КНІГІ ОНЛАЙН
Аўтаматычна згенераваная тэкставая версія, можа быць з памылкамі і не поўная.
Аўчьіннжаў працаваў ад’ютантам 1. Ермачэнкі. НАРБ, ф. 465, воп. 2, спр. 1, л. 3. Там сама, ф. 465, воп. 1, слр. 2, л. 8. Там сама, л. 7. Там сама, л. 5. НАРБ, ф. 465, воп. 1, спр. 1, т. 2, л. 359 Там сама. Там сама, ф. 3500, воп. 2, спр, 51, л. 2. "Беларуская газэта", 1942, 1 жніўня. Архіў Актаў Новых у Варшаве (далей — AAN), 202/11-51, т. 5, s 414. AAN, 202/111-201, s. 27. У канцы ліпеня 1942 г. шэф СД Остлянда паведамляў Лёзэ: “ Беларускія нацыянальныя колы інспірыруюць стварзнне “беларускага легіёна” з беларускім камандаваннем. Прьімаюцца захады, каб забяспечыць будучыя часці адзіным абмундзіраваннем і ўзбраеннем. у тым ліку і лёгкай пяхотнай зброяй, каб адразу надаць ім рэгулярны вайсковы характар; а лазней, пасля правядзення першых аперацый, мець права выстаўляць свае патрабаванні". Гл. Ю. Туронак. Указ твор, с. 122. Гл. Ю. Туронак. Указ. тэор, с. 131—133. У мемарацдуме было востра пастаўлена пытаннв: “І.Акрэсліць ідэалагічную і структурную падставу пабудовы Беларусі ў Новай Эўропе, лрызнаючы яе незалежнасць. 2. Неадкпадна стварыць для аб'яднання беларускіх земляў нацыянальны ўрад з прэзідэнтам Беларусі, старшынёй ураду... 5....Арганізаваць беларускую нацыянальную ар.мііс і забяспечыць яе зброяй і амуніцыяй. Гл. — НАРБ, ф. 384, воп. 1 ,спр. 28, л. 68. НАРБ, ф. 370, воп. 1. спр. 1395, л. 231—257. Ф. Кушаль. Указ. твор, с. 9. Абвінавачванні супраць I. Ермачэнкі былі зняты толькі ў 1944 г. У адным з дакументаў канстатавалася, што “намаганні Ермачэнкі ў беларускім сектары, якія ў свой час не маглі быць ажыццяўлены, і нават прывялі да нападкаў на яго, сёння ажыццяўляюцца генеральным камісарам фон Готбергам” — АМФ. Т 454. Р 39. к. 000997—000999. СТРАЯВЫ ВАЙСКОВЫ СТАТУТ Перапрацаваў з нямеіікага вайсковага статуту (tSuebilunpevonH-hrft fur die 3nfantcnc lf>clf 2-a) падпаручык арт. Мікула Віталі МЕНСК—1943 3 днём выдання Беларускага Вайсковага Статуту становіцца ён абавязковым для Б.С.А. на усім абшары Беларусі. Адначасна ён можа быць выкарыстаны у радах беларускай паліцыі, у школах і іншых арганізацыях пры фізічна-ўзгадаўчых занятках. Галоўны кіраўнік Б. Н. С. (—) Д-р. Ермачэнка ПРАДМОВА Беларускае выданне "Вайсковага Страявога статуту’ не зьяўляецца літаральным перакладам Ausbilungsvorschrft fur die Infanterie. Некаторыя паняцці або формы нямецкі статут паясьняе вельмі лаканічна, што трэба было дпя менш вырабленых вайскова беларусаў пашырыць. “Вайсковы Страявы Статут” ёсьць лершай беларускай вайсковай інструкцыяй і таму некаторыя паняцьці, паданыя тут, а не прадугледжаныя нямецкім статутам пяхоты, зьяўляюцца неабходнымі для першапачатковай вайскоэай падрыхтоўкі (1 частка статуту). Усе каманды і тэрміны узараваныя на нямецкім строі і апрацаваныя на Беларускіх Гіерападрыхтоўчых Афіцэрскіх Курсах у Менску. Калі хто з Паважаных Чытачоў зможа замяніць некаторыя пададзеныя тут каманды або акрэсленні на лепшыя, прашу надаслаць свае праекты у Цэнтралю БНС — (Вайсковы рэфэрат) у Менску. Пры другім выданні статуту ўсе прысланыя заўвагі будуць выкарыстаныя. Пры апрацоўцы “Вайсковага Страявога Статуту” найбольш працы ўлажыў падпаручык арт. Мікула Віталі і таму ўважаецца ён за аўтара гэтай працы. (—) КУШЭЛЬ, Капітан Камандзір Беларускага Перападрыхтоўчага Афіцэрскага Курсу Беллрусь плміж суоветнымі ВОЙЫЛМІ ІІЛМІЖ СУСВЕТНЫМІ ВОННАМІ В.А. Асіпрога ПОЛЬСКА-САВЕЦКАЯ ВЛЙНА Ў ПРАЦАХ ПСТОРЫКАЎ БССР 20-Х 30-Х ГАДОЎ XX СТ. Гісторыя савецка-польскай вайны 1919—20 гг. і яе састаўная частка — польская акупацыя Беларусі, заўсёды прыцягвала ўвагу беларускіх даследчыкаў сваім трагізмам. Зараз у час перасэнсавання былых падзей гісторыі цікавасць да яе яшчэ болыв павялічылася. Але сучасныя гісторыкі, вывучаючы і аналізуючы старыя і новыя матэрыялы, павінны памятаць аб тым, што было зроблсна навукоўцамі да іх. Толькі такім чынам мы будзем мсць аб’ектыўныя веды, зможам паглядзець як мяняліся гістарычныя погляды на тыя ці іншыя падзеі беларускай гісторыі на працягу дзесяцігоддзяў. Перыяд 20-х — 30-х гадоў як раз мажліва лічыць часам пачатку спроб заняцца вышэйазначаннымі пытаннямі сур’ёзна і сістэматычна. Даследаванні гэтага перыяду прывабліваюць да сябе ўвагу яшчэ тым, што менавіта аўтары гэтага часу даследавалі і апісвалі тое, што часта адбывалася на іх вачах, чаму яны былі сведкамі ці ўдзельнікамі. Акрамя таго, з навуковага пункту гледжання, цікава прасачыць як уплывала на навуковыя распрацоўкі афіцыйная ўлада, якая з дапамогаю навуковых прац і адпаведна адрэдагаваных мсмуараў пастаянна трымалі насельніцтва БССР, як і ўсяго СССР, у стане напружанасці з польскаіі дзяржавай, псіхалагічным станс “абложанай крэпасці”, кожны раз надкрэсліваючы, успамінаючы вайну, польскія “бязмсжныя звсрствы і рэкі крыві”. Пры разглядзе беларускай гістарыяграфіі польска-савейкай вайны і польскай акупацыі Беларусі, адразу неабходна адзначыць, што наогул па праблемах гісторыі і сучаснасці беларуска-польскіх і польска-беларускіх узаемадачыненняў у даваенны перыяд напісана даволі шмат. Але ў асноўным гэта літаратура аб палітыцы Польшчы на заходнебеларускіх абшарах, але асобныя маменты тых падзей узгадваліся даволі часта, асабліва акупацыя. У гэтай сувязі трэба адзначыць работы: М. Сучаснай “Польшча і Заходняя Беларусь”, М. Лучаніна “Заходняя Беларусь пад панаваннсм Польшчы”, “Западная Беларусь на скамье подсуднмых” і іншыя'. У дадзеных публікацыях, як ужо адзначалася, разглядалася ў асноўным палітычнае і эканамічнае становішча Заходняй Беларусі ў складзе Польшчы. Ва ўсіх іх падкрэслівалася, што гэтая частка Беларусі трапіла ў гэтае становішчы выключна гвалтоўным чынам, пасля заканчэння польска-савецкай вайны, у выніку Рыжскіх перамоў. Таксама аўтары адзначалі, што польская эканамічная і культурная палітыка на гэтых зем- лях, нагадвае акупацыйную. Полынчу абвінавачвалі нават у каланіялізме2, лічылі турмой народаў3, a 5. Тарашкевіч у сваёй кнізе “Заходняя Беларусь — плайдарм імперыялістычнай інтэрвенцыі”, пісаў: “Уся Польшча, усе рабочыя і сяляне, усе прыгнечаныя народы ўзяты фактычна ў дыбы турэмнага рэгламенту. Па ўсёй фашысцкай дзяржаве ўведзены надзвычаііныя суды, якія ўжо пачалі растрэльваць рабочых і сялян”4.Аб іюльска-савсцкай вайне і яе наступствах для Беларусі ўзгадвэлася і ў публікайыях, прысвечаных уз’яднанню Заходняй Беларусі з БССР5. Асаблівую цікавасць да гісторыі польска-беларускіх узаемаадносін, нацыяііальна-вызваленчага змагання беларускага народа супраць польскіх акупантаў праяўляў І.Ф. Лочмель6. Аднак ён па шэрагу прычын не здолеў ў сваіх работах параналізаваць асноўныя тэвдэнцыі і праблсмы, таму ўсё змапшне звёў да барацьбы менавіта супраць “заклятых ворагаў — польскіх паноў”. Некалькі асобна стаяць кнігі М. Краснапольскага і Р. Почтэра7, у якіх даецца характарыстыка польскага войска.ягонай структуры, патэнцыялу, баявых якасцей польскага жаўнера. Месцамі, калі ў іх ідзе гаворка аб гісторыі польскіх вайсковых фарміраванняў, узіадваюцца і эпізоды савецкап ольскай ва йн ы. У 20-30-ыя гады кнігі і артыкулы былі прысвечаны меііавіта праблемам поліюка-савецкай вайны і польскай акупайыі. Аднак неабходна адразу адзначьшь, іігго ў ёй пракгычна не асвятлялюцца пытанні аператыўнага мастацгва польскіх і савецкіх войск пад час вайны. Аўтары засяроджвалі сваю ўвагу на даследаванні і апісанні падзей і ўчынкаў на акупаванай беларускай тэрыторыі і чырвонапартызанскага руху. Гэтыя публікацыі пачалі з’яўляцца адразу пасля вайны, з 1920 года. У першую чаргу, да іх адносяцца ўспаміны І.С. Ігнатава, 1. Лашксвіча, Я. Каліны, I. Барашкі і іншых8. Нягаедзячы на відавочны суб’ектывізм, іх працы всльмі карысныя якраз сваёй неапрацаванасцю, “сырасцю”, часам сваёй усхвалява-насцю. Успаміны нс адзначаліся нейкай адзінай ідэалагічнай прыхільнасцю, сярод аўтараў былі як прыхілыіікі камуністычнай ідэі, так яе супраціўнікі. Сярод гэтай літаратуры выдзяляецца артыкул У. Іінагоўскага — “У кіпцюрах белага арла”.9 Адметнасць яго ў спакойнай, навуковай форме апісання піматгранных падзсй іюльскай акупацыі на Беларусі. Вдлікі артыкул У. Пічэты “Польска-савецкія адносіны і Рыжскі мір” — практычна адзіная глыбокая навуковая праца, за ўвесь даваенны перыяд у БССР, у якой закраналіся пытанні польска-савсцкай вайны.10 Аўтар даследуе вытокі і прычыны варожаіа стаўлепня маладой польскай дзяржавы да Савецкай Расіі і робіць выснову, што ў гэтым павінен яшчэ царскі ўрад, які не жадаў разглядаць так ззанае “польскае пытанне”. Значную ўвагу гісторык таксама надае прычынам, ходу і вынікам польска-савецкай вайны. Аднак, аналізуючы падзеі, аўтар, спеціяльна ці не, часам сам сабе супярэчыць. Так, пры апісанні становішча Чырввонай Арміі на польскай тэрыторыі, пад час наступу на Варшаву, ён адзначае: “Паход на Варшаву савсцкага войска быў вынікам контррэвалюцыйных і захопніцкіх планаў польскай палітыкі, а не вынікам імкнення насадзіць камунізм пры дапамозе расійскіх штыкоў”,11 але далей піша, што калі “Чырвоная Армія ступіла на тэрыторыю буржуазнай Польшчы... яна імкнулася ўтварыць новы і разбурыць буржуазны лад... Наступленне на Варшаву прывяло да стварэння часовага польскага рэвалюцыйнага камітэту, задачай якога было дапамапшь... у правядзенні савецкай сістэмы”12. Паўстае пытанне: чаму ў працы даважанага прафесара з’явіліся гэтыя і іншыя супярэчнасці? Няўжо ён не разумеў сутнасці падзей? Да таго ж у 1923 годзе была выдадзена кніга актыўнага ўдзсльніка вайны, камандарма М. Тухачэўскага “Паход за Віслу”, у якой военачальнік проста заявіў: “Палітыка паставіла Чырвонай Арміі няжкую, рызыкоўную і засмелую задачу... калі б не нашыя стратэгічныя памылкі... то можа бынь польская кампанія з'явілася б сувязным звяном паміж рэвалюныяй Кастрычніцкай і рэвалюцыяй Заходнеэўрапейскай”.13 У 1924 годзе ў адказ на кнігу камандарма начальнік польскай дзяржавы маршал Я. Пілсудскі выдаў свае думкі аб вайне — “1920 год”. Гэтая кніга, дарэчы, была выдадзена ў 1924 г. і ў СССР. Таму справа, відавочна, не ў няведанні ці неразуменні прафесарам Пічэтам сутнасцці падзей, а ў пачаўшымся ў анцы 20-х гадоў ціску на навукоўцаў, які вымушаў іх абараняць афіцыйныя погляды. 3 канца 20-х гадоў гістарычная навука паступова пачынас выконваць ролю “натхніцсля і выхавацеля” народных мас, увасабляпь у навукападобную форму і адначасова папулярызаваць усе патрэбныя для кіруючай эліты думкі. Уласнае навуковае даследаванпе трансфармавалася ў запраграмаванае апісанне падзей у афіцыйна вызначаным рэчышчы. Таму, нягледзячы па павелічэнне ў 30-х гадах колькасці публікацый, многія з іх аказваюцца па сваёй стылістыцы і высновам падобнымі ална на адну. Мемуарная літаратура ў гістарыяграфіі гэтых часоў ўжо займае менніас месца. чым раней. Сярод яе аўтараў можна адзначыць Г. Корсіка і А. Шарапава 14 У гэтых ужо “рафініраваных”, адрэдагаваных успамінах палякі характарызуюцца выключна адмоўна, старонкі кніг поўныя апісання “польскіх звсрстваў і здзскаў”.