КНІГІ ОНЛАЙН
Аўтаматычна згенераваная тэкставая версія, можа быць з памылкамі і не поўная.
The future of Nyasvizh looks certain and bright. The town that has stood the test of time and, having faced so many challenges, retained most of its individuality, deserves to be worshiped by the coming generations like a sacred place. The state government allocates considerable funds to keep the historical town in good repair. Nyasvizh has acquired the status of a national history-and-culture preserve with a peculiar structure of a museum type. Valery Dranchuk pages 17 Halfway between Garadzeya and Nyasvizh there is a wonderful natural relic — a pine and an oak grow front the same root. 20 An etching by Tamash Makouski. Early 17th cent. The panorama of Nyasvizh. A post-card with a general view of Nyasvizh. Early 20th cent. 21 The Slutsk Gate (1690). Baroque architecture monument. 22 The Benedictine catholic church and the monastery. Baroque architecture monument. Built in 1590—1596. 23 Samples of artistic glass and porcelain produced at Radziwill factories. 24 Entrance to the garden near the Benedictine monastery. 26-31 The Great Catholic Church. Baroque architecture monument. 32 Marble slab with a portrait of poet-democrat Wladislaw Syrakomlia. It was erected in 1902, forty years after the poet’s death. 33-43 The inside of the Great Catholic Church. 44-45 Detail of dalmatics. Ornaments. Locally made Art pieces (18th cent). 46-47 The Great Catholic Church tower. 48 Former Radziwills’ office. “Gipsy” house. 49 Simon Budny — one of the country’s first printers. In 1562, in Nyasvizh he published “Catechism”, the first book in the Belarusian language. Left — a park of those days. 50 A bronze monument to Simon Budny opened in 1982 (sculptor S. Garbunova). 52 A market house is a unique sample of an urban dwelling of the first half of the 18th century with a baroque facade. The city hall is one of the oldest of its type in Belarus. Built after 1586. 54-55, 58-63, 65 In the Nyasvizh parks. 56 A memorial stone to mark 25 years since the park was begun by Maria de Castelian, princess Radziwill. 57 A two-hundred-year-old poplar. 64 The granite obelisk “Marysin. 1898". 67 General view of the Castle in the etching by N. Orda. The Castle viewed from the Ivan Pond. Artist S. Golz. 68-77 The Castle surroundings. 78 The bridge and the entrance gate. Photographed in the early 20th century. 80 Detail of an old baroque well with forged parts. 81-85 The palace-and-park complex. 87 Detail of the forged top on the entrance gate. The Castle facade in the early 20th century (photo). 88-89 In the Castle lounge. 90 A stove. Late 18th century. 93 A fire-place in the dining room as it looks today and in the picture of the early 20th century. A stove. Late 18th century (right side). 94-97. Details of Slutsk waist-bands. 18th —early 19th centuries. 98 Stanislaw Kazimierz Radziwill (1648—1690). 99 Elisabeth Radziwill (b. 1585). 100 Katarzyna and Maria Radziwill. 1646. 101 ’ Yuri Radziwill (1480-1541). 102-111 Views of the Nyasvizh Castle. Dopoki miasto zachowuje chociaz jedn^ cech? swojej mlodosci, dopdty nie ulega staros'ci. Dlatego tez Nies'wiez wygl^da mfodzienczo bez wzgl?du na minione stulecia. Wsrdd mieszkaricdw tego miasta dawno zyje popularne powiedzonko, ze w Nies'wiezu jest jak w Paryzu. W Paryzu nie bytem, ale kiedy niekiedy jad? do Nies'wieza, zeby upoic si? wrazeniami, odswiezyc, odczuc' powab Europy i... jak gdyby zrzucic z siebie brzemi? lat. Nies'wiez jest jednym z najstarozytniejszych osiedli na Bialorusi. Wspomnienia kronikarskie o nies'wieskim ksi?ciu Jerzym, ktdry zginqi w 1224 roku w bitwie z Tatarami nad rzek^ Katkq, dajq podstaw? do mniemania, ze juz w XIII wieku Nies'wiez byl stolic^ kiqz?cq. Okolo roku 1496 miasto przeszio z r^k ksi^zqt Nieswieskich na wlasnosc sfynnego rodu Kiszkdw. Prawdopodobnie w 1533 roku Anna Kiszka wychodzi za m^z za Jana Radziwitta (Brodatego) i miasto przechdzi do rodu Radziwiliow, staje si? stolicq, jako centrum bajecznie bogatego dworu. Pierwszy wiasciciel Nies'wieza z Radziwiliow Jan Brodaty zbudowat twierdz?, z watem fortecznym dookola miasta. Jego syn, Mikolaj Czarny na starozytnym grodzisku wybudowal palac drewniany. Budownictwo murowanego, bardziej niedost?pnego, rozpocz?to poz'niej, za czasow Mikolaja Sierotki — syna Mikotaja Czarnego. Z kazdym rokiem miasto nabieralo coraz wi?cej uroku, a zamek ksiqz?cy byl stopniowo ulepszany, wzbogacal si?, nabieral mocy, splendoru. Miasto i paiac stale sluzyly przykladem krzewienia kultury i os'wiaty. Tutaj naprzyklad Szymon Budny w 1562 roku nadrukowa! “Katechizis” — pierwszy ksiqzk? w jezyku bialoruskim. W 1586 roku Nieswiez otrzymuje prawa magdeburskie. Zaznal Nies'wiez i smutnych czasow. 1654, 1706, 1768, 1771, 1792, 1812, 1919, 1941 — to tragiczne lata w historii miasta. Odnowienie okazatos'ci elewacji frontowych, restauracja w krdtkim okresie czasu blasku i rozkoszy wn?trza bylo mozliwe tylko dzi?ki zamoznosci Radziwiliow, ich dqzeniu do rozkwitu swojej stolicy. Wszystko, co si? tylko przyzywalo i kwitlo w Nieswiezu, jest dobitnym s'wiadectwem talentu tego rodu z calq plejadq. osob, ktore na wszelki sposob dqzyly do przeksztalcenia s'wiata bogactwa w s'wiat pi?kna, nadajqc swojej ordynacji slaw? os'rodka kulturalnego na poziomie europejskim. “Malenki Paryz” zadziwial s'wiat bodaj nie mniej od wielkiego. Nies'wiez nazywano rowniez nieukoronowan^ stolicy Wielkiego Ksi?stwa Litewskiego. Ale czym, jak^ tresciq powinna bye napelniona chwila obecna w naszych nieustannych blqkaniach w resztkach dawnej s'wietnos'ci? Dwudzieste stulecie, jak wiadomo, nie szcz?dzilo, a coraz wi?cej zabierato. Ofiarq najazdow i, przede wszystkim, ogolnego nihilizmu panujqcej bezdusznej ideologii, staly si? setki pomnikdw historycznych. Moloch barbarzyriskiego zniszczenia nie byt powstrzymany i w latach siedemdziesiqtych. I, mimo wszystko, “Matemu Paryzowi” byto przeznaczone wyzycie. Ocalaly budynki, landszaft. Do starozytnego centrum miasta nie dotarly r?ce mnostwa amatordw przerobek, przebudowy. Fachowcy twierdzq, ze Nies'wiez jest unikatem o wielkim znaczeniu kulturalnym. Przeciez tutaj w niezwykle krdtkim okresie czasu (ostatnia ewiartka XVI stulecia) zostata zrealizowana barokowa koncepcja “idealnego” schemata miasta. Dz'wi?ki organdw koscioia farnego jak gdyby przywracajq z gl?bi czasow imic genialnego architekta wloskiego Bernardoni, ktory wysilkiem miejscowych mistrzow stworzyt takie arcydzielo w ci^gu dziesi?ciolecia (1584—1593). To jest pierwszy budynek na Biatorusi zaprogramowany w stylu baroka. Ustrojenie swi^tyni jest uroezyste, wytworne. Oczarowujq freski i malowidla, bogactwo rzezby, plastyki architektonicznej, urzekajq niezliczone kompozycje dekoracyjne wnqtrzy. A na dole w grobowcu rodzinnym spoczywajq prochy ksiqzqt RadziwiHdw. Styl barokowy murowanych budynkdw Nies'wieza (nie tylko zamek, koscioi farny, ale rowniez Brama Slucka i wieza klasztoru benedyktynek, i “Dom na rynku”) niesie w sobie cechq epoki, odzwierciadla w architekturze nastroje spoleczne, zwjaszcza zycie intelektualne. Oznaki pogody i rados'ci, peini zycia intelektualnego, jak gdyby potwierdzajq, ze styl barokowy byi tutaj najbardziej organiczny. Nies'wiez zadziwial i zachwycal. Tutaj prawie siedem stuleci odbywaty si? widowiska i spektakle w jednym z pierwszych teatrow na Biatorusi. Miasto stalo si? os'rodkiem szkolenia aktorow dramatycznych, muzykantdw, s'piewakdw, chdrzystdw. Wiedz? scenieznq adepci sztuki osiqgali rowniez za granicq. Przed bywalcami zamek otwieraf goscinnie podwoje sal z przerdznym dziwnym sprz?tem — Krolewskiej, Hetmanskiej, Marmurowej, Mysliwskiej oraz innych. Okofo tysiqca portretdw i obrazdw liczyta galeria sztuki. Kolekcja pasdw shickich upi?kszala salq Hetmanskq. Miejscowq bibliotek^ uswietniaty nie tylko dwadziescia tysi?cy ksiqg, r?kopisdw i starodrukbw, lecz rowniez popiersia filozofdw, wykonane na manufakturze w Swierzeniu. Nieswiez byi rowniez znany jako miejsee sztuki odlewniczej. Niestety, ponad dziesi?c armat, kunsztownie ozdobionych, okazaio si? w Warszawie, Sankt-Peterburgu, Sztokholmie. Pozostai na swym miejscu stuletni park, gdzie samych tylko klono'w jest prawie dziesi^c gatunkow. Powabny Nieswiez, obdarzony bogat^ historic i dziedzictwem kulturalnym, dzigki przychylnosci swoich wspoiczesnych mieszkancdw i obecnie przymierza strdj tradycji duchownych. Na pierwszym miejscu mozna postawic imi^ Michata Sewruka, ktdry mieszkajqc i pracujqc tutaj do samego zgonu, nawet w czasie ideologii totalnej zdokd realizowac dobrq szkof? malarstwa. Drugie imi^ — Pawluk Pranuza — dopetnia obraz miasta obecnosciq muzy poezji. Zreszt^, powiadaj%, ze w Nieswiezu ledwie nie kazdy dnigi mieszkaniec jest z natury artystq, poetq, tworcq. Swojg energiq twdrczq Nieswiez zasiia nie tylko mieszkaricow miasta. Tutaj z natchnieniem pracowato wielu poetow, plastykow, artystdw. W tej plejadzie jest uplasowany i dziennikarz-fbtografik Walenty Zdanowicz. (Nawiasem mdwi^c, takie nazwisko jest spotykane ws'rdd przydwornych architektdw RadziwiRdw). Mianowicie z jego uzdolnionych rqk Szanowny Czytelnik otrzymuje ten album. Niestety, juz po s'mierci autora. Dia Nies'wieza przewidziana jest ro'wniez i godna przysztosc. Miasto, kt ore przetrwato w zywiole zniszczen i dewastacji, zachowujqc znacznq czqsc swojej doskonatosci, w pelni zastuguje tym samym u potomnych na taki szacunek, jakim si^ cieszq bodaj tylko swiqtynie. Obecnie w skali mi^dzynarodowej idzie opracowanie projektu stworzenia tutaj rodzimego rezerwatu historyczno-kulturalnego “Nieswiez” o samoistnej strukturze muzealnej. “Maiy Paryz” ma si^ stac os'rodkiem turystyki krajowej i mi?dzynarodowej z calym zespolem objektdw: galeri^ sztuki narodowej, teatrem dramatycznym, opery i baletu, bibliotekq, ekspozycjami muzealnymi, archiwum. Miasto-sad w okresie zblizaj^cej si^ osiemsetletniej rocznicy swego istnienia bqdzieobchodzic swi^to kolejnego odrodzenia. Walery Dranczuk st. 17 Przy drodze Haradzieja-Nie^wiez znajduje si