Мінск на старых паштоўках
(канец ХІХ - пачатак ХХ ст.)
Выдавец: Беларусь
Памер: 131с.
Мінск 1984
Цяпер Цэнтральны дзіцячы парк імя М. Горкага
50
У летнім тэатры гарадскога сада з 80-х гадоў XIX стагоддзя да пабудовы памяшкання гарадскога тэатра летам і восенню адбываліся розныя канцэрты і спектаклі мясцовых і вандроўных труп
51
Велатрэк Мінскага таварыства ве ласіпедыста ў-амата ра ў знаходзіўся ў гарадскім садзе. У 1920 годзе тут ставіўся спектакль Льва Літвінава «Праца і капітал»
52
Галоўная алея трэка
Гарадскі сад
54
• Алея кахання» ў гарадскім садзе
Рака Свіслач і гарадскі сад
56
Гарадскі тэатр (тэатр імя Янкі Купалы), пабудаваны ў 1890 годзе (архітэктар К. Казлоўскі).
2 і 3 лютага 1919 года ў яго будынку праходзіў I Усебеларускі з'езд Саветаў, які прыняў першую Канстытуцыю БССР, на ім выступаў Я. М. Свярдлоў. 3 1920 года — першы Беларускі дзяржаўны тэатр
Петрапаўлаўская вуліца.
На паштоўцы відаць будынак Дваранскага дэпутацкага сходу, пабудаваны ў 1860-я гады.
Цяпер на яго месцы стаіць дом з магазінам ♦ Саюздрук» (на першым паверсе).
3 1864 года ў гэтым будынку даваліся тэатральныя прадстаўленні, наладжваліся выстаўкі садаводства і кветаводства.
У 20-я і 30-я гады — Дом камуністычнага' выхавання імя К. Маркса. У ім адбываліся літаратурныя вечары, на якіх бывалі Янка Купала, Якуб Колас, Цішка Гартны і іншыя
58
Петрапаўлаўская вуліца.
Так выглядала цяперашняя вуліца Ф. Энгельса ля яе скрыжавання з Ленінскім праспектам
6 Зак. 750
81
59
Петрапаўлаўская вуліца.
На другім плане — дамініканскі кляштар XVII—XVIII стагоддзяў, які стаяў на рагу вуліц Петрапаўлаўскай (Ф. Энгельса)
і Храшчэнскай 1 (Інтэрнацыянальная). На месцы гэтых будынкаў сёння сквер
(за Цэнтральнай плошчай)
1 Праабражэнская вуліца (Інтэрнацыянальная) пачыналася ад цяперашняй Рэспубліканскай і ішла да Петрапаўлаўскай (Ф. Энгельса), а далей мела назву Храшчэнская.
МШІСКК MINSK.
Управленіе Лнбаво-Ром. ж. Д. Zarz$d d. Z. Libawo— Ro
Упраўленне Лібава-Роменскай чыгункі. Будынак узведзены ў стылі мадэрн па вуліцы Серпухаўскай у пачатку XX стагоддзя. Ен захаваўся (цяпер тут, на скрыжаванні вуліц Кірава і Валадарскага, знаходзіцца кафэ «Мядуха»). Ва ўпраўленні Лібава-Роменскай чыгункі, калі яно знаходзілася на Захар’еўскай вуліцы, 72, у 1885—1897 гадах працаваў Янка Лучына
61
Петрапаўлаўская вуліца.
Такой была ў пачатку нашага стагоддзя цяперашняя вуліца Ф. Энгельса на ўчастку ад Інтэрнацыянальнай да Ленінскага праспекта
62
Акварыум. Тэатр-вар’етэ і рэстаран «Акварыум» знаходзіліся на вуліцы Юр'еўскай, у доме № 17.
У 1920 годзе ў гэтым будынку працаваў беларускі тэатр пад кіраўніцтвам Уладзіслава Галубка. Пазней тут быў беларускі рабочы клуб, у якім у час прыезду ў Мінск выступаў У. Маякоўскі1
1 Вуліца Юр’еўская пралягала паміж Захар’еўскай і Храшчэнскай.
63
Будынак Чырвонага Крыжа на рагу вуліц Падгорнай (К. Маркса) і Каломенскай (Свярдлова). Тут дзейнічала школа сясцёр міласэрнасці, стаялі карэты хуткай дапамогі
64
Падгорная вуліца.
Цяпер гэта скрыжаванне вуліц К. Маркса і Валадарскага. У першым доме справа ў даваенны час быў дабудаваны трэці паверх.
Другі трохпавярховы будынак захаваўся ў першапачатковым выглядзе
65
Аддзяленне Дзяржаўнага банка на Падгорнай вуліцы. У 30-я гады будынак перароблены. Цяпер тут знаходзіцца Дзяржаўны музей БССР
бб
Першае чатырохкласнае гарадское вучылішча, якое знаходзілася на Падгорнай вуліцы (у раёне цяперашняга Дома архітэктараў)
67
Жаночая Марыінская гімназія. Будынак не захаваўся. Знаходзіўся на цяперашняй вуліцы К. Маркса ў раёне Вышэйшай партыйнай школы
улвда
MINSK
MINSK
MINSK
Podgorna-Strasse Rue PodgOrna Podgorna Street
MIIHCKla Подгорная
68
Падгорная вуліца.
Так выглядала цяперашняя вуліца К. Маркса на ўчастку ад вуліцы Ф. Энгельса да вуліцы Леніна
69
Від будынка Дваранскага сходу з боку Скобелеўскай (Чырвонаармейскай) вуліцы
70
У гэтым будынку знаходзіўся Грамадскі сход (клуб), а пазней вайсковы шпіталь.
Ен стаяў на рагу цяперашніх вуліц К. Маркса і Чырвонаармейскай (насупраць будынка ЦК ЛКСМ Беларусі)
71
Дэпутацкі сход (клуб).
Від на Падгорную вуліцу з боку Петрапаўлаўскай у напрамку да Губернатарскай вуліцы
МШІСКТ» Спускь в'ь губернаторскій саді>
MINSK — Abhim; ini Gouverneur Park
MINSK Descent? dans Ie Parque du Gouverneur
MINSK — Slop m the Governor-Park
72
Спуск y гарадскі сад.
Сёння тут вуліца К. Маркса на скрыжаванні з Чырвонаармейскай. Далей ідзе спуск да вуліцы Я. Купалы. На месцы драўляных хацінак стаіць будынак ЦК ЛКСМ Беларусі
73
Земскі музей.
Ен знаходзіўся на рагу вуліц Скобелеўскай і Падгорнай і ўваходзіў у архітэктурны комплекс Архірэйскага падвор я. Цяпер на месцы музея стаіць помнік-танк
74
Вуліца Скобелеўская ад Падгорнай да Захар’еўскай. Злева — Аляксандраўскі сквер, справа — Земскі музей, агароджа Архірэйскага падвор'я. 1917 г.
75
Паліцэйская вуліца.
Так у пачатку XX стагоддзя выглядала цяперашняя вуліца Янкі Купалы
76
Праабражэнская вуліца.
Так выглядала сучасная Інтэрнацыянальная вуліца ў пачатку стагоддзя.
Злева — гасцініца «Мачыз». Будынкі часткова захаваліся (некаторыя з дабудаванымі паверхамі)
77
Даходны дом багатага мінчаніна Ахмеда Офлі. Будынак захаваўся (Я. Купалы, 5). Цяпер тут упраўленне грамадскага харчавання
МІІНСК'Ь. Домг Офлп
78
Від правага боку Праабражэнскай вуліцы ад Багадзельнай (Камсамольскай) у напрамку Саборнай плошчы. На месцы крайняга справа будынка цяпер стаіць кінатэатр «Перамога». Далей цагляны плот і купал Праабражэнскага кляштара (адсюль і назва вуліцы)
79
Міністэрская гімназія.
Гэта жаночая гімназія знаходзілася на Праабражэнскай вуліцы. Цяпер гэта раён скрыжавання вуліц Інтэрнацыянальнай
і Урыцкага
80
Багадзельная вуліца і прагімназія. 1915 г.
Так выглядала цяперашняя Камсамольская вуліца ад Ленінскага праспекта да Інтэрнацыянальнай. Будынкі не захаваліся
81
Літаратурна-артыстычнае таварыства.
У першым справа будынку на рагу Захар’еўскага завулка і Падгорнай вуліцы ў 1898 годзе была заснавана прагрэсіўная культурна-асветніцкая арганізацыя «Таварыства аматараў прыгожых мастацтваў».
У 1906 г. за сваю актыўную рэвалюцыйную дзейнасць было закрыта. Замест яго тут пачало працаваць
« Літаратурна-артыстычнае таварыства», якое лекцыямі прапагандавала рэвалюцыйныя і дэмакратычныя ідэі ў літаратуры і мастацтве. Цяпер гэта дом № 17 на вуліцы К. Маркса
82
Камерцыйнае вучылішча. 1907 г.
Яно знаходзілася ў Васільеўскім завулку (у раёне цяперашняй Прывакзальнай плошчы).
Будынак і вуліца не захаваліся
Мннскі. Серпуховская ул. „ Реальное учнлпіце. Minsk. 1’1. Serpuchowska і szkola
83
Серпухаўская вуліца і рэальнае вучылішча. Так выглядала ў пачатку XX стагоддзя цяперашняя вуліца Валадарскага
84
Серпухаўская вуліца (Валадарскага)
85
МЙНСКЬ. Гнмназія Реймана.
Прыватная гімназія Е. Д. Рэймана.
Будынак захаваўся, знаходзіцца на рагу Міхайлаўскага завулка і вуліцы Кірава.
У ім цяпер аддэел народнай асветы Мінскага гарвыканкома
86
Шпітальная вуліца і ваенны лазарэт. Цяпер вуліца імя Фрунзе.
Будынак былога лазарэта захаваўся
87
Гімназія Фальковіча.
На скрыжаванні Скобелеўскай і Магазіннай вуліц. Цяпер на гэтым месцы стаіць будынак філалагічнага факультэта Беларускага дзяржаўнага універсітэта імя У. 1. Леніна
каждым годом растет н краслвеет столлца Советской Белорусслл город-герой Млнск. Появляются новые улнцы л проспекты, растут высотные сооруженля. За более чем девятлсотлетнюю лсторлю неумолнмое время, войны н пожары неоднажды менялн обллк города. В годы Веллкой Отечественной войны Мннск был почтн полностью разрушен фашлстсклмл захватчлкамл. Другой влд он прлнял в результате послевоенного восстановленля. Неузнаваемо лзменлллсь бывшне окралны...
Чтобы более выразнтельно представлть, как вырос, лзменллся Млнск, нужно оглянуться назад. Но как же современному поколенлю млнчан заглянуть в прошлое своеі’о города? 0 многом могут рассказать лсследованля археологов, экспонаты музеев, мемуарные заплсл л воспомлнанля старожллов, старые гравюры л рлсункл художнлков. Некоторое представленле об архлтектуре прошлого дают зданля, сохранлвшлеся с тех времен на плоіцадл Свободы, на уллцах Бакунлна, Герцена, Островского, Революцлонной, Ннтернацлональной л друглх. Но все это еіце не дает нам полной картлны города в прошлом. II вот здесь на помоіць прлдут старые почтовые открыткл конца XIX — начала XX века.
Первые не лллюстрлрованные почтовые открыткл появлллсь на свет в 1869 году в Австро-Венгрлл. В Росслл впервые онл былл лзданы в 1872 году л, конечно, распространлллсь также на террлторлл Белорусслл.
С развлтлем фотографлл л печатной технлкл, с распространенлем железных дорог л значлтельным увеллченлем коллчества турлстов в конце XIX века особую популярность прлобрелл лллюстрлрованные почтовые открыткл с влдамл жлвоплсных пейзажей, лсторлческлх достопрлмечательностей, городов. К началу XX века онл печаталлсь уже почтл во всех странах млра. На террлторлл Росслйской лмперлл первые лллюстрлрованные почтовые открыткл сталл лздаваться с 1894—1896 годов. Онл знакомллл с пейзажамл Рлжского взморья, городамл Москвой, Дерптом (сейчас Тарту) Клевом, Млнском л др. Дата выпуска на нлх обычно не ставллась (за лсключенлем некоторых лздательсклх флрм), поэтому орлентлроваться прлходлтся прелмуіцественно по почтовым штемпелям. Так, мной найде-
В скобках даются современные названня городов н улнц.
на одна открытка с вндом городского театра в Мннске. На ней стонт штемпель с датой отправкн нз Мннска — 20 марта 1899 года. Внднмо, она как раз н является одной нз первых мннскнх нллюстрнрованных почтовых открыток.
С конца XIX века н до 1918 года почтовые открыткн с вндамн Мннска нздавалнсь частнымн нздательствамн. Онн выходнлн сернямн — по нескольку десятков сюжетов. Но тнражн нх былн неболыішмн. Обычно каждая почтовая открытка нмела свой порядковый номер, с выходом новых нзданнй той нлн нной сернн нумерацня увелнчнвалась. Подпнсн на ннх былн на русском, французском, польском, немецком, англнйском языках (часто на несколькнх одновременно). йзданне мннскнх вндов с подпнсямн на белорусском языке в те времена не практнковалось.
Мннскне почтовые открыткн печаталнсь co сннмков местных фотографов, которые нмелн разрешенне на увековеченне вндов своего города н его окрестностей. В начале XX столетня нх можно было купнть не только в кннжных магазннах н кяосках, но я прямо в фотографнческнх мастерскнх. Тогда выпускалась бумага размером почтовой открыткн с нанесеннымя лнннямн для адреса, на ней было помечено место для пнсьма н для маркн. Продавалась даже готовая бумага с надпнсью «Открытое пнсьмо». Еслн же такой надпнсн не было, тогда некоторые фотографы самн ее допечатывалн на обратной стороне сннмка. Такнм образом он становнлся почтовой фотооткрыткой. Оставалось только накленть марку н напнсать адрес.
КНІГІ ОНЛАЙН
