Гісторыя беларускай кнігі
У 2 т. Т. 2. Кніжнасць новай Беларусі (XIX—XXI стст.)
Выдавец: Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі
Памер: 436с.
Мінск 2011
У 1995—2010 гг. у Беларусі былі рэалізаваны сумесныя з беларусамі замежжа выдавецкія праекты: серыя «Бібліятэка часопіса «Беларускі гістарычны агляд» (выдадзена 7 назваў кніг па гісторыі беларускай эміграцыі); спецыяльныя выпускі часопіса «ARCHE пачатак»; серыі кніжных выданняў газеты «Наша ніва» — Бібліятэка «Вострая брама» і «Кнігарня «Наша ніва»; праекты «Інстытута Беларусістыкі» ў Вільні і іншыя прыватныя індывідуальныя ініцыятывы. У 2004 г. заснавана кніжная серыя «Бібліятэка «Бацькаўшчыны», у якой выйшла 15 выданняў. Выданні распаўсюджваюцца і ў электронным фармаце на сайце «Бацькаўшчыны». 3 2007 г. «Бацькаўшчына» выпускае інфармацыйны бюлетэнь «Беларусы ў свеце» (распаўсюджваецца ў 25 краінах свету, у тым ліку ў электронным выглядзе). 3 2002 г. у Мінску выдаецца зборнік амерыканскай беларускай дыяспары «Запісы» БІНІМа, рэдкалегію якога складаюць літаратарыбеларусы з Рэспублікі Беларусь і ЗША. Па падліках даследчыкаў у Беларусі за 1995—2005 гг. выйшла больш за 60 выданняў літаратуры беларускага замежжа677.
Дзякуючы друкаваным і электронным выданням даследчыкі атрымліваюць магчымасць знаёміцца з беларускай эміграцыйнай думкай.
Сёння друкаваная спадчына беларускай эміграцыі — гэта тая інфармацыйная прастора, якая выконвае сваю асноўную функцыю, — захаванне нацыянальнай ідэнтычнасці ва ўсё больш глабалізаваным свеце.
За доўгія гады існавання ў выгнанні беларуская эміграцыйная кніга і друк склаліся як унікальная з’ява беларускай культуры, якая патрабуе глыбокага і рознабаковага даследавання.
ВЫДАВЕйКАЯ ДЗЕЙНАСйЬ БЕЛАРУСКАЙ ЭМІГРАйЫІ
403
Колькасць кніжных выданняў беларускага замежжа па моўнаі у тым ліку і выданні на некалькіх мовах і прыкмеце, Табліца 4
Год беларуская англійская нямецкая польская французская руская іншыя
1991 30 19 2 2 1
1992 34 16 1 1 (чэш.)
1993 35 23 2 1 2 1
1994 27 15 3 5
1995 25 26 1 1 7 1 (чэш.) 1 (швед.)
1996 24 13 4 2 6 1 (італ.) 1 (чэш.)
1997 41 24 3 1 2 1 (італ.) 1 (швед.) 2 (чэш.) 1 (ІЎР) 2 (укр.)
1998 22 14 12 2 2 3 1 (венгер.)
1999 19 22 14 1 1 1 1 (швед.) 1 (славен.)
2000 24 30 7 2 2 1 1 (галанд.) 1 (фламанд.)
2001 21 6 9 3 4 3
2002 29 14 6 5 3 1
2003 15 12 6 4
2004 15 10 3 1 (швед.)
2005 19 1 1
2006 27 2 5 1 1 (чэш.)
2007 12 1 + 1 5
Усяго 419 249 70 37 35 12 19
404
ЗАЎВАГІ
1 Jocher A. Obraz bibliograficznohistoryczny literatury i nauk w Polsce, od wprowadzenia do niej druku po rok 1830 wlqcznie [...]. T. 1—3. Wilno, 1840—1857.
2 Mostowska z Radziwiilow A. Nie zawsze tak si? czyni, iak si? mowi: Powiesc bialoruska przez stoletniq dam? opowiadana. Wilno, 1806. S. 1.
3 Комйссарова E.B. Редкне белорусскне нздання XIX в. в Славянском фонде БАН // Белорусскнй сборннк: ст. н матерналы по нсторнн н культуре Белорусснн. СанктПетербург, 2002. Вып. 2. С. 227.
л Zukowski W. Polacy і Bialorusini. Wilno, 1907. S. 24.
5 Нікалаеў М.В. Беларускі Пецярбург. СанктПецярбург, 2009. С. 137.
6 Паказальна ў гэтым сэнсе, што першае выданне акадэмічнага «Русскобелорусского словаря» пад рэдакцыяй Якуба Коласа, Кандрата Крапівы і Пятра Глебкі з’явілася ў год смерці Сталіна, а наступнае — праз 29 гадоў, у год смерці Брэжнева. Для параўнання: на працягу 1990х гг. гэты фундаментальны твор вытрымаў пяць выданняў.
7 Шторх А.К., Аделунг Ф.П. Снстематнческое обозренне лнтературы в Росснн в теченпе пятнлетня. с 1801 по 1806 год. Ч. 1. СанктПетербург, 1810. С. 1.
8 Сопйков В.С. Опыт росснйской бнблнографнн, нлн Полный словарь сочнненнй н переводов, напечатанных на славенском н росснйскнх языках. Ч. 1. СанктПетербург, 1813. С. 16—17.
9 Умецкая Е.С. Нсточннкн нзучення нсторнн белорусской кннгн начала XIX в. // Вопросы бнблнографоведення н бнблнотековедення. Мннск, 1981. С. 86.
10 Каталог коллекцнн Russica. Пронзведення н документы на нностранных языках, нмеюшне отношенне к Росснн. Т. 1—2. М., 2004.
11 Васйлевская М.А. 1) Белоруссня в печатн XIX — начала XX столетня: бнблногр. указ. на нностранных языках. Ч. 1—2. Мннск. 1980—1983; 2) Белоруссня в печатн XVIII столетня: бнблногр. указ. на нностранных языках. Мннск, 1985.
12 Benjacob J. Thesaurus librorum Hebraicorum tam impressorum quam manu scriptorum = Bibliographie der gesammten hebraeischen Literatur mit Einschluss der Handschriften (bis 1868). Wilna, 1880.
13 Кельнер B.E., Эльяшевйч Д.А. Лнтература о евреях на русском языке. 1890—1947. Кннгн, брошюры, оттнскн статей, органы перноднческой печатн: бнблногр. указ. СанктПетербург, 1995; Кельнер В.Е. Лнтература о евреях на русском языке. 1890—1953. Кннгн, брошюры, оттнскн статей: доп. к бнблногр. указ. СанктПетербург, 2004.
™ Шйбанов П.П. Антнкварная кннжная торговля: кат. кннг старых п новых. № 36. М., 1890; Лйхачев Н.П. Каталог летучнх нзданнй н нх перепечаток. Маннфесты, указы
н другне правнтельственные распоряження в определенных нзданнях н перепечатках. СанктПетербург, 1895.
15 Нваск У.Г. Частные бнблнотекн в Росснн. Ч. 1—2. СанктПетербург, 1911—1912; Radziszewski F. Wiadomosc historycznostatystyczna о znakomitszych bibliotekach i archiwach publicznych i prywatnych, tak niegdys bylych jako i obecnie istniejqcych w krajach dawnq Polsk? skladajqcych, a mianowicie: w Krolestwie Polskiem, Galicyi, W. Ks. Poznanskiem i zachodnich guberniach Panstwa Rossyjskiego. Krakow, 1875; Chwalewik E. Zbiory polskie. Archiwa, biblioteki, gabinety, galerie, muzea i inne zbiory pamiqtek przeszlosci w ojczyznie i na obczyznie w porzadku alfabetycznym wedlug miejscowosci ulozone. T. 1—2. Warszawa, 1926—1927.
16 [Jelski A.] Bialoruska literatura i bibliografia // Wielka encyklopedia powszechna ilustrowana. Warszawa, 1892. T. 8.
'7 Карскйй Е.Ф. Белорусы. T. 1—3. Варшава; M.; Петроград, 1903—1922.
18 Туронак Ю. Мадэрная гісторыя Беларусі. Вільня, 2008. С. 278—372.
19 Гл.: Доўнар Л.І. Развіццё кнігавыдавецкай дзейнасці ў Мінску (1795—1917): кнігазнаўчы аспект: аўтарэф. дыс. на атрыманне вучонай ступені кандыдата педагагічных навук. Мінск, 2005.
20 Напрыклад, у часопісе «Наш край» за 1927 г. у №№ 8—9 быў змешчаны артыкул Г. Перліна «Да гісторыі яўрэйскага друку на Беларусі». Аўтарам прыводзяцца лічбы выданняў беларускаяўрэйскіх друкарняў 1783— 1837 гг., указваецца колькасць выданняў на яўрэйскай мове з 1807 да 1837 гг., якія выйшлі ў Беларусі.
21 Голенченко Г.Я. Бнблнографнческнй спнсок белорусскнх старопечатных нзданнй XVI—XVIII вв. Мннск, 1961.
22 Зайцев В.К. Кннгопечатанне в Белорусснн после Скорнны // Докл. к IX конференцнн молодых ученых Белорусской ССР (Мннск, нояб. 1967 г.). Мннск, 1967.
23 Збралевйч Л.М. 1) Местные нздання Белорусснн н некоторые вопросы нх нзучення // Нз нсторнн кннгн, бнблнотечного дела н бнблнографнн в Белорусснн. Мннск, 1970. Вып. 1; 2) Научнопросветнтельская кннга в Белорусснн во второй половнне XVIII — первой четвертн XIX в. // Кннга в Белорусснн. Кннговеденне, нсточннкн, бнблнографня. Мннск, 1983. Вып. 2; 3) К вопросу нзучення нсторнн белорусской кннгн // Нз нсторнн наукн н техннкн Белорусснн. Мннск, 1988.
24 Умецкая Е. С. Нсторня кннгопечатання в Белорусснн в первой четвертн XIX века (1801—1832): автореф. днс. на сонсканне ученой степенн кандндата нсторнческнх наук. Мннск, 1977.
25 Калубовіч А. Мова ў гісторыі беларускага пісьменства. Т. [1]. Мюнхен; Лондан, 1974—1975; Т. 2. Кліўленд, 1978.
____________________ 405
26 Бярозкіна Н.Ю. Гісторыя кнігадрукавання Беларусі (XVI — пачатак XX ст.). Мінск, 1998; 2 выд. Мінск, 2000.
27 Гл., напрыклад: Недзяржаўная выдавецкая дзейнасць у Беларусі: гісторыя і сучаснасць: матэрыялы Міжнар. навуковапрактычнай канф. (Мінск, 3—4 кастр. 1996 г.). Мінск, 1997; Матэрыялы Першых кнігазнаўчых чытанняў (Мінск, 15 верас. 1998 г.). Мінск, 2000; Беларуская кніга ў кантэксце сусветнай кніжнай культуры: зб. навуковых арт. Ч. 1—2. Мінск, 2006.
28 Біч М.В. Гісторыя Беларусі: канец XVIII ст. — 1917 г. Мінск, 1993. С. 55—60.
29 Кйркор А.К. Внльно // Жнвопнсная Россня. Отечество наше в его земельном, нсторнческом, племенном, экономяческом п бытовом значеннп. СанктПетербург; М., 1882. Т. 3. Ч. 1. С. 116 (Жнвопнсная Россня); Петраускене Н. Бнблпотека Внльнюсского уннверснтета. Впльнюс, 1970; Brensztejn М. Bibljoteka uniwersytecka w Wilnie do roku 1832. Wilno, 1925.
30 Цензоры Впльно XIX н начала XX века. (Матерналы для бпблнографпческого справочннка) // Белорусскнй сборннк: ст. н матерналы по нсторнн н культуре Белорусснн. СанктПетербург, 2005. С. 210.
31 Доўнар Л. Кнігі, выдадзеныя ў Расейскай імперыі // Роднае слова. 2006. № 8. С. 36.
32 Лыч Л., Навіцкі У. Гісторыя культуры Беларусі. Мінск, 1996. С. 136.
33 ШлюбскіА. Адносінырасійскагаурадудабеларускай мовы ў XIX в. // Зап. аддзелу гуманітарных навук. Мінск, 1928. Т. 1, кн. 2. Працы клясы філёлёгіі. С. 303—337.
34 Герасімаў В.М. Гісторыя цэнзуры друку на Беларусі: стагоддзе за стагоддзем // Матэрыялы Першых кнігазнаўчых чытанняў (Мінск, 15 верас. 1998 г.). Мінск, 2000. С. 23—34.
35 Прадвесце адраджэння // Гісторыя беларускай літаратуры XI—XIX стагоддзяў. Мінск, 2007. Т. 2. С. 72.
36 Біч М.В. Беларускае адраджэнне ў XIX — пачатку XX ст.: гістарычныя асаблівасці, узаемаадносіны з іншымі народамі. Мінск, 1993. С. 9.
37 Прадвесце адраджэння... С. 96.
38 Piosnki wiesniacze z nad Niemna i Dzwiny, z dol^czeniem pierwotwornych w mowie SlawianoKrewickiej. Wilno, 1844. S. VII.
39 Piosnki wiesniacze z nad Niemna i Dzwiny, niektore przyslowia i idyotyzmy, w mowie SlawianoKrewickiej, s postrzezeniami nad під uczynionemi. Wilno, 1846. S. 32.
40 Пачынальнікі. 3 гісторыкалітаратурных матэрыялаў XIX ст. Мінск, 1977. C. 182.
41 Як сведчыць Я. Янушкевіч, выдаўцом быў старэйшы сын Юзафа Адам (бацька памёр у 1838 г.). Гл.: Янушкевіч Я. Выдаўцы Завадскія // Роднае слова. 2006. № 8. С. 123.
42 Янушкевіч Я. Кнігі Вінцэнта ДунінаМарцінкевіча, або Наш Скарына XIX стагоддзя // Там жа. С. 124.
43 Прадвесце адраджэння... С. 208.
44 Тамсама.
45 Кніга Беларусі 1517—1917: зводны кат. Мінск, 1986. С. 231.
46 Тамсама. С. 255—258.
47 Гадлеўскі В. Стагодьдзе новага беларускага друку (Да 100х угодкаў выхаду ў сьвет беларускай катэхізмоўкі) // Калосьсе. Беларускі літаратурнанавуковы часапіс. Год I. Вільня. 1935. Кн. 3. С. 165—168.
КНІГІ ОНЛАЙН
