КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
Андрэй Хадановіч шкматравы Кніга вершаў Мінск «Кнігазбор» 2019 УДК 821.161.1 ББК 84(4Бен) X14 Бібліятэчка часопіса «Дзеяслоў». Выпуск 27. Заснаваная ў 2006 годзе. Хадановіч, А. X14 Школа травы : кніга вершаў / Андрэй Хадановіч. Мінск : Кнігазбор, 2019. 84 с. (Бібліятэчка часопіса «Дзеяслоў»; вып. 27). ISBN 978-985-7227-07-5. У кнігу ўвайшлі новыя тэксты Андрэя Хадаповіча, напісаныя ў 2017-2019 гг. Зборнік складаецца з 55 вершаў, а таксама па правах эпіграфаў да кожнага раздзела пяці неракладаў важных для кнігі паэтычных твораў. Аўтар вандруе ў прасторы і блукае ў часе, сумоўнічае з класікай і лістуецца са Святым Мікалаем, эксперыментуе ў інтымнай і фліртуе з грамадзянскай лірыкай, архівуе ўспаміны і калекцыянуе пахі травы. УДК 821.161.1 ББК 84(4Бен) ISBN 978-985-7227-07-5 © «Дзеяслоў», 2019 © Хадаповіч А„ 2019 © Афармленне. ПУП «Кнігазбор», 2019 1. ДЭТАЛІ * * * Бяссонніца. Гамэр. Шум ветразяў тугі. Я ў спісе караблёў дабраўся да паловы: Той доўгі вывадак, той вырай шматгаловы, Што ўзняўся, кінуўшы Элады берагі. Як жураўліны клін за небакрай чужы, Галовы ўладароў у срэбры боскай пены, - Куды вы плывяце? Каб не было Алены, Што Троя вам адна, ахейскія мужы. I мора, і Гамэр усё жыве любоўю. Каго з іх слухаць мне? I вось Гамэр маўчыць. I мора чорнае вяшчуе і шуміць, I цяжка плёскае ля самага ўзгалоўя. Восіп Мандэлынтам (з расійскай) ЛІЧЫЛКА Ноч. Бяссонніца. Мора. Лічым авечкі-хвалі. Першая змыла ўчора замкі, што мы будавалі. След мой сцерла другая, трэцяя твой. За трыма пятая набягае, бо чацвёртай няма. Шостая дасць у плечы, сёмая лясне па твары, восьмая возьме рэчы, крыжык і акуляры. А дзявятая прыйдзе у сёмае неба скрадзе. Сёння плавалі ў Нг’дзе. Заўтра ў Нідзе. Падае жнівень з метэарытных ног. Спёку і лівень шле самагонны бог. Хопіць малому зорнага крыгалому Схопішся й за салому тонучы ў снох. Час і надвор’е сёння твае зусім. Нібы сузор’е, на тарзанцы вісім. Месяц над лесам патанае ў святле сам, плывучы ўсходнім крэсам нашых летаў і зім. Зоры, як рыбы ў возеры між трысця. 3 кожнае хібы цешышся, як дзіця. Столькі відзежаў плавае без адзежаў. Лета без межаў. Межы толькі ў жыцця. Пацягнуўшы за шпільку, выцягваеш вецер у косах, цёплы травень, начныя купанні і мокры ручнік, салаўіную песню ўвушшу і маланку ў нябёсах, твой заплечнік, што з ёй разам знік, і квіток на цягнік. Пацягнуўшы за дым, маеш восень і вогнііпча з хорам, дагарэлае лісце і клёкат, і зіублены клёк. За аскепак бурштыну апошні світанак над морам. За крыло матылька не цягні, там адно матылёк. ЛАСТАУКІ Ластаўкі неба цыруюць аблокамі, ластаўкі неба малююць алоўкамі. Вецер, лагодна кранаючы ласцікам, правіць малюнкі аблокам і ластаўкам. Неба плыве з Міхалішак у Хойнікі. Ластаўкі з небам гуляюць у хованкі. Сочыш уважліва... толькі дарма... за чатырма... за дзвюма... за няма... Прызначыш мне стрэлку ў ііясочным гадзінніку і схаваныя колісь за шклом адкапаем сакрэты. Пясочніца часу захлюпае ў два ручаі: адзін пацячэ на той бераг, а іншы на гэты. Твае гарады ні адзін не скарыў маладзён, ды крочу да замкаў і вежаў з чырвоным вядзерцам, а ў гэтым вядзерцы пясочнае печыва дзён, якое аддам табе разам з рукою і сэрцам. Ты ў маміных кліпсах, трыпутнік да локця прыліп. I я, трохгадовы палоннік вачэй тваіх хітрых, адкрыў: канца свету не будзе не выбух, а кліп, і цітры ў паветры, і крочым да зораў па цітрах. 3 неба падаюць абрыкосы. Вецер блытае сену косы. Кот за коткай бегае крос. 3 абарванцам б’ецца матрос. Хлопцы рыбу ловяць таптухай. Брат стрыечны ходзіць з татухай. Першакласнік разбіў мапед, Але смерць пайшла на абед. Крапіва кусае за лыткі. Сон глыбокі, і Сож не плыткі. Ты суседцы: “Пайшлі ў траву”. А яна: “He дуры галаву”. Абрыкосы падаюць з неба. Усё на свеце ідзе як трэба. Адчапіся! Чаму? Таму... Два па дваццаць гадоў таму. Ветразі й вітражы. Сонца і вецер вые. Мачты нібы крыжы. Мёртвыя як жывыя. Зорка, а лепей дзве, блізкая і чужая. П’яніца ў галаве ветах з поўняй мяшае. Рухаецца зямля з Полацка ў Сан-Францыска. Плавае немаўля, дзе даплыве калыска. Літары на пяску, як любоўная хімія. Двойчы ўвайсці ў раку й выйсці з літар сухімі. 3 ветразямі крыжоў. 3 вітражамі на мачце. Выбачце, хто дайшоў. Хто не дайшоў, прабачце. Першае слова з’ела карова, сорам другое скубе, трэцім Марыська, твая чарнаброва, дражніць малога цябе. Хто анямеў ды схаваўся за пугу ад языкастай чумы? Вечар-пастух гнаў з нябеснага лугу рыжых цялушак, нямы. Кідаеш словы абразаю колкай дзеўчыне, лёсу, жыццю: толькі хацеў абазваць рыжай цёлкай рыжая цёлка цю-цю... Што дагарэла, вяртаецца з прыску ну, чарнаброва, чакай!.. Хто гэта й сёння малую Марыську дражніць, здаровы бугай? He заракайся ад гэтага статку, гэтай дражнілкі, каўбой! Слова было, ёсць і будзе спачатку. Нават калі не з табой. лндрэй хадано^іч ДЭТАЛІ Калі, зачапіўшы, казалі не “упс”, а “прабачце”, чыталі кніжкі з паперы й наогул чыталі, паэт быў піратам, і сцяг матляла на мачце. He помню, якой краіны, гэта дэталі. Калі пад вышэйшым небам раслі вышэйшыя дрэвы, ты быў такім бескарысным, што ўсе карысталі, і, пагасіўшы святло, усе дзевы казалі: “Дзе вы?” He помню, якія дзевы, гэта дэталі. I мора віна лілося ў глотку твайго рамантызму, і ты выгііваў усё, герой з граніту і сталі... А сёння дэталі вывальваюцца з арганізму. He помню, якія дэталі, гэта дэталі. 2. НОЧ МУЗЕЯУ * * * На голай паўночнай вяршыні Самотны кедр між ільдзін Заснуў, агорнуты снегам, Як белай коўдрай, адзін. I сніць далёкую пальму Ва ўсходнім краі яна Між сонцам распаленых скалаў Маўкліва сумуе, адйа. Генрых Гайнэ (з нямецкай) У самай заходняй з усіх Каліфорній, дзе паліцца добра і выпіць камфортней, ёсць велічны гай эўкаліптаў высозных. (Гіганты між дрэў, калі мераць у соснах.) I кожнаму сніцца: на Ўсходзе далёка засмучаным ліпам без іх адзінока, бо мрояць аб тых эўкаліптах, якія не могуць без ліп тых. Платан платанічна ўлюбіўся ў таполю, а явар каліну раўнуе да болю. Кахаюць і ў тым паэтычная круць іх! мацней і чысцей (калі мераць у людзях). ГОРАД, ШТО НІКОЛІ HE СПІЦЬ (бо так і не адаптаваўся да мясцовага часу) Гэты горад сапраўды не спіць ніколі, а таму й не прачынаецца зусім, засыпаючы пялёсткамі магнолій тых, хто зранку не прачнуўся разам з ім. Гэты горад разгайдае кожны талент, гэты горад ператравіць кожны кіч. Закалыша вас травой на Коні-Айлснд і абудзіць пад сталом на Брайтан-Біч. Штось кашэрнае гатуецца з бараніны. У караблі іуляюць авеню і стрыты: 25-ая і Мэдысан паранены, 26-ая і Лексінгтан забіты. Кіламетры тут расцягваюцца ў мілі і жывеш на трэць даўжэй, калі паверыць. Тут на вуліцах за вечар напалілі гэтак моцна, што не хочацца праветрыць.. Тут рок-зорка выступае ў пераходзе, і кладзеш даляр падземнаму шаману. Бачыш выспу і ўсміхаешся Свабодзе, і яна табе ўсміхаецца з туману. Пройдзе ўсё, ды толькі тут з табою побач... I выходзіць твая муза на Брадвей, брыдучы па ім апоўначы на поўнач, з кожным крокам забірае ўсё лявей. Каб гудзела памяць песняю няспыннай, а калі ў чым перабольшу ці зманю нібы пальцы, што скрыжоўваюць за спінай, яго вуліцы скрыжую з авеню. НОЧ МУЗЕЯУ: СТАРАЯ ГРУЗІНСКАЯ ПЕСНЯ Апушчу галаву на стол і прачнуся ў музеі, а наўкол жывыя карціны усё, што прысню. Белы голуб Пікаса глядзіць на мяне і шызее: трэці раз прачынаюся тут, і ўсё ўпершыню. 3 глыбіні інтэрнэту выйдзе Nickname Пірасмані, а за ім наўздагон сімулякры сабак Google dogs. Элегантны цыган папросіць маіх money-money на цыгары, цыліндр, цынандалі ды імпартны кокс. Гэты ведае ўсе таямніцы вершаў і прозы, адвязе на дабітай маршрутцы ў к/ф “Міміно”, ператворыць віно у песню, а песню у слёзы, слёзы ў дождж, і гэтак далей: вінаград, віно... Расхістае ўначы ўвесь горад, са мной уключна, бо жывая вада Тбілісі надта жывая. Мой кіроўца ў заторах слухае рэп гэтак гучна, што народ на прыпынках танчыць і падпявае. Гандляры-мужчыны мераюцца чурчхелай, вабяць самай вялікай, прыгожай, смачнай і спелай, а красуня-кухарка толькі смяецца з мача, разумеючы больш, дзе горача і дзе смачна. “Вельмі пасуе сукенка”, кажу ёй. “Пытанне цела, кажа какетка. Я для яе патаўсцела”. “Добры жарт”, кажу. “А гэта пытанне душы. Бачу, што пішаш вершы. Бяры і пішы...” Неймаверны горад сышоў са сваіх графіці і вядзе ў ноч музеяў, бо кожная ноч музей: “Нарадзіўся расці вялікі, мой неафіце, адрывайся, спявай і танчы, не цверазей”. Льецца літрамі лірыка й літары лёгкага флірту раскруцілі сляпым катом і кажуць: “Цяплей! Цяплей! Цалавацца толькі ў зацяжку, кахаць без фільтра, каб аднойчы памерці ад шчасця і жыць далей”. Вечар такі харошы, п’яны і малады. Добра, што час не грошы. Дрэнна, што не заўжды. Божанька сердаболыіы ў небе змяніў дызайн. Добра, калі ты вольны. Дрэнна, калі дэдлайн. Ружавеюць каштаны, цвелячы і святых. Добра, што б’юць фантаны. Дрэнна, калі пад дых. Шчэццю парос дашчэнту, ды ідзеш на бульвар. Добра, калі студэнты не пазнаюць у твар. Думкі звышгукавое, глупанямое кіно. Добра, што без канвою, а дэдлайны лайно. Фільм завершыцца файна, бо ў канцы хэпі-верш. I да свайго дэдлайну ты яшчэ пажывеш. Туды, дзе выдмы ведаеш свае, уцёк за дзве мяжы, хоць верасень між хмараў гнёзды ўе, выседжвае дажджы. Уцёк, бо ўсё цячэ, як з пораў пот, як з пораў года дні... А ў гюрце працякае бот, як бот у пірса на ступні. Дзе сонца пастаіць на скразняку і знікне за маяк, а ты ад скразняку на маяку хавайся за каньяк. Дзе сто разоў за