Анатоль Клышка
6+
Выдавец: Народная асвета
Памер: 144с.
Мінск 1993
А там
Хто ж тут узімку жыве?
У такі мароз? Ды не-каль-кі маленькіх птушак.
To са-сно-ві-кі. Птушкі прасілі корму. Хутка іх мама пры-нес-ла на-сен-не хвойкі. Андрэй і Тома пры-се-лі пад кустом і на-зі-ра-лі за птушкамі
Дуб, ліпа, асіна, елка — дрэвы. А каліна, маліна, ажына —I I I |
халады холад
га
гэ-ты ге-рой герб
го
га-зе-та го-рад Са-лі-горск
плу-гі кру-гі да -ро-га
гры-бы
гу-зік
Новы
горад.
Гэта горад Са-лі-горск. Тут знай-шлі шмат ка-лій-най солі.
3 глы-бо-кіх шахт соль па-сту-па-е на-верх.
А потым — у машыны і на палі.
Соль гэта вельмі па-трэб-на ра-слі-нам. Ад ка-лій-най солі
важкі колас, буй-ное зерне.
а у о I ы э е Н М Т X ш с л
Карагод.
Ганна дала руку Лене, Лена — Гену, Гена — I гнату, I гнат — Машы, Маша — Сашы, а Саша — Галі.
Вось і ка-ра-год!
ркпвзжйьбдг
гор-ка
Ры-гор-ка па-го-рак
го-луб горн гар-ніст
X
ха
ху
хо
хі
хе
г
га
гу
го
гі
ге
хуст-ка
да-ро-га
гі-гант
гус-та
га-ла-сы
гра-ма-да
стрэ-хі
хма-ры
галь-штук
Дружбакі.
Рыгорка хво-ры. Сумна Рыгорку: ні з канькамі на каток, ні з лыжамі на горку.
Прый-шлі Зіна і Гена.
Зрабілі пад акном бабу са снегу. Вочы —ву-галь-кі.
Hoc — морк-ві-на.
У руках — венік.
Зірк хворы Рыгор у акно.
Весела стала. He так, можа са снеж-най бабы, а з-за
Генавай і Зінінай увагі.
плугі плу г
кругі круг
го
луб лас рад
га
род рох ра
но ро плу
гі
Скорагаворка.
Да горада дарога — угору, а з горада — з гары.
я
я-ма
ма-я
яр
я-сень
тва-я
яс-лі
я-га-ды
сва-я
за-яц яз-да я-зык
Хто куды!
Тата на работу. Мама на работу. — А ты, Ясь, куды? — А я — у яслі.
Як хто зімуе.
Пад елкай хата зайкі. У белым ка-жуш-ку добра яму і на снезе. Ліса нару сабе зрабіла. А^О^зяайшла дупло. У-туль-на тут і яды даволі.
Нічога, што лета бегала, але запасы зрабіла.
Жабка дык у мох залезла^^ I так за-сты-ла. Толькі блу-ка-е па лесе і вые.
Скорагаворка.
У бары грыбь! бярьі.
я
язь
ня-су
ся-ло
я-на
Ясь
вя-зу
вяс-ло
Я-ня
я-да
бя-ру
зям-ля
Бабулін
ордэн.
Селі каля тэ-ле-ві-за-ра бабуля, Вася і Галя. Бабка рас-каз-ва-е ім пра вайну. Яна тады была са-ні-тар-кай.
Шмат па-ра-не-ных салдат
вынесла з-пад аб-стрэ-лу.
Бабуля Яніна — ве-тэ-ран вайны. Яна мае ордэн і медалі. — Бабка Яня,— папрасіла
Галя,— пакажы мне твой ордэн Узяла, пры-ме-ра-ла Галя.
Але да сукенкі не пры-шпі-лі-ла. Бо не за-слу-жы-ла.
4. Буквар
Чч
час-ты
чыс-ты
ча : чу 40 чы
ча-рот чмель
ча-бор ноч
чэ
чор-ны хут-чэй
чыр-во-ны чар-ні-ла
Чмелікі
ад-па-чы-ла на-да-ку-чы-ла
Л ісічкі
Ад-ной-чы вясной ішлі полем Міша і Алесь. Раптам пачулі звон. Чмелік! Хутчэй за ім. А чмелік залез у мох і знік.
Міша з Алесем рас-су-ну-лі мох. Аж там чмелікі. Там іх соты. Міша і Алесь знайшлі саломку.
Па-смак-та-лі трошкі, а больш не ча-па-лі. Рэшта хай чмелікам.
лешч кач-ка
хвошч чо-вен
чан-ні к чай-ка
шчу-пак ча-ра-па-ха
то над лес
Шапоча чарот за-пла-ча сава вадой шчупак Там па-лат-кі
Што чытала Паша!
оера пісала злева направа: Піліп. А Паша чытала справа налева: піліП.
I так Піліп. I так Піліп.
Вера пісала: Патап.
А Паша чытала: патаП.
I так Патап. I так Патап.
Затым Вера напісала:
крык-не сыч то бліс-не
А там
А што прачытала Паша справа налева?
кі-ну кі-нуў зір-ну зір-нуў
слу-хаў за-слу-хаў-ся чы-таў пра-чы-таў
ву-чу вы-ву-чыў
Школа на
мау-чу маў-чаў
лузе
Ішоў Міхаська берагам рэчкі.
I міжволі заслухаўся.
Над лугам чуўся гул.
Нібы кожны тут вучыў свае гукі.
— Ж-ж-ж,— гуў чмель.
— З-з-з,— вяла пчала.
— Н-н-н,— ныў у кустах камар.
— Р-р-р,— не ўстры-маў-ся
Толькі рыбка маў-ча-ла. Напэўна, ні-вод-на-га гука не ведае.
пвзжйьбдгчў
у-зяў у-стаў
ку-піў ра-шыў
раз-гу-біў-ся раз-зла-ваў-ся
воўк аў-то-бус
Што чарніла нарабіла.
Рас-па-чаў Пятро работу — ажно лоб змак-рэў ад поту. Нібы вусы, каля носа
леглі сінія палосы.
Як зір-нуў: на сшытку пляма. На пад-руч-ні-ку — таксама.
Стала так Пятру няміла. Разгубіўся тут зусім.
Кажа:
— Дрэн-на-е чарніла вінаватае ва ўсім.
ла .
тра .
кана .
тра . ла .
кана .
ка
' V
П/
за-яц
цу-кер-ка
цэг-ла
Ці-мох
цяж-ка
цэ-мент
цырк
цер-піць
на-валь-ні-ца
Цімох-баязлівец.
Цімох усяго ба-яў-ся. Аднаго разу была навальніца. Паліла маланка. Са страху
залез Цімох пад ложак і сха-ваў-ся. Пад ложкам душна, цяжка дыхаць. Але церпіць Цімох, Баіцца, тра-сец-ца.
А навальніца тым часам даўно мінула. Ляжы, Цімох, пад ложкам за тое, што ты ба-яз-лі-вец.
ауоуыэея нмтхшслр кпвзжйьбдгчўц
Ві-ця Ціш-ка баць-ка
пы-та-е
пы-та-ец-ца
ля-ці ля-чы
пра-ца пра-ца-ваў
Цішкава шкельца.
Неяк зімой выбег ранкам Цішка на Аж нехта ўсе ўча-раш-ні-я
двор.
лужынкі за-шкліу.
Выламаў Цішка кавалак шкельца і крыкнуў:
— Што за шкельца ў мяне!
Падбегла Свят-ла-на і смяецца:
— А чаму ж мокрае ў цябе шкельца?
— Зараз вы-тру,— сказаў Цішка. Выцер, а яно зноў мокрае.
— Палажы яго на пліту. Мо там высахне,— па-ра-і-ла Святлана.
Цішка так і зрабіў. Пліта была гарачая.
I ад шкельца за-ста-ла-ся адна лужынка.
ЦЫ
чар
ні
. ы
. ы
бу
ля
лі
сі
. a
. a
ром
ха
. ы
тан
ка
. ы
гун
ка
Воўк-гультай.
Па-каш-та-ваў аднаго разу воўк хлеба. Смач-на.
I пытаецца воўк:
— Скажы мне, чалавеча, як яго робяць?
— Трэба глебу ўза-раць, потым па-ба-ра-на-ваць. — I тады есці?
— He. Трэба пасеяць, зжаць, па-ма-ла-ціць, змалоць, потым спячы. А тады ўжо есці.
— Што смачна, то смачна,— сказаў воўк. — Але ж колькі працы! Жыў я без хлеба дагэтуль і далей буду жыць.
Так і жыве воўк без хлеба.
Прыказка.
Калі рукі ды ахвота, то і спорыцца работа.
Загадкі.
Летам шэранькі, зімой беленькі.
Іголкі мае, а шыць не ўмее.
Адкуль хлёб на стол прыйшоў!
Д. Бічэль-Загнетава.
Коцікі.
Села кошка на парожку, вяжа коціку панчошку. А пасля пашые тапкі, каб кату не мерзлі лапкі.
Дздз
Валодзева дапамога.
Прыйшла Надзя з дзі-ця-ча-га садзіка,
на-кар-мі-ла сабачку, кацяня. А ста-рэй-шы брат Валодзя тым часам сядзеў і глядзеў у акно. Вярнулася мама з работы. Пахваліла дзяў-чын-ку.
Тады Валодзя і кажа:
— Я таксама буду дапамагаць маме.
— Мама, схадзі па ваду.
— Мама, памачы анучу ў вадзе.
— Мама, адсунь табурэтку.
— Мы будзем разам мыць падлогу. Ці патрэбна такая Валодзева дапамога?
ы э е я
Прыказкі.
Дзе гультай ходзіць, там зямля < з не родзіць.
На яду мастак,на працу сяк-так
Чаму месяц без вопраткі ходзіць!
[Казка.]
Захацеў неяк месяц пашыць сабе ўбран-не. Пайшоў да краўца.
Зняў кравец з яго мерку.
— Прыходзь,— кажа,— праз тыдзень.
Мінуў тыдзень.
Прымярае месяц а-дзен-не.
Ды дзе там яно яму?
Вузкае, цеснае.
«Відаць, па-мы-ліў-ся»,— падумаў кравец.
I зноў кажа месяцу:
— Прыходзь праз тыдзень.
Цяпер зрабіў кравец як трэба. Сядзіць, чакае. Аж тут коціцца па небе месяц.
Круглы, вялікі. Тут і без прымеркі відаць: вопратка зноў будзе малая.
Разгубіўся кравец і кажа: — He магу табе, месяц, убрання пашыць. To ты як сярпок, то ў палавіне, а цяпер у поўні. Ніколі не будзе табе ўбранне якраз.
Так і а-стаў-ся месяц без вопраткі
Прыказка.
Адклад не ідзе ў лад.
Жартоўная лічылка
Слу-хам-це усе мяне я раскажу, хто дзе жыве.
Верабей у норцы, a конь у ка-мор-цы, рыбка ў лесе, мышка на стрэсе, індык у вадзе.
А ты жывеш дзе?
Хто які голас падае.
— Ці ведаеш ты, хто ку-дах-та-е, ку-ка-рэ-ка-е? — пытае Валя ў свайго браціка Толі.
— Курыца, пеўнік,— ад-каз-ва-е ёй Толя. —
Гэтых птушак кожны ведае.
А Валя зноў за сваё:
— А ці ведаеш, хто мяўкае, гаўкае, рыкае?
— Кот, сабака, карова,— адказвае Толя.
Ці правільна адказаў ён? А цяпер вы падумайце, хто кля-ко-ча, кукуе, кур-лы-ка-е.
я і е ё v
нмтхшслркпв зжйьбдгчўцдз
но
мо
ло
co
во
30
бо
цо
нё
мё
лё
сё
вё
зё
бё
цё
лён
лёд
пі-лот
дзя-нёк
клён
мёд
па-лёт
цёп-ла
HOC
воз
во-сы
цём-на
нёс
вёз
вёс-лы
вёд-ры
У палёце.
Сён-ня Лёня і тата
ляцяць
у Мінск на вы-стаў-ку Зароў матор, за-дры-жаў самалёт. Лёня нават крыху збаяўся. Самалёт лёгка пабег па полі. Штуршок — і паплылі ў неба, усё вышэй і вышэй.
«Яшчэ 6 крыху,— падумаў Лёня,— і пэўна тра-пі-лі б у космас».
Зірнуў на лёт-чы-каў: нібы кас-ма-наў-ты. А штур-вал у іх так падобны на татаў. Лёнеў бацька трак-та-рыст.
Скорагаворка.
Авёс — на воз, а воз не вёз.
Ю-ра ю-нак
Ю-ля юн-нат
чы-та-ю ра-ша-ю спя-ва-ю
Юю
А
dV Ю
Касманаўты.
Юрый Гагарын першы ў свеце ўз-ля-цеў у космас. Прыйдзе час, і чалавек зможа паляцець з Зямлі на іншыя планеты.
Гэтак жа, як цяпер лятаюць на самалёце з горада ў горад, з кра-і-ны ў краіну.
Усе ў свеце ведаюць сёння і Валянціну Церашкову — першую жанчынукас-ма-наўт-ку.
У космас ляталі і нашы слаўныя землякі Пятро Клімук
і Уладзімір Кавалёнак.
Якіх яшчэ касманаўтаў ты ведаеш?
ну
лу
су
зу
цу
ню
лю
сю
зю
цю
зя-зю-ля люс-тэр-ка ко-нюх
ка-ню-шы-на
карм-лю лаў-лю май-стру-ю ма-лю-нак
Лу-ша Лю-ба
цу-кар цюль-пан
Пяро і аловак.
Даўней людзі пісалі гусіным пяром.
Ад яго і назва — пяро, хоць цяпер яно ста-лё-ва-е. Нашы продкі пісалі яшчэ і а-ла-вя-на-ю палачкаю.
Зда-га-дай-це-ся, адкуль пайшла назва аловак.
Крыўда алоўка.
Я заўсёды вам служу: і рашаю, і пішу, усё, што хочаш, я змайструю, на паперы намалюю. Дык чаму, скажыце мне, хваляць вас, а не мяне?
фа
фу фо фі фе фё
фа-со-ля фар-ба
фор-ма фер-ма
фут-бол фо-кус
фаб-ры-ка
ша-фёр
фі-кус
Беларуская нафта.
У Бе-ла-ру-сі не так даўно знайшлі нафту. Тата Фені — наф-та-вік. Ен носіць спе-цы-яль-ну-ю форму. Нафтавік цяпер новая пра-фе-сі-я на Беларусі.
3 нафты робяць бензін, ас-фальт, фарбы.
Нафта патрэбна заводам і фабрыкам. Беларусь цяпер славіцца не толькі лесам, торфам, соллю, але і нафтаю.
Святлафор.
Ен над вуліцай вісіць, ён на вуліцу глядзіць. Як міргне зялёным вокам, дык ідзі спакойным кро-кам. Як чырвонае святло — стой! — каб ліха не было.
фа-не-ра
наф-та
флот
фі-гу-ра
фі-ніш
фронт
фі-гу-рыст
фар-ту-шок
штраф
Памочнікі.
Вечарэе. Зараз прыйдуць з работы тата і мама.
Тата — шафёр, а мама працуе на ферме. Федзя прынёс вады, а Маня гатуе вячэру.
Малы Цішка лушчыць фасолю. Прыйшла мама, Стамілася на ферме. А тут і вячэра гатова.
— Малайцы,— кажа яна.— А ты, Маня, і фартушок назаўтра адпрасавала? — здзівілася мама.
— А я фікус паліў,— пахваліўся маленькі Цішка.
КНІГІ ОНЛАЙН
