Колькі гусей убачыў Яўсей?
Уладзімір Паўлаў
Выдавец: Юнацтва
Памер: 64с.
Мінск 1994
I завіс над логам.
Кіем Дабрадзей крануў: — Ну, то рушым з Богам!
Паляцеў імкліва шар, Паслухмяны дзеду,
Што ад воблакаў і хмар — Ніякога следу!
I зямлі ўжо не відаць, Роднае, гаротнае.
Але ўжо рукой падаць Свету Адваротнага.
Светлалёт, дзед, падвядзі, Звісні невысока.
На тамтэйшы цуд глядзі, He стамляйся, вока.
Цвердзь падобна да зямной. Бы нічога лішняга.
Паглядзі, аднак, пастой — Тут парадкі іншыя.
Сонца з захаду ўзышло — I паехала-пайшло.
Мышы дружна за хваста Валакуць кудысь ката.
У валёнкі жук абуўся. Жаба гоніцца за буслам. Воран — хоць асалавей! — Заспяваў, як салавей.
Што за гоман не ў пару, Што там за ігрышча?
Рак забраўся на гару
I ў два пальцы свішча.
I звяры там ці не ўсе.
I на гэты вэрхал
На пакорлівай лісе Едзе певень верхам.
Дрэвы з воблакаў растуць — Верхавіны знізу.
♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦◄
Смоўж ад рэчкі за вярсту Возіць мыць бялізну.
Завялі тут, мусіць, лад Гультаі з няўмекамі.
Певень водзіць куранят, Куры кукарэкаюць.
Апусціла дзюбу рабка, Нібы ў чым яе паслабка.
I напраўду, то не байка: Курку-рабку вучыць яйка.
He даў веры б іншы раз, Ды паверыць змушан: На вярбе, як напаказ, Выраслі ігрушы.
У гняздзечка на лужку Плотка з лёту села.
У блішчастым кажушку Выдра косіць сена.
Стагаваць прыйшлі бабры, Зладжана ўзяліся.
За парканам зубр стары Мераў боты рысі...
Грак грыміць у барабан. Заяц выпіў лішку.
У цяньку ляжыць баран
I чытае кніжку.
Тут бязрогія ласі.
Чарапахі бегаюць. Чайкі чорныя зусім, А вароны — белыя.
Тут удзень лятаюць совы. Тут аслу жыць весела —
Ў акадэміі мясцовай Служыць за прафесара.
Скрозь усё наперакос — Кожны крок і сажань.
Падзівуюцца з дзівос, Як сябрам раскажам.
Бура ў лужы, бы цунамі, Раптам узнялася.
Можа, й добра, што не з намі Ясь, Рыгор і Стася.
Пакрысе тамтэйшы дзень Хіліцца к абеду.
Дзеці просяць: — Ты людзей Пакажы нам, дзеду.
— Людзі тут, мае браткі, He жылі ніколі.
3-за парадкаў з-за такіх Ім не мець бы волі,—
Так гаворыць Дабрадзей, Важна і культурна.
— Сумна, дзе няма людзей, Сумна і няўтульна.
— Згодзен я, мае браткі, Праўду вы сказалі.
А на свет вы на такі Паглядзіце далей.
Дождж з зямлі пайшоў уверх, Каля поля грэчкі
3 воўкам разам — проста смех! — Пасвяцца авечкі.
Калі статку кагадзе Убрыкне гарэзнасць,
To авечкі па чарзе На ваўку тым ездзяць.
А каб слухаўся васпан, Стомлены не ўпарцеў, Крутарогі стаў баран 3 пугаю на старце.
Перахлябіла бакі Ад нялёгкай жыткі.
Павырваныя клыкі, Хвост прышыты ніткай.
Дзе такі парадак ёсць
I такое права, Каб ягнятам воўчы хвост Лепшай быў забавай?!
Выбіваюць воўчы дух, Вольны і гарачы,— Пасадзілі на ланцуг У катух сабачы.
Воўк, стары ці малады, He трывае псіны.
Ахінуцца ў халады He даюць аўчыны.
Воўк згадаў, каго задраў У часы былыя.
Галаву ўгару задраў I на месяц вые.
Непрыкметна дзень бяжыць. Трэба ў шлях зваротны.
He, не сталі б дзеці жыць У Свеце Адваротным.
Во паспеў і нават дзед Добра вытаміцца.
Адваротны гэты Свет — Пераблытаніца.
— Пакажы нам, Дабрадзей, Космасу прастору, Бо вяртацца да людзей, Мабыць, ужо скора.
— Што ж, хай так, мае браткі. Пажадайма ўдачы.
Карабель у нас такі — Заляцім як бачыш.
Страпянуўся светлалёт, Нібы бант у косах, I праз воблакаў сумёт Паляцеў у космас.
У КОСМАСЕ
Дабрадзееў светлалёт Думка мо абгоніць.
Хоць празрысты навылёт, А жалезам звоніць.
Ен і мяккі разам з тым. Плаўны, як мядуза, Можна якарыць на ім, Хоць не бачна клюза.
Ліст дадому напішы: Дальняя дарога.
Кіем дзед паварушыў, I пачуўся шоргат.
Хтосьці звітую струну Зачапіў нібыта.
►♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦
Светлалёт гэта крануў Нечую арбіту.
Метэораў касякі.
Зор — што па заказу.
Ды шкада, ва ўсе бакі He зірнеш адразу.
Ды і блізіцца якраз, I пячэ бясконца Сама бліжняя ад нас Зорка.
Гэта — Сонца.
— He, дзядуля, павярні, A то спалім скуру.
Паглядзім з далечыні, Што там за Меркурый?
Гэта што за маладзец, Што й за дальняй даляй Падарожнік і купец Хвалам яго хваляць?
Тройчы стукнуў кій падрад У падлогу-донца.
I панесла ўсіх назад Спінамі ад Сонца.
Кажа дзецям добры дзед: — Покуль той Меркурый, Вам пра Сонца знаць як след Трэба, я мяркую.
Сонца ў зорах — што ў муцэ, Ведаем усе мы.
Між тым Сонца — самы цэнтр Сонечнай сістэмы.
He сышоўся клінам свет. Мірна космас дзеляць
Тысячы Малых планет
I асноўных дзевяць:
МЕРКУРЫЙ,
МІЛАВІЦА (ВЕНЕРА), ЗЯМЛЯ, МАРС,
ЮПІТЭР,
САТУРН,
УРАН (ТЫТАН), НЕПТУН, ПЛУТОН.
Уявіце хоць на міг.
Гэта не абраза!
Сонца большае за ўсіх, Хоць з’яднай іх разам.
Без матулі, без сваіх Чалавек прапашчы. Толькі Сонца можа ўсіх Абагрэць, аблашчыць.
Зоры неба занялі.
Пульсам промніць стронцый. Усё, што маем на Зямлі,— Ад яго, ад Сонца.
А тым часам, бы хацеў Выслізнуць са скуры, Узапрэлы праляцеў Міма іх Меркурый.
Ён спяшаўся на базар.
Ен званіў чырвонцам.
Зорны выкупіць тавар Ен хацеў да сонца.
I ён быў не адзінец... На зямлі, як змоўнік,
He заспаць хацеў купец, Рупіўся вандроўнік.
I Меркурый тым вядом На Сажы і Гайне, Што турысту ўкажа дом, Паспрыяе ў гандлі.
Ну а тут што за краса, Хоць укленч маліцца?
Ці то жэмчуг, ці раса Слепіць, аж іскрыцца.
Вочы крышачку прымруж, Каб змагло ўявіцца: У пялёстках яркіх руж Зорка Мілавіца.
Пара круціць кіпятнёй Без дыхання ветру.
Тоўшча воблакаў над ёй — Сорак кіламетраў.
Трэцяю Зямля з планет Ходзіць вакол Сонца.
У бяскрайні божы свет Сіняе аконца.
Прапякае Дабрадзей Што таўром-знамёнам: — Болыпасць думае людзей, Ім Зямля знаёма.
Ператруцілі вакол.
Паспрамлялі рэкі.
Дождж кіслотны бурыць дол. Родзяцца калекі.
Ды пра гэта дома хай Доўжыцца гаворка...
Збройным шчытам памахаў Марс, ваяка-зорка.
Ён любіў пажараў дым, Войнаў грозных шалы. Мёртвыя цяпер на ім Т рэшчыны-каналы.
Спадарожнікі ў палёт Выпусціў Юпітэр.
Ухіляйся, светлалёт, Будзь увішны спрынтэр.
I ў Сатурна іх — што круп, Аж лічыць не рупіць.
Сам жа ў танцы хулахуп Абручамі круціць.
Вырываецца «ура!» У дзяцей няпрошана.
Яйкам бачыцца Уран Ля Зямлі-гарошыны.
Веліч горам і лясам Хай аддасць фартуна.
Здаўся макаўкаю сам Ён супроць Нептуна.
А Нептун,
Нібы шаптун,
Змоўк, калі пабачыў:
Ён — у бочцы толькі шпунт У Плутона з дачы.
За Плутонам даль, што дым, I планет ні следу.
Але свеціць штось за ім, Як акно ў суседа.
Раз на свеце мы жывём. Дык ці трэба плакаць?!
Паляцім на круг жывёл, Пояс задыяка.
Каб сузор’яў круг не слаб, 3 імі Сонца ходзіць.
Пазнаёміцца хаця б Дзецям не пашкодзіць.
— Гэй, дзядуля Дабрадзей, Мы ў сваёй старонцы.
Паварочвайма хутчэй Прама на круг Сонца.
— Што ж, хай так, мае браткі,— Дзед адказ трымае.
I на заклік на такі Кій свой уздымае.
Крэн заклаў ён на хаду, Аж кальнула ў вочы. Штось сказаў у бараду, Стукнуў кіем тройчы.
3 караблём быў дзед душой, Як дарослы з дзіцем.
А на круг калі ўзышоў, Мовіў:
— Ну, глядзіце!..
Ў задыяка зор было, Што пяску на ўзмор’і.
3 кожным месяцам плыло I яго сузор’е.
Калектыў такі быў іх, Хоць і невялічкі, А ўсе справы — на дваіх Да апошняй знічкі.
Месяц студзень — Вадаліў — Намарозіў глыбы.
Люты — Рыб сузор’ем быў, Хоць не вудзіў рыбы.
У чаканні перамен, Руху крыг па рэках Сакавік — малы Авен — Каля мамы бэкаў.
Як зіме прыйійоў канец, Выбег з подбрыкам Цялец.
А ў маі Блізняты Тэпалі ля хаты.
Чэрвень-Рак і ліпень-Леў, За стагамі дзе вы?
Серп у жніўні ў працы млеў У сузор’я Дзевы.
Вераснёвы шампіньён Сам узлез на Шалі.
А кастрычнік-Скарпіён Пазалочваў далі.
Лістапад-Стралец любіў Згрэбці лісця многа.
А ўжо ў дзверы снежань біў Рогам Казярога.
Круг закончыўся на тым...
Самы край сусвету.
Але што гэта за ім Прыімглёна свеціць?
— Там,— гаворыць Дабрадзей,— Як вядома з практыкі I ад вўчаных людзей — Новыя галактыкі.
Сам туды не вёў я трас
I не рваў там лотаць.
Ды калі мы маем час, To чаму б не злётаць?!
Янка з Ганкай гоняць страх Ад неспадзяванкі.
У гарэзлівых вачах Бліснулі маланкі.
Чырван-зораў вухналі Рдзяцца за плячыма.
Ці надарыцца калі Гэткая магчымасць?!
Новы свет — рукой падаць.
Хоць пратупай пешшу. Хто адмовіцца злятаць, Каб пабыць там першым?
У людзей нязводна крыл, Як нязводна мары.
Космас рускі ўсім адкрыў — Слаўся век, Гагарын!
А на Месяцы быў рад Армстранг, слаўны янкі. Ці папоўняць гэты рад Ганка з братам Янкам?
Стукнуў кіем Дабрадзей, Светлалёт заякарыў.
Гістарычная з падзей — Можа быць усякае.
Кажа ім:
— Mae браткі, Ведайце адразу: Космас, дзе мы, у маткі He матае часу.
Часу тут не існуе — Проста на здзіўленне!
Дайце ж мне, браткі мае, Мудрае рашэнне.
Запыліўся светлалёт, Зморана хістаецца. Ды й гадзіна на палёт У сусвет канчаецца.
Новы ж свет нібы курыць Бульбаю на блюдзе.
Ах, як хочацца пабыць, Людзі не былі дзе!
Светлалёт можа стрываць, Ды і дзед гатовы.
Ах, няпроста як трымаць Дадзенае слова!
Ясь, і Стася, і Рыгор, Можа, вы параіце?
На зямлі аж стогне бор, Гэтак нас гукаеце.
Гуртам пырхнулі шпакі.
Воз павёз салому.
Так што, дзед, бяры свой кій,— Паляцім дадому.
Для адкрыццяў важны спрыт. Людзям то не нова.
Але больш чым свет адкрыць,— He парушыць слова.
Усміхнуўся ў вусы дзед: — Будзе так, як сказана!..
Да спаткання, новы свет, Да сустрэчы, квазары!
ВЯРТАННЕ
Дзед к экрану кій узняў — Праз касмічны іней Загарэлася Зямля Кропачкаю сіняй.
Напрамкі і ў абыход, Ды каб курс не зносіла, Паімчаўся светлалёт, I яна ўсё большала.
Метэораў б’ецца рой — Іх бы круп з абдзіркі.
Абляцелі стараной Зеўру чорнай дзіркі.
To не выдумка, не сон. Хай нявера ўзважыць.
3 чорнай дзіркі мільён тон Лыжка масы важыць.
Веры дасць няхай сяло, Горад не спасуе.
Ціск страшэнны там святло У брыкет прасуе.
Дабрадзею, курс трымай, He паблытай лейцы.
За касмічныя няма Болей сіл мацнейшых.
Дзед паміж арбіт-дарог Вокам торыць трасу.
У абдымкі не дай Бог Чорнай дзірцы трапіць.
Між людзьмі ў нас на зямлі He заўжды сардэчна.
А ў міжзорным караблі Болей небяспечна.
Добра дзед і светлалёт Чарамі надзелены... Завяршаецца палёт, Будзіцца надзеямі: Лузакоў натрэсці шмат... Час — амаль што рана. Хоць Зямля ўжо акурат Аж на паўэкрана.
Сірыус вітанне шле Ім падвойным вокам. Нібы Сонца ён, але Надта ўжо далёка.
Зоркі Вега, Альтаір... Дзе знайсці ўгамону ім?! Ходзіць космас, нібы вір, Але ўсё ў гармоніі.
КНІГІ ОНЛАЙН
