Паданні Нясвіжа
Клаўдзія Шышыгіна-Патоцкая
Выдавец: Полымя
Памер: 40с.
Мінск 1990
СВЕДКІ МІНУЛАГА
Некаторыя матывы паданняў старажытнага горада выкарысталі ў сваіх творах Якуб Колас, Пімен Панчанка, Янка Сіпакоў і іншыя.
Якуб Колас не аднойчы ўспамінаў Нясвіж, дзе ён вучыўся на працягу чатырох гадоў. Героі яго твораў называюць гэты цудоўны горад малым Парыжам.
Добра ведаў паэт гісторыю краю, яго паданні і легенды. На захад ад Нясвіжа ўзвышаюцца некалькі курганоў, якія ў народзе называюць шведскімі. Кажуць, што яны засталіся яшчэ ад Паўночнай вайны, калі ў 1706 годзе тут кіпелі крывавыя баі, гінулі тысячы людзей. У паэме «Сымонмузыка» Якуб Колас піша:
Гэй, адвечныя курганы,
Сведкі прошласці глухой!
Кім вы тут панасыпаны?
Чыёй воляюрукой
Вы раскіданы па полі, Даўных спраў вартаўнікі? Эх, не скажаце ніколі, Што казалі вам вякі!
Героя сваёй паэмы — таленавітага самавучку скрыпача Сымона Якуб Колас таксама знайшоў на Нясвіжчыне. Па волі багатага пана Сымон аказваецца ў цудоўным палацы, які ў апісанні Коласа нагадвае Нясвіжскі замак, а некаторыя рысы пана характэрныя для аднаго з Радзівілаў — Пане Каханку.
А над возерам стаіць
Замак грозны, замак хмуры; Валы, бойніцы відаць, Непрытульна і панура
36
37
Сцены гэтыя глядзяць.
Замак меў адну дарогу — Вузкі насып між вады...
Легенду аб тым, што недзе ў парку за возерам у зямлі схаваны вялікія каштоўнасці і ў гэтым месцы нібыта можна ўбачыць залаты слуп, Якуб Колас падае такім чынам:
— Дзедку, глянь, а што бліскае Там, дзядок, каля крыніц?
Блісь — і зараз жа знікае... Што за з’явіна такая? Што за забаўкі начніц? — Эге ж, хлопчыку, зман гэта, На такі агонь не ідзі: Hi цяпла ў ім, ні прывету — Лепш туды і не глядзі;
He шукай агню такога: He даецца ў рукі ён, Бо над ім вісіць праклён. To — спакуса для дурнога. To — праявіна ліхога, Каб забраць каго ў палон. Гэта — грошы заклятыя, Іх замовіў чараўнік, Неадступны вартаўнік Там вартуе грошы тыя.
ЛІТАРАТУРА
Бабровіч В. Тайна Нясвіжскага замка // Беларусь. 1986. № 8.
Бурак 0., Прнлуцкнй С. Радзнвнлловскне мумнн // Неман. 1971. № 7.
Жучкевнч В. А. Краткнй топоннмнческнй словарь Белорусснн. Мн. 1974.
Колас Я. Сымонмузыка. Мн. 1986.
Мельннков П. Н. (Андрей Печерскнй). Княжна Тараканова н прннцесса Владнмнрская. М. 1989.
Осокнн В. Пермскне чудеса. М. 1979.
Семенов В. Россня. Полное географнческое опнсанне нашего отечества. СПб. 1905. Т. 9.
Сіпакоў Я. Вочы ў вочы. Мн. 1978.
Сыракомля У. Выбраныя творы. Мн. 1966.
Kraszewski .1. Krol w Nieswiezn. Warszawa. 1962.
Svrokomla W. Wfdrowki po inoich niegdys okolicach. Wilno. 1854.
ЗМЕСТ
Імя горада..................................
Ад Калкі да Нясвіжа............................. Радзівілы ад слова «радзіць».................... Паповая горка................................... Паслядоўнік Мікеланджэла........................ Вялікі галандзец у Нясвіжы...................... Чорная дама .................................... Дуб і сасна..................................... Таямніцы нясвіжскіх саркафагаў.................. «Гарбаты» саркафаг.............................. Загадкавая бочачка ............................. Слёзы Марыі ........................................................................ Авэ Марыя....................................... Нязнойдзены клад................................ Дзівосы Караля Станіслава, Пане Каханку......... Капліца забойцы................................. 3 Нясвіжа ў Ньюйорк............................ Ці быў Пушкін у Нясвіжы......................... «Паштальён»..................................... Студня Ундзіны.................................. Сведкі мінулага................................. Літаратура .....................................
3
4
6
7
10
10
11
17
20
21
21
22
24
25
28
31
32
33
34
35
37
39
Научнопопулярное нзданне
ШМШНГННА Клавдвя Яковлевна
ІІРЕДАННЯ НЕСВНЖА
Мннск, нздательство «Полымя», 1990.
На белорусском языке
Навуковапапулярнае выданне
ШЫШЫГІНА Клаўдзія Якаўлеўна
ПАДАННІ НЯСВІЖА
Загадчыца рэдакцыі Л. I. Круглова
Рэдактар A. I. Саламевіч
Мастацкі рэдактар В. А. Ярмоленка
Тэхнічны рэдактар С. I. Стараверава
Карэктары Л. А. Адамовіч, Т. С. Бялінская
ІБ № 798
Здадзена ў набор 22.06.89. Падпісана да друку 08.12.89. AT 16430. Фармат84Х Юв'/згПапера друк. № 2. Гарнітура школьная. Афсетны друк. Ум. друк. арк. 2,10. Ум. фарб.адб. 2,42. Ул.выд. арк. 2,35. Тыраж 13 400 экз. Выд. № 5800. Зак. 1210. Цана 10 к.
Выдавецтва «Полымя» Дзяржаўнага камітэта Беларускай ССР па друку. 220600, Мінск, пр. Машэрава, 11.
Друкарня «Победа» Дзяржкамдруку БССР. 222310, Маладзечна, В. Таўлая, 11.
КНІГІ ОНЛАЙН
