Сэсія незалежнасьці
Зянон Пазьняк
Выдавец: Беларускія Ведамасьці
Памер: 376с.
Нью Йорк 2011
Прагаласавала „за” 253, „супраць” 0, устрымаўся -адзін, не галасавала 11. Было 20 гадзін 08 хвілін10. Потым прагаласавалі папраўкі па пунктах і, нарэшце, галасаваньне за закон „цалкам”. Зарэгістравалася 265 дэпутатаў. Прагаласава-ла „за” 256, супраць 0, „устрымалася” 0, не галасавала 9. Было 20 гадзін 12 хвілін 25 Жніўня 1991 года.
Што тварылася!.. Апладысмэнты, усьмешкі, воклічы, сьлё-зы...
„Віншую вас, паважаныя народныя дэпутаты, віншую вас, жыхары Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі! За-кон прыняты”, сказаў Шушкевіч. (Хаця, якая „савецкая” ды „сацыялістычная”, гамон ужо гэтаму ўсяму!)
Адразу пачалі прымаць заканадаўчую падтрымку незалежнасьці і гэтаму канстытуцыйнаму закону. Было зьме-нена некалькі артыкулаў Канстытуцыі БССР і падпарадкавана Пракуратура ў веданьне Беларусі. Панавала поўнае паразумень-не і настрой на мяжы эйфарыі. Самы час было прыняць пра-ект пастановы „Аб забесьпячэньні палітычнай і эканамічнай самастойнасьці Беларускай ССР”, падрыхтаваны Саўмінам. Валянцін Голубеў (адзін з каардынатараў Апазыцыі БНФ і чалавек з гумарам) устаў і перафразуючы М. Гарбачова (той любіў „раіцца” то з Палітбюро, то з народам), кажа: „Мы тут параіліся, спыталі ў Вячаслава Францавіча Кебіча і вырашылі, што трэба зараз прыняць праект, які ўнёс Савет Міністраў”.
Потым выступае Кебіч і абгрунтоўвае: „Цяпер, як ніколі, ёсьць неабходнасьць прыняць Пастанову Вярхоўнага Савета аб перадачы непасрэдна ў падпарадкаваньне Вярхоўнага Савета Беларускай ССР і Савета Міністраў Беларускай ССР ворганаў Пракуратуры, Міністэрства Ўнутраных Справаў, Камітэта Дзяржаўнай Бясьпекі і ўсёй маёмасьці, якая знаходзіцца на тэрыторыі Беларусі.
Аб’явіць палітычную і эканамічную незалежнасьць і пе-радаць ва ўласнасьць Беларускай ССР усе прадпрыемствы, арганізацыі і ўстановы саюзнага падпарадкаваньня, якія знаход-зяцца на тэрыторыі Рэспублікі” і г. д.
Пасьля шэрагу ўдакладненьняў пастанова была прынята так-сама аднагалосна. (0 „супраць”, 0 „устрымалася”)
Мы, дэпутаты Фронту, прапанавалі ў гэтых умовах вырашыць адразу і пытаньне з назвай краіны, скасаваўшы назву БССР і на-
10 Гэты час і першае галасаваньне зафіксаваў Сяргей Навумчык („Сем гадоў Адраджэньня альбо фрагмэнты найноўшай беларускай гісторыі (1988-1995). Варшава-Прага, 2006, стар. 64).
звацца Рэспубліка Беларусь. Але гэтае рашэньне адклалі на наступную сэсію.
А ў заключэньне адбыўся акт поўнай капітуляцыі намэнкля-туры і Станіслава Шушкевіча. Па яго ж уласнай прапанове была прынятая пастанова аб скасаваньні ў парадку дня сэсіі пункту аб „саюзнай дамове”, з-за якога столькі яны патрацілі сілаў, энэргіі і дэмагогіі ўчора, 24 жніўня, у пачатку сэсіі, каб уклю-чыць гэтую сваю стратэгічную пустышку і непатрэбшчыну на разгляд Вярхоўнага Савета.
8
Нам аж ня верылася нават у такую бліскучую і абсалютную перамогу, калі супраціўленьне зышло на нулі, асабліва калі ўспомніць учарашні дзень, пачатак сэсіі і гэтую масу разгубле-ных чырвоных і непрыхільных абліччаў. Мы разумелі, што ўлада пакуль засталася ў іх (у савецкай намэнклятуры), але пэрспэкты-ва незалежнасьці і свабоды давала нам крыльлі. Трэба бьшо хутка стварыць усе незалежныя атрыбуты дзяржавы (сымвалы, грошы, войска, амбасады, межы) і аснову вольнай нацыі (дзяржаўная мова, нацыянальная школа, прыватная ўласнасьць, дэмакратыя).
(Галоўнае было захаваць парлямантарызм, не дапусьціць прэзыдэнцтва і каб не ўмяшалася Расея. Мы высільваліся по-тым у гэтым савецкім парляманце, каб адбудаваць нашую но-вую дзяржаўнасьць. I шмат што ўдалося. Наша дзяржава ста-лася. Але сілы былі настолькі няроўнымі, што праз пэўны час непрыяцелі акрыялі, парлямантарызм разбурылі, і Расея ўмяшалася. Акрамя нешматлікага авангарду грамадзтва яшчэ не гатовае было для разуменьня нацыянальнай дзяржаўнай палітыкі. Улада засталася ў старой савецкай каляніяльнай адміністрацыі з узурпатарам начале, палітыка стала антыбела-рускай, а незалежнасьць у небясьпецы.)
9
Калі пасьля сэсіі мы вышлі на плошчу, быў позьні жнівеньскі вечар. Мне здавалася, што перамяніўся сьвет, і ўсё ўжо ця-пер новае, іншае, наша. Людзі на плошчы сьмяяліся, плакалі, абымаліся, гучэлі песьні, палілі газэты (замест паходняў).
Колькі было шчасьлівых абліччаў! Ніколі ў жыцьці я не перажываў чагосьці падобнага, ніколі не адчуваў такой радасьці. Запомніўся наш Пётра Садоўскі. Ён стаяў на трыбуне сярод плошчы ў тлуме людзей і, быццам адзін, да самазабыцьця ад шчасьця сьпяваў народную беларускую песьню...
Дзьвесьце гадоў, пакаленьне ў пакаленьне, крок у крок, сьмерць у сьмерць мы ішлі да гэтага дня. I вось ён настаў. I ве-рылася ужо назаўсёды. Аднак пакуль жывы зьвер (што ўжо нібы здох, „як быццам ад раны”), ніхто ня ведае, колькі яшчэ жыцьцяў і часу, і волі прыдзецца пакласьці на алтар народнай свабоды. Але крэпасьць наша. I нікому ніколі нельга яе здаць.
22 сакавіка 2011 г.
Зянон ПАЗЬНЯК
14. Сьцяг БНФ
17
НЕЧАРГОВАЯ ПЯТАЯ СЕСІЯ ВЯРХОЎНАГА САВЕТА БЕЛАРУСКАЙ ССР ДВАНАЦЦАТАГА СКЛІКАННЯ
БЮЛЕТЭНЬ № 1
Выданне Вярхоўнага Савета БССР
1991
19
ПАСЯДХЭННЕ ПЕРМЕ /Субота, 24 жніўня 1991 года/ Зала пасяджэнняў Вярхо^нага Сааета Беларуска* ССР. 12 гадаін.
Старімнствуе Старміня Вярхоўнага CaagTa Верадусуа* Сф М. I.Дэенянцей.
Старцыня. Добры дэень, паважаныя народныя дэлутатй. Прашу ўключыць сістэму рэгістрацыі, народных дэпутатаў эарэгістравацца. Прысутнічаюць на ранішнім пасяджамні 267 народных дэпутатаў.
Паважаныя народныя дэлутаты! Сёння Масква раэвітваецца з тыні , хто трагічна эагінуў пры абароне расійскага Дома Саветаў у моч з 20 на 21 жніўня. Указам Прэзідэнта краіны ўсім траім — Дэмітрыа Комару, Іллі Крычэўскаму і Уладзіміру Усаву пасмйротна прысвоена эванне Героя Савецкага Саюэа. Прадстаўнікі Вярхоўнага Савета Беларускай ССР, народныя дэпутаты Карпенка Генадзь Дзмітрыевіч і Грыбанаў Уладэімір Міхайлавіч прымавць удэеч у пахаванні і ўскладанні вянка ад Вярхоўнага Савета ЕблзруОКай ССР. Прашу ўшанаваць памяць аагінуўшых вінутай ядўчання. /Усе ўстаюць. Мінута маўчання/, Дэякую.
Первый мвкрофон включяте, пожалуйста.
Пазьняк 3.^. (Ангарская выбарчая акруга К 9, г.Мінск). Паважаны Прэзідыум, просьба ад дэпутатаў апаэіцыі Беларускага народнага фронту прымацаваць побач э дэяржаўным сцягам Беларускай ССР найыянальны сцяг Беларусі. Права на гэта дае нам наша гісторыя і Дэклярацыя аб дзяржаўным суверзнітэ"е рэспублікі. (Апладысменты).
Старшыня■ Прошу народных депутатов проголосовать за то, чтобы в зале Верковного Совета находмлся нацнональнальный флаг Белоруссмм, который йспольэует аппозмцйя от БНФ. Кто протмв? Кто воэдержался?
Вынікі галасавання:
Кворун для галасаваню 230
Кворум для прыняцця рашзння 173
Зарзгістраззно 267
20
-2-
Прагаласавала "aa" 107
Прагаласавала "^упраць" 47
Устрымалася 42
Усяго прагаласавала 196
He галасавала 71
іашэнне не прынята.
Прошу депутатов оллозмцмм от БНФ, учнтывая, что вопросй о флаг», гямне решает Верховный Совет в соответствмм с Констмтуцмей, не настамвать больше на этон.
3 ffgcaa. Большасцю дэпутацкага галасавання... /ре чуваць/.
Старншыцчя^ Я вас прошу показать прммер хорошей работы. Есть Констятуцмя, м мы не будел тут спормть. Прошу не настанвать.
Уважаемые народные депутаты! Дазвольце мне абявіць аб адкрыцці нечарговаА пятай сесіі Вярхоўнага Савета Беларускай ССР дванаццатага склікання.
Ы адг.аведнасці э артыкулам 14 Часовага рагламенту нан неабходна стварыць сакратарыят сесіі. Слова для прапановы па гэтаму пытанню мае намеонік Старшыні Вярхоўнага Савета БССР таварыш Шаладонау Васіль Іванавіч.
Паэьня^ 3,^ У няне ёець яшчэ адна прапанова.
Старшыня. Пожалуйста.
Паэьнак—З^ Мне вейьні шкада, што эала прыняла такое рашэняе, Мы пачакаея. йле ў мяне ёсць іншая прапанова. У сувяэі э тым, што дакументальна засведчана аб падтрымцы хунты Старшынёй Вярхоунага Савета БССР спадароя Дэемянцеем і яго Намеснікам Шаладснавым я прапаную даручыць гэтае пасяджэнне весці Першаму намесніку, а не Старшыні Вярхоунага Савета, пытанне аб якім будзе пастаулена на гэтай сесіі. ІЯпладысненты), Прашу паставіць на галасаванне гэтую прапанову.
Старшыня. Мы все эдесь эанммаемся законотворчеством, м я хочу попрасмть вас выносмть ■ решенмя соогветствуюшнм обраэон Проснл 6ы народных депутатов высказаться о том, кому поручнТЬ
21
-3-
вестн эаседанме,
Пожалуйста, пятый някрофон.
Дукашэнка Д.Р. (Шклоўская выбарчая акруга К 310, Магілвўская вобласць). Уважаеные члены Верховного Совета! To, что я скажу сейчас, — это не спонтанно воэнякло, я после 20 августа счень много дунал над эткм, н поскольку это не протмворечмт тому вопросу, каторый сейчас поднял народный депутат Поэняк, я хотел бы скаэать следуюшее.
Уважаеяый Нмколай Нвановмч, вы помннте эаседаняе Презмдмума 20 августа, когда я вап эадал ропрос? Я ловторю его. Почему вы, будучм соратнмком Преэндента Горбачева, в Трудный для него момент продалм этого человека? Дайте, пожалуйста, Вы, прокурэр Тарнавскмй, мннйстр юстнцмн Дашук м товарйш Шмрковскнй правову» оценку случявшемуся в Москве. Суть вашего ответа /у нас это эапнсано/ сводмлась к тому, что то, мол, что промэошло, было согласовано е Презндеятол м... неужелм вы не понямаете, что коль тот гак настырно выдвмгал Янаева, мначе быть не могло. Вы твердо заявнлм о том, что Презмдент серьеэно болен.
В связя с этнм я прошу вас как человека потерявшего, ножет быть, многое, но оставмвшего у себя мужествр, уйтн сегодня, не начнмая сесскг, в отставку. (Ялладысментм). He надо аплодмсментов, товармшм. Это рабочая обстаноака.
Второе. Уважаеный ВячесЛав Франйевмч, Вы являетесь членон Бюро Компартнн Белоруссня. Вы энаете, каку» поямцйв эаняло Бж>ро н руководство парткя. Вы, такнм.образом, вэялн на себя жесточайшую ответственность за поддержку банды. Поэтому учмтывая это м то, что вашн органы м Вы обратнлмсь на места, выполняя постанрвленме намер однн хунты, м началн собнрать те данные, которые от Вас потребовалн, Вы также не нмеете морального права /да м не толысо морального/ находмться во главе нашего Правлтельства. Я бы попросмл Вас найтм мужество м вместе с Денентеея м темм, кто прнсутстйовал тогда на бюро м кто поддержмвал эту банду, уйтм в отставку. Я не хочу Вас запугмваТь м предьявлять ультмматун, Но еслм сегодня же не будет это сделано, я найду средства /а опн уже есть/ для того, чтобы псставмть в язвестность Преэндента
КНІГІ ОНЛАЙН
