Таташ Яраш, мамана Аксана, дачэта Альжбэта
Аксана Спрынчан
Выдавец: Мастацкая літаратура
Памер: 63с.
Мінск 2013
Я ж пастанаві/іа стаць адмыс/юўцам па жывё/іах: кабылка — грыб, які можна карміць сенам, і /іісічка — грыб, які /іюбіць /іазіць у курнік.
Звычайна пас/ія збірання грыбоў іх сніш усю ноч. А я сні/іа іхнае разбіранне. На жа/іь, запомні/іася то/іькі шампанскае на печцы. Гэтак разабра/ііся шампіньён і печурыца. Што ёсць насамрэч адно і тое ж. Што можна смажыць, варыць, саліць, сушыць і марынаваць. I гэта не будзе марнаваннем часу. Прынамсі для тых, хто /іюбіць грыбы. I поўны экск/іюзіў.
’лДі,
Калі зараз не /іета і не восень, і ка/іі вы не нарыхтава/іі грыбоў на зіму і вясну, грыбы можна прыгатаваць і без грыбоў. Да прык/іаду, «ядомы неядомы», то бок мухамор — з яйка і памідора. Трэба зварыць яйка, зрэзаць ягоныя верхавіны і паставіць ножку, якая атрыма/іася, на та/іерку. Згары пак/іасці па/юву памідора. Бе/іыя кропачкі нама/іяваць маянэзам. А вось баравік яшчэ прасцей зрабіць: просіш у мамы дзве кат/іеты і фантазіруеш.
“Ті Гі " pr-j
Бываюць сем’і поўныя, няпоўныя і поўна-экск/іюзіўныя. У мяне сямейная мелодыя пад нумарам 3. I гэта можна ўгадаць з адной ноты.
У поўна-эксклюзіўнай сям’і бываюць поўныя, няпоўныя і поўнаэкск/іюзіўныя страўнікі. Я люблю, калі страўнік поўна-эксклюзіўны. Калі ўся/іякага смакоцця напхаў у сябе і паварушыцца цяжка.
I не трэба дакараць мяне за тое, што забылася на ежу духоўную, адно пра страўнік думаю. У нашай сям’і на яе не забываюцца. А/іе ж да поўна-эксклюзіўнага страўніка так пасуе поўна-эксклюзіўны гумар пра ежу. Дужа файна, калі вясё/іыя гісторыі насамрэч адбыва/ііся з сябрамі і знаёмымі.
— Мамана Аксана,— прашу я,— апавядзі пра сыр.
А мамана Аксана то/іькі гэтага і чакае.
— Прыеха/іа мая сяброўка А/іена з Швейцарыі і, зразуме/іа, прывез/іа швейцарскага сыру, які, вядома ж, смяротна смярдзіць. Вырашыла яна пачаставаць гэтым сырам дырэктара. А дырэктар тое, што
43
не з’еў, пак/іаў у лядоўню, якая стаяла ў кабінеце ягонага намесніка. Сакратарка гэтага не ведала, і неўзабаве пад сакрэтам сказа/іа А/іене, што ў намесніка дырэктара смяротна смярдзяць шкарпэткі. Вось да чаго даводзіць патаемнае ўжыванне швейцарскага сыdv v Бе/iaDvci. I > У I У
Таташ Яраш таксама, як і я, любіць уежныя гісторыі і просіць маману Аксану апавесці гісторыю пра віно. Мамана Аксана з прыемнасцю ўзгадвае:
— Сабра/іася ехаць мая іншая сяброўка А/іена на Чорнае мора і пытаецца: «Што табе прывезці?» А я ёй кажу: «Мне А/іена з Швейцарыі прывез/іа швейцарскага сыру, а ты прывязі мне з Крыма крымскага віна, то/іькі не сухога». I тут А/іена пытае: «А як жа я
даведаюся, што яно не сухое?» — «Нічога,— супакойваю я,— на ім будзе напісана — віно мокрае».
А мамана Аксана болей за ўсё любіць гісторыю пра бе/іарускія буракі. Жах, а не гісторыя. Наконадні Новага года /іадзі/іа мамана Аксана вечарыну і запрасі/іа Ганну Сма/іянку. А трэба адзначыць, колькі Ганну не запрашаюць, яна заўжды збіраецца і ніко/іі на вечарыну не прыходзіць. He, яна сапраўды збіраецца, а/іе не даходзіць. Вось і гэтым разам Ганна нафарбава/іася, учаса/іася, апрану/іася і ў апошні момант з нейкай нагоды выйш/іа на ба/ікон. Увесь гаўбец быў за/ііты крывёю. Забойства — мі/іьгану/іа ў ейнай га/іаве. Ганна знепрытомне/іа і завалілася ў гэтую кроў. Добра, што яна бы/іа апранутая д/ія выхаду на вуліцу, таму і не замерз/іа. Як замерз/іі ейныя бе/іарускія буракі, а калі надыш/іа ад/ііга — раста/іі. Дарэчы, беларускія маразы дапамаг/іі ёй не прыйсці і на вечарыну, якую мамана Аксана ладзіла пас/ія Новага
4b
года. Гэтым разам у Ганны замерз/іа ко/іькі мяхоў бульбы. Яна закаркава/іа ёю смеццеправод і драў/іяным ка/юм прабіва/іа яго не так доўга, каб вечарына скончы/іася, а/іе гэтак доўга, каб стаміцца і не пайсці.
А яшчэ адна сяброўка маманы Аксаны Рэгіна набы/іа «Кіеўскі» торт, а ён — цалкам са/іёны. А яшчэ адна пабі/іа ў аўтобусе на галаве дзядзькі дзясятак яек. Выпадкова. Бо ўсё насамрэч смешнае адбываецца выпадкова і напачатку смешным не падаецца.
Калі з вамі здараліся вясё/іыя і смачныя гісторыі, лістуйце мне на адрас:
DachetaAlzhbeta@tut.by
Бывае, што ў нашай сям’і нічога не адбываецца. Поўны штыль, як кажуць людзі, улюбёныя ў мора, а/іьбо, як кажуць людзі, улюбёныя ў палітыку, поўны застой. У-у-у-у-у-у-у! — як я яго (шты/іь а/іьбо застой) не /іюб/ію. Але гэта ненадоўга, бо штыль — не наш сты/іь, а застой — не наш настрой (побач не стой). Зразумела, што ёсць то/іькі тры асобы, якія з яго могуць выцягнуць: таташ Яраш, мамана Аксана і дачэта А/іьжбэта.
Гэтым разам выцягвала я. He, напачатку я, вядома ж, спрабавала прычакаць гэткай працоўнай дзейнасці ад бацькоў. Але ж мамана Аксана шты/іява/іа сабе на лецішчы, а таташ Яраш штыльна прыязджаў са сталіцы. Што ж, толькі трыванню дзеясловаў няма канца (хоць і яно бывае закончанае). А я ж — не дзеяслоў. Я — дзеялоў. Я лаўлю дзеі, альбо яны ловяць мяне.
I вось падчас наступнага прыезду таташа Яраша, пакуль мамана Аксана шчыкала паболей пятрушкі з кропам, каб на каўбасцы сэканоміць, я і шапнула таташу Ярашу, што чула, як мамана Аксана апавядала сяброўцы Ганне Смалянцы, як да яе начамі нехта прыгожы
48
лазіць у акно. Адно шкада, як казала мамана Аксана, што маўчыць. Таташ Яраш, як пачуў такое, аж шты/іянуўся, вой, ска/іануўся. Ага, вось так штыль ператвараецца ў рух скалаў — дзеялоў атрымаўся. I ўдавам пачаў абкручвацца вакол шты/іьнага жыцця.
Мамана Аксана, безумоўна, заўважы/іа падчас вячэры, як таташ Яраш накручвае свой вус, але калі запыта/іа, ці не здары/іася чаго, таташ Яраш сказаў, што проста думае, як злавіць аднаго начнога вусеня. Мамана Аксана прапанавала дапамогу, але таташ Яраш хацеў сам знайсці рэдкі экзэмпляр.
Ён скіраваўся на пошукі, я ўдала, што заснула, і мамана Аксана пайшла ўкладвацца спаць на свой другі паверх. Яна адчыніла акно і прашаптала: «Ну, дзе ты, мой мілы...» Слова «сябра» дамовіць мамана Аксана ўжо не паспела. 3 цемры нехта выскачыў і шалёна зароў. Мамана Аксана зараўла слёзна. Я зрабіла выгляд наадварот — што прачнулася.
Паўгадзінныя высвятленні пралілі святло на ўдалае заканчэнне штылю. Таташу Ярашу быў паказаны злодзей, які залазіў у акно. Гэта быў вусаты вінаград, які рос пад акном.
5°
Таташ Яраш, як мы даведаліся, тэ/іефанаваў Ганне Смалянцы і запытаўся наўпрост, ці апавяда/іа мамана Аксана, што да яе ў акно /іазіць прыгожы маўк/іівы тып. Тая то/іькі і паспе/іа сказаць: «Так!», як тэ/іефон ад/іучыўся. Да таго ж ён, як сапраўдны Шэр/іак Холмс, дас/іедаваў зям/ію пад акном і пабачыў сляды драбінаў, а/іе ж не даўмеўся спраўдзіць, ці чыстыя шыбы, бо мамана Аксана якраз стоячы на драбінах іх мыла.
У рэшце рэшт за недавер мамане Аксане таташу Ярашу давя/іося адкаркоўваць шампанскае. I я атрымала сапраўдны са/іют. Бо не то/іькі корак даляцеў да сто/іі, а/іе і ама/іь усё змесціва бутэ/іькі даляцела да яе. Кроплі ззялі, як зоркі, і раптам мы ўсе ўзгадалі, што ёсць жа і сапраўдныя зоркі, на якія абавязкова трэба глядзець перад сном замест таго, каб не даваць веры блізкім.
I
Прычакайце цемры і выцягніце сваіх бацькоў на двор. Калі вы ведаеце сузор’і, у вас будзе цікавы занятак іх знаходзіць. А калі не ведаеце, дык у вас будзе не меней цікавы занятак іх прыдумляць і даваць ім назвы.
Прыеха/іі неяк адвячоркам мы з маманай Аксанай на /іецішча. Мы заўжды адвячоркам прыязджаем, бо ёсць такія птушкі — совы. А ёсць і такія /іюдзі — совы. Яны кладуцца позна і ўстаюць позна. Яны не бачаць, як узыходзіць сонца, затое могуць любавацца зорным небам. I калі мамана Аксана — сава, і ка/іі таташ Яраш — сава, дык ца/ікам /іагічна, што я — савяня. Мышэй я, вядома ж, не ем, і нават крыху пабойваюся, а/іе пра гэта да/іей...
Прыеха/іі, значыцца, мы неяк адвячоркам на /іецішча, пазавіха/ііся на гародзе, схадзі/іі на по/іе — дзень і скончыўся. /Іеглі ў /южак — a спаць не даюць нейкія шо/іахі. Я на адзін бок, я на другі бок — не магу заснуць. Мамана Аксана таксама круць-верць, круць-верць. Прыс/іуха/іася — мышы гойсаюць, і адку/іь узя/ііся — быццам не бы/іо раней. Мамана Аксана ўста/іа, улучыла свят/іо — цішыня. Трохі пахадзі/іа і зноўку /іег/іа. Я ўсцешылася, што можна спаць. А/іе па нейкім часе шоргат узмацніўся, а я зняме/іа, зразумеўшы: «Гэта ж не мышы, так гучна бегаюць то/іькі... пацукі’» За ко/іькі хві/іін я ўзгада/іа без/ііч жах/іівых гісторый пра /іюдзей, загрызеных
5і
$2
пацукамі, і тузану/іа маману Аксану, каб тая ўлучы/іа свят/ю. Яна ўлучыла, пахадзі/іа па хаце, пацукі, натура/іьна, схаваліся. Мы вырашылі зноўку /іегчы, а/іе не да сну бы/іо. Незразуме/іае тупаценне чулася з усіх бакоў. Нам пада/юся, што злодзеі за/іез/іі ў нашу пуньку. Мамана Аксана пабег/іа на ву/ііцу, а/іе дзверы бы/іі замкнутыя, а з/юдзеі, відаць, уцяклі. Мы зноў паспрабава/іі заснуць, а/іе дзе там заснеш, ка/іі ўжо нестае фантазіі зразумець, што чыніцца ў хаце. Агу/іьнай пастановай ста/іася чарговы раз улучанае свят/іо.
Шкада, што з намі не паехаў таташ Я... раш я ўжо не паспе/іа даказаць, бо на мяне г/іядзе/іі вя/іікія чорныя пер/ііны вачэй. Я скана/іа б, ка/іі б гэта бы/іа мая фантазія. А/іе ж не, ён сапраўдны — наш начны госць — вожык. Выпіўшы разам ма/іака, мы «сказа/іі» адно аднаму: «Дабранач!» А ўранку мы з маманай Аксанай даведаліся, што вожыка нам падкінуў сусед. I гэта, паверце, най/іепшае, што можа зрабіць кожны сусед у вашым жыцці.
Чытайце яшчэ пра герояў гэтай гісторыі:
1. Вожык — бе/іаруская народная казка «Пых».
2. Мыш — «Прыгоды мышкі Пік-Пік» /Іюдмі/іы Руб/іеўскай.
3. Сава — «Верабей, сава і птушыны суд» У/іадзіміра Караткевіча.
4. Пацук — «Жабка і чужынец» Макса
Фэ/іьтаўйса. У
Так склалася, што я бо/іей /іюб/ію дарос/іых, чым дзяцей. 3 імі мне цікавей. Асаб/ііва калі гэтыя дарослыя, як дзеці. Што звычайна і бывае з мастакамі, музыкамі, пісьменнікамі і настаўнікамі. Праўда, настаўнікаў у мяне знаёмых няма. То/іькі настаўніцы. Яны не то/іькі мае сябры, а/іе і сябры маіх бацькоў. Ну што паробіш, не будзеш 54 жа шкадаваць іх д/ія маманы Аксаны і таташа Яраша. Вось Ганна Сма/іянка — сапраўдная сма/іа. Яе /іавай заліваюць розныя здарэнні а/іьбо, як сма/іа, пры/ііпаюць да яе.
Аднойчы яна, да прыкладу, упа/іа на Бе/іарусь. He, не на гатэ/іь «Бе/іарусь» і не на ўнівермаг «Бе/іарусь». На Бе/іарусь без двукоссяў — нашу краіну. Упа/іа — і ўся пака/юлася. А як усё адбы/юся? Сабра/іася Ганна на госці да нас, мы якраз вырашылі вечар паэзіі У/іадзіміра Дубоўкі на/іадзіць, ба/іазе што мамана Аксана паводле ягоных вершаў дып/юм піса/іа. На жа/іь, не павод/іе ягоных казак. А/іе і вершы мне даспадобы. I вось назбіралі мы жоўтага кляновага лісця, якое так /іюбіў Дубоўка, гарбаты запары/іі, чакаем госцю. I
КНІГІ ОНЛАЙН
