• Газеты, часопісы і г.д.
  • Віктар Грамыка

    Віктар Грамыка


    Выдавец: Беларусь
    Памер: 74с.
    Мінск 2022
    33.13 МБ
    Сінтэз лірыкі і эпічнасці ўключае ў сябе адну цікавую рысу паэтычнага свету мастака. У гэтым свеце выяўляецца нешта пастаяннае, устой
    7
    лівае — свайго роду ўлонне жыцця, бачыцца і бесперапынная плынь паўсядзённасці і адчуваецца ўся складанасць светаадчування, якая выяўляецца, як правіла, у атмасферы вострых драматычных канфліктаў. Але пры працяглым паглыбленым знаёмстве з карцінамі становіцца ясна, што рух лірычнага пачуцця ўвесь час тут падпарадкоўваецца больш важным і строгім пачаткам, якія ў рэшце рэшт аказваюцца вырашальнымі і арганізуюць усю цэласную сістэму шукаемага вобраза. Для гэтага ў большасці карцін майстра заўсёды можна ўбачыць уласцівыя яго творчасці апорныя моманты: магутны панарамны разварот прасторы, высокі гарызонт, акцэнт на пэўныя эмацыйныя ўдарныя інтанацыі, плаўную музычную колерарытміку і г. д.
    Такім чынам свае прамыя назіранні, уражанні і пачуцці мастак заключаў у сваю асаблівую прастору, дзе адбывалася пластычная факусіроўка калісьці ўбачанага і перажытага. У выніку ўтвараўся новы грамыкінскі мастацкі свет, які не толькі строга суадносіўся з рэальнасцю, але і быў надзелены сваімі ўнутранымі вобразнапластычнымі законамі. А яны дапускаюць дастаткова шырокае і вольнае пераасэнсаванне натуры ў імя вышэйшай праўды Вобраза. Любоў да Радзімы, да непаўторнай прыгажосці беларускай прыроды не дэкларатыўная, а тая, што ідзе з сардэчнай глыбіні, і практычна ва ўсіх палотнах Грамыкі зліваецца з жывой памяццю аб народным подзвігу. У пейзажах ён часцей за ўсё аддаваў перавагу высокаму гарызонту, каб з вышыні птушынага палёту «ўбачыць зямлю ўсю» з яе бязмежнымі гарыстымі прасторамі, убачыць багацце яе маляўнічага стану, якое так часта здзіўляе пранізлівай яркасцю фарбаў. Своеасаблівасць беларускага ландшафту гарманічна спалучаецца з багаццем эмацыйных інтанацый, то мажорна ўзвышаных, то глыбока драматычных. Такія палотны «Халодны дзень. Браслаўшчына» (1963), «Чырвоныя землі Полаччыны» (1970), «Ільны беларускія» (1970; 2002), «Сімфонія восені» (1974), «Край Полацкі — край партызанскі» (1975), «Глубелька — сэрца блакітных азёр Беларусі» (1975), «Зямля беларуская» (1977), «Ліпень пахне травамі» (1990), «Над старымі акопамі цішыня» (1995), «На схіле дня» (1996)...
    8
    Калі рытм у яго эпічных пейзажах — стрыжань лагічнай канструкцыі, то колер — асноўны спосаб перадачы настрою, светаўспрымання. Мастак валодаў каларытам, тонам дасканала. Гаворка ідзе, зразумела, не проста пра тэхнічнае майстэрства, віртуознасць пэндзля. Сутнасць справы ў тым, што Грамыка, выкарыстоўваючы фарбы прадметнага свету, умела насычаў іх асацыятыўнай вобразнасцю, надаваў каларыту глыбокую і тонкую выразнасць.
    Бездакорнае валоданне рэалістычным майстэрствам пераканаўча выявілася і ў псіхалагічных партрэтах, многія з якіх можна аднесці да класікі беларускага пасляваеннага мастацтва. Сярод выразных партрэтных вобразаў партрэты народнага пісьменніка Беларусі Янкі Брыля (1968), «Партрэт бацькі» (1977), народнага мастака Беларусі, сцэнографа Яўгена Чамадурава (1984), «Партрэт палкавога камісара Андрэя Юр’ева» (1984), «Аўтапартрэт» (1988), а асаблівае месца займае партрэт народнага пісьменніка Беларусі Васіля Быкава (1984), сябра мастака, — драматычны і маштабны па глыбіні пачуццяў.
    Віктар Аляксандравіч быў таксама цудоўным субяседнікам, з якім можна было гаварыць бясконца не толькі пра галоўную «справу жыцця» — выяўленчую культуру, але і пра «філасофію быцця»: ад таямніц космасу да сутнасці ваеннай прозы Васіля Быкава, пра непаўторную самабытнасць старадаўніх легенд і міфаў Аршанскай зямлі і незваротнасць часу, які цячэ ў адным напрамку. Аднак час чалавечага быцця, на погляд мастака, не прамая лінія, бо ў канцы шляху жыццё таямніча змыкаецца з пачаткам. Пражыўшы доўгае жыццё, Віктар Аляксандравіч памёр 10 ліпеня 2019 года, пакінуўшы пасля сябе багатую мастацкую спадчыну.
    Мастацтва Грамыкі — з’ява ў беларускай нацыянальнай культуры, бо яно прадстае адкрытай кнігай высокіх агульначалавечых каштоўнасцей. У сваім мастацтве ён да канца заставаўся рэалістамрамантыкам, у якога жыццёвая праўда заўсёды была неаддзельнай ад мары. Гэта і ёсць сапраўдная народнасць народнага мастака.
    Барыс Крэпак
    ^_—^^ сть мудрая французская прлтча: трл человека таіцат нагруженные тачкл, а прохожлй спрашлвает у каждого лз нлх: «Что ты делаешь?» Первый отвечает: «Камнл везу». Второй — «Деньгл зарабатываю». Третлй, с гордостью: «Я строю собор НотрДам!»
    Эта прлтча вспомлнается, когда лдет речь о Влкторе Громыко л его вкладе в белорусскую жлвоплсь. Думается, что свой НотрДам художнлк постролл, создал тот самый храм, который можно назвать портретом Временл. Жлвоплсец досконально владел лскусством шлрокого охвата пространства, строя свой храм на фундаменте двух начал: бережного отношенля к памятл л пронзлтельной жлвой любвл к родной земле. В этом смысле авторсклй охват пространства — категорля фллософская.
    У лзвестного белорусского поэтапартлзана Анатолля Астрейко есть прекрасное стлхотворенле о белоруссклх художнлках:
    Бывае, смутак душу агартае... Тады ў музей мастацкі я іду, I смутак мой, нібы туман, знікае — 3 жыццёвай праўдай гутарку вяду. Сустрэчы рады з кожнаю карцінай, Перад табой нямею, прыгажосць. Я слаўлю тых, хто след для нас пакінуў Пра родны край, пра нашу маладосць.
    Этл пронзлтельные поэтлческле строкл целлком л полностью относятся л к Влктору Громыко, л к его боевым соратнлкам, фронтовлкам
    10
    л партмзанам, кто «к штыку прлравнял перо», внес свой неоценлмый вклад в нашу Веллкую Победу.
    Влктор Александровлч Громыко родллся 2 января 1923 года в деревне Сеньково Горецкого района Могллевской областл в семье агронома. Детство провел в местечке Смольяны, в 20 км от города Оршл. 20 люня 1941 rofla окончлл с отллчлем 10й класс Оршанской железнодорожной средней школы № 37. А потом началась война, в событлях которой молодой Громыко прлнял актлвное участле. С осенл 1941 года он стал членом подпольной группы антлфашлстского сопротлвленля в Орше. Потом был агентурным разведчлком брлгады К.С. Заслонова, пулеметчлком, комлссаром 13го отряда Смоленского полка особого назначенля, ответственным секретарем партлзанской газеты «Народный мстлтель». Средл военных наград Громыко — ордена Отечественной войны I степенл л Красной Звезды, медалл «За отвагу» л «Партлзану Отечественной войны» I степенл.
    В 1947 году будуіцлй художнлк поступлл в Млнское художественное учпллгце л после его окончанля получлл высшее образованле в Белорусском государственном театральнохудожественном лнстлтуте (1951— 1959). Почтл 40 лет он отдал преподавательской деятельностл в этом же лнстлтуте (с 1991 — Белорусская государственная академля лскусств), где был л деканом, л профессором, л руководлтелем персональной академлческой творческой мастерской. Громыко дважды возглавлял Союз художнлков БССР (1968—1973; 1977—1982), был секретарем правленля Союза художнлков СССР. Заслуженный деятель лскусств Беларусл (1970), народный художнлк Беларусл (1991), лауреат спецлальной премлл Презлдента Республлкм Беларусь в областл ллтературы л лскусства (1999), лауреат Международной премлн лменл Млхалла Шолохова в областл ллтературы л лскусства (2010). В 2000 году был лзбран почетным членом Нацлональной академлл наук Беларусл. Громыко награжден орденамл Францлска Скорлны (также л медалью), Отечества III степенл, «Знак Почета», золотой медалью ВДНХ СССР, серебряной медалью Млтрофана
    11
    Грекова. В 2008 году в городе Орше открылась мменная картлнная галерея мастера (Оршанская городская художественная галерея В.А. Громыко).
    В 1967 году на выставке, посвяіценной 50й годовіцнне Октябрьской революцнн, художнмк свонм полотном «Солдаты» (1967) пронзвел настояіцмй фурор средн тогдашней культурной обіцественностн. После ннстмтутской дмпломной работы «Дорогамн мстнтелей» это была его вторая картмна, связанная с памятью о Велмкой Отечественной войне.
    Сюжет до уднвленля простой. Трн товарніца, ветерана, стоят на высоком холме, вспомнная павшмх однополчан. Ммнута молчанмя. Торжественная трмзна вчерашннх солдат, человечных м чмстых душой... Боже мой, а сколько было споров н дмскуссмй вокруг этого холста! Художннка даже обвннмлм в «огрубленмм действлтельностн»! Как это, мол, солдаты, ветераны войны, могут когото поммнать, держа в руках стаканы... с водкой! С позмцмн «прнчесанностн», которой наделялнсь многме тогдашнне полотна с военнымм сюжетамл, подобные упрекн былн понятны. He положено было показывать такое... Однако вереннцы сладкопарадных пасторалей о войне, которых в то время было не счесть, давно ушлн в небытле, а полотно «Солдаты» н по сей день осталось сердечной «насечкой» в нзобразлтельной культуре Беларусн.
    Прошлое художннка, боевая партнзанская молодость, нензлечммые раны войны былм для него не просто дежурнымм воспомннанлямн «за круглым столом», это было честное зеркало его постоянных мыслей, раздуммй, чувств, пережнваннй. «Крнвые зеркала» ему былн чужды...
    Для Громыко нсторня ннкогда не была отделенной от жнвой жнзнн. He патетнческая геронзацня, не подвнг как лмчное проявленне, а способность человека перед лмцом нспытанмй раскрыть свою мстннную суіцность — вот что направляло художннка к понмманню образов, в которых слнвалнсь воеднно н боль, н беды, н мужество, м тяготы войны. В своем нсповедальном творчестве он постоянно возвраіцался не к факту вообіце, а к его осмысленню, переводу его мз конкретного нзмерення в то, что постоянно жмвет во временм. Партлзанская, военная тема стала тем собн
    12
    рательным образом, в котором художнлк влдел прежде всего свободный, непобедлмый, несломленный дух.
    Собственная память взывала до того святого, незабываемого, что пережлл молодой партлзан в Оршанском подполье л в лесах Влтебіцлны. Спустя годы он воплотлл этл воспомлнанля в пронзлтельной картлне «Песнь о моем отряде» (1978). Трудно сказать, что здесь налболее впечатляет — тревожная прлрода, пронлзанная последнлмл лучамл солнца, ллл всаднлкл на первом плане, следуюіцле по берегу рекл. Все органлчно взалмодействует: л пластлка, л рлтмлка, л рлсунок, л пространственные монументальные планы с детальной разработкой пейзажных фонов. Картлнабаллада — пожалуй, так можно определлть жанровую суіцность этого полотна.