Адценні
Леў Парэмскі
Выдавец: Кнігазбор
Памер: 108с.
Мінск 2009
У Рыме, у цэнтры, на плыні жыцця Жанчына крычыць без упынку: «Купіце, сіньёры! Купіце дзіця!
Купіце дзяўчынку!»
Ф ❖
Мне ў лета бабіна самотна, Я станаўлюся сам не свой. I я туды іду ахвотна, Дзе скрозь крыжы і супакой, Дзе ўсё і ўсе са мною згодны, Што б моўчкі ні сказаў ці ўслых... I вее нечым надта родным Ад помнікаў і ад крыжоў усіх.
Ф Ф ❖
Моўных я не люблю выкрутасаў, Не люблю карабачаных слоў.
Уладараць душою Някрасаў
I варонежскі прасал* Кальцоў.
* Прасал —у XIX ст. гандляр жывёлай.
Не люблю я звышмодных паэтаў, Што палююць на вычварнасць фраз.. Кане ўсё... Будзеш вечнай ад метай Ты, Шэкспіра і Пушкіна сказ!
Ф Ф Ф
Высноў пляткарскіх крыгі, Каварных чутак звон...
О, вечныя інтрыгі, Пляткарства злы пал он!
Як аддаваць ні будзеш
Дабру душу сваю — Пахрысцяць брудам людзі
I дабрыню тваю.
Ф Ф Ф
На свеце тысячы дарог, Кіруюць іншыя да п’янства...
Чаму ж, чаму ж прыводзіць Бог Людзей да самаашуканства?
Ці ў гэтым не яго віна, А людзі самі недарэкі — Не бачаць, што цяклі б з віна, Калі з пасуды выліць, рэкі?
VII
НЕ ЗАКАХАЦЦА ХІБА ЛЬГА?
ЖУРАВІНЫ
На балоце раным-рана Мар’я брала журавіны.
I здалося ёй, што глянуў Раптам нехта з-за яліны.
Мар’я зразу ледзь не ўмлела, Ледзь не крыкнула знячэўку, Знемаглася, пабялела...
Хто ж спалохаў гэтак дзеўку?
Хто прыйшоў за Мар’яй следам, Прасачыў неспадзявана?
Дзеўка ўгледзела суседа — Прыставальшчыка Івана.
Вось ён выйшаў з-за яліны, Прыставаць ізноў ахвочы — Паляцелі журавіны Разам з кошыкам у вочы.
Ды рукою кош адбіты, I бліжэй ідзе хлапчына...
Дык чаму стаіць адкрыта, Прэч не кінецца дзяўчына?
Уцячы не мае сілы —
Хто ўцякае ад кахання?
Прыставальшчык, хлопец мілы, Рады дзёрзкаму спатканню.
Ён з усмешкаю харошай
Падступае да дзяўчыны...
Паляжыць парожнім кошык.
Пачакаюць журавіны...
ПРЫНАМСЯ
Хтосьці ёй сказаў: «Прыгожая ты стала!..» «Сімпатычная, прынамсі!» — адказала.
I па вёсцы паляцела пагалоссе: «Сімпатычная Прынамся наша Зося».
I вось чуецца і ўвечары, і ўранні: «Сімпатычная Прынамся, прывітанне!»
Ды за словам у кішэнь не лезе дзеўка, Адгукаецца вясёлаю прыпеўкай:
«Хай сабе не прыгажуня, а Прынамся, Ды абы-каму, дзяўчыначка, не дамся».
Ды і як ёй устрымацца ад спявання -— Спадабалася каханаму празванне.
Ён Прынамсячкаю Зоею называе, Калі ўвечары да сэрца прытуляе.
I Прынамсяччыны ціха шэпчуць губы: «Пацалуй сваю Прынамсячку, мой любы!»
СПАТКАННЕ
Дзе да лесу падыходзіць абалона — Красак розных, красак пекных незлічона.
I хаваецца між красак азярына...
Як любіў туды заглядваць я, хлапчына.
Неяк раз прыйшоў туды я на рыбалку
I заўважыў на сярэдзіне русалку.
Ціха-ціха азярына булькацела I свіцілася дзявочым белым делам.
Я ж папаўся, недарэка, як у нерат: Hi назад было падацца мне, ні ўперад.
I збянтэжыўся зусім, міжвольны сведка, Як убачыў, што з вады ідзе суседка.
I глядзеў я, бы ўкапаны, ва ўсе вочы I на грудзі, і на стан яе дзявочы.
Ды падацца ўміг заставіла ў квяты Палахлівае, дзявочае: «Ах! Ты?»
Эх, юнацтва — нечаканае спатканне! Эх, юнацтва — незабыўнае каханне!
❖ ❖ ❖
I я малады, і яна маладая, Няма і паўсотні нам разам гадоў...
I рэчка для нас, і трава лугавая, I ясная поўня, і спеў салаўёў.
Кусты — як стагі, распушыліся вокал, I лес павявае на нас цеплынёй...
I вусны так блізка, і ранне далёка, I шчасце не вымераць ночкай адной.
❖ Ф Ф
Месячна. Мроіўна. Песенна.
Выйшаў дзяркач у дазор. Сэрца каханнем узнесена Да паднябесся, да зор.
Крочым чароўнаю сцежкаю.
Ціша. Туман. Зарапад...
Свеціцца цёплай усмешкаю Любай пагляд.
Ф Ф Ф
Дзяўчыне прыкрае пасланне, Як той Анегін, слаў і я: Маўляў, маё да вас каханне — Не больш як прыхамаць мая.
Не разумеў, што слаў пакуты — Бы на душу ёй наступаў...
I да таго навек прыкуты, Як да ганебнага слупа.
Ф Ф Ф
Чароўнай дзяўчыны ашука, Маленькая хітрасць яе — I прэч уцякае дакука, Што блытала думкі твае.
Чароўнай дзяўчыны гуллівасць, Гарэзны яе неспакой — I ўжо заўладала цнатлівасць Душою тваёй.
ф Ф Ф
Дзяўчына мо і не святая, Ды столькі хараства ў яе: Надыме вейкі — дык світае, Апусціць — вечар настае.
Калі гаворыць — дык чаруе, Калі маўчыць — бярэ туга... Няхай сабе і не ў святую, Не закахацца хіба льга?
ф Ф <«>
Не любы вы, не любы, — Шапчу сабе загад, — Пажадлівыя губы, Пажадлівы пагляд!
Ды толькі дзень згасае
I моўкне даль палёў — Яна ізноў святая, I я бязвольны зноў.
I чым гусцей змярканне — Мацней спляценне рук, I думак хваляванне, I сэрцаў перастук.
Ой, прывядуць да згубы (Што той сабе загад!) Пажадлівыя губы, Пажадлівы пагляд.
❖ ❖
Да цябе, да тонкай чарацінкі, Я ледзь-ледзь прабіўся праз натоўп... Гойдаюцца чорныя хусцінкі, Узлятаюць пальцы да ілбоў.
Гучны бас ляціць у храм з амбону, Дзяк да столі дыму накадзіў...
Новы час даў волю забабонам I цябе да Бога заманіў.
Год разлукі — быццам бы імгненне, Ды цябе паспелі ўвесці ў зман Гэтыя малітвы, песнапенні, Саладжавы ладану дурман.
Як жа вырваць мне цябе з палону, Вызваліць ад Бога і царквы?..
Гучны бас ляціць у храм з амбону, Не выходзіць клопат з галавы.
Нудны спеў харысты зацягнулі... «Дай руку!» — скажу вось-вось табе... Павяду скрозь злосны шэпт бабулек Да надзей, да мар сваіх цябе.
<$>$<$>
Навек я дотык твой запомніў, Цяпло пяшчотнае рукі, I гаю ціш, і блізкасць поўні, I голас твой, і шэпт ракі, I ледзь прыжмураныя вочы... Бы праз магічнае акно Імгненне тае светлай ночы Мне з глыбіні жыцця відно.
Ф Ф Ф
Быў злы калісьці я на ўсіх людзей — Здаваўся свет недабрачынным дужа... Ды расцвіло каханне ў сэрцы ружай — Мой свеце, я сказаў, ты дабрадзей.
Ф Ф Ф
Ці гэта вечар натуманіў Ці, можа, салавей напеў... Маленькі домік. Поўні ззянне.
I ветру бэзавы павеў.
I сэрцаў стук. 1 рук спляценне.
I гарадка начны спакой.
I блізкай рэчкі мільгаценне.
I ўсё — заспетае зарой.
МАРЫЯ
1
Не знала ты, што ўжо табе Світанне вочы не раскрые... Што ў вечнай будзеш ты журбе Перада мной ляжаць, Мария.
Не абудзіў ні доты к рук, Hi крык душы, ні цалаванне...
За вечны боль душы без мук
Бог дараваў табе кананне.
2
Бачу: нявестай прыбраная, Бога ты ўжо нарачоная, Гэткая вечна жаданая, Раптам зусім незнаемая.
Бачу: ляжыш ты, нявінная, Вечным маўчаннем спавітая, Побач з тваёй дамавінаю — Гора мае непрыкрытае.
3
Яшчэ валошкі ў нашым полі Цвітуць нябесным хараством, Ды мы з табой ужо ніколі Блакітных кветак не збяром.
Сабралі мы свае букеты (A іх у нас няшмат было)... Раптоўна скончылася лета, Каханнем нашым адцвіло.
4
Губляе фарбы восень пакрысе, Вунь колькі іх абсыпалася долу... Я радасці згубіў з табой усе, Хаця кастрычнік лье святло наўкола.
Ды ўжо няма ў душы маёй святла, Яго забрала ты далёка дужа...
I хоць яшчэ ўсё млее ад цяпла — Няшчадна сэрца абвявае сцюжа.
5
Вясна між дрэў прасветы занавесіць Разгалістым кустоўем і лісцём, I зноў уту'льна стане ў нашым лесе, Ды мы з табой пад шаты не прыйдзём.
Ад смутку мне не прычакаць збавення I не знайсці нідзе тваіх слядоў...
I дуб вунь наш стаіць у задуменні — Як быццам і яго мой сум прыгнёў.
❖ ❖ ❖
Ёсць нешта боскае на твары, Ва ўсім абліччы вабнасць ёсць...
Жыла ў душы заўсёды мара Вось пра такую прыгажосць.
Гляджу я, ўражаны, з трамвая
I цямлю быццам бы праз сон: Не шкло нас з ёю раздзяляе, А бесспагадлівы мой кон.
I хоць яна глядзіць з даверам, Даводжу я сабе, аднак: Ну, хіба выскачыш за дзверы I загаворыш проста так?
Не для мяне ты, чараўніца, Не для мяне... Бывай, бывай...
Ужо знаёмству не адбыцца — У вечнасць коціцца трамвай.
Ф Ф Ф
Песні раздаюцца на гасцінцы
I вясною пахне мурава...
Ты ж адна застыла на бабінцы — Бы цябе не прыняла царква.
Нешта вырашаеш ты цяжкое, Моршчыць одум юнае чало...
Месяц загарэўся над царквою, Песні не змаўкаюць за сялом.
Слухаеш ты спевы маладосці
I не ведаеш, куды пайсці...
Быццам бы ў жыцці згубіла штосьці I не знаеш, як яго знайсці.
ф ф ф
Туман топіць лугавіну, Ветах-месячык замёр... Хлопец клікае дзяўчыну: «Выйдзі, любая, у двор!..»
I дзяўчыну без прынукі Ён да лавачкі павёў...
I адны навокал гукі: Пацалункаў, ціхіх слоў.
❖ ❖ ❖
Пелі дзяўчаты: «Ой, рэчанька, рэчанька!..» Выйшла нам з любай у вечар той стрэчанька.
Востра чаромхаю пахла ваколіца, Пеў і не мог салавейка здаволіцца.
Доўга хадзілі мы ў вечар той з любаю, Сэрцы згаджаліся з вечнаю згубаю.
Трэці ўварваўся у лёс наш віхураю, Трэцім было наша шчасце разбурана.
Водар не нашай чаромхі разбродзіўся, Спевам не наш салавейка заходзіўся.
Пелі дзяўчаты: «Ой, рэчанька, рэчанька!..» Выйшла з каханаю сумная стрэчанька.
ЗІМНЯЯ ЭЛЕГІЯ
Вокал бязлюддзе. Сярэдзіна дня.
Ціха%іною кладзецца лыжня.
Горад паблізу, ды лыжны свой крок Нешта ніхто не кіруе ў мой бок.
Можа, шчаслівіцца ў горадзе ўсім, Скруха мо толькі на сэрцы маім?
Тоне ў задумнай смузе небакрай, Песню сінічую дорыць мне гай.
Толькі не ўсцешвае срэбны матыў — Веру я ў лепшага сябра згубіў.
Горасна вісне на ўзлеску галлё.
Веру згубіў я ў каханне сваё...
Вокал бязлюддзе. Сярэдзіна дня.
Сумна кладзецца за мною лыжня.
ШЛЯХ АД ВОСЕНІ ДА ВЯСНЫ
❖ ❖ ❖
Мятуць навокал тратуары — Пажоўклы ліст апаў на дол.
Ужо не воблакі, а хмары Вісяць над горадам вакол.
Наблізіўся да скону жнівень, На дрэвах — охра і іржа... I не палье вясёлы лівень — Павісне прыкрая імжа.
Ф ❖ Ф
Апанураны, скалелы, У зняменні ледзяным Гай стаіць яшчэ не белы, Ды счарнелы ўжо зусім.
Так і ты, душа паэта,
Не жывеш напагатоў: Адляцела радасць лета, Сум зімовы не прыйшоў.
ф ф ❖
Туманы абдымаюць прысады, Кропяць кожную зморшчку кары. Вылятаюць, як быццам з засады, 3-за кустоў нечакана вятры.
Я прымаю цябе, непагода, Кожны твой, лістападзе, парыў, Бо жыве яшчэ ў сэрцы лагода, Што чароўны кастрычнік дарыў.
❖ Ф ❖
Адгрымелі восені калёсы, Выліліся сонныя дажджы, Лісця пашарэлага наносы Грудамі ляжалі, як лаўжы.
Напаўнялі сэрца сумным станам Восеньская шэрасць, галізна...
Ноччу ж выпаў снег... I быццам зманам Легла ў наваколлі белізна.
<€> Ф ❖
Вакол парошы белізна, Але прырода ў задуменні: Папрыгажэлая, яна
Як бы не рада абнаўленню.
❖ ❖ ❖
Як разлінеены разлогі:
Тут — сцежка ўецца, там — лыжня!.. Ужо мароз не надта строгі На золку лютаўскага дня.
Ужо і снег не надта белы —
Блакіт нябёс у ім асеў I штосьці ў лесе зазвінела... То ці ж не берасцянкі спеў?
КНІГІ ОНЛАЙН
