КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
Ужо збіраючыся выходзіць, Васкевіч успомніў і спытаў, прыцішыўшы голас: — Што за імя па-беларуску на О? — А, Осіпавіч? Дык у яго так і ў метрыках, і ў пашпарце запісана. Потым, ён нам са слоўнікам даказаў, што імёны і прозвішчы не паводле правілаў пішуцца, а так, як вымаўляюцца. Хітры, разумны дзядзька! Сказаў, не збіраюся быць ні Восіпавічам, ні Ёсіпавічам, ні Язэпавічам... «А сапраўды,— падумаў здзіўлены Васкевіч, якому хацелася казырнуць перад Лобанам сваёй назіральнасцю і заадно злавіць несімпатычнага яму сакратара на непісьменнасці.— He пішам жа Ёфе або Іёныч, хоць па правілах павінны былі б...» He паспеў Васкевіч, прапісаўшыся, выйсці з сельсавета, як у кабінет старшыні ціха ўсунуўся сакратар, стаў у парозе, з дакорам ківаючы сівой галавою: — He баіцеся вы, Васільевіч... Як можна яго браць? — А што? Ён разумны хлопец.— Старшыня яўна цешыўся сваёй уладай, маладосцю, жвавасцю.— Чаго баяцца? Што кніжкі прап’е? — Хоць бы і так. Фонд там багаты, харошы... — А вы хіба не п’яце, Осіпавіч? — спытаў старшыня, добра ведаючы, які будзе адказ.— Калі-нікалі? Лізун уздыхнуў і паварушыў пальцамі адзінай рукі, быццам адкідваў костачкі на лічыльніках. — Дзевяць гадоў, тры месяцы і дзевятнаццаць дзён ні кроплі,— адказаў ён. — А хочацца? — дапытваўся старшыня, ужо ў адкрытую смеючыся. Сакратар толькі прыцмокнуў і, як і належыць старому безадказнаму служаку (ён быў на пенсіі і баяўся скарачэння), таксама ўсміхнуўся на начальніцкі смех, а сам, відаць, паду- маў: «Я ж цябе, смаркача, без штаноў помню — помню, як ты яблычкі ў мяне латашыў... Радуйся, што мінуў тады маёй рукі!..» Менш чым праз паўгадзіны Васкевіч ужо выходзіў з аўтобуса ў цэнтры горада. 3 такім планам, які ляжаў у яго ў кішэні, бібліятэку можна было знайсці з заплюшчанымі вачыма, таму ён не дужа спяшаўся: купіў марожанага, у кіёску на плошчы папытаў «Маладосць», апошні «ЛіМ», потым памалу пайшоў уверх, у горад, вузкай крывой вулічкай. Яшчэ перад горадам сонца схавалася; цяпер ззаду, з Прыпяці, налятаў халодны снегавы вецер, задзіраў старчака капюшон, гнаў паперадзе шматкі папер, смецце і ўжо забіваў трэшчыны тратуара ледзь прыкметнай драбнюткай белай сечкаю. Холадна было і ад з’едзенага марожанага, і ад гэтага ветру. Васкевіч ішоў і пазіраў па баках, пасля жывога, «сапраўднага» Мінска і ціхай вёскі, якія былі натуральнымі — як два полюсы,— гэты раённы горад, некалі галоўны цэнтр усяго Палесся, цяпер проста ўражваў яго сваім брудам, нейкай неўладкаванасцю, мноствам грузавых аўтамабіляў, якія, равучы, пыхкаючы чорным дымам, паўзлі і паўзлі адзін за адным па вузкай вулічцы; сваімі нізенькімі чэзлымі дрэўцамі паўз тратуары, шэрымі і жоўтымі сценамі «хрушчовак», сярод якіх ці не на кожны квартал абавязкова тырчыць у неба вялізная труба і копціць неба дзень і ноч... А людзі!.. Шэрыя, як гэтыя сцены, твары, бязрадасныя, нейкі застарэлы ўвесьчасны клопат у вачах, або проста страх, або падазронасць — быццам нейкі злы знахар накінуў на цэлы горад чары і людзі развучыліся весяліцца, смяяцца... Бедна, непрыгожа, безгустоўна адзетыя — як старыя, так і маладыя... Яшчэ даволі рана, а ўжо на кожным кроку сустрэнеш п’янага; вунь, каля гастранома, цэлы гурт — стаяць, п’юць піва з паўлітровых слоікаў, моўчкі, уважліва аглядаюць тых, хто заходзіць у магазін і выходзіць, некаторых падзываюць да сябе... Побач аблезлая бабка корпаецца ў сметніцы, стала на коленцы, запусціла па локаць руку... «Ды тут большая глуш, чым любы хутар!» — успомніў Васкевіч братавы словы. Аднапавярховы, прадаўгаваты, з драўляным ганкам і зялёнымі аблупленымі парэнчамі будыначак раённай бібліятэкі стаяў у дварах, сярод дрэў, і ўлетку вельмі проста можна было прайсці побач і не заўважыць яго. Васкевіч, які спярша, пасля размовы са старшынёю, быў акрыяў, ужо едучы ў аўтобусе, абдумаўся, і, замест адчування хоць невялікай, але ўдачы, на яго зноў найшла ўжо звыклая апошнім часам падазронасць — цяпер і да гэтага Лобана, і да яго прапаноў. Што за свінню яму збіраюцца падкласці, Васкевіч, як ні фантазіраваў, прыдумаць не змог, але цвёрда ўпэўніў сябе, што нічога людскага з гэтага ўладкавання не выйдзе. Хай, тым больш губляць няма чаго — паспрабуе... Таму ён без лішніх абдумак таўхануў дзверы, на хаду буркнуў «добрага дня» жаночай галаве ў праёме гардэроба і пайшоў, адным вокам пазіраючы ў свой план, другім — на дзверы з надпісамі «Абанемент», «Чытальная зала», «Ж», «Даведачны аддзел»,— у самы канец калідора. Дырэктарка — Валянціна Мікалаеўна — была на месцы. Калі Васкевіч уторкнуўся ў кабінет, яна сядзела за сталом, курыла і задуменна глядзела ў акно. На стале, апроч тэлефона і звычайных для такіх устаноў папер, адразу кідаўся ў вочы вялікі бліскучы электрасамавар, які важна шумеў і ўжо ваўсю струменіўся параю. Відаць, за гэтым шумам і не пачуўся лёгкі стук у дзверы. Васкевіч кашлянуў, Валянціна Мікалаеўна азірнулася, войкнула і раптам неяк паспешліва і няўмела схавала руку з цыгарэтай пад стол, другой рукой пачала ляпаць вакол сябе па стале, знайшла, уздзела на кірпаты носік акуляры ў чырвонай аправе, глянула: — Фу, напужалі! — і засмяялася харошым грудным смехам маладой жанчыны. Ужо смела зацягнулася яшчэ раз, пстрыкнула недакуркам у расчыненую фортку, вышмаргнула з разеткі шнур, і самавар сціх.— Я крадком пакурваю,— патлумачыла яна і, яшчэ панізіўшы голас, прыклаўшы да поўненькіх, чуць падфарбаваных вуснаў палец, дадала: — Шпіёнаў многа! Васкевіч як агаломшаны стаяў і круціў у руках шапку. Нічога такога ён не чакаў. Гэты кабінецік — вузенькі, утульны, з дываном на ўсю падлогу, з карцінамі, габеленамі на адной сцяне, з секцыяй-шафай уздоўж усёй другой, і ў секцыі — нейкія вымпелы, тэлевізар-кубік, і, здаецца, музычны цэнтр, і прыгожы посуд, і яшчэ розная драбяза, якую не ўхопіш вокам... Гэтая маладая, сімпатычная, зусім не падобная на дырэктарку жанчына, якая так даверліва ні з таго ні з сяго дзеліцца з ім, чалавекам з вуліцы, нейкімі сваімі сакрэтамі... Трэба было абвыкнуцца хоць трохі. Урэшце ён, зіркаючы спадылба, пачаў мямліць пра старшыню Лобана, Двароўскую бібліятэку... Валянціна Мікалаеўна выслухала і засмяялася. — Гэты Лобан сам насабачыўся па-беларуску ды яшчэ такіх, як сам, шукае! — сказала яна, як бы трошкі з зайздрас- цю да таго Лобана.— Што ж, добра, распранайцеся, сядайце, пішыце заяву. Вось папера, ручка... Вам кавы зрабіць, пакуль самавар гарачы? — спытала і зараз жа лёгка паднялася — паўнаватая, фігурыстая, у зялёнай бліскучай сукенцы, белагаловая, прайшла, мякка тупаючы па дыване абцасамі белых, пад колер валасоў, туфлікаў, дастала з секцыі бляшанку кавы, сподкі, кубачкі.— Тут якраз перад вамі прыходзіла адна, фіфа нейкая намазаная, таксама прасілася ў Двароўку... 3 малым дзіцям. Я сказала, што падумаю, а сама думаю — трэба ты мне з дзіцям! Будзеш сядзець месяцамі на бальнічным, а там зноў у дэкрэт пойдзеш. Зацурчэў кіпень з самавара, запахла каваю. Васкевіч, распрануўшыся, прымасціўся за стол. Валянціна Мікалаеўна падсунула яму кубак, прапанавала курыць, калі курыць, і жартоўным голасам, нібы даючы зразумець, што яна давярае, але вымушана пацікавіцца гэтым па службовай патрэбе, спытала, што ён за чалавек і адкуль узяўся. Васкевіч сказаў, што ў Мінску два курсы скончыў. — У Мінску? — як невядома якому дзіву ўзрадавалася Валянціна Мікалаеўна.— Ведаеце там такую вуліцу — Сердзіча? — Чуў, але так... Я неяк блытаю Сердзіча і гэтую, як яе... Сядых. — Ну-у, Сядых — гэта ж Зялёны Луг, а Сердзіча адразу за плошчай Прытыцкага, каля «Дзюймовачкі»,— і задумалася на міг, відаць, успамінаючы нешта, з гэтай вуліцай звязанае. Зрэшты, потым, пасля гэтай кароткай задумкі, лапатала яна не перастаючы. Пакуль разамлелы Васкевіч — во начальніцу Бог наслаў! — піў каву, курыў і знарок марудна, каб даўжэй тут пабыць, выводзіў па літарках словы заявы, мілавідная дырэктарка, не выбіраючы асабліва выразаў расказала, што цякучка кадраў замучыла, палучкі мізэрныя (назвала лічбу ў чатыры разы болыпую за яго стыпендыю), што «дзеўкі» ўстройваюцца і адразу ідуць у дэкрэты, што вечная праблема — дровы... — Хоць вы малады, можа, не так мерзнуць будзеце. A то нашыя ўсе мерзнуць, кроў не грэе... Васкевіч уставіў, што холаду не баіцца, а баіцца запароць работу. — Вазьміце гляньце ранейшыя фармуляры, планы і самі так вядзіце. Валянціна Мікалаеўна папярэдзіла, што фонд там вялікі і трэба будзе зрабіць вопіс. Як гэта? 3 заўтрашняга дня ў Двароўку ранішнім аўтобусам будзе прыязджаць чалавек з аддзела апрацоўкі, усё растлумачыць, пакажа, раскажа. Потым гэты вопіс звераць у аддзеле камплектавання з каталогам. — А то што вы будзеце прымаць ката ў мяшку? Можа, там палавіны ўжо няма, параскрадалі... Усё гэта для Васкевіча было цёмны лес. Але ён не стаў нічога запісваць — каб не падумала Валянціна Мікалаеўна, што ён падхалім ці тугадумны,— не стараўся нават дужа запамінаць; проста вырашыў з усім згаджацца, а там разбярэцца як-небудзь. Цяпер, калі заява напісаная, што рабіць? Ехаць у сельсавет, сказаць, што афіцыйна аформлены? Добра. Заўтра ў дзевяць раніцы, к аўтобусу, быць у бібліятэцы? Будзе. Кожны месяц першага чысла прыязджаць па палучку ў горад, тады ж кароценькі сход? Будзе прыязджаць. Справаздачы за кожны квартал і планы? Пастараецца... Валянціна Мікалаеўна чырканула колькі слоў на яго заяве, пагартала працоўную кніжку, спыніла вочы на злашчасным запісе. Васкевіч, які ўжо чамусьці быў падумаў, што справа яго вырашана, пахаладзеў. — Так...— Дырэктарка зрабіла твар строгім і паківала Васкевічу пальцам, як гарэзу-школьніку.— Так, на рабочым месцы не піць! Кніжкі глядзець! Дзевак за стэлажамі не ціскаць! Бо знаю я гэтых дзевак... Дамовіліся? Васкевіч, смеючыся, кіўнуў. Яму раптам захацелася перагнуцца цераз стол і пацалаваць гэтую жанчыну. «Чорт, і што ім усім так хочацца думаць, што я нейкі п’яніца і за гэтае выгнаны? — думаў ён, у цудоўным настроі, зусім іншым чалавекам выходзячы на вуліцу.— I цікава, што як быццам ніхто ў тым ніякага граху не бачыць». Вуліца за гэты час пабялела, з неба замест сечкі ціха і густа падаў ужо сапраўдны снег, і ад гэтай белізны, а больш ад таго, што сядзіць тут блізка, у гэтым вось будынку, такая разумная харошанькая Валянціна Мікалаеўна і сам горад падаўся Васкевічу не такім ужо і гадкім.