КНІГІ ОНЛАЙН
За час свайго існаваньня Інстытут фінансаваў напісаньне й друк не аднаго дзясятка манаграфіяў (у тым ліку такіх ведамых, як „Супраціў саветызацыі" Антона Адамовіча9, ,Доля беларускае культуры пад Саветамі“ Ўладзімера Глыбіннага10 ды інш.), выйшла 12 тамоў калектыўнага „Беларускага Зборніка" (1955—1960) ды восем нумароў ангельскамоўнага пэрыёдыку Belorussian Review (1955—1960). Большасьць аўтараў зьяўляліся сябрамі Рады. Ліквідацыя Інстытуту — ня ў выніку скасаваньня датацыяў Кангрэсу ЗША, як тое звычайна падаецца, а як саступка Рычарда Ніксана й 8 Гл.: Прадстаўнік Амэрыканскага Камітэту набеларускімсходзе// Беларус. №59. іо сакавіка 1957. (Абмеркаваньне дзейнасьці амэрыканскага Камітэту вызваленьня ад балыпавізму, радыё „Вызваленьне“, Інстытуту вывучэньня СССР); Крушыніч Ст. Пяцігодзьдзе Інстытуту для Вывучэньня СССР // Бацькаўшчына. №33 (263). 14 жнівеня 1955. 9 Adamovich A. Opposition to the Sovietization in Belorussian Literature (1917— 1957)Munchen: Institutefor the Study of the USSR, 1958. — 204 p. 10 Глыбінны У. Доля Беларускае кульутры пад Саветамі. Мюнхэн: Інстытут для Вывучэньня СССР, 1958. — 162 с. Гэнры Кісэнджэра Маскве ў імя „глябальнай палітыкі" — у значнай меры падбіла дасьледніцкую й выдавецкую дзейнасьць эміграцыйных навукоўцаў. Што праўда, ня ўсіх. Гэтак, Надзея Тэадаровіч-Абрамава працягвала да самай сваёй сьмерці за собскія грошы выдаваць расейскамоўны часопіс „Рэлігія і атэізм у СССР“, што па-сутнасьці зьяўляўся інстытуцкім выданьнем. Фактычна, мэтанакіраваны пошук і збор дакумэнтаў для архіву Рады БНР толькі пачынаецца. I першым крокам мусіць быць — з дапамогаю беларусаў Францыі — спроба сустрэчы з спадкаемцамі нядаўна памерлай Ніны Абрамчык (Ляўковіч) з мэтаю атрыманьня архіваў БНР, якія няпраўна перахоўваліся ў гэтай сям’і. Аддзел пэрыядычных выданьняў Пры адсутнасьці арыгінальных дакумэнтаў пэрыядычныя выданьні БНР набываюць асаблівую каштоўнасьць. Афіцыйных выданьняў Рады БНР менш, як тое магло б уяўляцца: .Абежнік. Сэктар Рады БНР у ЗША“ (1955), „Бюлетэнь БНР“ (1947— 1948), „Бюлетэнь Рады БНР“ (1957—1962), „Весьнік Прэзыдыюму Рады БНР“ (1998), „Камунікаты Прэзыдыюму і Сакратарыяту Рады БНР“ (1970—1998), некаторыя інш.п. Большасьць гэтых выданьняў захоўваецца ў архіве, дзякуючы зборам БІНІМу. Ёсьць у архіве й адзіны нумар „Бюлетэню Рады Беларускай Народнай Рэспублікі" 1926 г., выдадзены ў Празе дзякуючы Васілю Русаку. Зьмествыданьня наступны: „Покліч“ Пётры Крэчэўскага; „Загранічная прэса“ Мікалая Вяршыніна; ,Дэмонті“ Пётры Крэчэўскага; „Спраставаньне“ Пётры Крэчэўскага; „Мандаты БНР. ДаклЭд, чытаны ў Беларускім Студэнскім Клюбеў Празе 16-га студзеня 1926 г.“ П[ётры] К[рэчэўскага]; „Голас эміграцыі" Васіля Русака. Аддзел бібліятэчны У гэты аддзел зьбіраюцца арыгінальныя выданьні, кшталту „Краткого очерка возніікновення Белорусской Народной Республіікіі“ Аляксандра Цьвікевіча (Кіеў, 1918), эміграцыйныя выданьні, датычныя БНР " Поўнае апісаньне выданьняў гл.: Kipel V., Kipel Z. Belarusian Publishing in the West: A Bibliography. Warsaw, 2006. — XVI + 844 p. або працы сяброў Рады БНР (напрыклад, праца Міколы Шылы ,Д што далей? Кароткі нарыс узаемаадносінаў сярод беларускай эміграцыі" (Браўншвайг, 1948), і, што асабліва важна, выданьні заходніх і амэрыканскіх дасьледнікаў. Сярод апошніх перш-наперш трэба назваць дзьве кнігі Міколы (Нікалаўса) Вакара^ Belorussia. The Making of a Nation i A Bibliographical Guide to Belorussia (абедзьве — Cambridge, Harvard University Press, 1956). Менавіта ў гэтых працах упершыню ў ангельскай мове было напісана пра БНР, што не абышлі ўвагаю акадэмічныя колы13. Бібліятэчны аддзел плянуе падрыхтоўку й друк кніг. Першым заплянаванае выданьне зборніка артыкулаў Тамаша Грыба. Аддзел бібліяграфічны У плянах архіву — росьпіс усіх артыкулаў з пэрыядычных выданьняў эміграцыі, датычных дзейнасьці Рады БНР. Як прыклад такой працы, далей прыводзіцца падрыхтаваная Аленаю Юрэвіч выбраная бібліяграфія матэрыялаў да гісторыі БНР з газэтаў „Бацькаўшчына“ й „Беларус". 12 Вакар Мікола (Нікалас) нарадзіўся 26.05.1894, паводле адных зьвестак — у Кіеве, паводле другіх — у Тульчыне Падольскай губэрні (сёньня Віньніцкая вобласьць,Украіна). Адукацыю атрымаўу Кіеве й Маскве. Падчас вайны быў мабілізаваны, запісаўся ўДобровольческую армйю, зь якою апынуўся за мяжою ў 1920 г. У Парыжы стаўся супрацоўнікам „Последнйх Новостей" Пятра Мілюкова, для якіх, акрамя артыкулаў і карэспандэнцыяў, пераклаў з ангельскай і францускай моваў 52 раманы. 3 пачаткам Другой сусьветнай вайны пераехаў у ЗША, дзе паступіў вучыцца ў Гарвардзкі ўнівэрсытэт: у 1945 г. атрымаў званьне магістра, а праз год абараніў доктарскую дысэртацыю (славянскія мовы й літаратуры). Ад 1947 да 1950 гг. чытаў лекцыі ў Гарвардзкай летняй школе, Бостанскім унівэрсытэце, а ў 1963—1967 гг. чытаў курс ва ўнівэрсытэце ў Агаё. Памёр 18.07.1970 г. 13 Гл. рэцэнзію ў: The Slavonic and East European Review. Vol. XXXV. No 84. December 1956. P. 310. Архівы БІБЛІЯГРАФІЯ МАТЭРЫЯЛАЎ ДА ГІСТОРЫІ БЕЛАРУСКАЙ НАРОДНАЙ РЭСПУБЛІКІ HA СТАРОНКАХ ГАЗЭТАЎ „БАЦЬКАЎШЧЫНА“ Й „БЕЛАРУС“ 1948 1. 3 канцылярыі Прэзыдэнта БНР // Бацькаўшчына. №31 (34). 1О кастрычніка 1948. С. 3. Адказ на пасквілыіы анонім. Мікола Абрамчык, Радаслаў Астроўскі, Ларыса Геніюш, Міхась Ігнатовіч, Васіль Захарка, Янка (Іван) Касяк, Анатоль Шкутка. 2. Інтэрвію прэм’ер-міністра Ўраду БНР // Бацькаўшчына. №40 (43). 19 сьнежаня 1948. С. 2. 3. Маніфэст Рады Беларускай Народнай Рэспублікі // Бацькаўшчына. №9 (12). 25 сакавіка 1948. С. і; №11—13 (397~ 399)-С. і. 4. Пасганова сэсіі Рады БНР Беларускае Народнае Рэспублікі ў справе беларускае нутраное палітыкі // Бацькаўшчына. №24 (27). 11 ліпеня 1948. С. і; Беларус. №4 (6). 25 сьнежаня 1951. С. 1. 1949 1. Абрамчык М. Ад Сп. Прэзыдэнта БНР // Бацькаўшчына. №1 (45). 2 студзеня 1949. С. 1. Віншаваньне з Новым годам і Калядамі. 2. Абрамчык М. Зварот Прэзыдэнта БНР да Беларускага Народу (3 нагоды сьвята 25 Сакавіка) // Бацькаўшчына. №8 (52). 25 сакавіка 1949. С. 1. 3. БНРудакумэнтах// Бацькаўшчына. №15 (59). 18 жнівеня 1949. С. 3; №16 (6о). 5 кастрычніка 1949С. 3. 4. За ідэю 25 Сакавіка // Бацькаўшчына. №8 (52). 25 сакавіка 1949. С. 1. 5. Паседжаньне Прэзыдыюму Рады БНР (Ныо Ёрк) // Бацькаўшчына. №9 (53). 6 красавіка 1949. С. 1. 1950 1. Абрамчык М. Прывітаньне Прэзыдэнта (Да 32-х угодкаў Незалежнасьці БНР) // Бацькаўшчына. №2 (62). 25 сакавіка 1950. С. 1. 2. Беларускі вызвольны рух — зьява прыродна-боскіх законаў. (3 прамовы прэзыдэнта Абрамчыка на банкеце ў Чыкага) // Беларус. №1. 20 верасьня 1950. С. 1—2. 3. Інтэрвію М. Абрамчыка // Бацькаўшчына. №1 (61). 1 студзеня—лютага 1950. С. 3. 4. Маркі БНР // Бацькаўшчына. №1 (61). 1 студзеня 1950. С. 4. Першая сэрыя марак БНР. 5. Мэмарыял Ураду БНР // Беларус. №2. 27 лістапада 1950. С. 1. 6. Прывітаньне Прэзыдэнта М. Абрамчыка // Бацькаўшчына. №1 (61). 1 студзеня 1950. С. 1. 7. Прывітаньне Прэзыдэнту БНР інж. М. Абрамчыка [ад 4-га Кангрэсу] // Бацькаўшчына. №1 (61). і студзеня 1950. С. 1. 8. Прэзыдэнт БНР [М. Абрамчык] у Чыкага // Бацькаўшчына. №2 (62). 25 сакавіка 1950. С. 1. 1951 1. АбрамчыкМ. Зварот прэзыдэнта БНР // Бацькаўшчына. №66. 6 травеня 1951. С. 1. 2. Абрамчык М. Калядна-навагодняе прывітаньне Прэзыдэнта Рады БНР Міколы Абрамчыка беларускаму народу // Беларус. №1 (3). іо лютага 1951. С. 1. 3. Ад’езд прэзыдэнта М. Абрамчыка ў ЗІПА // Бацькаўшчына. №73. 31 кастрычніка 1951. С. 3. 4. В. Шостая сэсія Рады БНР // Беларус. №4 (6). 25 сьнежаня 1951С. 3- 5. Пасганова 6-ай Сэсіі Рады БНР у справе Антыбальшавіцкага Фронту Змаганьня // Бацькаўшчына. №77.16 сьнежаня 1951. С. 1. Подпісы: А. Махноўскі, Сташыня Сэсіі Рады БНР, А. Шукелойць, сакратар. 6. Пастанова сэсіі Рады Беларускае Народнае Рэспублікі ў справе беларускае нутраное палітыкі // Беларус. №4 (6). 25 сьнежаня 1951. С. і. 7. Шостая Сэсія Рады Беларускай Народнай Рэспублікі // Бацькаўшчына. №77.16 сьнежаня 1951. С. 1. 1952 1. Абрамчык М. Заклік Прэзыдэнта Рады БНР Міколы Абрамчыка. (3 нагоды 34-ых угодкаў БНР) // Беларус. №1 (7). 25 сакавіка 1952. С. 1—2. 2. Абрамчык М. [Пісьмо з падзякай за віншаваньні з нагоды юбілею] // Бацькаўшчына. №41 (120). 12 кастрычніка 1952. СЗ- 3. Акт 25 Сакавіка. з-я Ўстаўная Грамата Рады БНР // Беларус. №1 (7). 25 сакавіка 1952. С. 1. 4. Зварот Рады БНР да Задзіночаных Нацыяў // Бацькаўшчына. №1—2 (8о—81). 7 студзеня 1952. С. 5. 5. Інтэрвію прэзыдэнта БНР // Бацькаўшчына. №23 (102). 8 чырвеня 1952. С. 2—3. 6. Каранеўскі Я. На службе нацыянальна-вызвольнай ідэі // Бацькаўшчына. №36—37 (115—116). 7—14 верасьня 1952. С. 1—2. 50-годзьдзе прэзыдэнта Рады БНР інж. Міколы Абрамчыка. 7. Памёр Язэп Варонка // Беларус. №4 (ю). 14 чырвеня 1952. С. 2. 8. Прывітаньні для Прэзыдэнта БНР [М. Абрамчыка, з нагоды 50-годзьдзя з дня народжаньня] // Бацькаўшчына. №36—37 (115—116). 7—14 верасьня 1952. С. 1—2; №38 (117). 21 верасьня 1952. С. 2; №40 (119). 4 кастрычніка 1952. С. 2; №41 (120). 12 кастрычніка 1952. С. 3. 9. Прывітаньне Ягонай Міласьці Прэзыдэнту БНР Інж. Міколе Абрамчыку // Беларус. №іо (16). 6 верасьня 1952. С. 3. ю. Прыезд Прэзыдэнта БНР у Чыкага // Бацькаўшчына. №іо (89). 9 сакавіка 1952. С. 4. 11. Пяцьдзясят год ахвярнага жыцьця [Прэзыдэнта Рады БНР Міколы Абрамчыка] // Беларус. №ю (16). 6 верасьня 1952. С. 3-4. 12. Рыдлеўскі Л. 3 жыцьця й дзейнасьці М. Абрамчыка // Бацькаўшчына. №36—37 (115—116). 7—14 верасьня 1952. С. 3—4. Фабіян Акінчыц, кс. Вінцэнт Гадлеўскі, Уладзімер Жылка, Васіль Захарка, Усевалад Ігнатоўскі, Пятро Крэчэўскі, Янка Купала, Іосіф Лагіновіч, Леанід Родзевіч, Аляксандар Чарвякоў, Мікола Шкялёнак. 1953 1. A. К. [КастусьАкула].Змагарызанашудолю. [ПётраКрэчэўскі, Васіль Захарка] // Беларус. №6 (30). 25 сакавіка 1953. С. 2—3. 2. Абрамчык М. Зварот Прэзыдэнта БНР // Бацькаўшчына. №12—13 (143—144)25 сакавіка 1953. С. 1. 3. Абрамчык М. Пажаданыгі Прэзыдэнта БНР // Бацькаўшчына. №1—2 (132—133)Каляды, 7 студзеня 1953. С. 1. 4. Важная справа. Прапанова для чарговае сэсп Рады БНР // Бацькаўшчына. №43 (174)-і лістапада 1953. С. 1—2. 5. Да 7-ай Сэсіі Рады БНР // Беларус. №19 (43). 17 кастрычніка 1953. С. і; №22 (46). 25 сьнежаня 1953. С. 2.