Гісторык з Віцебска
(жыццяпіс Аляксея Сапупова)
Людміла Хмяльніцкая
Выдавец: Энцыклапедыкс
Памер: 256с.
Мінск 2001
526. Сборннк летопйсей, относяіцйхся к йсторйй Южной й Западной Русй, нзданных комйссйей для разбора древнмх актов.
527. Турчйнйіюва. Обозренйе йсторйй Белоруссйй с древнейшнх времен.
528. Тарас на Парнасе. Белор<усская> поэма.
529. Беларускі каляндар «Нашае Нівы» на 1911 г.
530. Проф<ессор> Пнчета. Введеіше в русскую йсторню.
531. Программы русскнх соцйалйстйческйх партйй.
532. Памятная кнйжка г.Смоленска.
533. Е.С.Канчер. Белорусскнй вопрос.
534. Журн<ал> «Былое». 1906. Март.
535. В.Сергйевнч. Русскне юрйдмческне древностн.
536. М.П.Корнйлов. Путевые заметкй.
537. Йсторйческое йзвестйе о вознйкшей в Полыпе унйй.
538. йнж<енер> Макснмов. О Черном<орско>-Балт<ййском> водном путй.
539. А.Веселова. Прйбалтайскйе немцы.
540. Памятная кннжка Вйтебской губ<ернйй> на 1898 г.
541. To же на 1903 г.
542. Сатнры в прозе. М.Е.Сальннкова.
543. Сапунов. Западная Двйна. Вйтебск, 1893.
544. <Сапунов>. Сказанне нсландскнх нлн скандннавскнх car о Полоцке.
545. <Сапунов>. Чертеж г.Внтебска 1661 г. [так у тэксце — Л.Х.].
546. To же.
547. Оттнскн нз «Внтебской старнны». Т. V.
548. <Сапунов>. Краткнй очерк нсторнч<ескнх> судеб Полоцкой епархнн.
549. Окончанйе первоначального русского владычества в Прнбал<тййском> крае в XIII ст. Рецензня А.П.Сапунова — 2 экз<емпляра>.
550. <Сапунов>. Нсторйческйй очерк 50-тнлетйя Внт<ебского> Губ<ернского> Стат<нстнческого> комнтета. 22/ІХ-63 — 22/IX-13. Вйтебск, 1913.
551. Спнсок населенных мест Вчтебской губ<ернйй>.
552. <Сапунов>. Пребыванйе ймп<ератрйцы> Екатернны II в Полоцке.
553. <Сапунов>. Способ запашкн землй й посева хлебов в Белоруссйй й В<елнком> К<няжестве> Лйтовском в конце XVI й начале XVII стол<етйй> (перевод с лэтйнского).
554. <Сапунов>. Двннскне йлй Борйсовы камнй. Вйтебск, 1890.
555. <Сапунов>. Речь, пронзнесенная 8/VII в Вйтебской мужской гнмназйй.
556. <Сапунов>. Чуд<отворная> йкона Цес<арской> Б<ожйей> М<атерй> в местечке Усвятах.
557. <Сапунов>. Освяіценйе Спасо-Преображ<енской> церквн в м.Усвятах.
558. <Сапунов>. Нсторнческнй очерк Внтебской Белоруссйй. Вйтебск, 1911.
559. <Сапунов>. Прнвйлегйй, данные королямн польскймй г.Вйтебску.
560. Сапунов. Губернаторскнй дворец в г.Вйтебске.
561. Сапунов. Речн в Государственной Думе 3 созыва.
562. Сапунов. Речн в Государственной Думе 3 созыва.
563. <Сапунов>. а) б) в) Очерк Вйтебской губернйй в естествен<но>-йсторйч<еском> н статпст<нческом> отношеннп.
564. Сапунов. Памятннкн времен древнейшмх й новейшнх в Вйтебской губ<ернйй>.
565. Сапунов. Внтебская старнна. Т. I, IV, V.
566. Часть IV тома «Вйтебской старйны». Стр. I, 183—384.
567. <Сапунов>. Река Зап<адная> Двнна (рос.пер.). 568. <Сапунов>. йстор<нческая> запнска 75-тнлетня Вятебской гнмназнн.
569. <Сапунов>. Матерпалы по нсторнн н географнп Днсненского н Внлейского уездов Влленской губ<ернян>.
570. <Сапунов>. Двлнскяе камнл. 1890.
571. Разрозненная часть «Зап<адной> Двнны» с прлбавленлямн.
572. Матерлалы к статье «Рыбоводство л рыболовство в Влтебской губ<ернля>».
573. Папка с мелклмл печатнымл трудамл. Всего 33 брошюры.
574. Внтебская старнна. Т. I. 1883. С собственноручнымн заметкамл А<лексея> П<арфеновнча> на переплете л покрышках-лнстах.
575. 1 л 2 гл<авы> «йсторлл г.Вйтебска» на плшугцей машннке, проверенные самнм автором гл<ава> I 20 стр<анлц>, гл<ава> II 27 неп<ронумерованных?> стр<аннц> текста, главы сшнты в двух местах ярко-розовой нйткой.
Старшыня Мелешка.
Сябры: В.Краснянскнй,
Постнікаў, Сапунова.
Сэкратар Д.Васілеўскі.
ДАВВ, ф. 1947, воп.1, cnp.ll, арк.66—70.
Асноўныя даты жыцця і творчасці А.П.Сапунова
1852
Нарадзіўся 15 сакавіка ў мястэчку Ўсвяты Віцебскай губерні ў сям'і купца і сялянкі.
1862—1869
Вучыўся ў Віцебскай мужчынскай Аляксандраўскай гімназіі.
1869—1873
Вучыўся ў Санкт-Пецябургу на гістарычна-філалагічным факультэце, быў стыпендыятам міністэрства народнай асветы.
1873
Папячыцелем Віленскай навучальнай акругі прызначаны выконваючым абавязкі выкладчыка старажытных моў у Віцебскай мужчынскай Аляксандраўскай гімназіі.
1874
Атрымаў пасведчанне аб прысваенні звання настаўніка гімназіі з правам выкладаць гісторыю (выкладчыкам Аляксандраўскай гімназіі працаваў да 1896 г.). Ажаніўся з Юліяй Садокіеўнай Валковіч.
1881
У «Памятнай кніжцы Віцебскай губерні на 1881 год» была змешчана першая публікацыя — нарыс «Гістарычныя звесткі пра віцебскі замак».
1882
Абраны правадзейным сябрам Віцебскага губернскага статыстычнага камітэта.
1883
3 друку выйшаў першы том «Віцебскай даўніны».
1885
Абраны сябрам-спаборнікам таварыства старажытнасцяў расійскіх пры Маскоўскім універсітэце. 3 друку выйшаў чацвёрты том «Віцебскай даўніны».
1888
1890
1891
1893
1894
1895
1896
1897—1901
3 друку выйшаў пяты том «Віцебскай даўніны».
Абраны правадзейным сябрам гістарычнага таварыства пры Пецярбургскім універсітэце.
Абраны сябрам-карэспандэнтам Маскоўскага археалагічнага таварыства. Разам з Е.Р.Раманавым даследаваў курганны могільнік у сваім маёнтку Кахоўка Вярхоўскай воласці Віцебскага павета.
Удзельнічаў у працы IX археалагічнага з'езда ў Вільні. Стаў адным з заснавальнікаў Віцебскага царкоўна-археалагічнага музея. Абраны правадзейным сябрам Рускага геаграфічнага таварыства. 3 друку выйшла кніга «Рака Заходняя Дзвіна». Абраны сябрам-супрацоўнікам Рускага археалагічнага таварыства.
Абраны сябрам-карэспандэнтам Курляндскага таварыства «Literatur und Kunst». Прызначаны часова выконваючым абавязкі архіварыуса Віцебскага цэнтральнага архіва старажытных актавых кніг. Упершыню прызначаны ганаровым міравым суддзёй Віцебскай акругі (потым выконваў гэтыя абавязкі да 1917 г.). Ад Пецярбургскай Акадэміі навук атрымаў залаты Ўвараўскі медаль за разгляд сачынення Фрыдрыха фон Кейслера «Заканчэнне першапачатковага рускага ўладарніцтва ў Прыбалтыйскім краі ў XIII ст.». 3 друку выйшла кніга «Матэрыялы па гісторыі і геаграфіі Дзісенскага і Вілейскага паветаў Віленскай губерні».
Працаваў памочнікам інспектара студэнтаў Маскоўскага універсітэта.
1901—1907
1903
1906
1907—1912
1909
1911
1913
1918
Выконваў абавязкі сакратара Віцебскага губернскага статыстычнага камітэта.
3 друку выйшла кніга «Помнікі часоў найстаражытнейшых і найноўшых у Віцебскай губерні».
Святкаванне 25-годдзя навуковай і літаратурнай дзейнасці.
Сябра III Дзяржаўнай Думы.
Абраны ганаровым сябрам Віцебскай навуковай архіўнай камісіі.
Дэпартамент герольдыі Сената прызнаў А.П.Сапунова ў патомнай дваранскай годнасці з правам унясення ў трэцюю частку дваранскай радаводнай кнігі.
Зацверджаны на пасадзе выкладчыка Маскоўскага археалагічнага інстытута па кафедры старажытнасцяў ПаўночнаЗаходняга краю. Абраны прафесарам і ганаровым сябрам гэтага ж інстытута. Абраны ганаровым сябрам Таварыства вывучэння Магілёўскай губерні. У другі раз прызначаны на пасаду сакратара Віцебскага іубернскага статыстычнага камітэта. Абраны таварышам старшыні Віцебскай навуковай архіўнай камісіі. Выдадзены падпісны ліст на «Гісторыю горада Віцебска». Абраны ганаровым сябрам Беларускага навукова-культурнага таварыства ў Маскве. Працаваў загадчыкам статыстычнага аддзела Віцебскага губвыканкама, пазней — загадчыкам секцыі дэмаграфічнай статыстыкі Віцебскага губстатбюро. Узяў шлюб з Марыяй Іпацеўнай Талоцкай.
1919
1921
1922
1924
1922 Працаваў архіварыусам Віцебскага губернскага архіўнага фонда. Аглядаў валасныя, сядзібныя і царкоўныя архівы Віцебскага, Сенненскага і Аршанскага паветаў Віцебскай губерні.
Атрымаў ліст з Народнага камісарыята асветы Беларусі з прапановай пераехаць у Менск «у якасці прафесара мясцовых Вышэйшых Навучальных Устаноў і сябра Інстытута Беларускай Культуры», а таксама падрыхтаваць да выдання свае працы па беларусазнаўстве.
1924 Працаваў выкладчыкам Віцебскага інстытута народнай адукацыі (пасля 1923 г. — Вышэйшага педагагічнага інстытута). Абраны сябрам-карэспандэнтам Цэнтральнага бюро краязнаўства пры Расійскай Акадэміі навук.
Удзельнічаў у стварэнні таварыства краязнаўства ў Віцебску. Пастановай Савета народных камісараў БССР з 1 кастрычніка была прызначана пажыццёвая пенсія па стаўцы адказнага работніка 17-га разраду тарыфнай сеткі. 2 кастрычніка ў 10 гадзін вечара памёр.
Змест
Вытокі 5
У губернскай гімназіі 15
Універсітэцкія гады 22
Першыя гады ў Віцебску 27
«Віцебская даўніна» 33
На точышчы археалогіі 53
Хто зруйнаваў Замкавую гару? 71
Віцебскае старажытнасховішча 83
Перад ад'ездам у Маскву 99
«Лепшы час майго жыцця» 115
«Піянер правінцыйнай навукі» 121
Дэпутат Думы 133
3 навуковай архіўнай камісіяй 151
На савецкай службе 165
Апошнія гады 177
Спадчына і памяць 205
Бібліяграфія прац 219
Бібліятэка А.П.Сапунова 229
Асноўныя даты жыцця і творчасці 251
Навукова-папулярнае выданне
Людміла Хмяльніцкая Гісторык з Віцебска (жыццяпіс Аляксея Сапупова)
Адказны за выпуск Зміцер Колас. Тэхнічны рэдактар Віктар Аўтушка.
Карэктар Ларыса Дарожка. Вёрстка Рагнеда Аляхновіч.
Падпісана ў друк з арыгінал-макета 14.03.2001. Фармат 84x108 Папера афсетпая. Гарнітура «Балтыка». Афсетны друк.
Ум.-друк. арк. 13,44. Наклад 500. Заказ 2^4
Пддатковая льгота — Агульнадзяржаўны класіфікатар Рхпублікі Беларусь АРКБ 007—98, ч. 1; 22.11.400
Выдавецтва «Энцыклапедыкс».
Ліцэнзія ЛВ №395 ад 02.08.1999.
220100 Мінск, вул. Кульман, 28—163.
Надрукавана з гатовых пазітываў заказчыка ўдрукарні УП „Ходр" ГАБелТІЗ, вул. Вызвалення, 9, Мінск, 220013.
Ліцэнзія ЛП №91 ад 15 жніўня 2000 г.
прафесар, які на той час ужо зрабіў сабе бліскучую кар'еру, аказаў значны ўплыў на свайго выхаванца, і таму пра яго варта сказаць асобна.
Прызнанне Ў.І.Ламанскага ў навуковым свеце адбылося вельмі рана. Ужо ў 1860 г. за сваю выпускную студэнцкую або, як тады яе называлі, магістарскую працу «Пра славянаў у Малай Азіі, Афрыцы і ў Іспаніі» ён атрымаў палавінную Дзямідаўскую прэмію — адну з найбольш прэстыжных навуковых узнагарод, якую прысуджала Пецярбургская Акадэмія навук40. Такому поспеху ў значнай ступені садзейнічалі тыя выказаныя ў працы ідэі, якія пазней зрабілі Ламанскага буйнейшым апалагетам славянафільства і панславізму. У 1862— 1864 г. ён зрабіў падарожжа па славянскіх землях, пасля чаго надрукаваў серыю нарысаў, у якіх выказаў думку пра адметнасць славянскага племя і ягонай асветы, а таксама неабходнасць аб'яднання ўсіх славянаў на падставе рускай мовы, якую лічыў агульнай для ўсяго славянства літаратурнай мовай. У 1865 г. ён атрымаў кафедру ў Пецярбургскім універсітэце і стаў настойліва даводзіць неабходнасць вывучэння славянаў у мэтах развіцця рускай самасвядомасці. Ягоныя паслядоўнікі ў навуцы стварылі цэлую школу славістаў і пазней кіравалі кафедрамі ў розных універсітэтах і духоўных акадэміях Расійскай імперыі41.
КНІГІ ОНЛАЙН
