Абвяржэнне
Сто выбраных вершаў
Максім Танк
Выдавец: Логвінаў
Памер: 132с.
Мінск 2012
1962
НА МОСЦЕ
Дождж, восеньскі дождж.
А я твой парасон
Сярод тысячы іншых пазнаю, Стук абцасаў, ледзь чутны, I ў шуме штодзённым адрозню, Цень твой нават, Заплюшчыўшы вочы, адчую. Знаю, спяшаешся ты На сустрэчу з другім, Пераходзячы плопгчы Чакання майго, Прабягаючы вуліцы Крыку майго I масты, Замініраваныя маёй роспаччу. На адным з іх Спыніўся, стаю
У золкі восеньскі дождж, Чакаю выбуху.
1963
ВЕСНЯЯ КАЛЫХАНКА
«Люлі, люлі, памажыце, Конікі ў зялёным жыце, Ветры, што шумяць у голлі, Гукі-перагукі ў полі, Зайцы шэрыя, казулі, Жаваранкі і зязюлі, Зоры ў небе ціхім, веснім, Казкі, прыказкі і песні, Мне закалыхаць, загушкаць Сінявокую дачушку...»
I самой здаецца маці, Што калышацца ўсё ў хаце, 3 хатай неба ў зорных пырсках I зямля ўся, як калыска.
1963
ПАСЛЯ ВЯСЕЛЛЯ
Што ж, госці, нешта сцішыліся?
Можа яечня з’едзена ўся, Можа ў біклагах скупа віна, У латках мачанка вымачана, На палумісках мала кілбас, Ці караваем абнеслі вас?
Тры дні, тры ночы быў гул і звон, Покуль гасцей не змог усіх сон. Хто спіць на лаве, хто — пад сталом, Хто — разам з чаркай, хто — са збаном.
Нават і сонца штось не ўстае, Хоць галагуцкі певень пяе — Певень, які адзін ацалеў, Ад паварыхі ўцёкшы на хлеў.
1964
У дождж
Дрэнна стаяць пад дажджом Пачынаючаму паэту, Калі кожная кропля сячэ і сячэ.
Вядомы паэт мае шалік або парасон, Выдатны — мае за што пайсці ў рэстаран, Лаўрэат — у такі час, напэўна, спіць дома, А класік — нічога не адчувае, Бо ён — бронзавы.
1965
Паэзія!
Я цябе знаю, Гарэзлівая маладзіца 3 пасёлка майго, Якая крычала не раз, Заманіўшы ў маліны: — Хутчэй дагані!
Крыху сентыментальная,
Як усе жанчыны, Што любяць дзяцей I часта цяжарныя ходзяць.
Вось і сягоння —
Сядзіш ты пад бабкаю жыта, Грудзьмі загарэлымі Корміш малога, Які хоча сонца злавіць.
Ніхто не ўгадае,
Куды пойдзеш вечарам, Дзе твой прыпынак, Хоць я адчуваю, Што недзе жывеш ты Між полюсамі майго сэрца — Маўчаннем і крыкам.
1965
ЗАЦЬМЕННЕ СОНЦА
Казалі: поўнае зацьменне сонца, Казалі: змрок зямлю ўсю атуліў. Казалі: зоры былі бачны ў небе.
А мы з табою гэтага чамусьці
I не заўважылі, хоць і глядзелі пільна Праз невялічкае закуранае шкельца, Што я прынёс табе
і на якім Астаўся, помню, нашых пальцаў след, Адбітак нашых вуснаў і насоў, Якія потым не маглі адмыць.
Ты не цікавілася часам, Калі настане новае зацьменне?
1965
На юбілеі славутым яго
Людзей было больш, як на трызне Гамера, Бо кожны хацеў паглядзець на таго, Хто столькі за век свой спаганіў паперы.
1965
КОЛЕР СНЕГУ
Нічога больш рознакалёрнага, Як узмяцелены снег, Я не знаю.
Які ён быў сіні, Калі замярзаў я У пакоі настылым Ці, беспрытульны, на вуліцы!
Які быў ружовы, Калі я страсаў яго з плеч Той, што прыносіла шчасце!
Які ён быў чорны, Калі замятаў
След расстання з радзімай!
Які быў чырвоны
На брустверах нашых акопаў!
Які быў іскрысты і светлы, Калі яго дзеці
Прыносілі мне ў падарунак!
Вось так і не знаю, Які колер снегу Сапраўдны.
1966
***
Скептыкі праверылі неба I не знайшлі
Hi першага неба,
Hi другога, Hi сёмага...
Я з імі заўсёды Асцерагаюся дружыць, Бо яны могуць нават усумніцца I ў існаванні тваіх рук, Тваіх воч, вуснаў
I адраса,
Хоць на канверце Выразна напісана: «Вуліца на сёмым небе, Ад бліскавіцы — направа, У рагавой вежы замка, Пабудаванага з весніх аблокаў, Што праляталі калісьці Над намі».
1966
***
Можа таму, што ў маладосці Часта прыходзілася даношваць Нечыя боты, Нечую вопратку, Якія заўсёды былі To завялікія, To замалыя, — Я цяпер асцерагаюся I чужых думак.
1966
СТРЭЛКІ ГАДЗІННІКА
Стрэлкі гадзінніка — нажніцы
Нястомнага краўца, Які дзень і ноч Кроіць час
I шые мне з яго вопратку.
Якіх ён за век
Hi нашыў мне дзівосных убораў!
Была ў мяне вопратка пастуха,
Што пахла малаком, травой,
Гулам берасцянкі.
Была ў мяне
Вопратка аратага,
Прасоленая потам, сонцам, Пылам зямлі.
Была ў мяне вопратка вязня, Расшытая дротам калючым I ценем крат.
Была ў мяне вопратка салдата, Абвеяная дымам родных папялішчаў.
I простая блуза рабочая,
У якой найлепш я чуўся.
А колькі было маскарадных касцюмаў — Рамэа,
Дон Кіхота,
Фаўста —
Стракатых, бліскучых і яркіх! Ніводнага касцюма не паспеў знасіць. Нажніцы гадзінніка выразалі новы.
Вось і цяпер
На мне яшчэ зусім прызваіты касцюм Грузчыка чалавечых надзей, Разведчыка будучыні.
Касцюм, які мог бы насіць яшчэ, Можа, паўсотні гадоў.
А стрэлкі гадзінніка Крояць мне новы.
Толькі я ўсё збіраюся
I не магу запытацца ў краўца: Чаму ён мне вопратку шые 3 усё больш і больш цёмнага Матэрыялу?
1966
Ціха-ціха на світанні У тваім садзе, ціха-ціха.
Толькі-толькі дакранешся
Да галінак, толькі-толькі —
Лісце, лісце загамоніць, Зашапоча лісце, лісце;
Росы, росы перазвонам Адгукнуцца, росы, росы;
Зоры, зоры ў бубны вокан
Гулка ўдараць... зоры, зоры.
— Хто там, хто там? — запытае Твая маці. — Хто там, хто там?..
Пэўна, пэўна, каб нам стрэцца, Чакаць трэба... пэўна, пэўна,
Грому, грому, навальніцы, Шуму саду, грому, грому...
1967
ВЫКУП НЯВЕСТЫ
Мы ляжым, прытаіўшыся, на зямлі, Покуль стук капытоў нам у сэрца не ўдарьіць, Покуль не заклубіцца пыл над бальшаком, Покуль не зазвініць бубен сонца вяселлем.
Гэта значыць,
Што час нам перагарадзіць
Вулку жэрдкамі,
пугамі,
Трубамі-берасцянкамі,
Маладога прымусіць спыніцца і нам — Басаногім падпаскам — даць выкуп За нявесту.
Над галовамі нашымі —
Песні і свіст,
Рып гармоніка
і шматкалёрныя стужкі.
У натоўп наш
Цукеркі
лятуць вераб’ямі.
Покуль шапкамі ловім іх,
Віхрам праносяцца коні,
Смех баярак, сватоў і нявеста ў слязах.
Эх, як прадзешавілі мы,
Дурні мурзатыя, Гэткую кралю!
1968
Маучанне тваё
Бяскрайнім шуміць акіянам.
На другі дзень
Мне стала салёнай вада;
На чацвёрты —
Хлеб стаў самай горкаю праўдай; На сёмы —
3 арбіт пазрываліся зоры.
I я зразумеў,
Што пара завяшчанне пісаць,
Як пісалі калісь маракі, Бо маўчанне тваё Акіянам бяскрайнім шуміць.
1968
Уся зямля гарыць у майскай квецені. Колькі год я па ёй вандраваў!
А сёння спыніўся:
як жа ісці
Па вуснах пявучых траў, Па жывых, раскрытых вачах лотаці ?
Дык вось чаму птушкі лётаюць!
1968
***
Мне здалося, што ты мяне аклікнула. Але гэта быў толькі голас ветру, He голас ветру — а спалоханай птушкі, He спуджанай птушкі — а соннай галінкі, He соннай галінкі — а кроплі расы, He кроплі расы — а далёкага рэха...
Але я ўсё роўна штодзень Іду міма вокан тваіх, Каб яго яшчэ раз пачуць.
1968
Учора, правёўшы 597-е пасяджэнне, Абвяіпчэнне я напісаў:
«Мяняю сваю кватэру на Алімпе — 3 ваннай, санвузлом і ліфтам — На будан у лесе ці зямлянку, Каб толькі воддаль быць Ад тэлефонных апаратаў, Турысцкіх шляхоў, Чыгуначнай станцыі, Аэрадрома».
Сёння прыйшоў адзін тып. Спадабалася.
Толькі запатрабаваў яшчэ, Каб я за яго напісаў Хоць некалькі вершаў...
Можа, і варта згадзіцца...
1968
СПРЭЧКА 3 ЦЕНЕМ
Кожны дзень спрачаюся Са сваім неадлучным ценем: To ён мяне паказвае Веліканам, Якога я сам пачынаю баяцца, To — гномам, Абезгалоўленым сякерай сонца, На якога смешна глядзець.
1970
ВУЧАНЬ КЛАСІКАУ
У Гамера ён вучыўся быць сляпым
У Байрана — кульгаць,
У Поля Фора — донжуаніць,
У Хемінгуэя — піць віскі...
I дзівіцца: чаму яго
He лічаць класікам.
1970
ЛЕТНІ ДОЖДЖ
Ці будзе дождж, ці пройдзе стараной?
Хмара велізарнейшым карытам, У якім цяпер палошча бліскавіцы I гром-бугай сваю ўталяе смагу, Насунулася на сенажаць.
Ці будзе дождж, ці пройдзе стараной?
Хаця б паспелі стог мы завяршыць, Перахрысціць яго бярозавымі віткамі. Віхор рве з рук апошнія пласты, 3 плеч — потныя кашулі, 3 галоў — шапкі, хусткі.
Ці будзе дождж, ці пройдзе стараной?
Ён, можа, і не зачапіў бы нас,
Але буслы, што прыляцелі памагаць нам, I кнігаўкі, што ў трыснягах кружылі, I ластаўкі, што над зямлёй снавалі, Неасцярожныя, прыселі на край хмары, I тая, як карыта, пахіснуўшыся, Накрыла ліўнем нас.
1970
Дождж такі густы — Быццам косы твае, Такі лагодны — Быццам рукі твае, Такі гаючы — Быццам вусны твае.
Нашто ж мне Вяртацца дамоў, Дзе цябе не застану?
1970
Адкуль у цябе столькі радасці, Што і я пачынаю смяяцца? Адкуль у цябе столькі суму, Што і я ўпадаю ў роспач? Адкуль у цябе столькі святла, Што я і ў начы цябе бачу? Адкуль у цябе столькі цемені, Што і днём, як сляпы, блукаю?
19 70
ПАД ЕЛКАН У ДОЖДЖ
Выбачай,
Што столькі я табе некалі
Усякага глупства нагаварыў: Пра карабельныя мачты — Прыстанішча змораных чаек, Аблокаў, Пра цымбалы, Якімі магла 6 ты звінець На вяселлях, Пра сталы,
За якімі весела пераклікаліся б перазвонам Лыжкі і чаркі бяседнікаў, Пра збітую з тваіх дошак труну, Над якой гучна трубы ігралі б,
I нехта сказаў бы хвалюючую прамову, Якую нават надрукавалі б.
Добра, што ты не спакусілася Такой бліскучай кар’ерай I асталася на ўзлессі Простай ялінкай, Пад чьгім цёмна-зялёным парасонам Сёння, разам са мной, Схаваліся ад дажджу Баравік і дзве сыраежкі, Куст ажыны
I чмель, які гудзе, He могучы падняць На сваіх крылах ацяжэлых Вёдры з красавіковым мёдам.
1970
Што выклікала яе гнеў — Мне ўжо нецікава і знаць. Адчуваю, што пачаўся на зямлі Чарговы ледавіковы перыяд, I я, як мамант, умярзаю У ледзяную глыбу маўчання.
1970
**★
Наднёманскія сенажаці!
Трава высокая, як песня жаўрука, I мяккая, як летні сон,
I хмельная, як мёд вясельны.
Таму тут лёгка спатыкнуцца, Зачапіўшыся за ўрочнік, за дрымотнік Ці, як аднойчы мы з табою, —
За каханне,
I да зары світальнай загубіцца.
1971
Вершы мае — часовыя прыстанішчы, Якія будую ўсё жыццё.
Але пасля таго, як заб’ю Апошні цвік у рытмы, Устаўлю вокны ў строфы, Навешу дзверы на цэзурах, Прымацую клямку да pointe — У гэтым доме
Ужо мяне не шукайце.
1971
Сустрэў несмяротнага.
I мне стала смешна:
Блізкія і сябры пакінулі яго, А ён, дзівак, згадзіўся жыць далей.
1971
Аднойчы я ішоў з Дантэ
Па спіралях пекла.
I ён дзівіўся,
Што з часоў апошняе вандроўкі, У царстве ценяў Прыбавілася столькі новых I невядомых Яму кругоў.
1971
V ПАРЭПАНАН РАМЕ ДЗВЯРЭН
3 непрытульнага Слабадскога пагоста, Хоць і абгароджанага толькі Заламанымі ў роспачы рукамі I шумам сосен, Ніхто зноў не вяртаўся.
I ўсё ж, Здаецца мне, У парэпанай раме дзвярэй Зноў цябе бачу, маці!
КНІГІ ОНЛАЙН
