КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
Агульная цьіркуляцыя атмасферы. Глабальная сістэма буйнамаштабных паветраных плыняў на Зямлі. А.ц.а. уяўляе сабой розныя тыпы паветраных мас, атмасферныя франты, цыклоны і антыцыклоны, планетарны віхор. Узнікненне цыркуляцыйных плыняў паветраных мас вызначаецца нераўнамерным размеркаваннем атмасфернага ціску, прычынай якога з’яўляецца нераўнамернае размеркаванне цяпла. Як найважнейшы кліматаўтваральны працэс А.ц.а. удзельнічае ў цеплаабмене і вільгацезвароце, якія вызначаюць функцыянаванне кліматычнай сістэмы і фарміраванне глабальнага клімату. А.ц.а. валодае шэрагам уласцівасцей: геастрафічнасцю, занальнасцю, дынамічнай няўстойлівасцю, віхравым характарам, хвалевымі рухамі. У памежным слоі атмасферы А.ц.а. складаецца з трох цыркуляцыйных сістэм. Адбітая радыяцыя. Частковае вяртанне ў атмасферу сумарнай радыяцыі, якая падае на зямную паверхню. Адбівальная здольнасць паверхні залежыць ад яе аптычных уласцівасцей: колеру, увільгатнення і шурпатасці. А.р., якая паступае ў атмасферу, дадаткова рассейваецца і павялічвае інтэгральную рассеяную радыяцыю. Шурпатыя цёмнага колеру глебы адбіваюць менш радыяцыі, чым светлыя і гладкія, вільготныя 7а* глебы менш, чым сухія. Найбольшую адбівальную здольнасць мае снег, найменшую вадаёмы і асушаныя тарфянікі. Адвектыўная інверсія. Прыземная інверсія тэмпературы, якая ўзнікае пры адвекцыі цёплага паветра на болып халодную падсцілачную паверхню мацерыка, снегу, ільду або халоднае марское цячэнне. Цёплае паветра ахалоджваецца ў ніжнім слоі, прылеглым да халоднай паверхні, а на вышыні яно аказваецца цяплей. Адвектыўны замаразак. Замаразак, які назіраецца ў выніку адвекцыі халодных паветраных мас, якія выклікаюць паніжэнне тэмпературы да адмоўных значэнняў. А.з. ахоплівае вялікія тэрыторыі. Адвекцыя. Гарызантальнае перамяшчэнне паветраных мас, якое абумоўлівае перанос цяпла і вільгаці з адных раёнаў Зямлі ў іншыя; адзін з найважнейшых фактараў фарміравання надвор’я і клімату, яго зменлівасці. Адбываецца ў выніку цыкланічнай і франтальнай дзейнасці, што выклікае неперыядычныя змяненні тэмпературы. Адліга. Павышэнне тэмпературы да 0 °C і вышэй зімой ва ўстойлівы марозны перыяд. Узнікае ў выніку адвекцыі цёплых паветраных мас, прыходу цыклонаў або ўсталёўваецца за кошт мясцовага награвання паветра сонечнай радыяцыяй. Звычайна пры А. стаіць пахмурнае туманнае надвор’е з выпадзеннем дажджу і мокрага снегу. Паўтаральнасць і працягласць А. змяняецца ў шырокіх межах ад года да году. У напрамку з поўначы на поўдзень лік і працягласць А. зімой павялічваюцца. У Сярэдняй Азіі назіраюцца «вегетацыйныя зімы». Адыходная даўгахвалевая радыяцыя. Інфрачырвонае выпраменьванне (ІЧ) зямной паверхні, атмасферы і воблакаў, якое адыходзіць у космас. Яго велічыня залежыць ад тэмпературы падсцілачнай паверхні, утрымання вільгаці ў атмасферы і характару воблачнасці. Максімальныя значэнні набывае пры бязвоблачным небе ў трапічным поясе, мінімальныя ва ўмовах шчыльнай воблачнасці. А.д.р. надзейная крыніца інфармацыі аб цеплаі вільгацезапасах атмасферы, цеплавым і дынамічным узаемадзеянні акіяна, кантынентаў і атмасферы. 3 дапамогай ІЧрадыёметраў, устаноўленых на спадарожніках, вызначаецца ўласнае выпраменьванне зямных покрываў, Сусветнага акіяна і атмасферы для пабудовы карт глабальнага радыецеплавога поля Зямлі і мадэлявання атмасферных працэсаў. Адыходная кароткахвалевая радыяцыя. Электрамагнітнае выпраменьванне Сонца, адбітае і рассеянае зямной паверхняй і атмасферай, якое вяртаецца назад у сусветную прастору; частка сонечнай пастаяннай. Адыябата. Крывая лінія на адыябатычнай дыяграме, якая адлюстроўвае сувязь паміж дзвюма характарыстыкамі фізічнага стану паветра пры адыябатычных працэсах, напрыклад паміж ціскам і ўдзельным аб’ёмам, ціскам і тэмпературай, тэмпературай і вышынёй, на якую адыябатычна падымаецца ці апускаецца паветра. Адрозніваюць сухую А., вільготную А., сублімацыйную А. Адыябатычнае ахаладжэнне. Ахаладжэнне масы паветра пры яго падняцці ў высокія слаі атмасферы без цеплаабмену з навакольным асяроддзем; абумоўлена паніжэннем знешняга ціску і адыябатычным рас- шырэннем паветра. Падняцце паветранай масы адбываецца пры цеплавой канвекцыі, на франтальных падзелах і араграфічных перашкодах, пры турбулентнасці, над цёплымі марскімі цячэннямі, пры канвергенцыі (сыходжанні ліній току), у цыклонах, ва ўнутрытрапічнай зоне канвергенцыі. Адыябатычнае награванне. Награванне масы паветра пры яго апусканні ў болып нізкія слаі атмасферы без цеплаабмену з навакольным асяроддзем; абумоўлена павышэннем знешняга ціску і адыябатьічным сцісканнем паветра. А.н. развіваецца пры апусканні паветра з горных схілаў і ўзвышшаў, пры дывергенцыі (разыходжанні ліній току), у антыцыклонах. Адыябатычны працэс. Змяненне тэрмадынамічнага стану паветра, якое ўзнікае пры яго вертыкальных рухах і змяненні знешняга ціску без цеплаабмену з навакольным асяроддзем (зямной паверхняй, космасам, суседнімі слаямі паветра). Унутраная энергія і тэмпература паветра пры гэтым змяняюцца за кошт работы сціскання ці расшырэння. Пры сцісканні ціск і ўнутраная энергія паветра павялічваюцца, а тэмпература павышаецца; пры расшырэнні ціск і ўнутраная энергія памяншаюцца, а тэмпература паніжаецца. Для сухога і ненасычанага паветра сувязь паміж змяненнямі тэмпературы і ціску пры А.п. выражаецца ўраўненнем Пуасона. Працэсы кандэнсацыі вадзяной пары ў атмасферы абумоўлены адыябатычным ахаладжэннем паветра, якое падымаецца, а засушлівасць надвор’я і клімату адыябатычным награваннем паветра, калі яно апускаецца. Актынаметрычная стойка. Стойка, на якой мацуюцца актынаметрычныя прыборы і прылады на МС. Актынаметрычныя назіранні. Назіранні над інтэнсіўнасцю прамой, рассеянай і сумарнай сонечнай радыяцыі, а таксама над эфектыўным выпраменьваннем, радыяцыйным балансам і альбеда, якія праводзяцца ў пэўныя актынаметрычныя тэрміны. Актынаметрычныя прыборы. Прылады, прызначаныя для вымярэння розных відаў сонечнай радыяцыі: актынометр, піранометр, альбедаметр, балансамер, актынограф, інтэгратар, гальванометр, актынаметрычная стойка. Актынаметрычныя тэрміны. Тэрміны правядзення актынаметрычных назіранняў, прынятыя СМА паводле мясцовага сярэдняга часу: 0 гадз 30 мін, 6 гадз 30 мін, 9 гадз 30 мін, 12 гадз 30 мін, 15 гадз 30 мін, 18 гадз 30 мін. Актынаметрыя. Раздзел метэаралогіі, які вывучае перанос і пераўтварэнне сонечнага, зямнога і атмасфернага выпраменьвання ў атмасферы Зямлі. Галоўныя задачы А. вымярэнне прамой, рассеянай, сумарнай, адбітай радыяцыі, эфектыўнага выпраменьвання і радыяцыйнага балансу ў сістэме «Зямля атмасфера», вывучэнне заканамернасцей папіынання, рассейвання і адбівання радыяцыі ў атмасферы і на зямной паверхні. Амплітуда. Рознасць паміж максімальным і мінімальным значэннямі метэаралагічнай (кліматычнай) велічыні, якая перыядычна змяняецца на працягу сутак, дэкады, месяца, года і г.д. Звычайна вызначаюцца сутачная і гадавая амплітуды. Анамалія. Адхіленне метэаралагічнай велічыні ад нормы ці сярэдняга значэння ў той ці іншы бок (дадатная ці адмоўная А.). Аптычныя з’явьі ў атмасферы. Светлавыя з’явы, звязаныя з праходжаннем праз атмасферу прамянёў ад Сонца і нябесных свяціл. Выкліканы праламленнем (міражы, мігаценне зорак), рассеяннем, адбіццём, інтэрферэнцыяй і дыфракцыяй святла (блакітны колер неба, золак, змярканне, гала, вянцы, вясёлка, глорыя). Назіранні за А.з.а. вядуцца на МС. Па гэтых з’явах можна меркаваць аб стане атмасферы і выкарыстоўваць іх як мясцовыя прыкметы надвор’я. Аслабленне радыяцыі. Памяншэнне інтэнсіўнасці прамой сонечнай радыяцыі пры праходжанні яе праз атмасферу. Абумоўлена паглынаннем і рассеяннем радыяцыі атмасфернымі газамі і аэразолямі. А.р. у атмасферы апісваецца законамі Бугера Ламберта, характарызуецца каэфіцыентам аслаблення, каэфіцыентам празрыстасці, фактарам мутнасці. Атлас воблакаў. Утрымлівае фатаграфіі асноўных форм, відаў і разнавіднасцей воблакаў, а таксама назву, характарыстыку, лічбы кода для перадачы даных у адпаведнасці з міжнароднай класіфікацыяй. Атмасфернае ўвільгатненне. Ступень забяспечанасці тэрыторыі атмасфернай вільгаццю, неабходнай для развіцця расліннасці. Залежыць ад суадносін паміж ападкамі, выпарэннем і выпаральнасцю. Для ацэнкі вільгацезабяспечанасці тэрыторыі распрацаваны гідраметэаралагічныя каэфіцыенты ўвільгатнення, індэкс сухасці, гідратэрмічны каэфіцыент. Атмасферная засуха. Працяглае анамальна сухое надвор’е, якое звьгчайна характарызуецца высокімі тэмпературамі паветра і адсутнасцю атмасферных ападкаў, што прыводзіць да збяднення запасаў вільгаці ў глебе і рэзкага паніжэння адноснай вільготнасці паветра. А.з. небяспечная атмасферная з’ява, паказчыкам якой для Беларусі з’яўляецца адсутнасць атмасферных ападкаў (больш за 5 мм у суткі) на працягу 30 дзён запар за вегетацыйны перыяд пры максімальнай тэмпературы паветра больш за 25 °C. Атмасферныя з’явы. З’явы, якія назіраюцца візуальна на МС і ў яе наваколлі (туман, мяцеліца, снегавое покрыва, ападкі, раса, іней, шэрань, град, галалёд, галалёдзіца, бура, смерч, навальніца і інш.). Адзначаецца інтэнсіўнасць, пачатак і канец з’явы. Аўтаматызаванае рабочае месца АРМ «Метэаролаг». Шматфункцыянальны тэхнічны комплекс, у якім выкарыстоўваюцца сучасныя аўтаматычныя сродкі збору, апрацоўкі і захавання аператыўных і рэжымных даных гідраметэаралагічных назіранняў. Забяспечвае стварэнне інфармацыйнай базы метэаралагічных даных, арганізацыю абмену данымі паміж спажыўцамі інфармацыі. 3 дапамогай АРМ «Метэаролаг» складаюцца электронныя сінаптычныя карты, неабходныя для працы сіноптыка і стварэння прагнозу надвор’я. Аэралагічная станцыя. Станцыя, якая праводзіць вертыкальнае зандзіраванне атмасферы з дапамогай дыстанцыйных сродкаў шароўпілотаў і радыёзондаў, што дазваляе атрымліваць даныя аб атмасферным ціску, тэмпературы і вільготнасці паветра, скорасці і напрамку ветру на вышыні да 30-40 км. Бабіна лета. Перыяд сухога, сонечнага і цёплага надвор’я ў верасні кастрычніку ва ўмераным поясе. Усталёўваецца ва ўмовах стацыянарна- га антыцыклону, на перыферыі якога адбываецца прыток цёплых паветраных мас з поўдня ад Азорскіх астравоў. Пераважае малавоблачнае надвор’е, слабы вецер паўднёвага і паўднёва-ўсходняга напрамкаў. У найбольш працяглыя перыяды восеньскага вяртання цяпла могуць паўторна расцвітаць вішні, яблыні, чаромхі і інш. Прадаўжаецца ад тыдня да аднаго месяца. У Паўночнай Амерыцы перыяд Б.л. называецца «індзейскім летам».