КНІГІ ОНЛАЙН
Аўтаматычна згенераваная тэкставая версія, можа быць з памылкамі і не поўная.
Коммсспя по перемпрню прп ВРК Западного фропта, готовясь к переговорам, разработала проект договора, который был рассмотрен Всеннореволюцнонмым комнтетом фронта. 20 ноября в местечке Солы началнсь переговоры. Делегацмя ВРК Западного фронта по заключенкю переммрня состояла нз 11 человек: от ВРК — солдаты С.Е. Шукнн, В.В. Фомпн, млэдшнй унтер-офнцер С.М Берсон; от 2-й армнп — доктора Н.С. Тлхменев, Н.Г. Петров; от 3-й армші — соддаты З.Ф. Лукьянов, Школьнмков: от 10-й армнн — солдаты В.1-1. Яркнн, Хрусталев; в качестве военно-техішческлх советнпков — капнтаны генштаба Крузенштерн н Лнпскнй. С немецкой стороны для ведешія переговоров о перемнрнн былм уполномочены: пачальннк штаба группы арм ші генерала Эйхгорна гснерал*майор фон Зауберцвсйг, начальннк оператлвііого отдсла того же штаба майор генералыюго штаба фон Альтен, начальннк разведкн ііітаба капптан Мсркер н ійтаб-офнцср для порученнй прн гснсралс Эйхгорнс ротмнстр граф ну Элепбург.44 Послс длнтелыіого обсуждснпя проекта соглаіпёнмя о перемвріш утром 21 ноября был подгшсан договор о временном перемнрнн на Западном фронтс — с 12 часов 23 ноября 1917 г. до 12 часов 24 января 191S г., плн “до окончання обшего персмпрня на всем Русско-германском фронте, еслм таковое последует рансе означенного срока’’45 По вступленнп договора в сіілу на лнннн фронта от местечка Вндзы на севере до рекн Прппять на юге немсдленно прекрашалпсь все босвые действпя всемп вндамн вооруженіія н срсдствамн масеового пораження, а также все мннные н сапсрные работы, прекраіцалнсь воздушные полеты как над расположсннем протввостояйіей стороны, так н в десягпверстной полосе, от передовой лнніш свонх окопов, дсйствпя разведчнков. Обе стороны обязалпсь пе пропзводпть ннкакмх подготовнтельных работ к наступленмю, крупных перебросок н перемешепкй войск с одного <|>ропта на другой. Делегаішя Западного фронта, руководствуясь ндеей мііровой рёволюціін, проявпла упорство прн обсуждснпл вопроса о браташш н добплась прішятня с некоторымп іізмсненнямн пункта, разрешаюшего солдатам выходмть в псйтральную зону без оружіія с рассвста до наступлепня темноты. Хотя псреход солдат протнвостояшнх сторон за свое проволочное ограждеппе не допускался, но ;і протнв нарушавшнх это условне наснльственных мер не прпменялось. Заключенне перемнрня на Западном фронте ускорнло подпнсанне соглашеннй о переммрнн па другпх фронтах (на Юго-Западпом фронте таковое было подпмсано 24 ноября, на Румынском — 26 поября), a также всеобшсго перемнрня на всем русско-германском фронте (было заключено в Брест-Лптовскс 2 декабря 1917 г.). В советской нсторнческой лнтературе заключенне персммрня на Западііом фронте, да м на другпх фронтах, а также всеобшего переммрня счнтается победой днпломатлн молодого Советского государства. На самом деле, на наш взгляд, это было прмзнанне Россіісй своего поражскня в первой мвровой войне, т.к. огромная тсррнторня бывшей Росснйской нмперпн оставалась под оккупацней австро-германскнмн войскамн. Заключенне перемнрня ь создавшейся к концу 1917 г. смтуашія на фронте н в странс было жмзненно необходммым как для фронта, всей русской арміш, так н для страны в целом. Это прмзнавалм как солдаты, так » в большннстве своем офнцеры н генералнтет, а также ліідсры враждуюшнх между собой полнтнческнх партнй. Перемнрне могло стать той передышкой, которой жаждалп нсстрадавшнеся от более чем трехлетней войны фронт н тыл. Оно давало возможность пронзвестм перегруппнровку сііл, наладіггь вконец расстронвшееся снабженнс фронта продовольствнем н фуражом, обмунднроваішсм м боевым снаряженнем, пронзвестн частмчную демобнлнзацню армнн. Однако после Октябрьского переворота, в условнях разгоравшсйся гражданской войны в стране, успяенной полярнзацпн лолнтнческнх снл заключснне персмлрня л начавшаяся затем демобмлнзацля русской армнн способствовалн псрсгруппнровке снл по классовому прпзнаку н концентрацнн нх в жнзненно важных районах страны с пслыо BoopyxcHHoro протнвостояння друг другу. 1 Ленмн В.М. Полн.собр. соч. Т. 35. С. 13. 2 Там жв 3 Тамже. С. 15. 4 Тамже. С. 17. 5 Тамже, С. 81. 6 Там же. С. 82. 7 Там же. 8 Там же. 9 Октябрьская революцня м армня. 25 октября 1917 г. — март 1918 г. М., 1973. С. 35, 48, 52. Ю Там же. С. 92. II Там же, С. 50. 12 Там же. С. 32. 13 Там же. С. 34. 14 Там жэ. С. 89-90. 15 Там же. С. 99. Ю Велнкая Октябрьская ссцпалйстмческая рееолюцкя в Белоруссмн Мн., 1957. Т. 2 С. 160. 17 Там же. С. 168-169. 18 Тамже. С. 169-170. 19 Там же. С. 169-170. 20 Там же. С. 170. 21 Центральный государственный военно-мсторнческнй архнв Россмйской Федерацян (далее ЦГВНА РФ), ф 4157, on. 1, д 6, л. 95. 22 ЦГВНА РФ, ф 2598, on. 1, д. 1, Л. 8. 23 ЦГВНА РФ, ф 2048, оп. 1, д. 8, л 36. 24 ЦГВМА РФ, ф 3052, оп. 1, д. 78, л 107. 25 Росснйскнй государственный военно-нсторнческнй архпв (далее РГВІ4А), ф. 4157, оп. 1, д 6, л. 96, 113; ф. 3052, оп. 1, д. 78, л. 107; ф. 2048, on. 5, д 8, л 36, ф 2218, ол. 4, д. 5, л. 148. 26 РГЕНА, ф 4157, on. 1, д 6, л. 96. 27 Там же. л 97. 28 Велпкая Октябрьская соцналнстпческая революцня в Балорусснн. Т. 2. С 184-185. 29 Победа Соаетской властп в Белорусспн. М., 1967. С. 347. 30 Велмкая Окгябрьская соцмалмстаческая революцня в Белорусснн. Т. 2. С. 188-189. ЗІ Тамже. 32 РГВНА, ф 4157, оп. 1, д. 6, л 106. 33 РГВМА, ф 2218, on 10, д. 5, л. 148 34 Там же. 35 РГВНА, ф 2144, оп. 1, д 27, л 31. 36 Там же. 37 Гапоненко Л. Солдатскно массы Западного фронта в борьбе эа власть Советов (1917 г). М., 1953. С 161. 38 РГВІ4А, ф. 2447, on. 1, д. 35, л. 60. 39 Там же. л 287. 40 Там жа. л. 186. 41 РГІЗНА, ф 4157, оп. 1, д 6, л 115 42 РГЗНА, ф 3052, оп. 1, д 80, л. 68 43 Гапоненко Л. Солдатскме массы Заладного фронга в борьбе за аласть Советов (1917 г ). М , 1953. С. 161. 44 Цвашнн В.Г Большееіікп Белоруссмм н Заладнсго фронта в борьбе за ссуіцествленме ленмнского Декрета о мнре. М., 1972. С. 252-253. 45 Тамже. 11.1. Стужынская ДА ПЫТЛШШ ВЫВУЧЭННЯ ві‘ ЛАРУСКАГА А( ІТЫІІАЛЫЯАШЦКАГА РУХУ Гэту ваГіну гісторыкі на Захадзе называюць “невядомай”. і сапрауды: хоць япа мела каласальны размах у розных кутках, у тым ліку і ў Сааецкай Беларусі, яс гісторыя нам мала вядома. Дакладней, штосьці мы педаем, але ў крывым люстэрку савецкай гістарыяграфіі масавы паўстаніікі рух сяляп выглядаў звычайнай крыміналыйчынай з палітычнай афарбоўкай — “палітычным бапдытызмам”, “кулацкай”, “кулацка-шляхецкай контррэвалюцьіяіі”. Гэта і не дзіўна — гісторыя паўстанцкага руху ства- ралася пераможцамі ці па іх указанню. Настаў час, нарэшце, перастаць называць бандытызмам масавую барацьбу сялян супраць палітыкі “ваеннага камунізму” і карных метадаў кіравання вёскай, а ўзброены пратэст асноўнай масы населыііцтва супраць дзяржаўнага прыгнету зводзіць да крымінальных і разбойных дзеянняў. Неабходна адмовіцца ад надакучлівага стэрэатыпу ў ацэнцы сялянскіх выступленняў як кулайкіх. “Заможныя сяляне” змагаліся за свае існаванне і разам з тым адстойвалі карэнныя экакамічныя інтарэсы ўсяго сялянсгва. Антонаўскі рух на Тамбсўшчыне, махноўскі — па Украіне, басманкі — у Сярэдняй Азіі былі народнымі сялянскімі войнамі не толькі супраць улады, але і за права жыць па-свойму, за сваю радзіму. вялікую і малую. Гісторыкі, даследуючы гэты псрыяд, аперыруюць тэрмінамі “малая грамадзянская вайна”, “трэцяя сялянская рэвалюцыя”. Нашы суседзі, летувісы, часцяком ужываюць тэрмін “рэзыстзнцыя” і маюць на ўвазс тое, што і генсрал дэ Голь, з вуснаў якога ўпершыню яно прагучала ў Лондане 23 чэрвеня 1940 года. Рэзыстэнцыя гэта супраціўлспве жыхароў акупаванага краю захопнікам. Гэта выява памкненняў волі заняволенага народа, яго жаданне абараніць сваю свабоду. Лічу, што гэты тэрмін, хаця ён і з'явіўся ва ўжытку праз дваццаць гадоў пасля падзей, аб якіх далей пойдзе раз.мова, на мой погляд, дакладна адлюстроўвае адносіяы паміж населыйптвам Беларусі і балынавікамі, якія трапілі сюды ў выніку падзсй Першай сусвегнан вайны, ці потым, разам са славутымі чырвонымі камандзірамі Тухачэўскім. Убарэвічам, Путнам і іша. “Чужывііамі” і “прышлымі” былі яіпя для беларусаў. У пзўным сэнсе і Чырвоная Армія для мйогіх беларусаў таксама была армія чужынцаў. Шматлікія дэзерціры з яе радоў — таму сведчанне Дчя веліжскіж і слуцкіх лаўстанцаў, мянежнікаў Мінінчыль;, зеленадубнаў, бачахоўцаў, усіх, каго яднала высокародная ідэя ўтварэння незалежнай Беларускай дзяржавы, чырвоныя былі акупантамі. Таму супраціўлсішс ім набывала ўсё болып ўпарты і арганізаваны характар. Прычыны наўстанцкага руху ў паслякастрычніцкай Беларусі шматлікія і разпакланавыя. ІІа-псршас. ад васннага заняпаду, жахаў акупацмй і першых “сацыялістычных заваёў” людзі бачылі выйсцс ў незалежнэсій і дзяржаўнай самастойнасці. У тыя часы, як і зараз, беларусы стаялі ка раздарожжы: якой сцежкай icui: той што вядзе ў Еўропу, на захад, ці назад, у Расею, набыўшую чырвоны колер. Тады захад атаясамліваўся са звыклым, вядомым, учарашнім, а з усходу ішло новас, іймат абянаючае, але незразумелае. Дакументалыіыя крынінь: сведчаць, што былі прыхільнікі і аднаго, і другога напрамку, але большасць хацсла быць “ні з Поль- шчай, ні з Масквой, будаваць сваю дзяржаву”. Такі настрой адлюстроўвае адозва, з якой ззярнуўся Юрка Лістапад да сваіх землякоў —жыхароў Случчыны ў восень 1924 года: “Сяляне-браты родныя! Абрыдла нам панаванне чужынцаў: камуністаў і паноў. У часе будучай вайны (мае на ўвазс сялянскае паўстанне — Н.С.) нам трэба паўстаць і збудаваць сваю дзяржаву — Беларусь. Няхай жыве вольная Беларусь”1. Па-другое, да большасці населыііцгва — сялянства — Савсцкая ўлада выбрала палітыку нястрымнага насілля і самавольства. Беларуская веска з вялікай пралетарскай рэвалюцыі выйшла асуджанай. Повая ўлада разбурала ўсё тое, што сялянства назапашвала стагоддзямі — традыныйны лад жыцця, гаспадарання, мыслення і духоўную культуру. Тагачасная прапаганда адкрыто і настойліва пэдкрэолівала “ідэалагічнуіо другасортнасць” сялянства. 3 самага пачатку было ўзаконена бессаромнае рабаўніцтва вёскі. Аграрная “рэформа” бальшавікоў не была вынікам волі і пажаданняў сялянства, як гэта шмат гэдоў сцвярджала савецкая гістарыяграфія. Вельмі .хутка дэкрэт аб зямлі быў заменены так званай харчразвёрсткай, а потым непасільным харчналогам, канфіскацыяй маёмасці, патурпастаўкамі і г.д., што прывяло да голаду ў шэрагу мясцінаў. Мелі рацыю тыя сучаснікі, якія сцвярджалі тады, urro дэкрэт аб зямлі “пагражае жахлівым эканамічным крахам”. Як у ваду глядзеў Язэп Лёсік, які сказаў гэтыя словы. Людзей палохала адсутнасць пават бачнасці законнасці. Фактычна ў вёсцы панаваў узаконены разбой. Калі селянін нс жадаў адцаць набытое за ўсё жыцне, яму пагражалі ўсёй жорсткасцю законаў ваеннага часу, да расстрэла ўключна. Як прыклад, працытуіо загад № 4 харчовага камітэту ССРБ, які падпісалі старшыпя СНК АЛІарвякоў і камісар па землеўпарэдкавакню У.Ігнатоўскі: “...граждане, которые будут протнводействовать проведеншо “неделл продовольсівня” (іпто прэдугледжвала масавае адабранне харчу — Н.С.) будуг немедленно арестовываться, нмушество кх будет конфнсковано”2. Загад № 5 каккрэтызаваў пакаранні: •‘...Всякне отказы от нсмедаенного выполненпя разверсткн грааданамм деревень будет счнтагься неподчнненнем советской властм н беспошэдно караться. Председателн сельскнх советов обязаны немедленпо аресговывать таковых н направлять в Мідіск ддя заісшочендя в тюрьму... В случае уклонення той нлм ішой деревмм от развсрсткк не.медлсюю арестовывать предссдателей ссліховетов, контрреволюцмонные элсменты, каковых напрэвлять в тюрьму в Мннск. В случае дальнейшего упорного уклонення от выполненпя продразверсгкн прнстушггь к вемедлекпой конфяскацілі нродуктов » скота, а также лііпііггі» граждан нрав ма лолучекне продуіаоз-ГОродского пронзводства...”3 (падкрэслена намі Н.С.). Трэба зазначынь, urro апошняя пагроза была пустым гукам. Вёска амаль нічога яе атрымлівала ад разбуранага вайной горада. “За нож аддаў карову”, — скардзіўся ў валасны рэўком селянін вёскі Ненеўшчына