Развагі
Зянон Пазьняк
Выдавец: Беларускія Ведамасьці
Памер: 315с.
Нью Йорк, Варшава, Вільня 2007
Камэнтуючы гэты факт у сваім выступе насэсіі Вярхоўнага Савету, прэзыдэнт Лукашэнка адзначыў: “Гэта хворы чалавек, які двойчы лячыўся ў псыхіятрычнай бальніцы. £н стаяў з плякатамі ў падтрымку прэзыдэнта, а пасьля вырашыў ладпаліць сябе. Але ў гэты час чамусьці побач праходзіў Пазьняк. Як ён там апынуўся, невядома”. На думку А.Лукашэнкі, з гэтай спробы самаспаленьня "сродкі масавай інфармацыі зрабілі правакацыю, якая дэстабілізуе абстаноўку ў грамадзтве”. С/М
Д38. („Свабода”, 1995, 24 сакавіка).
268
Сяргей НАВУМЧЫК ^ uh^O^> 21 у^л^лЬІ^й. ІЗЗІі. S ^1G
Іхныя рукі ўжо ў крыві
Прамова Лукашэнкі на сэсіі ВС 12 красавіка у ступені фальсіфікацыяў пераўзыйшла ўсе ягоныя ранейшыя выступы. Былы лектар таварыства “Веды” добра засвоіў мэтады гёбэльсаўскай прапаганды: хлусьня чым болей неверагодная, тым болей зфэктыўная. (Ніжэй цытаты прэзідэнта паводле стэнаграмыЛ
“Я сразу подумал о провокацйй’
Некаторыя журналісты ўсьлед за прээідэнцкім адміністратарам Сініцыным ужо пасьпелі абвінаваціць у ананімным званку дэпутатаў Апазіцыі. У якасьці аргумантаў нават прыводзіўся той факт, што яшчэ а 17й гадзіне 11 красавіка радыё 'Свабода” абвесьціла пра магчымасьць прымяненьня сілавых акцыяў у дачыненьні да дэпутатаў. Маўляў, адкуль зьвесткі, з чаго panтам такая апэратыўнасьць?
Гэта праўда: апэратыўнасьць зусім ня тая, што на дзяржаўным беларускім радыё. Але, разам са 'Свабодай”, інфармацыю перадавалі і найбуйнейшыя сусьветныя агенцтвы. ’Белінфарм", натуральна, у raVyto катэгорыю не трапляе. Праўда, зайздросную прадбачлівасьць праявіла і камэнтатарка беларускай тэлевізіі спня Муха: у сваім вечаровым рэпартажы яна некалькі разоў закцэнтавала ўвагу на тое, што прэзідэнт усё рабіў, каб вырашыць канфлікт мірнымі сродкамі. He інакш — Касандра.
• Пра тое, што супраць 19ці дэпутатаў, якія абвесьцілі галадоўку, можа быць прымененая сіла, мы даведаліся ўдзень 11 красавіка ад людзей, імёны якіх абнародаваць тут не абавязкова. Мьі былі зацікаўленыя ў тым, каб пазьбегнуць насільля, і таму імкнуліся папярэдзіць пра такую верагоднасьць як мага болей журналістаў. Нам здавалася, што ў Лукашэнкі і ягонай кампаніі яшчэ існуюць нейкія маральныя бар’еры і яны лабаяцца грамадзкай увагі. А 1бй гадзіне мы перадалі адпаведную заяву і М.Грыбу (гл. яе копію).
'Кто дал право сюда эту женіцйну затаіцйть й спрятать под кресло Мечйслава Нвановйча Грйба й этймй ме^камй прйкрыть?'
Пасьля 18 гадзінаў прэзідэнцкая ахова запатрабавала ад журналістаў пакінуць залу. Зразумела, што бальшыня э акрэдытаваных у ВС замежных карэспандэнтаў зрабілі гэта неахвотна: журналіст мде права і абавязаны бачыць падзеі, пра якія піша, ўласныя вочы. Дарэчы, і мы таксЗма"былі зацікЗўленыя ў прысутнасьці прадстаўнікоў прэсы: нам здавалася, што пры іх прэзідэнцкія людзі будуць вымушаныя паводзіць сябе больш прыстойна. Але застацца ўдалося толькі карэсландэнтцы радыё 'Свабода” Алене Радкевіч.
А 23й гадзіне, калі ў залу ўвайшла прэзідэнцкая ахова, Радкевіч знаходзілася за сталом старшыні ВС (бо менавіта на ім была настольная
лямпа) і працавала над рэпартажам. Рукі ёй не круцілі, але выцягнулі з дыктафона касэту, На нашыя патрабаваньні вярнуцьжурналістцы яе рабочы матар’ял, ахоўнік адказаў катэгарычным ‘не”. Гэта — парушзнь' нё правоў журналіста, зафіксаваных ў~шэрагў23ІЖна]^^
Празь некалькі хвілінаў А.Радкевіч вывелі з залбі і затрымалі.
“Я нй на какйх 'Мерседесох" сюда не ехал. Наумчйк говорйт, что там флажок был в чехле... Флажок мой, на моем автомобйле, снймается, не зачехляется. Н как Наумчйк, еслй он здесь сйдел, ой не мог в час ночй выйтй... Онй просто фйзйческй не моглй кудато пройтй, выйтй й так далее... Поэтому, это вранье, что онй Вйделй тут, как на "Мерседесе" прйехал Лукашенко..."
Каля паловы першай ночы мы атрымалі інфармацыю, што Алена Радкевіч не вярнулася дахаты: яе апытвалі ў памяшканьні аховы. Некалькі дэпутатаў сыйшлі на першы паверх. Зрабіць гэта было вельмі проста, 6о ўсе дзьверы. былі адчыненыя. Міліцыя нават прапанавала мне выйсьці на плошчу, праўда, без гарангыяў вяртаньня ў залу. За цэнтральнымі дзьвярыма стаяла група журналістаў — інтэрвію давялося даваць праз зачыненыя шкляныя дзьверы. Журналісты паведамілі, што ў двор Дома ўраду праехаў картэж і ў прэзідзнцкіх пакоях за
269
палілася сьвятло. Вяртаючыся па левай лесьвіцы, я зазірнуў за фіранкі — на пляцоўцы перад прэзідэнцкім пад'ездам стаяў лукашэнкаў “Мэрсэдэс”, побач — міліцэйскія машыны. Шліль для сьцяжка быў пусты (ня ведаю, якім чынам Лукашэнка зрывае ненавісны яму сімболь). Між іншым, празь некалькі’ хвілінаў прэзідэнцкі лімузін бачыў і Алег Трусаў. Знаходжаньне Лукашэнкі ў Доме ўраду — яшчэ адйо пацьверджані>не таго, што ні ў якукз “бомбу” яны ня верылі. Натуральна ж, Вярхоўны галоўнакамандуючы ня мог сабе адмовіць у задавальненьні асабіста кіраваць апэрацыяй па ўзброенай дэпартацыі сваіх палітычных апанэнтаў. Зрэіцты, магчыма, прэзідэнцкі лімузін браў Іван Ціцянкоў. Пакатацца
'Мне Гесовец co слезамй на глазах позвонйл около 12 часов ночй й скозал: "Александр Грйгорьевйч, не получается похорошему, повынймалй ножй, досталй лезвйя... Первое, говорят — вскрываем вены, отрезаем себе головы й вас повырезаем, кровью зальем здесь все."
Цікавае відовішча атрымліваецца: апазіцыянэры без галоваў, але з кінжаламі носяцца за прэзідэнцкімі ахоўнікамі... Амаль як у рамане Майн Рыда ‘Вершнік без галавы". Ня трэба, Аляксандар Рыгоравіч, чытаць на ноч жахліаых кніжак.
Кожнае зьяўленьне Цесаўца суправаджалася запальваньнем сьвятла ва ўсёй залі і здымалася дзьвюма
відэакамэрамі. Пакажыце кадры, дзе мы з нажамі і лёзамі.
“Я просйл: учтйте, нас провоцйруют. Нй в коем случае, даже не царапнйте зтого человека, поскольку будет гвалту на весь мйр. ”
Пазьняк сядзеў перада мною, і я бачыў, што яго білі з асаблівай жорсткасьцю. Адзін “гарыла” ударыў яго нагой у грудзі, другі круціў галаву і ціснуў вочы. Потым, калі выводзілі, Пазьняка білі аб сьцяну. Судовамэдычная экспэртыза зафіксавала ў яго пяць пашкоджаньняў рознай цяжкасьці.
*Да нйкто нйкого не бйл, нйкто нйкого не ломал*.
Я якраз належу да тых нешматлікіх, каму дасталася менш. Бо сядзеў у цэнтры і калі зьлева пачалі круціць дэпутата Беленькага, спрабаваў нешта даказваць ім пра “дэпутатацкі імунітэт". Аднак хутка апынуўся са скручанымі рукамі. Потым так і валаклі да самага ’варанка”.
Але пасьпеў убачыць, як білі дубінкаю па сьліне Віталя Малашку, Мікалая Крыжаноўскага з крэсла выцягвалі за шыю. Перада мной валаклі Беленькага — адзін з "пятністых” спэцназаўцаў падскочыў і нагой ударыў яго ў жывот.
'Нх препроводйлй no трй человека в машйну... Я говорю: больше машйн прйгонйте. ’Уазйк", легковые машйны, отвезйте домой...”
Нас кідалі па чатырыпяць чалавек у жоўтыя “варанкі”, прычым кідалі, пераважна, галавою ўперад. Нумар майго “варанка” быў 0903 МММ. Высадзілі нас у цзнтры горада. Аляксандра Шута перад тым як выпусьціць, яшчэ раз жорстка зьбілі дубінкамі.
‘Поэтому мы покажем народу эту пленку..., которая прйводйтся в соответствйе с тем, что мы должны вам покозать “.
Можна ўявіць, што майстры фальсіфікацыяў пастараюцца, каб прывесьці "в соответствме". Але мы зьвярнуліся да прэзідэнта з патрабаваньнем выканаць хоць бы адно са сваіх шматлікіх абяцаньняў: лаказаць па нацыянальным тэлебачаньні поўны (без купюраў!) відэазапіс нашага захопу і дэпартацыі з залы (2.45—3.10).
Гэты запіс павінен быць прадяўлены і сьледчым пракуратуры. Зь некаторых “гарылаў” удалося сарваць маскі, і іх, відавочна, можна апазнаць. Як і таго бамбізу ў паўвайсковай форме, які камандаваў разам зь Цесаўцом і Каралёвым. Месца ўсіх гэтых людзей — на лаве падсудных.
№16 21 красавіка 1995
Д39. („Свабода”, 1995, 21 красавіка).
270
Д40. Пачаіпак антыбеларускага рзжыму. Зьбіваюць діманстранта (методыка, уведіеная Міністрам МУС Ю. Захаранкам).
Фота С. Грыца
271
ЙМ • СОБЫТЙЯ й КОММЕНТАРЙ
Презндент Белоруссмм мдет на крайнме меры
05м, • Смловая акцня протнв депутатов
Александр СТАРМКЕВНЧ, «йзвестня»_____________________
Мрачные прогнозы относмтельно установленмя в Белоруссмн режмма лмчной дмктатуры Александра Лукашенко начмнают сбыватьсл. 12 апреля около трех часов ночм резмдентская служба охрамй прм лоддержке другмх вреннзнрованных форммрованмй предлрмняла штурм зала заседанмк Бьрховного совета Белоруссмн.
Хроннка событмй
10 апреля. Белорусскмй мрламент, рассматрмвая мнмММТмву Александра Лукашенко о проведенмм референдума по четырем вопросам, лрмнммает лостановленме, которьім определяет дату плебмсцмта — 14 мая, одновременно с первым Йфом парламентскмх выборов. акме мз предложенных презмдентом вопросов будут вынесены на всенародное обсужденме, должно решмться на следуюіцмй день. .
11 апреля. На утреннем заседанмн Верховного совета презмдент продолжает настамвать на проведенмм референдума. Оппрзмцня обьявляет голодовку: около 15 челоаек выходят к ларламентской трмбуне м рассажмваются у презмдмума сессмм. Верховный совет отклоняет трм мз четырех вопросов референдума, предложенных презмдентом, мзза законодательных несоответствмй. Александр Лукашенко заявляет: «Вы мз этого нмчего не высосете, карпенкм м познякм» (Гекнадмй Карпенко — председатель партмм Народного согласмя, Зенон Позняк — председатель белорусского Народного фронта). Он заявляет, что своммм указамм лрмостановмт деятельность парламента м назначмт референдум. «Разве вы Верховный совет?» — буквально крнчмт Лукашенко. Тём временем становмтся мзвестно, чтопрезмденту лередан спмсок мз 94 депутатов, которые заявляюг о своей лояльностм к нему м просят трудоустромть MX в мсполнмтельной вертнкалм влас
тн. Еслм это промзомдет» Верховный совет нынешнего coзыва лмшмтся кворума н нв сможет продолжать работу..
Председатель Верховного co вета Мечеслав Грмб предлагает прервать рассмотренме вопроса о референдуме до следуюіцего утра, чтобы лровестм необходнмые юрмдмческме консультацмм. Парламент соглашается.
18.00 Очередной день работы сессмм парламента завершен. Оплозмцня продолжает голодовку н не покмдает зал заседанмй. Коллегм прмносят лротестукмдмм ммнеральную воду м матрасы.
20.11. Перешедшмй на службу к презмденту делутат Верховного совета Ммхамл Тесовец сообідает голодакмцмм, что постулнло сообіценме о бомбе, якобы заложенной в Доме правмтельства. Делутатам лредложено локммуть ломеіценме. Онм отказываются.
КНІГІ ОНЛАЙН
