КНІГІ ОНЛАЙН
Прыняць удзел у вычытцы распазнанага тэксту Падрабязней
Напрасна яна там ратуецца, Пакінуўшы цяжкую ношу: Жыцьця ей канчалася ласка. Пад гэты час бела галубка Аподаль на хвойцы сядзела: — Ігліца маленька на номач Мурашцы з гэтай хвойкі зьляцела; Мурашка абняўшы хмызінку, 3 крынічкі тэй выплыць здалела... Адзін паляўнічы нядобры Намэціў раз стрэл неабмыльны Галубку зьняць з хвойкі іглістай, Тады міжы траўкі расістай, Ішла на работу мурашка: — Ціхенька к стральцу падцікала Укусам яго страпявула: — Стрэл вышаў няцэльны, Галубка ў высі патанула, За помач мурашцы падзячна. БАБЕ I ЧОРТ 3 ДАРОГІ УСТУПАЕ. Хоць і хітры чорт рагаты, С трудам дасца ашукаць, А ўсё-ж, ўлезшы ў тарапаты, — Гдзі бабку папытапь. Бо хоць жонка і дурніца, Дзесяць цяжка ей злічыць, 3 кожным любіць пасварыцца, Але чорт прад ей дрыжыць. Вось паслухай, браце, сказкі (Было гэта ўжо даўно) — Без дакладу, без прыкраскі, А ня верыш — ўсё раўно... Раз дзядок гарох пасеіў, Пры гаёчку у сам раз, Зерне чыста перш развеіў, Каб радзіла ў божы час. На жаль толькі пры рабоце „Спамож Божа!“ не пачуў, А і сам ў сваей ліхоце Нат' да Бога ня ўздыхнуў. <5><3>^®><3>^> -S><® 1 о 1 Так вось гарох ня ўдаўся, Рэдкі, як бабулі вус, □адрос крышку, йзноў падаўся, Кляне дзед і „лёс“ і „мус“, Раз ідзе ёп да пасеву Відзіць. што гарох прапаў, Глянуў ўправа, зірнуў ўлева: „Каб це’ — кажа — чорт забраў? „Хай цябе ён і гадуе „I зьбірае у свой час: „Калі зерне Бог марнуе, „Чорт няхай бярэ папас! У злосьці дзедка забрахаўся, Каго ўспомніў, усіх кляў: За кустом-жа чорт сьмяяўся, Рад, што дзед гарох аддаў. Штось за тыдзень, а мо-й болей, Ля гароху дзед хадзіў, Ужо бяз злосьці, рад даволі, Бо гарох такі зрадзіў. 102<»<$• <®xS><®><«>ФФФФФФФФФФФФФФФФФФФФ Пагусьцеў зазелянеўшы, Пекна у гару падрос; Дзед стручок маленькі зьеўшы, 3 дзіва галавой патрос. Толькі зірк — аж чорт рагаты 3-за куста прад ім шмыгнуў. „Чый гарох жарэш, мардаты?” Дзеду так ён усклікнуў. Дзеду тут аж мокра стала, Так спалохаўся бядак, Нешта ў сэрцы засмактала, Бо прыпомніў, што і як. А чорт сьмехам заліваўся! „Помніш — кажа — як той раз ,На ўвесь сьвет ты праклінаўся, „Даў гарох мне на папас! Мужык пальцам у лоб стукнуў: „Тож ня дар, калі папас, „Мала, што там ў злосьці гукнуў. „А хто ж быў тады пры нае? Чорт ад злосьці аж дрыгоча: „Усё пекла сьведкай мве! „Мой гарох!“... А дзед мармоча: — Спытаць жонку: даць, ці не? — „Ну, няхай! — так моліць чорта: „Калі твой гарох — бяры! „Мая хатанька абдзёрта, „Усе дзяруць — і ты дзяры! „Але заўтра я йзноў буду, „Каб табе йшчэ што сказаць: „Пажалееш мо‘ майго труду, ,,Не захочыш ў труну гнаць! Аж ня вытрываў чарціна, Жаль яго навет ханіў: „Бедняку кожны наруга — „Ніхто па ім сьлёз ня ліў... I чорт быстра абцёр вочы, Бо дзьве капнулі сьлязы: „Бедны-бедны люд рабочы, „Хоць ты ў пекла убяжы!.. А назаўтра чорт зьявіўся Перш яшчэ, як чалавек: За сук куста учапіўся I так гойдаўся як кеп. Чалавак стручок гароху Зноў радосна смакаваў I смакуючы патроху, Так ўсё чорту талкаваў. „3 бабай радзіўся я двойчы, „У заклад хочым мы ісьці ,,Вось с табою, бацька воўчы, „Каб шмат цябе не клясьці. „Зьбіраць гарох мы прыедзем „А такім — бачыш — быдлём, ,,Што ты відзеў калісь — негдзе, „А ня ведаеш, як завём. Чорт далоні зацірае, Рад пабачыць такі твор: Ен с пачатку сьвету знае Кожны выплад, кожны ўзор. „Ну, калі я не згадаю, ,,На чым тут прыедзеш ты, „Так гарох мой прападае, „Сьведкай будзе Юр сьвяты. Ледзь бліснула зараніца, Чорт на бусьле ўжо прычгаў: Глядзіць, што за небыліца, Што дзядок наш абжаргаў. — „Ну кажы, на чым я еду?“ Чалавек гавор зачаў.,. — „Ну-й быдлё-ж: ні знай, ні ведай! „Дзе-ж ты, брат, яго дастаў? Чорт ня можа прыгадаці, Гдзе ён відзеў такі твор: Хацеў толькі ўсё сказаці, Ці не з бабы ўзяты ўзор'? Аж затупаў чорт нагамі, Рогам дрэўца павярнуў, Лёрся горамі — далалі, Аж у пекле адпачнуў. А дзед з бабай аж рагочаць, Што ўдалася штука ім! Але болей не захочаць Пазнавацца з духам злым. ПАДАРОЖНЫ I ЯГО ВОРАГ. (Аповесьць эвангелічная). 3-вялікага места ішоў падарожны — Нядобрыя людзі яго абступілі, Адзежу ўсю здзёрлі, да сьмерці прыбілі, Астаўся адзін ён, нядужы-трывожпы. Яго міма колькі праходняў прайшлося. — Ніводзін ня бачыў спагадлівым вокам Таго нешчасьліўца. Ен відзеў здалёку Іх зімныя сэрцы... Мярці асталося!.. А быў яго вораг адзіа. Той убачыў Ахвяру зладзейства людзкога крываву; Занёс да заезду і плату назпачыў За зёлкі, дагляд, за пастой і за страву. Вясёлы, шчасьлівы пайшоў ён дамоўкі, Падзячную песьню анёлы зайгралі, Жалейкі, стакроткі схілілі галоўкі, Патольвыя словы улёсна шапталі... Так кожны чын добры душу ажыўляе Таёмным вясельлем, нябескай патольлю: I зоркі нам сьвецяць і лес нам іграе, Бо меней на сьвеце нядолі і болю. ГРЭШНАЯ. (Аповесьць эвангелічная). Дзень цўдны быў майскі, Як бытцам-то райскі, — Прырода ў зьяямозе маўчала... Зямелька спачыла, I спала і сьніла, Усенька на сонцы драмала. А толькі Дух Божы, I дзельны і гожы, Тварыў без спачынку тайніцы, Жытцо красавала, Пах зёлка давала, Вадзіца бурліла ў крыніцы. У дзень гэты Бог-Збаўца ІІрысеў на мураўцы, Ля самай крынічнай вадзіцы: Сваім апастолам, Ціхім як анёлам, Тлумачыў засьвету тайніцы. „Спакой вам нясу Я... „Хто мечам ваюе, „Ад меча загінуць ён мусе; „Спакой і свабоду — „I вам і народу, „Што гіне ў няволі, ў прымусе. ,.Ня будзьце трывожны, „Ваш шлях просты-збожны: „Дабром паканайце благога; ,,Другіх ня судзіце, ,,На крыўду маўчыце, — „Пачуйце ў душы сваей Бога. „Яго гаспадарства, „Яго валадарства, „ІІаказуйце сьвету бязверцы; „Яно-ж не ў багацтве, „Ня ў сіле, ня ў зманстве, „Яно у вас самых — у сэрцы... Тымчасам здалёку У пыльным аблоку, Пасьпешны паход паказаўся, — Мужы і кабеты. Увесь натоўп гэты, Да Збаўцы сьвятога сьпяшаўся. У гэтай грамадзе, У хітрым нарадзе, Йшло шмат на кніжках вучоных: Вялі блудну дзеву... Былі поўны гневу... Злавілі іх грэхам злучоных. У Законе спачатку Стаіць, што дзяўчатка — Распусьце і грэху аддана Павінна каменьнем, Гразёй і паленьнем, На лютую сьмерць пакарана. Прад Боскім Мастачым, С трывогай і плачам, Яна на каленкі упала, — А ўся ціжба гэта, I муж і кабета, Яе прад Хрыстом аскаржала. Вучоныя с кніжкі Чыталі запіскі... А Хрыстус ўглядаўся ў крыніцу, А посьле скланіўся, Ніжэй пахіліўся, — Пісаў на жвірочку тайніцу. Як шопат травіцы, Як говар крыніцы, Да іх Ен азваўся ў натхненьні. „Хто грэху ня мае, „Хай першы кідае, „На грэшную дзеву каменьні... I далей ў жвірочку Пісаў па радочку, А кніжнікі пільне чыталі: Грахі іх там ставіў, А Праўданьку славіў, Яны-ж прачытаўшы ўцякалі. Адна асталася. Сьлязмі залілася, Ен вокам паглянуў глыбокім. „Адна ты, бядота — „Адна ты, сірота — „Адна ты на сьвеце шырокім... „Устань с паніжэньня, „Ідзі на цярпеэьня, „А болып не грашы... аяіколі... Яна ціха ўстала: „0 Раббі!“ шаптала... А сэрца самлела ад болі. ЗЬМЕСТ. Стр. Мест прадмовы 3 1 Сонцу узгорнаму .... 4 | Песьня на пеальм 130 . 5 ТТесьня на псальм 62 . . 6 Ad te levavi 8 II. Гымн роднай зямлі ... 21 На гадав. незалеж. Белар. 22 Айчыны мілай 24 Божа зжалься 26 Загляне сонца 28 Ой ua Русь ды Белу . . 30 111. Маей музе ...... 47 Эрос і Псыхэя 50 Русалка 51 Песьня дзяўчаці .... 53 Стр. Шчасьне 9 He памёр: варадзіўся . . 10 Арганы жаляцца .... 14 3 кнігі выжш. аеягн. дух. 16 3 кнігі мудрасьці. ... 19 О, край мой родны ... 32 Гэй, будуйце 35 На крыльлях 39 Пашлі мне Божа ... 41 Чарачку адну 42 Чары Айчыны 44 Песьня ... • 54 Самсон і Даліля .... 55 Як мрэц 57 He чаруй 59 Сэрца 60 IV Спавіу мне сэрца жаль 63 Вецер шалее 65 На восень ....... 66 Тайніпу духа . ... 69 Душа мая 71 Месяц бледы ..... 72 V. Кавэрня 85 Дзяўчынка і Гульба . . 87 Рады (з Эдды) .... -88 Брату настаўніку ... 90 Што занадта — нездарова 91 Сонца еьвяціла 73 Чаму мне маркотна . . 74 Хмарыхмаранькі ... 78 Мне сумна 79 Ліюцца песьні 81 Тэстамэнт 82 Вось як (Прыпеўкі) . . . 93 Шляхам цярністым ... 95 Бабе і чорт з дарогі уступае 101 Падарожны і яго вораг 107 Грэшная 108 ВАЖНЕЙШЫЯ ПАМЫЛКІ ДРУКУ. Стран.: Верш: Замест: Трэба: 14 10 здолу пакінаў пакінуў 21 3 зверху Айчызна Айчына 25 4 здолу айчыны айчыну 27 2 зверху трыунфальна трыумфальна 28 8 зверху радасьці патолі 29 2 зверху агнявы агняны 75 9 зверху шчто што Казімір Сваяк Казімір Сваяк (Канстанцін Стаповіч) нарадзіўся 19 лютага 1890 г. у мнагадзетнай сялянскай сям’і арандатара ў в. Барані Свянцянскага пав. Віленскай губ. Пачатковую школу скончыў у роднай вёсцы, у 1905 г.— гарадскую ў Свянцянах. У 1907 г. паступіў у Віленскую каталіцкую духоўную семінарыю, дзе далучыўся да беларускага адраджэнцкага руху, што гуртаваўся вакол рэдакцыі газеты «Наша ніва». 3 1912 г. К. Стаповіч захварэў на туберкулёз і штогод вымушаны быў ездзіць на лячэнне ў Закапанэ. Працаваў вікарыем у Клюшчанах. Абавязкі ксяндза спалучаў з адукацыйна-асветніцкай работаю сярод прыхаджан: у парафіі адкрываў беларускія школы, беларускія настаўніцкія курсы, арганізаваў гурток беларускай моладзі «Хаўрус сваякоў» з хорам, драматыч- най групаю. Наладжваў лекцыі, літаратурныя вечары з беларускімі дэкламацыямі. За прапаганду беларускай мовы і культуры выклікаў варожасць духоўнікаў, праследаваўся ўладамі буржуазнай Польшчы: падвяргаўся вобыскам, хатняму арышту, канфіскацыі бібліятэкі і рукапісаў. У 1917 г. захварэў і едзе лячыцца ў Закапанэ. Вяртаецца ў ліпені 1919 г. За яго дзейнасцю пачынае сачыць дэфензіва. Шпікі выкрадаюць яго рукапісы. Першы свой верш па-беларуску «На імяніны майго пробашча» К. Стаповіч напісаў 23 кастрычніка 1912 г., друкавацца пачаў у 1913 г. у газеце «Biefarus». Публікаваўся таксама ў календарах, газетах, у часопісах «Авадзень», «Студэнцкая думка» і інш. Выдаў зборнік ьершаў «Мая ліра» (Вільня, 1924). Памёр 6 мая 1926г. Пахаваны ў Вільні. Літаратурна-мастацкае выданне СВАЯК КАЗІМІР (Стаповіч Канстанцін) МАЯ ЛІРА Вершы Рэпрынтнае выданне Адказныя за выпуск В. I. Рабкевіч і A. 1. Цароў ІБ № 4074 Падп. да друку 07.09.93. Фармат 70x100^/32. Папера афс. № 1. Афеетліы ДРУ*Ум. друк. арк. 4,88. Ум. фарб.-адб. 5,04. Ул.-выд. арк. 3,13. Тыраж 6000 экз. Зак. 563. Выдавецтва «Мастацкая лггаратура* Міністэрства інфармацыі Рэсттублікі Беларусь. Ліцэнзія ЛВ № 3.