КНІГІ ОНЛАЙН
37. Лнтовская метріжа, c. 1. 38. Грнцкевнч А.П. Хозяйсівеіпіое u правовое положешіе военнослужнлого населення в Слуцком княжестве в XVIXVIII вв. //ЕАЙ1962. — Мн., 1964, — С. 2426. 39. Псторыя Беларускай ССР. — Мн., 19/2. 40. Лаппо й.й. Полоцкая ревмзая 1552 года. Т. 1. С. 195. М., 1905. —С. 54. 41. БезКорннловач М.О. йеторнческне сведеная о прнмечательненшнх местах в Белоруссіш. — СПб., 1855. — С. 25961. 42. Сементовскнй А. йсторнческая заянска о панцнрных боярах Памятная кннжка вмленского генералгубернаторства на 1868 год.— сно., 1868. — С. 4359. 43. Лаппо й. К нсгорнн сословного строя Велнкого княжества Л«гговского. Конные меіцане внтебскне в XVI столетнн // Сборннк статей, пссвяпіенных В.О. Ключевскому. — М., 1909. — С. 25476. 44. Люб авскнй М. Латовскорусскцй сейм, с.4346; Довца^апольскнм, с.6446; Kutrzeba S. Historja ustroju Polski w zarysie. — Lwow, 1921. — 1.2. — S E. Slektu atsiskyrimas nuobajoru Uetuvoje XVI a. (2. DelXVI a. privilegljuoluju "neprivilegijuotuju" bajoru) // Uetuvos TSR Mokslu akademijos darbai. —1975. —A serija.—T. 3(52). —S. 6574. 46. Любавскнй M. Лнтовскоруссквй сейм, c.4369. 47. Там же, c. 43940. 48. Kutrzehn, s. 41. 49. ДЗР. _ СІІБ., 1848. — T2. — C.1959. 50. Там же, c.199203. 51. Стаіут Велйкого княжества Лнтовского 1529 года, c„W. 26 52. Юрчкннс Ю.М. Бояре й шляхта в Лнтовском государстве // Восточная Европа в древностн н средневековье. — М., 1978. — С. 12930. 53. Любавскмй М. Лнтовскорусскнй сейм, с.44851. 54. Статут Велжого княжества Лнтовского 1566 года, — М., 1855. — С. 504. 55. Любавскнй М. Лнтовскорусскнй сейм, с. 45462. 56. Статут Велпкого княжества Лнтовского 1529 года, с.91. 57. Там же, с.50. 58. Статут Велжого княжества Лмтовского 1566 года. — М., 1855. — С.52. 59. Любавскпй М. Очерк нсторйй., с.2178. 60. Пйчета В.Й. Лйтовскопольскйеуннн й отношенне к нйм лнтовскорусской шляхгы// ПйчетаВ.Й. Белорусспя н ЛмтваХУХУІ вв. —М, 1961.—C.541. 61. Jaroszewicz I. Obraz Litwy pod wzgledem jej cywilizacji od czasow najdawniejszych do konca wieku XVIII. — Wilno, 1844. — Czesc II. — S.55. 62. Tamze, s.164 ; Malinowski M. O ziemianach podlug dawnych praw litewskich// Teka Wilenska. — 1857. — № 1. — S. 244. 63. ZPL, s. 419. 64. БЭФ. — Mh„ 1959. — T.l. — C.141 3. Малы гэпбоунік Беларускае шляхты_______ АНДРУШЭВІЧЫ (Андрашэвічы,Андруіповічы,Андріопіовічы) ГЭРБУ "ДАЛІВА" (некаторыя гэральдысты паказваюць гэты род пад гэрбам "Магіла", што, напэўна, выклікана памылкаю, бо ёсць род Андрушкевічаў гэтага гэрбу). Першыя зьвесткі паходзяць з 1488 — Сенко Андрушовіч Радуньскі цівун. Аляксандар Ягелончык пацьвяр дзіўягонаму сыну Мікалаю Сенковічу Андрушэвічу прывілей на зямельнае ўладаньне. У 152229 Мікалай чашнік Літоўскі, у 1527 каралеўскі лацінскі пісар, у 153340 стараста Мельніцкі. Сыны Мікалая — Войцех, чашнік Літоўскі (1533) і Мікалай, пісар каралеўскіх Віленскіх двароў (1532). Мікалай Мікалаевіч у 153947 дзяржаўца Гожскі й Пераломскі, у 1542 сакратар у пасольстве Яна Глябовіча да Масквы, з 1544 канюшы дворны Літоўскі. Жанаты быў на Ганьне Мацееўне Пяткевіч (+< 1566), памёр прыкладна ў 1548. Ён меў двух сыноў Станіслава і Крыштафа, апошні таксама быў канюшым (1566). Напэўна, братам Мікалая й Войцеха быў Ян — біскуп Кіеўскі (1545—55, 1569, 1591), біскуп Луцкі й Берасьцейскі (155565). Уваходзіўу паныраду, падпісаў агульназемскі прывілей, дадзены Жыгімонтам Аўгустам 7 .VI. 1563, які канчаткова ўраўняў у правох праваслаўных і каталікоў. Па некаторых зьвестках і Ян II біскуп Луцкі таксама быў з роду Андрушэвічаў, памёр у 1499. АВАК—Вйльна, 1895,— ТХХІІ.—С 3813, 4257; АВАК—Вйльна, 1904. — ТХХХ—С. 238; Беларускі архіў. — Мн., 1930. — Т.ІП — С. 30, 36, 42, 46, 2601, 268, 499, 502, 504; Лйтовская метрйка. Отд. 1, 4.1: Кнйгасудных дел.—Пг.,1903. — Стб. 712. — (РНБ; ТХХ).; Лйтовская метрйка. Отд. 1. Ч.З.: Кнйга публйчных дел. —Пг., 1915. — Стб. 491 (РНБ; ТХХХШ); Boniecki A. Herbarz Pols/d — Wwa,1899.—T.I.—S.38; Kojalowicz W.W. Herbarz rycerstwa WJC Litewskiego, takzwany Compendium. —Krakow, 1897. —S.44;Niesiecki K Herbarz Polski. — Lipsk,1839. — T.II. — S.292; PES. — Wwa, 1936. — T.IV. — S.101; PSB. — Krakow, 1935T.I.—S.978. 28 АНДРУСЕВІЧЫ (Андрушэвічы, СыракомляАндрушэвічы, Андрусэвічы) ГЭРБУ "СЫРАКОМЛЯ". Станіслаў СыракомляАндрушэвіч, судзьдзя земскі Мазырскі (163748), падпісаў элекцыю ЯнаКазіміра. Меў сыноў Станіслава, ротмістра Аршанскага і Самуэля, паручніка войска Літоўскага. Сын Станіслава Пётр — таварыш пяцігорскі, возны Наваградзкі. Сыны Самуэля — Стафан і ЯкубЭляш, харужы Мазырскі. 3 часу акупацыі Рэчы Паспалітай прадстаўнікі роду больш не займалі ніякіх пасадаў, і род паступова гібее, нічым не вылучаючыся зь іншае шляхты. Прыкладна зь сярэдзіны XVIII ст. форма прозьвішчаканчатковазамацоўваеццаўварыяньце Андрусевіч, тадыж перастае ўжывацца й назва гэрбу як прыдомку. У1817,1832,183611858 гадох роду былі пацьверджаны шляхецкія правы ў^Менскай губэрні, у 1859 годзе ён быў зацьверджаны ў дваранстве Расейскай імперыі ўказам Сената з аднясеньнем да 6ай часткі радаводных кнігаў (старажытнае дваранства). У XVIII — XIX стст. Андрусевічы шырока расьсяліліся па Случчыне й Копыльшчыне, і ёсьць падставы меркаваць,што род ня выгас і да сёньняшняга дня. НА РБ. — Ф.319, воп. 27, спр. 46: Дело о дворянстве рода Андрусевйчей; Вопіеекі А. HerbarzPolski— Wwa, 1899. — Т.І. —S. 38;KojalowiczW.W.Herbarzrycerstwa WlCLitewskiego, tak zwany Compendium. — Krakow,!897. — S.44.; Niesiecki K Herberz Polski. — Lipsk,1839 — T.II. — S.292. Усе гэральдысты аб’ядноўваюць гэтых людзёўу вадзінрод. Апісваючы Андрушэвічаў гэрбу "Даліва", Каяловіч прыводзіць няведамага пазь імя харужага Мазырскага, Нясецкі й Банецкі згадваюць Станіслава, Мазырскага судзьдзю й элекцыю ЯнаКазіміра. Але на сёняшні дзень дакументальных сьведчаньняў аб адзінстве роду няма. Уладзіслаў ВяроўкінШэлюта. 29 БЯРНОВІЧЫ (БітнерБярновічы) ГЭРБУ УЛАСНАГА Бярновічы ў канцы XVIII ст. выводзілі сябе з Прусіі (1560), адкуль перасяліліся ў Інфлянты й ВКЛ. . „ Ян—маёр войскаВКЛ (1683), стольшкВендэнскі (1701), у гэтым жа годзе й памёр. Ягоны сын ЮрыВільгельм па сьмерці бацькі па прывілею Аўгуста II пераняў Вендэнскае стольніцтва (1701), у 170407 вобэрлейтэнант ^райтарскага палка. У тастаменьцс ад 15.XII. 1717 свае дзедзічныя маёнткі Бабоўню^ й Мардзьвінаўшчыну Слуцкагапавету адпісаў сы ну Юрыю. Міхал (* 24.IX.1734; +> 1802), сын Юрыя у 1745 атрымаў прывілей Аўгу ста III Саса на закладаньне мястэчка ў вотчынным маёнтку Бабоўня пад апекаю свайго дзядзькі МіхалаМераеўскага. Каптуровы судзьдзя Наваградзкі, пасол на элекцыйны Сойм (1763). Стараста Крэўскі (1764), камісар па люстрацьгі дымоў у Наваградзкім ваяводзтве й пісар Трыбуналу ВКЛ (1767,1774). Абозны (1769), падчашы (1780) судзьдзя земсы (1783) Наваградзскі. Камісар Скарбован камісв ВКЛ (1780,1782), пасол Сойму 1788 году. Кавалер ордэнаў сьв. Стаюслава (1791); Белага арла (1792). Падкаморы (1792), маршалак (17951802) Слуцкі. Рэчаісны стацкі саветнікРасейскаеімпэрыі(1796). СарвацыСтаніслаўАнтон (* 14.V.1784; + = 1835), сын Міхала. Уладальнік маёнткаў Бабоўня, Грозава, Рымашы Слуцкага павету. Старшыня Менскага галоўнага і памежнага судоў, старшыня галоўных судоу Менскак губерні, маршалак Слуцкі (180811). Кавалер ордэну сьв. Ганны II ступені ^81у 1799 1827, 1833, 1835, 1852 і 1883 гадох роду былі пацьверджаны ш тяхецкія правы ў Менскай губэрні, а ў 1836 і 1856 гадох ён быў зацьвердЖаны ў дваранстве Расейскай імперьгі указам Сената з аднясеньнем да 6н часткі радаводныхкнігаў (старажытнае дваранства). НАРБ —Ф 319 воп. 2, спр. № 135: Дело о дворянстве рода Берновйчей; Спйсок землевмде^Мйнской^^^ Мйнсхой губернйй за 1888 год.Мк, 1889. С. \3^ Bonvcb АНег^^ 1839 —TIL — S.; PES. — Wwa, 1935. — Т. II. — S. 301,305, — Wwa, 1936, — T.IV. — 168 199; Stupnicki H. Herbarz Polski i imionopis zasluzonych w Polsce luda wszysthch stanow i cz^ow. —Lwow, 1855. — T. l. — S. 24, —Lwow, 1859. — T. 2. — S. 58. Леанід Акаловіч. 30 Іляхецкія сьпісы ВІЦЕБСКІЯ Й МАГІЛЁУСКІЯ ШЛЯХЕЦКІЯ ДАМЫ, ШТО HE БЫЛІ ЗАЦЬВЕРДЖАНЫ У ДВАРАНСТВЕ РАСЕЙСКАЙІМПЕРЫІ. Сёньня не йснуе дастаткова выверанай статыстыкі колькасьці шляхецкага стану, а тым больш поўны пералік прозьвішчаў. У Вялікім княстве гэтым асабліва не цікавіліся; што да часоў расейскае акупацыі, то мэты был іншыя. Там ня дзейнічала "прэзумпцыя нявіннасьці" ў гэтых дачыненьнях, беларускі шляхціч павінен быў даказваць свае паходжаньне, калі жадаў карыстацца правамі вышэйшага стану й быць зацьверджаньм у дваранстве Расейскай імперыі. Калі пасьля часу Разбораў стаўленьне новыхуладаў было больш лагоднае, ішло зайграваньне, дык па паўстаныгі 1831 году ўсё карэнным чынам зьмянілася. Увесь час уводзіліся новыя правілы,удакладненьні абмежаваньні (гэтаму пытаньню з часам будзе прысьвечаны асобны артыкул). I як сьведчаньне—шмат шляхецкіх родаў было не зацьверджанаў дваранстве РІ й адпаведна пазбаўлена сваіх правоў. Ніжей друкуем сьпіс зь 90а незацьверджаных родаў па Магілёўскай і Віцебскай губэрнях. Зьвесткі ўзяты са справаў № 11280 "Сведення о неутверждённых фамнлнях, отклонённых герольдней в дворянском достоннстве" і № 11306 "Алфавнт фамнлням, непрнзнанным в дворянстве" вопіса 1 фонда 1297: Канцэлярыя Віцебскага, Магілёўскагай Смаленскага гэнералгубэрнатара Нацыянальнага архіву Беларусі. Пры параўнаньні справаў высьветлілася, што "Алфавмт..." мае няпоўныя зьвесткі 1 ў дальнейшым ён не скарыстоўваўся. "Сведення..." ўтрымліваюць рашэньні Гэрольдыі аб непрызнаньні з розных прычынаў па 188і родах персанальна, зь вясны 1839 па вясну 1841 гадоў. Акрамя таго, справа ўтрымлівае 2 дакументы зь пералічэньнем прозьвішчаў, якія не былі прызнаныя за час да вясны 1839г. — гэткіх родаў 111. Намі было праведзена параўнаньне ўсіх прозьвішчаў са сьпісамі дваран Віцебскай і Магілёўскай губэрні па кнізе: Spis szlacbty wylegitymowanej w guberniachGrodzienskiej, Minskiej, Mohylewskiej, Smolenskiej i Witebskiej. — Opr. Dumin S. i Gorzynski S. — Warszawa, 1992. Атрымалася, што 84 рода адсутнічаюць навогул; 5 родаў маюць падвоенае прозьвішча, a 1 патроенае, адна частка якіх згадваецца ў сьпісе, але сьцьвердзіць тоеснасьць родаў мы ня можам, пагэтаму гэткія прозьвішчы ўключаныя ў сьпіс і падаюцца курсівам.