Астраномія
Выдавец: Выдавецтва БДУ
Памер: 224с.
Мінск 2003
Жангаловіч Іван Данілавіч (20.02.1892—29.07.1981). Нарадзіўся ў г. Гродне. Скончыў Петраградскі універсітэт. Заслужаны дзеяч навукі РСФСР. Выкладаў у Ваен-на-марской акадэміі імя К. Я. Варашылава, працаваў дырэктарам Інстытута тэарэтыч-най астраноміі AH СССР. Удзельнічаў у экспедыцыях па вывучэнні Курскай магнітнай анамаліі, па даследаванні Паўночнага Ледавітага акіяна, у высокашыротных экспе-дыцыях у раёны Арктыкі і інш. Асноўныя навуковыя працы прысвечаны тэарэтычнай, практычнай і эфемерыднай астраноміі, вывучэнню фігуры і гравітацыйнага поля Зямлі, спадарожнікавай геадэзіі, геафізіцы. Распрацаваў спосаб вызначэння масы Зямлі па назіраннях штучных спадарожнікаў Зямлі. Яго імем названа малая планета.
Зяльдовіч Якаў Барысавіч (08.03.1914—02.12.1987). Нарадзіўся ў г. Мінску. Акадэмік AH СССР. Працаваў у Дзяржаўным астранамічным інстытуце імя П. К. Штэрн-берга. Адзін са стваральнікаў рэлятывісцкай астрафізікі — новай галіны навукі, у якой агульная тэорыя адноснасці дастасавана да астранамічных аб'ектаў. Распрацаваў тэорыю звышмасіўных зорак. Дэталёва вывучыў уласцівасці чорных дзір і працэсы, якія працякаюць у іх наваколлі.
Каменскі Міхаіл (24.11.1879—18.04.1973). Нарадзіўся ў Магілёўскай вобласці. Член-карэспандэнт Польскай АН; стваральнік польскай каметнай школы. Скончыў Пецярбургскі універсітэт. Працаваў у Пулкаўскай абсерваторыі, астраномам ваеннага порта ва Уладзівастоку. У 1922 г. пераехаў у Польшчу. Быў прафесарам астраноміі і дырэктарам абсерваторыі Варшаўскага універсітэта. Асноўныя навуковыя працы прысвечаны каметнай астраноміі (каметы Вольфа 1 і Галея). Распрацаваў новы метад ацэньвання планетных узбурэнняў каметнай арбіты і выкарыстаў яго для вывучэння каметы Галея на працягу вялікага інтэрвалу часу. Выканаў шэраг даследаванняў па праблемах зямнога магнетызму, астраметрыі, метэаралогіі.
ДАДАТКІ
222
ДАДАТКІ
Ліпскі Юрый Навумавіч (22.11.1909—24.01.1978). Нарадзіўся ў г. Дуброўне Віцебскай вобласці. Скончыў Маскоўскі універсітэт. Працаваў у Дзяржаўным астранамічным інстытуце імя П. К. Штэрнберга і выкладаў у Маскоўскім універ-сітэце. Асноўныя навуковыя працы прысвечаны даследаванню Месяца і планет. Распрацаваў новыя метады спектрафотаметрычных даследаванняў. Прымаў актыўны ўдзел у даследаванні Месяца з дапамогай касмічных лятальных апаратаў. Кіраваў стварэннем першай карты адваротнага боку Месяца і першага ў свеце глобуса Ме-сяца. Пад яго кіраўніцтвам падрыхтаваны «Каталог кратэраў Меркурыя і Месяца», «Каталог кратэраў Марса, Меркурыя і Месяца». Яго імем названы кратэры на Марсе і Месяцы.
Прэйпіч Мікалай Хрыстафоравіч (27.10.1896—23.02.1946). Нарадзіўся ў Рэжы-цы (зараз Віцебскай вобласці). Скончыў Саратаўскі універсітэт. Быў кіраўніком ла-бараторыі Галоўнай палаты мер і вагаў (пазней ВНДІ метралогіі імя Дз. I. Мендзяле-ева). Прафесар. Навуковыя працы прысвечаны пераважна астранамічнаму вызначэн-ню часу. Распрацаваў методыку ўсіх асноўных аперацый па вызначэнні дакладнага часу, прыёме рытмічных радыёсігналаў, захаванні часу.
Хайкін Сямён Эмануілавіч (21.08.1901—30.07.1986). Нарадзіўся ў г. Мінску. Скончыў Маскоўскі універсітэт. Прафесар. Працаваў у Маскоўскім універсітэце, быў загадчыкам сектара радыёастраноміі лабараторыі ваганняў Галоўнай астранамічнай абсерваторыі AH СССР. Заснавальнік савецкай эксперыментальнай радыёастраноміі. Распрацаваў шэраг прылад радыёастранамічнай апаратуры і метадаў назіранняў, з да-памогай якіх была выяўлена і вывучана моцная кругавая палярызацыя выпрамянення актыўных зон Сонца, дэталёва даследаваны «радыёплямы». Кіраваў распрацоўкай праекта радыётэлескопа РАТАН-600.
Ціхаў Гаўрыла Адрыянавіч (01.05.1875—25.01.1960). Нарадзіўся ў г. п. Смаля-вічы Мінскай вобласці. Скончыў Маскоўскі універсітэт. Акадэмік АН КазССР. Узна-чальваў астрафізічнае аддзяленне ў Дзяржаўным прыродазнаўчанавуковым інстыту-це імя П. Ф. Лесгафта ў Ленінградзе, загадваў сектарам астрабатанікі АН КазССР. Асноўныя навуковыя працы прысвечаны фотаметрыі і каларыметрыі зорак і планет, атмасфернай оптыцы. Прапанаваў 2 метады выяўлення дысперсіі святла ў сусветнай прасторы — па рознасці фаз крывых бляску пераменных зорак. У час вялікага проці-стаяння Марса (1909 г.) атрымаў яго першыя фатаграфіі ў розных участках спектра. Займаўся вывучэннем фізічнай прыроды Марса, аптычных уласцівасцей зямной атма-сферы. Яго імем названы кратэры на Марсе і Месяцы.
Цэраскі Вітольд Карлавіч (09.05.1849—29.05.1925). Нарадзіўся ў г. Слуцку Мінскай вобласці. Скончыў Маскоўскі універсітэт. Член-карэспандэнт Пецярбургскай АН. Адзін з піянераў выкарыстання фатаграфіі ў астраноміі. Склаў фотаметрычныя каталогі шэрага зорак. Правёў важныя эксперыменты па вызначэнні тэмпературы Сонца. Арганізаваў у Маскоўскай абсерваторыі сістэматычныя пошукі і вывучэнне пераменных зорах фатаграфічным шляхам. Прапанаваў аналітычны спосаб вызначэння каардынат метэорнага радыянта і метад вызначэння вуглавой скорасці метэораў. Яго імем названы кратэры на Марсе і Месяцы.
Шміт Ота Юльевіч (30.08.1891—07.09.1956). Нарадзіўся ў г. Магілёве. Скончыў Кіеўскі універсітэт. Акадэмік AH СССР і АН УССР. Узначальваў многія экспедыцыі па даследаванні Арктыкі. Па яго ініцыятыве быў заснаваны Інстытут тэарэтычнай геафізікі AH СССР, які О. Ю. Шміт узначальваў з 1937 да 1949 г. Навуковыя працы ў галіне матэматыкі, геафізікі, астраноміі. Асноўныя астранамічныя даследаванні прысвечаны касмагоніі Сонечнай сістэмы. Заклаў асновы шматлікіх даследаванняў па развіцці тэорыі ўтварэння Зямлі і планет з цвёрдых часцінак вярчальнага газапылавога воблака, захопленага Сонцам. Яго імем названы кратэры на Марсе і Месяцы.
661
INIBCBU
£61 .......................................эпэаэХэ X wXeod i зппну ' I £ §
981 ..........................................іэаэХэ ічнчігвПічгпэвд о£ §
9£І ....................................рпчшга — ічнеіэіэ кннбо£ 62 §
[J .......................................... ITHU I EBJ ВІЧНгіОЕЖЦДІ '83 §
$91 ............................................... BNHIXBIfBJ втвн ££ §
$91 ............................ліэяллj кічПоіігвяе i вяоглд іцд U3£t/£Vd
£$І..........................................pidoe вглйвнкічпвіээн 9£ §
£$[ ............................................... NBdOE ВІЧПОПГВЯ£ $£ §
8^| .................................явПое вэв^ pdoE вічнноягвц >£ §
£tg .....................................XBdoE ічдэнвіі i BdXiBdaune£ •££ §
6£| .....................ЧПОВНЧШПКЯЭ NBdOE pH4±914dBlNBdBX ВІЧнХоНЭу ’££ §
6£ 1 .................................................P«fo£ HA U3£tf EVd
$£I .................................tEWB£ ЭПШЧЖ BH ВПНОЭ Х1Ч1ШД If §
0£I .....................................ічПэфэвтв нвньэноэ вяоігХд o£ §
9£[ ...............................................ВЖІОЕ MB ВПНОЭ '61 §
9£I .................................BHdot квннэег — впноэ ід U3£tf£Vd
61 I ............................... nWOHBdlOB X EIIfBHB 14H4IfBdlN9U3 '81 §
601 ...ігап хічнээдкн кннэнкквПшча влвнішлвтвПіяэЕе эннвявпэпэв^ yj § 601 ...iran хічнээдкн вннвявгэгэвг ічгвіэ^ -д Lf 3£tf £ Vd
001 .................................ічнеіэр нвньэноэ глгап кічігв^ 91 §
£6 .....................................іэнвіш іхінжоёвввйэ 'Пвм^ $| §
^8 ........................................ноіХігц ■hihbjij-ічіэнвец yj §
9£ ....................................... I4IlXdj НОНМКЕ ічіэнвец •£] §
Н .........................................................ічмеіэр
нвньэноэ эннвжВохвц іэнвгй імічіэічОвімвПвх ВІЧНЧЕХзу £[ §
ц ................................вйогЕіэнвгіі квнчігвнлвйвц д| U3£tf£Vd
<79 ........................................ХвівПвпв хічньшовя хХд ц §
6$ ..............................................эшеіэр нвньэноэ X
хі віг нэпэвшэіптв і iron хннээдкн ХвПэмвп эннеьвнвічд оі § £$ .......................BHB1CH4J-I вннэнлкпічПп влвніэаэХэ нохв£ 6 §
| $ ...............................................ВПЭІШЭ^ ІЧНОЯВ£ '8 §
£t? ....................................вПкээдо і вПноэ xXd ічньвд £ §
$£ .............................BMindauB^ внеіэр ввнычблнепкшэд 9 §
С£ .......................................ігэп хічнээдвн хХд ц| uaEtfEVd
9£ ...............nibjXbf нвныфвОлваі эннеьвнЕічд Хэвь эннеПкмічд $ §
t>£ ............................ічівПічгп нвныфвПлвэл эннеьвнвічд у §
61 .........................................ічівнічіМввм кічнээдвн £ §
£1 ................................................... вдэн 9BHdO£ •£ §
£| .............................пмонвбіэв HBHhwiMBdu ічяонлу -ц U3£tf£Vd
Ў ................................................nwoHBdioB іэнігвОц [ §
1 ...............................................ічшя оя< 'I U3EtfEVd
£ ..........................................................ваонВВОц
loawg
(Назва і нумар школы)
Навучальны год Імя і прозвішча вучня Стан вучэбнага дапаможніка пры атрыманні Ацэнка вучню за карыстанне вучэбным дапаможнікам
20 / - \. л
20 /
20 /
20 /
20 /
Вучэбны дапаможнік выпушчаны за кошт сродкаў дзяржаунага бюджэту для фондаў бібліятэк па заказу Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь, свабоднаму продажу не падлягае
Вучэбнае выданне
Галуза Іларыён Віктаравіч Голубеў Уладзімір Аляксандравіч Шымбалёў Аляксандр Альбертавіч
АСТРАНОМІЯ
Вучэбны дапаможнік для вучняў 11 класа ўстаноў, якія забяспечваюць атрыманне агульнай сярэдняй адукацыі, з беларускай мовай навучання з 11-гадовым тэрмінам навучання
Рэдактары Т. Я. Янчук, Н. Г. Кісялёва
Мастакі Ю. Я. Кубараў, А. Дз. Кубарава, Л. У. Ледзенева Тэхнічны рэдактар Дз. П. Сіняўскі
Карэктары Н. Г. Куцаева, Н. Б. Кучмель, A. В. Семенчукова, Дз. В. Шлыкаў Камп’ютэрная вёрстка Н. Я. Бацюковай, А. У. Крывадубскаіі Падрыхтоўка карт: Т. У. Баярынава, М. У. Леановіч, Г. А. Рабашлыкава, Г. А. Русіновіч, У. М. Храмаў
Падпісана ў друк 21.08.2003. Фармат 60x90/16. Папера афсетная № 1. Друк афсетны.
Гарнітура Таймс. Ум. друк. арк. 13,0+0,27 укл. л. Ул.-вьш. арк. 11,7+0,3 укл. л. Тыраж 37 200 экз. Зак. № 1772.
Рэспубліканскае унітарнае прадпрыемства «Выдавецкі цэнтр Беларускага дзяржаўнага універсітэта». Ліцэнзія ЛВ № 527 ад 22.01.2002.
220030, Мінск, вул. Чырвонаармейская, 6.
Надрукавана з гатовых дыяпазітываў у Рэспубліканскім унітарным прадпрыемстве «Мінская фабрыка каляровага лруку». 220024, Мінск, вул. Каржанеўскага, 20.
КНІГІ ОНЛАЙН
