КНІГІ ОНЛАЙН
У квадратовых дужках падаецца ўласна беларускае напісаньне спалянізаваных формаў прозьвішчаў. Пазасталыя 209 родаў дамагліся прызнаньня ў расейскім дваранстве ў пазьнейшы час і ў сьпіс ня ўключаны. 31 Нам вядома, што аднолькавае прозьвішча моіут мець і роды зусім рознага паходжаньня й механічнае атаесамленьне ня може быць на 100% правільным, але зза немажлівасьці пр аверкі кожнага канкрэтнага дакумента вымушаны пайсьці гэткім шляхам. Таксама вядома, што былі выпадкі сьвядомага падману й фальшаваньня, імкненьні атрымаць не належную годнасьць, але выклікае зьдзіўленьне незацьверджаньне гэткіх старажытных родаў, як Адахоўскіх, Дэдэркаў і г.н.; незацьверджаньне ж баронаў Гейкінгаў навогул невытлумачальна, яны ўнесены ў матрыкулы Курляндыі, лепшага доказу шляхецтва прыдумаць цяжка. І.Адахоўскі Адравонж — гл. Бебноўскі 2. Ахрамовіч 3. Бабяцінскі Бабяцінскі — гл. Папядзінскі 4. Бебноўскі Адравонж —... 5. Будзінскі 6. Варашыла 7. Верцахоўскі 8. Відмант Галубіцкі — гл. Корсак 9. Гаражанскі Гразны —... 10. Гасьлінскі 11. Гатартовіч — Жахоўскі 12. Гейкінг 13. Гладыш 14. Глускі Гразны — гл. Гаражанскі 15. Грамацкі 16. Дацынскі 17. Дзянісевіч 18. Дзятловіч 19. Добрык Дульмант — гл.Пранеўскі 20. Дурасевіч 21. Дыбоўскі 22. Дэдэрка 23. Дэмбскі [Дубскі] Жахоўскі гл. Гатартовіч 24. Зубоўскі Зьверазуб ... Зьверазуб гл.Зубоўскі Уладзіслаў ВяроўкінШэлюта. 26. Ішора 27. Капчынскі Кароўчыч гл. Пранеўскі 28. Карштэйн 29. Касьперскі 30. Касьцюкевіч 31. Касьцюшка Хабалтоўскі —... 32. Катлінскі 33. Корсак Галубіцкі — ... Краснашчок — гл. Красоўскі 34. Красоўскі Краснашчок —... 35. Кржэсінскі [Красінскі] 36. Кроп 37. Лаўгіновіч 38. Лецкі 39. Ліпніцкі 40. Ліхіна 41. Лютынскі 42. Маліцкі 43. Маркевіч 44. Мартусевіч 45. Матукевіч 46. Маціяс 47. Мацу(ы, э)левіч 48. Міхалькевіч 49. Міштаўт 50. Няміра альбо Неміровіч* Неміровіч — гл. Няміра 51. Пазьнянскі (Позьненскі ?) 52. Папядзінскі альбо Бабяцінскі* 53. Паргінскі * гэтак у дакументах 32 54. Петрашкевіч 55. Пранеўскі КароўчычДульмант ... 56. Радзішэўскі Рак — гл. Рэк 51. Ржоншэўскі [ Рушэўскі] 58. Ржэпецкі [Рапецкі ] 59. Ржэшэўскі [Рашэўскі] 60. Рыхліцкі 61. Рэк(Рак?) 62. Сабака 63. Сальцэвіч 64. Сарцэвіч 65. Сафрановіч 66. Сербіновіч 67. Страмкоўскі [Струкоўскі ?] 68. Стука 69. Стычынскі 70. Стэмпаржэцкі [Ступарэцкі] 71. Суле(о)ўскі 72. Сухар 73. Сьпягальскі 74. Трэйс 75. Уладзецкі 76. Франё Хабалтоўскі — гл. Касьцюшка 77. Хадакоўскі 78. Цілішэўскі 79. Цых 80. Цэймерн 81. Штуньц 82. Шукшт 83. Шчаванскі 84. Шчурскі 85. ІІІымак 86. Шыхоўскі 87. Эрьшг Юхна — гл. Якімовіч 88. Явароўскі 89. Якімовіч Юхна —... 90. Якубовіч Рэпэнзіі __ Люты А.М., Туміловіч Г.М., Дваранства Беларусіў перыяд разлажэння і крызісу феадалізму (канец XVIII— першая палова XIX cm.): Вучэбнаметадыч^ ны дапаможнік. — Мінск, 1991. — 20с. У апопіні час назіраецца рост цікаўнасьці да гісторьгі шляхты. Нават зьявіўся дапаможнік для студэнтаў Менскага педінстытуту, яю рэкамендуецца да скарыстаньня ў якасьці матар’ялу сьпецкурсаў і семшараў. Аўтары справядліва зазначаюць, што пытаньне, якое датычыць непасрэдна дваранства Беларусі, з упэўненасьцю можна аднесьці да пытаньняў слаба распрацаваныху навуковай літаратуры. Але адказы на яго шукаюць чамусьці ў працахКл ючэўскага, Яблачкаваі РамановічаСлавацшскага, якія нічога пра беларускую шляхту й не пісалі, азаймаліся гэнезай вышэншага стануРасеі. „ . Нават скарыстаньне таго ж тэрміну "дваранш нам уяўляецца далека не заўсёды патрэбным. УхістарьіднымсАнсе^вараіж Вялікага шзм Расеі ж гэты тэрмін вызначаў станавы статус чалавека. СправядлівьвГтрэба было б лічыць вызначэньне двараніна ў новы час, як шляхціча, які быў зацьвержаны ў дваранстве Расейскай імперыі, што службовыя асобы апошняй заўсёды вытрымлівалі. Вельмі цікавым і зусім незразумелым бачыцца падзел шляхты. На наш погляд, гэтае атрымалася з таго, што зьвесткі былі запазычаны з розных аўтараў і не адбылося ўніфікацыі. Чаго напрыклад варты гэткі 'разрад дваран" — "касьцеляны і ўладальнікі багатых прыходаў". На Беларусі было толькі 9 кашталянаў (10ы Жмудзкі) і Беларусь не Францыя, у нас не было сьвецкіх абатаў — прыхо ды належалі царкве. Дазво ію сабе йшчэ адну цытату:" У першай палове XIX в. узмацніуся (выдзелена мною — У.) працэс расслаеньня дваранства Беларусі на невялікую частку магнатаў, валодаўшых вялізным зямельным багацьцем і сотнямі тысяч сялян, праслойку сярэдніхі дробных памешчыкаў, якія мелі населеныя маёнткі і асноўную колькасьць шляхты, якая ня мела ні прыгонных, ні зямлі". Нам здаецца, што і сотняй гадоў раней гэты падзел быу ужо даўно скончаны. Значна больш патрэбным быў бы разгляд катэгорыяу ^шляхты, шматлікіх прамежкавых груповак, адносіны да іх расейскіх уладаў, у пера емнасьці часу, прыкладам у канцы XVIII ст. і пасьля паўстаньня 1831 года. А пакуль што ваганьні й перапады колькасьці стану аўтары тлумачаць вырабам фальшывых дакументаў і больш дасканалым улікам непадатковых станаў. . . Навогул аўтары маюць вялікую цікаўнасць да статыстыкі, і большасьць іхнай працы прысьвечана праблеме падліку колькасьці шляхты Беларусі у 34 апісаны перыяд. Тэма гэтая вельмі цікавая сама па сабе, але праца чамусьці называецца"ДваранстваБеларусі...", аналізуж сацыальнагаці гаспадарчага становішча няма, акрамя глыбокіх фразаў накшталт:" Нягледзячы на агульны працэс скарачэньня дваранскага саслоўя ў беларускіх губернях, .яны займалі першыя месцы ня толькі па агульнай колькасьці гэтага саслоўя, але і па ўдзельнай вазе сярод усяго насельніцтва". Аўтары, трэба аддаць належнае, спрабуюць разгледзець працэс пераходу аднадворцаўіграмадзянаўу станчьшоўніцтвайбуржуазіі, алеіж;;. 1к і самі паказваюць, было няшмат,"у зьвязку з колькасьцю'шляхецкага стану. Пытаньні, што ўздымаюццаў працы і як зьмяніліся гаспадарчыя заняткі шляхты, і як ішоў працэс размываньня адзінства стану, і якія былі дачыненьні расейскіх уладаў да шляхты Беларусі вельмі актуальны. Шкода, праўда, што нашыя студэнты не атрымалі канкрэтнага адказу, ці хоць нейкагаўяўленьня. СЬШС СКАРАЧЭНЬНЯУ: АВАК — Акты, йздаваемые Вйленскою Археографйческою комйссйей. АЗР — Акты, относяіцйеся к нстормй Западной Россйй, собранные н нзданные Археолографнческою комнссней. АСЗР — Археографнческнй сборннк документов, относяіцйхся к йс торйй СевероЗападной Русй, йздаваемый прй управленйй Внленского учебного округа. БСЭ — Беларуская савецкая энцыклапедыя. БЭФ — Белоруссйя в эпоху феодолйзма. ВОНДР—Временншс можовского ймператоржого Обіцества нсторйй й древностей россййжнх. ГБ ДМ — Псторыя Беларусі ў дакументах і матэрыялах. ЕАН — Ежегодншк по аграрной йсторнн Восточной Европы. ЖМНП — Журнал мйнвстерства народного просвеіценйя. НА РБ — Нацыянальны архіў Рэспублікі Беларусь. РЙБ — Русская йсторйческая бйблнотека. САй — Сборнйк Археологйческого ннстнтута. ЧОЙДР — ЧтенйЯ в московском Обіцестве нсторйй й древностей росСНЙСКЙХ. PES — Polska encyklopedja szlachecka. PSB — Polski slownik biograficzhy. ZPL — Zbior praw litewskich. 35 Hodnasc(Dignity) Годнасьць (Достоннство) Contents Содержанме Foreword...................... 3 Словокчнтателю.................3 Official division. Офнцнальный отдел. Declaration the First of Constituent Заявленде I (Учреднтельного) Soim "Association of Belarusan Сойма "Союза Белорусскмх nobility".......................4 дворян"......................4 Statute of "Association of Belaru У став "Союза Белоруссквх san nobility"...................6 дворян"......................6 Resolution the First of Constituent Постановленйя I (Учреднтель Soim "Association of Belarusan ного) Сойма "Союза Белорус nobiiity"......................14 скйх дворян"................14 History of nobility. Ясторня сословйя. dr. A.Hryckevitch. The nobility of Грнцкевнч A. Шляхта Велдкого the Great Duchy of Lithuania up to княжества Лйтовского до Люб Lublin union of 1569........16 лйнской унйй 1569 года......16 The small family register of Малый гербовнйк белорусской Belarusan nobility. шляхты. U. VjarowkinShaljuta. The ВерёвкднШелюто B. Андру Andrushavitch’s stock of arms шевнчн герба ” Долдва"......28 "Daliva".......................28 ВерёвкннШелюто B. Андру U. VjarowkinShaljuta. The севвчй герба "Сырокомля"....29 Andrusevitch’s stock of arms Околовйч Л. Берноввчй герба "Syrakomla"....................29 собственного................30 L. Akalovitch. The Bjamovitch’s stock ......................30 Шляхетскне спйскй. ВерёвкйнШелюто B. Ввтеб Lists of nobility. скме н Могплевскйе роды, U. VjarowkinShaljuta. Belarusan которые не былй утверждены nobilites stocks of Vicebsk and в дворянстве Россдйской Mahilew lands who were not ймпернн.....................31 approved in nobility of Russian empire..........................31 Рецензнн.......................34 Reviews........................34 36