Шляхамі вікінгаў у Беларусі
Мікалай Плавінскі
Выдавец: Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі
Памер: 72с.
Мінск 2019
Да ліку такіх прадметаў побыту належаць ладзейныя заклёпкі, ледаходныя шыпы (адмысловыя жалезныя пласцінкі з пірамідальнымі шыпамі, якія заганяліся ў конскія капыты, каб перамяшчацца па дарогах і замёрзлых рэках у зімовы час), асобныя тыпы нажоў, куфры з замкамі і ключамі да іх, касцяныя грабяні і іншыя дробныя вырабы.
Скандьінаўская бронзавая раўнаплечная жаночая фібула. IX—XI стагоддзі, Маскавічы, Браслаўскіраён Віцебскай вобласці.
Сярэбраная падвеска са стылізаванай выявай драпежнага звера. Сярэдзіна XI стагоддзя, Ізбішча, Лагойскі раён Мінскай вобласці.
69
Беларуская d^iqasan энцыклапедыя
a Выява вікінга на рунічным камяні. XI стагоддзе, Готланд, Швецыя.
У нашым кароткім аглядзе мы распавялі аб тым, хто такія вікінгі і якой у еўрапейскай гісторыі была эпоха, названая ў іх гонар. Маштабы скандынаўскай экспансіі эпохі вікінгаў уражваюць нават сучаснага чалавека. Няўрымслівыя скандынавы ў пошуку багаццяў і новых месцаў для пасялення звязалі марскімі і рачнымі шляхамі велізарную прастору ад Паўночнай Амерыкі і Грэнландыі да Сярэдняй Азіі.
Сярод шляхоў, па якіх вікінгі перасоўваліся на сваіх караблях, адным з найважнейшых быў шлях «з варагаў у грэкі». Значная яго частка пралягала праз беларускія землі, што прывяло да іх уключэння ў міжнародны гандаль, паскорыла ўзнікненне га
радоў і фарміраванне дзяржаўнасці. Можна з лёгкасцю ўявіць, што сярод жыхароў старажытнага Полацка сустракаліся людзі, якія за сваё жыццё маглі паспець пабачыць ледавікі Грэнлан
дыі і велічныя храмы Канстантынопаля, пустыні Блізкага Усходу і Каўказскія горы, гандлявалі з паўночнаамерыканскімі індзейцамі і арабскімі купцамі, піратствавалі ля берагоў сучаснай Латвіі і Шатландыі, наймаліся на службу да англійскіх каралёў і кіеўскіх князёў. Пра ўсе свае неверагодныя прыгоды і далёкія вандроўкі яны распавядалі на гандлёвых плошчах, дзе прадавалі свае заморскія тавары, і пірах у полацкіх князёў, дзе маглі выхваляцца рэдкімі «сувенірамі», прывезенымі з далёкай Палестыны ці амаль легендарнага Вінланда. Прыгоды вікінгаў адлюстраваны ў сагах — каштоных помніках скандынаўскага фальклору.
70
ШАЯХАМІ ВІКІНГАУ У БЕААРУСІ
Дзейнасць вікінгаў станавілася легендай яшчэ пры іх жыцці і засталася такой да нашых дзён. Паступова легенда аб вікінгах і іх эпосе набывала ўсё новыя і новыя фарбы, абрастала ўсё новымі неверагоднымі падрабязнасцямі і кожны раз прываблівала новыя пакаленні аматараў прыгод і рызыкі. Вынікі навуковых даследаванняў, якія дазваляюць нам уявіць сапраўдны pasMax скандынаўскай экспансіі ў апошніх стагоддзях I — пачатку II тысячагоддзя нашай эры, часам уражваюць больш, чым самая неверагодная легенда.
Жыццё чалавека, які станавіўся вікінгам, ператваралася ў бясконцую вандроўку па небяспечных марскіх і рачных шляхах, найважнейшы з якіх — шлях «з варагаў у грэкі» — прайшоў праз беларускія землі і назаўжды зрабіў гісторыю нашай краіны неад’емнай часткай захапляльнай легенды аб вікінгах і іх эпосе.
а Дружыннік другой паловы X стагоддзя. Рэканструкцыя паводле матэрыялаў з курганнага могільніка Шаставіца, Чарнігаўская вобласць, Украіна.
Змесш
Вікінгі і іх эпоха...................................... 5
Скандынавія напярэдадні і ў эпоху вікінгаў.............. 8
Экспансія вікінгаў: прычыны і формы ....................16
Шляхі вікінгаў......................................... 31
Вікінгі і ўсход ....................................... 34
Шлях «з варагаў у грэкі»............................... 42
Шляхі вялі праз Беларусь............................... 52
Сляды вікінгаў у Беларусі.............................. 56
71
Навуковапапулярнае выданне
Беларуская дзіцячая энцыклапедыя
Плавінскі Мікалай Аляксандравіч
ШЛЯХАМІ ВІКІНГАЎ У БЕЛАРУСІ
Адказны за выпуск Ю.В. Бажэнаў
Рэдактар В.А. Чарапкоўская Мастацкае афармленне: А.А. Кустова Камп’ютарная вёрстка: А.А. Кустова
Карэктар Я.Д. Сенькоў
Падпісана да друку 27.08.2019 Фармат 84x108 716. Папера мелаваная. Друк афсетны. Ум. друк. арк. 7,56. Ул.выд. арк. 6,04. Тыраж 1200 экз. Заказ 2243.
Рэспубліканскае ўнітарнае прадпрыемства «Выдавецтва «Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі». Міністэрства інфармацыі Рэспублікі Беларусь. Пасведчанне аб дзяржаўнай рэгістрацыі выдаўца, вытворцы, распаўсюджвальніка друкаваных выданняў № 1/1 ад 08.07.2013. Зав. Калініна, 16, 220012, г. Мінск, Рэспубліка Беларусь.
Рэспубліканскае ўнітарнае прадпрыемства «Выдавецтва «Беларускі Дом друку». Пасведчанне аб дзяржаўнай рэгістрацыі выдаўца, вытворцы, распаўсюджвальніка друкаваных выданняў № 2/102 ад 01.04.2014. Прт Незалежнасці, 79, 220013, г. Мінск, Рэспубліка Беларусь.
■HI
idcd
I
Кнігі серыі «Беларуская дзіцячая энцыклапедыя»
ISBN 9789851111509
Заяўкі на набыцце літаратуры прымаюцца патэл./факсе: 3471692,3251096,2720608 220012, г. Мінск, зав. Калініна, 16 email: belenproekt@yandex.ru
сайт: www.belen.by
belen.by
Кніга распавядае пра адзін з самых цікавых і дагэтуль малавядомых перыядаў у гісторыі Беларусі — эпоху вікінгаў, калі ў апошніх стагоддзях 1га — пачатку 2га тысячагоддзя нашай эры выхадцы са Скандынавіі адыгрывалі выключную ролю ўжыцці не толькі Паўночнай, Заходняй і Усходняй Еўропы, але і такіх аддаленых рэгіёнаў, як Сярэдняя Азія і нават Паўночная Амерыка. Дзейнасць вікінгаў ператваралася ў легенду яшчэ пры іх жыцці і засталася такой да нашых дзён. Жыццё вікінгаў — гэта бясконцая вандроўка па небяспечных марскіх і рачных шляхах. Адзін з іх — знакаміты шлях «з варагаўу грэкі», які прайшоў праз беларускія землі і зрабіў гісторыю нашай краіны неад’емнай часткай захапляльнай легенды аб вікінгах. Выданне прызначана для навучэнцаў сярэдняга і старэйшага школьнага ўзросту, але можа быць карысным для ўсіх чытачоў, якія цікавяцца гісторыяй Беларусі.
Е
х >
2
co X
■<
tn tn
>
n
КНІГІ ОНЛАЙН
