары і в;хуры Шугалі мы да зор.
Гарыць паходняй'раньне 'Дзем мы у паход-Зацятыя ў змжганыгі, ™ знаем перашкод.
Скрыбава 1944 г.
— 12 —
ДАВОЛI
Даволі зьдзекаў і прымусаў!
Даволі глуму і пакут!
Хачу быць вольным Беларусам, Аслабаніць свой ролны кут!
Няхай ня страшаць нас тэрорам, Hi Салаўкамі, Калымой!..
Людзкая помста бурным морам Зальле чужацкае ярмо.
Пад сьцягам Бел - Чырвона - Белым За Волю, Праўду, за Штавдар Іду я ў бой адважна, сьмела;
Я — сын Свабоды. Я — Змагар.
Скрыбава
26 красавіка 1944 р.
ІГРАЕ I ПЛАЧА
Іграе і плача ў тваіх руках скрыпка.
Звон струнаў аб горы пяе.
Дрыжыць серабрыстая ценкая нітка, Да зброі, да волі заве.
Пяе аб вялікіх, страшэнных пажарах,
Аб тым, што наблізіўся кат,
Аб нашых зялёных загонах-абшарах, Дзе марна гібее наш брат.
Пяе і імчыцца той сьпеў з буйным ветрам
На сьветлы, прывольны наш шлях, Заве беларусаў із процьмы, із нетраў Пад Бел - Чырвон - Белы свой сьцяг.
Скрыбава.
3 красавіка 1944.
— 13 —
ДЭЛЕГАТ
'з »»««« ты выбеглі дмўчаіы в«б№.і у поле на шырою, шлях. С““"* аратыхмушдм<,гаты Елуйь шукайь волі пад Пагон. сьші
Со»*а .екрмша мд „ыстай крын|шя ' празрыстыя хяалі кідае лрамнь.
Раотам над стміца(| бур„аЯяавалыіі|й(| у «лакітяых лалях разарваўся дзень
Загулі гармагь, з-за к.,™ў кашлатых ЗаеланіяІ „еба зялезным агне„, Д“ жаўнер-араты у барайьбе заімты За «авалак хлеба, за раДзімы дом.
Ю Н А Ч К A
Ты ў дзіўным харастве стаяла перад намі.
Так велічны, так горды быў твой гнеў!
Ад роспачы, тугі сьціскала кулакамі...
Ў вачох агонь маданкава зіхцеў.
I раптам, угару з мальбою ўзьняўшы рукі, Ты абвяла бязьмежны далягляд.
Там... дзесьці у тайзе, зьняможаныя ў муках, Гібеюць бацька, маці, родны брат.
I позірк той, як сымбаль перад сьветам, Нас заклікаў да новых перамог;
I на сьцягох уваскрасалі запаветны Сьвятыя словы: Бацькаўшчына й Бог.
Ried — Аўстрыя.
26 студзеня 1949 г.
А У сталіцы Менску з-пяп
з пад Бранску, Смаленска
Бельску, BbbHl, , „^
загм краіны „адзяша „ужчыны Сходзяцда жа„чыны ш Вшік. Cm j ^агзДуброая, яЫСТу„іў 3 Пра„овая. » бой еулрояь ка„у„ы за р^ Як аялез„ым „„„„„,. & ^^ ^ а™<аў з трйбунь| мопшў м _^^
Чэрвень 1944 г.
УЦЕКАЧАМ
Браты мае! Браты-Беларусы!
Што гоніць вас ў чужы далёкі вырай?
Пакінулі Смаленск, Ржэў, Бранскія лясы...
А колы круцяцца, пяюць жалобнай лірай.
Скрыбава.
1 красавіка 1944 г.
— 14—
— 15 —
ГАЛАШЧІВУ ЯНКУ
Незваротнай плыняй Нраплываюць годы.
Будзь-жа верньш сынам свайму народу!
ў горы НЯ Згінайся Пад цяжКім прымусамі 3 гонарам трымайся Назвы Беларуса!
Бо і наш час прыйдзе, нам засьвеціць сонца
Промень Волі ўзыйдзе ’ Ясным валаконцам.
Шчасьця дні паймкнуцца н з дальняе дарогі Мусш мы вярнуцца у Край свой з перамогай.
Ried — Аўстрыя. 22. 2. 1947
= ***** * * =
^АДЫМІНАЮЦЬЗАГАДАМІ
Ігады міНаЮцЬ за гадам-_ Палазам! Коляды рыпяць Закавала рэчку ланцугамі Замяло зямельку саванамІ Ды калядак нешта ня чуваць. f У гэту Сумную часіну Пазірае Маці у вакно: Усё чакае, моліцца па сыну о' жывы ЯШЧЭ) ці мо заг.н-Я любы, родненькі сынок.
Cleveland — З.Ш.А.
1958
— 16 —
АДЗІНЫ ШЛЯХ
Родны Край! Матуля дарагая! Пачарнелы ад пажараў сад! Разьвітаўся з вамі я ля гаю, He сказаў, на колькі пакідаю, Ці вярнуся к Колядам назад.
f^ , Н Ь , F н (1 >
д^
A-Hu
He сказаў, зь якім глыбокім болем Ехаў я ў чужую старану...
I цягнуўся дзень за днём паволі Ў адзіноце суму, як ніколі, Без спагады, радасьці, бяз сну.
Толькі ў мроях бачыў родны далі: Ткуць дзяўчаты ў Слуцку паясы; На рабінах чырваньню каралі Над зямлёй пакутай пазьвісалі, Пазіраюць ў сінія лясы.
Край мой родны! Ведай: я вярнуся, Бо адзіны толькі маю шлях.
Зь ім Цябе ніколі не зракуся, Зь ім іду да вольнай Беларусі Пад Пагоні пераможны сьцяг.
£
Kirchheim — Аўстрыя. 6 сьнежня 1944 г.
псічу АЛЯКСАНДАРУ
яХ’ХХ^ лжаліу асьцемм, Сваю дараГую Кра.
б"’Ь «усіш больш м жыш>цг KirdAein _ Аўоры,.
W3I ПАД ПАГОНІ ШТАНДАР
Напорная моладзь, Хадою упартай ^зі пад Палоні Штандар!
Хоць ветры сваволяць, 1 Рукочуць гарматы, « — новай прадвесьні ўладар.
Зьвініць звон Сафіі, Плюскочуць азёры Шуміць Пушча славай был.н
Хай выюць стыхіі!
Адважна, бадзёра Шукай палымністых : Ты гонар народу, ы войнік Краіны,
*ы — будучай етавы j
пуцін!
Скрозь шал
непагоды
пясьняр,
Рашуча, ІДзі пад
НЯСПЫННЗ
Пагоні Штандар!
Cleveland — З.Ш.А.
30 верасьня 1962 г.
Я — СЫН ТАГО КРАЮ
^" Hv £_
Я — сын таго Краю, дзе гаі, лясы, Дзе рэчкі тасёмкаю ўюцца, С.
Дзе пекныя кветкі, дзе ткуць паясы, -
Дзе сонца і хмаркі сьмяюцца.
Я — сын таго Краю, дзе нівы, сады, Дзе ў зелені топяцца хаты, Дзе жніўныя песьні з грудзей маладых Зьвіняць дыямэнтамі шатаў.
„ ’ q, с
Я — сын таго Краю, дзе сінь васількоў
КНІГІ ОНЛАЙН
