КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
29 Дцамовіч, Антон. Н. Арсеньнева: „Між берагамі". Біяграфічна-крытычны нарыс // Арсеньнева, Натальля. Між берагамі: выбар паэзіі. Нью-Ёрк— Таронта, 1979. С. 20. На думку М. Мішчанчука, усе жанравыя разнавіднасьці элет„прытрымліваліся зыходных пазыцый — малюнкі прыроды... аказваліся восеньскія, часьцей сіратліва сумныя, змрочныя, фарбы іх цікавілі ў пэрыяд свайго згасаньня, пацямненьня“3°. А. Навіна гаварыў пра паэтку, што, „як і Багдановіч, яна з малюнкамі прыроды заўсёды злучае той ці інійы глыбейшы настрой, тое ці іншае асабістае перажываньне, рэфлексію, думку-разважаньне"3'. Адзначым таксама наяўнасьць у колерапісе Натальлі Арсеньневай пэўных рысаў імпрэсіянізму. У яе Bepmax мы бачым своеасаблівую поліфанію радасьці й суму: радасьць праз сум і сум праз радасьць, выяўленыя ў прадуманай і часам незвычайнай колеравай палітры, зьнітаваныя з адпаведным настроем і дынамікай сюжэту: Але прыйдзе мой дзень, /I знайду я патрэбныя словы,/ Тыя словы, якія цяпер не пачую ніколі й нідзе, /Буду ўмець і чмялямі гусьці ў раззлочаным цьвеце ліповым, /I шаўковай шасьцець асакой / На зялёнай, зацьвілай вадзе („Лебядзіная песьня“); Хай жаўцее, сьціхае сад з кажнай гадзінай, / Сонца косы гарачыя ўсюды ня сее,/Хай гарыць, як агонь, ліст чырвонай асіны, /Хай апошнія кветкі у садзе жаўцеюць — /Будзем чакаць вясны! (,,Восень“). Тут прыгадаем меркаваньне I. Сапегі, што „карціна сьвету ў творахімпрэсіяністаў прасякнутая шчасьцем чалавека штодзённа адчуваць, бачыць навакольнае асяродзьдзе. А больш за ўсё яна ўражвае тым, што мы заўсёды ўгадваем у ёй агульнымодуль адзінага, як вонкавага, зрокавага, так і ўнутранага паводле стану, існаваньня ўсіх складовых частак — ад чалавека да лістоты на дрэвах ці водбліскаў неба ў вадзе"32. 3 мэтай найбольш яскравага выяўленьня аўтарскай задумы Натальля Арсеньнева ўжывае разнастайныя прыёмы колерапісу — колеравыя мэтафары, параўнаньні, эпітэты, рэдуплікацыю, колеравую гармонію. Апошняя вельмі разнастайна й поўна рэпрэзэнтаваная ў паэткі, нават вылучаецца своеасаблівы тып гармоніі — слабая. Больш за тое, зьява слабай колеравай гармоніі — адметная рыса паэзіі Натальлі Арсеньневай, якая ў колеры ўвасобіла сынтэз сумных інтанацый жанру элегіі й жыцьцесьцьвярджальныя матывы імпрэсіянізму. Значную частку колеравай лексыкі складаюць кампазыты, па-мастацку адметна выкарыстаныя Натальляй Арсеньневай. Яны падкрэсь- 30 Мішчанчук, М. „Між берагамі” // Культура беларускага замежжа. Кн. 1. Менск, 1993. С. 26. 31 Навіна, А. Адбітае жыцьцё. Вільня, 1929. С. ін. 32 Сапего, Н. Эстетнческне прннцнпы нмпрессноннзма // Нскусство. 1975. № 5. С. 55- ліваюць спэцыфіку праяўленьня колеру, можна сказаць, утвараюць гармонію ці дысгармонію ў межах аднаго слова. У Натальлі Арсеньневай колер — гэта сапраўдны фэномэн мастацкага тэксту, які нясе істотную сэнсавую нагрузку. Невыпадкова колеравы эпітэт ёсьць у назвах яе першых двух зборнікаў — „Пад сінім небам“ і „Жоўтая восень", а таксама часта адзначаецца ў загалоўках (або ў першымрадку) вершаў: „Залатое", „Люблюя сонцазалатое...“, „Сівой вярбой", „Ахрысьціў мяне нехта ўзялёнай дуброве...“, „У небе палаюць чырвоныя хмары“ ды інш. Варта адзначыць, што асобныя элемэнты колерапісу паэткі часам пераклікаюцца з колерапісам Максіма Багдановіча. Натальля Арсеньнева — таленавітая пасьлядоўніца вялікага паэта — пераняла ад яго вобразны калярыт вершаў, асабліва вечаровай пары й ночы. Разам з тым не падлягае сумневу, што ў сваіх творах Натальля Арсеньнева стварыла ўласны непаўторны й яскравы колерапіс, які стаўся неад’емнай часткай мастацкай вобразнасьці й выразнасьці яе твораў. А багацьце й разнастайнасьць выкарыстаных каляронімаў арганічна дапаўняе сыстэму колераабазначэньня беларускай мовы. Публікацыі Arnold McMillin London BYKAU AND BARADULIN: A CREATIVE LITERARY FRIENDSHIP1 „За словам Быкава іду!“ Рыгор Барадулін2 It is far from usual for great contemporaries in the world of the arts to respect and admire each other. One only has to think of, for example, Prokof' ev’s description of Stravinski’s music as „Bach on the wrong notes"3 or, slightly nearer to the theme of this paper, the fact that two of Russia’s greatest writers, Tolstoi and Dostoevskii, apparently never even met. Belarusians are not, of course, Russians (the differences have been excellently analysed in an article by Nina Mechkovskaia4), and there is a much greater sense of community and shared interests and values amongst Belarusian writers, from Janka Kupala and Jakub Kolas to the leading poet and prose writer of the present day, Ryhor Baradulin (b. 1935) and Vasil Bykau (1924— 2003), the latter spending his last years in enforced exile, the former closely tied to Belarus and in particular their shared native Vusaca region. Both Bykau and Baradulin act as moral and patriotic beacons in a country where values of all kind, including the linguistic heritage, are in constant danger of erosion through political decisions and inertia. This paper is intended to highlight the ways in which over several decades they have responded to each 1 A version of this paper was given at the 35th Annual Convention of the American Association for the Advancement of Slavic Studies, Toronto, November 2003. 2 Барадулін, Рыгор. Трэба дома бываць часцей: Выбраныя старонкі лірыкі / Прадмова В. Быкава. Менск: Мастацкая літаратура, 1993. С. 298—299. 3 Цыт. паводле: The Guinness Dictionary of Poisonous Quotes / Ed. by Colin Jarman. Enfield: Guinness Publishing, 1991. P. 155 4 Мечковская, Ннна. Чем белорусы отлнчаются от русскнх? // New Zealand Slavonic Journal. 2002. P. 159—172. other with love and admiration, paying particular attention to the remarkable collection of poems and drawings entitled „Лісты ў Хельсінкі" („Letters to Helsinki", 2000) and their last joint project, „Калі рукаюцца душы...“ („When Souls Shake Hands../, 2003). This is not the place to quote extensively their highly perceptive comments on each other’s work, tempting though it may be, since both have unassailable reputations in any case, though it should be said that Baradulin’s triptych5 of articles on Bykau written 1993—1994 and Bykau’s brief but intense and immensely perceptive introduction to Baradulin’s collection of poems published at about the same time, „Трэба дома бываць часьцей..." („One Should Be at Home More...")6 are amongst the best things written about these two writers. Some reference will be made to these outstanding essays. In an interview of 1987 Baradulin remembers how in the early 1960s Vasil Bykau brought him from Hrodna where he then worked, a book of gruesomely fulsome tributes to Stalin by Belarusian writers, having inscribed in it the words, „Read and do not repeat the mistakes of your elders"7. The book was probably„Ад шчырага сэрца: Пісьмы беларускіх пісьменнікаў таварышу Сталіну" („From a Sincere Heart: Letters from the Belarusian Writers to Comrade Stalin", 1952), which had been edited by Piatrus Brouka who contributed to it with especial enthusiasm and invention8. Later, Baradulin recalls, he and his friends would make merry by singing some of these choice verses to well-known tunes At around this time Baradulin wrote the first of his poems dedicated to Bykau: the extremely musical„Бусел“ („The Stork", 1962), seems to be mainly about patience and frustration, as the poet spends much energy over many years, trying in vain to catch a stork, Belarus’s national bird9, by the tail: 5 Apparently quite unconnected the saying popular amongst drinkers, „Бог тройцу любіць", Baradulin shows a great fondness fortriptychs in his poetry. The most celebrated are „Трыпціх: Бацьку; Куліна; Матчына xama“(„A Triptych: To My Father; Kulina; Mother’s House", 1963) and „Трыпціх Ушаччыны" („А Triptych of the Vusaca Region", 1972). 6 Барадулін, Рыгор. Трэба дома бываць часцей... С. 3—5. 7 Семенова, Алла. Брать н отдавать: Дналог с поэтом Рыгором Бородулнным // Неман. 1987. №2. С. 157—158. 8 Ад шчырага сэрца: Зборнік вершаў беларускіх пісьменнікаў, прысвечаных т. Сталіну / Рэд. П. Броўка. Мінск: Белдзяржвыд БССР, 1952. С. 135—152. ’ Many years later, in 1993, Baradulin again wrote about a stork in „Буслова нарачонка" („The Stork’s Fiancee"): Барадулін, Рыгор. Буслова нарачонка // Барадулін, Рыгор. Збор твораў. Т. 3. Мінск, 1999. С. 171—174. Henaceda, даўгацыбы бусел — Даўняевясны забыты сон. ...Я злавіцьяго за хвост цягнуўся, Дражніцца і уцякае ён. [От, здаецца, ушчамлю пад паху (Лугавінаю бягу наўпрост). Нада мною — крылы белым дахам, Аперадмною — чорныхвост...]10 Змораны, я доўга плачу потым. Суцяшаць стараюцца усе: — Бусел ходзіць у чырвоных ботах Ф A famous image of the stork belongs to another highly significant writer, who during his lifetime was close to both Baradulin and Bykau, namely Uladzimir Karatkievic (1930—1984) in a well known sketch of his native country entitled „Зямля пад белымі крыламі" (1971): Караткевіч, Уладзімер. Зямля пад белымі крыламі // Караткевіч, Уладзімер. Збор твораўу 8 тамах. Т. 8. Ч. 1. Мінск, Мастацкая літаратура, 1990. С. 385—470. Apart from its role as a protection for Belarus, the stork is also a teacher: see, for instance, Karatkievic’s early poem, „Буслы вучаць дзяцей" („Storks Teach Children", 1959): Караткевіч, Уладзімер. Буслы вучаць дзяцей / / Караткевіч, Уладзімер. Збор твораў у 8 тамах. Т. 1. Мінск: Мастацкая літаратура, 1987. С. 79—82. Unsurprisingly, Karatkievic is the subject of several poems by Baradulin, always keen to celebrate Belarus’s best and most promising writers. 10 The bracketed section of the poem is omitted in the later version of the poem in: Барадулін, Рыгор. Трэба дома бываць часцей... С. 32—33. I табе такіяж прынясе... Горбіць плечы гора, горбіць праца. Усяго спаўна мнелёспаслаў... Вось ужо і скроні серабрацца. Ды яшчэ й цяпер лаўлю бусла. Ну, на гэты раз вярнуся з птахам — Яжзаім прайшоў багата вёрст! Надамною — крылы белым дахам. Паспрабуй злаві бусла за хвост...й 11 The stork The restless, long-legged stork — The forgotten dream of distant spring. ... I tried to catch it by the tail, It teases me and runs away.