Удзельнікі паўстання 1830-1831 гг. на Беларусі
Вольга Гарбачова
Выдавец: Выдавецтва БДУ
Памер: 400с.
Мінск 2006
Янчук Барыс — селянін з Кобрынскага пав. Гродзенскай губ. Знаходзіўся ў атрадзе Ц. Пуслоўскага, быў паранены ў плячо і ўзяты ў палон. Па рашэнню ГГСК атрымаў дараванне і дазвол вярнуцца на месца жыхарства. РДВГА-8, арк. 373.
Ярашэўскі Томаш селянін з Ваўкавыскага пав. Гродзенскай губ., сын Данілы. Прымусова ўзяты Д. Хлапоўскім. Удзельнік бітвы пад Вільняй. Збег. Па рашэнню ГГСК атрымаў дараванне і дазвол вярнуцца на месца жыхарства. РДВГА-8, арк. 374.
Яржыковіч Ігнацій — з Мінскай губ., сын Тадэвуша, аканом маёнтка Заполле памешчыка В. Пуслоўскага. Дазволіў Ц. Пуслоўскаму ўзяць з маёнтка коней і харчаванне, сам застаўся на месцы жыхарства.
Па рашэнню МГСК ад 29.2.1832 пакінуты вольным. НГАБ-5, арк. 135;
РДВГА-11, арк. 123.
Яржыкоўскі Міхал з Мінскай губ., сын Івана, настаўнік Маладзечанскага вуч. Выканаў паўст. прысягу. Па рашэнню МГСК ад 21.12.1831 атрымаў дараванне. НГАБ-5, арк. 131 адв.
Ярко Павел з Мінскай губ. Служыў у атрадзе Ц. Пуслоўскага. Па рашэнню МГСК атрымаў дараванне. НГАБ-5, арк. 135; РДВГА-11, арк. 124.
Яркоўскі Фларыян памешчык з Дзісенскага пав. Мінскай губ., сын Тадэвуша. Служыў радавым у дзісенскім апалчэнні. Вярнуўся на месца жыхарства ў крас. 1831. ПарашэннюМГСКад 5.10.1831 аддадзены пад нагляд паліцыі. НГАБ-5, арк. 157 адв.; РДВГА-11, арк. 456; Dangel S. Rokl831. S. 131.
Ярчак Міхал селянін з Вілейскага пав. Мінскай губ. Служыў у вілейскім апалчэнні. Вярнуўся на месца жыхарства. Па рашэнню МГСК ад 5.11.1831 пакінуты вольным. НГАБ-5, арк. 158; РДВГА-11, арк. 456; DangelS. Rok 1831. S. 131.
Аюдвік Барталамей Ясінскі.
Аітаграфія Ш. Базэна
Ясінскі Вінцэнт (н. 16.12.1788) з Ашмянскага пав. Віленскай губ., сын Францішка і Мар’яны Ісаковіч, афіцэр польск. войскаў, удзельнік кампаніі 1812. У паўстанні з 25.2.1831 маёр. 2.9.1831 атрымаў залаты крыж. Пасля паражэння паўстання аднавіў прысягу расійск. ураду. НГАБ-5, арк. 158 ade.; AGAD, KRW, пг 478, 479; Rps BUW, nr 2327; Ksi^ga pamiqtkowa. S. 140; Bielecki R. Slownik biograficzny. T. 2. S. 207.
Ясінскі Дамінік — знаходзіўся сярод арганізатараў паўстання ў Ашмянах. РДВГА, ф. 405, eon. 2, спр. 4139, арк. 9.
Ясінскі Людвік Барталамей
(10.10.1800-25.3.1841) ксёндз з Ашмянскага пав. Віленскай губ., н. у Сакольскім пав., сын Яна і Барбары Ляскоўскай, пляменнік Я. Ясінскага. Скончыў школу ў Гродна, у 1824 прыняў сан, з 1829 зна-
ходзіўся ў Ашмянах, належаў да ордэна дамініканцаў. У паўстанні з 23.3.1831, з 4.4.1831 дзейнічаў сярод ашмянцаў. Накіраваны ўрадавым к-там у Гродзенскую губ. для падрыхтоўкі выступлення. Пазней капелан 12 ул. палка корпуса А. Гелгуда. Адышоў у Прусію. 10.3.1832 прыбыў у Францыю, належаў да закладаў у Авіньёне, Люнэлі, Ле Пюі. У 1833 выдаў брашуру ‘Тадавіна польскай рэвалюцыі 29 лістапада ў Ажэне”. У 1837 член АПЭ. Па рашэнню ГГСК аднесены да 2 разр. зл. Памёр у Ажэне. НГАБ-5, арк. 158адв.; ND. 1843. S. 137; ZienkowiczJ. Powstanie powiatu oszmianskiego. S. 20; Лыкошйна Л.С. Духовенство; Bartkowski J. Spis Polakow zmarlych. S. 185; Bielecki R. Slownik biograficzny. T. 2. S. 207; яго ж: Zarys rozproszenia. S. 183, 299; Catalogue des estampes. Cz. I. Vol. 1. S. 102; Gocel L. Ksiqdz Ludwik Jasienski; Katalog wystawy. S. 20; Katalog zbiorow Ludwika Goda. T 2. S. 71; Straszewicz G. Pollacchi della. Vol. 1; яго ж: Les Polonais.
Ястржэбскі (Ястржэнбскі) Юзаф (1812-27.3.1838) н. на Беласточчыне Віленскай губ. Дзейнічаў сярод свянцянскіх паўстанцаў, 20.4.1831 стаў членам часовага свянцянскага ўрада. Па канфірмацыі галоўнакамандуючага 1-й арміі ад 18.11.1831 загадана аднавіць прысягу на адданасць. Эмігрыраваў, 5.7.1834-31.12.1837 член ПДТ. Памёр у Ля-Рашэлі. Bartkowski J. Spis Polakow zmarlych. S. 186; Bielihski K. Rok 1831. S. 1516, 84-85; Krawiec L. Lista czlonkow. S. 58.
Яфімовіч памешчык ca Слуцкага пав. Мінскай губ. Распаўсюджваў чуткі пра паўстанне. РДВГА-11, арк. 125.
Яхімовіч Іван — селянін памешчыка А. Орды з Пінскага пав. Мінскай губ., сын Яўстафія. Далучыўся да атрада Ц. Пуслоўскага, пасля разгрому якога вярнуўся да свайго памешчыка. Па рашэнню МГСК ад 20.2.1832 пакінуты вольным. НГАБ-5, арк. 159; РДВГА-11, арк. 143.
Яцкоўскі (Яскоўскі) Ігнацій (1800-1873) з Навагрудскага пав. Гродзенскай губ., н. у Навагрудку, адвакат навагрудскіх прысутных месц. Дзейнічаў сярод навагрудскіх паўстанцаў, падафіцэр атрада навагрудскай конніцы, затым у 13 ул. палку атрада Г. Дэмбінскага, у складзе якога адышоў у Варшаву, дзе 8.8.1831 удзельнічаў у Гродзенскім сейміку па абранню дэпутатаў на сейм. Пасля заканчэння ваен. дзеянняў хаваўся ў Кракаве, інтэрніраваны. 18.9.1833 выехаў з Трыеста ў Паўночную Амерыку. У студз. 1834 апынуўся ў Англіі, з 6.1.1834 да 18.6.1849 атрымліваў грашовую дапамогу англійскага ўрада. У 1837 член АПЭ, пасля 1844 выконваў абавязкі сакратара лонданскага аддзела
т-ва Трэцяга мая і яго карэспандэнта, у 1852 член рады Т-ва навуковай дапамогі. У 1852-55 кіраваў польск. друкарняй і кнігарняй у Лондане. 2.9.1854 атрымаў англійскае грамадзянства. Па рашэнню ГГСК ад 28.10.1832 аднесеныда 2 разр. зл., маёмасць канфіскавана. У 1857 атрымаў дазвол вярнуцца на радзіму, вярнуўся і жыў пад Навагрудкам, дзе і памёр. НГАБ-5, арк. 159 адв.; НГАБ у г. Гродна, ф. 4, eon. 1, спр. 49, арк. 16; РДВГА-8, арк. 375; AGAD, WCPL, пг 724, к. 75; DS. Т. 6. S. 386; PotrykowskiJ. Tulactwo Polakow. Т. 2. S. 268, 270; BieleckiR. Siownik biograficzny. T. 2. S. 184; Kaczkowski J. Konfiskaty; Paszkiewicz M. Lista emigrantow. S. 76; яго ж: Polacy naturalizowany. S. 88; PSB.
Яцына Ігнацій дваранін з Магілёўскай губ. (па звестках С. Дангеля існаваў яшчэ адзін Яцына памешчык з Дзісенскага пав., уладальнік маёнтка Воранава, аднак, верагодна, гэта адна асоба). Служыў у дзісенскім апалчэнні, узначальваў кав. аддзел пав. апалчэння, палк. Звяртаўся да насельніцтва з адозвай. Парашэнню МГСКад 19.1.1832 справа накіравана ў Магілёў. НГАБ-5, арк. 160; РДВГА-11, арк. 456; LVIA,f. 437, ар. 5, Ь. 120; Bielecki R. Siownik biograficzny. Т. 2. S. 185; Dangel S. Rok 1831. S. 130.
Яцыноўскі дваранін з Гродзенскай губ. Дачыненне да паўстання было кароткачасовым. Па рашэнню ГГСК атрымаў дараванне. РДВГА-8, арк. 374.
Яцыноўскі Пётр селянін памешчыка Свяжынскага са Слонімскага пав. Гродзенскай губ., сын Фёдара. У ліп. 1831 узяты ў атрад Г. Дэмбінскага, знаходзіўся ў 2 лін. палку. У КП адстаў ад паўстанцаў, нейкі час жыў у мяст. Лукава, дзе прымусова забраны ў атрад Д. Рамарына, у складзе якога перайшоў 16.9.1831 межы Г аліцыі, інтэрніраваны. Па рашэнню ГГСК атрымаў дараванне. НГАБ у г. Гродна, ф. 4, eon. 1, спр. 64, арк. 40; РДВГА-8, арк. 375.
КРЫНІЦЫ
Архіўныя крыніцы
НГАБ, ф. 27 (Мінская губернская палата дзяржмаёмасцей), воп. 1, спр. 24.
НГАБ, ф. 295 (Канцылярыя мінскага цывільнага губернатара), воп. 1, спр. 329, 334, 389, 391, 394, 402, 405, 407, 408, 502, 520, 587, 644, 746, 3492.
НГАБ, ф. 296 (Часовы ваенны губернатар Мінскай губерні і камандуючы войскамі, у ёй размешчанымі), воп. 1, спр. 25.
НГАБ, ф. 299 (Мінскае губернскае праўленне), воп. 1, спр. 211, 242.
НГАБ, ф. 319 (Мінскі губернскі дваранскі дэпутацкі сход), воп. 1, спр. 170.
НГАБ, ф. 320 (Канцылярыя мінскага губернскага маршалка), воп. 2, спр. 98.
НГАБ,ф. 333 (Мінская казённая палата), воп. 24, спр. 86,147, 148,150, 151,153, 154, 175, 176, 177, 182, 184, 699, 710.
НГАБ-2-НГАБ, ф. 561(Мінская губернская следчая камісія, заснаваная па справах паўстання 18301831 гт.), воп. 1, спр. 2.
НГАБ-3 НГАБ, ф. 561, воп. 1, спр. 3.
НГАБ-4-НГАБ, ф. 561, воп. 1, спр. 4.
НГАБ-5-НГАБ, ф. 561, воп. 1, спр. 5.
НГАБ, ф. 1297 (Канцылярыя генерал-губернатара віцебскага, магілёўскага і смаленскага), воп. 1, спр. 4751,4804, 5240, 5253, 5412, 5423, 5443, 5444, 5446, 5447, 5448, 5450, 5453, 5467, 5468, 5469, 5481, 5501, 5502, 5503, 5511, 5513, 5514, 5521, 5524, 5525, 5526, 5517, 5530, 5533, 5538, 5576, 5581, 5780, 5972, 5975, 5983, 6118, 6171, 6586, 6887, 6894, 7533, 7596, 7774, 7784, 9802, 11023.
НГАБ, ф. 1416 (Віцебскае губернскае праўленне), воп. 2, спр. 7224, 7241,7318, 8509 а; воп. 3, спр. 5074; воп. 4, спр. 4373, 4962; воп. 5, спр. 2768, 2775.
НГАБ, ф. 1430 (Канцылярыя віцебскага цывільнага губернатара), воп. 1, спр. 2182, 2623, 2653, 2681, 2715, 2764, 2768, 2789, 2803, 2808, 2854, 2868, 2874, 2875, 2899, 2902, 2917, 2920, 2923, 2928, 2932, 2940, 2954, 2964, 2967, 2971, 2972, 3073, 3287, 3785, 3814, 3834, 5112, 51055, 51779.
НГАБ, ф. 3157 (Канцылярыя папячыцеля Беларускай вучэбнай акругі Міністэрства народнай адукацыі), воп. 1, спр. 28, 78, 110,152, 181, 224.
НГАБ у г. Гродна, ф. 1 (Канцылярыя гродзенскага губернатара), воп. 3, спр. 1102; воп. 27, спр. 92, 306, 351, 352, 533; воп. 34, спр. 34, спр. 3569.
НГАБ у г. Гродна, ф. 4 (Гродзенская губернская камісія для вызначэння ступені віны ўдзельнікаў паўстання 1830-1831 гг.), воп. 1, спр. 10, 24, 49, 58, 64, 191, 196; воп. 2, спр. 12.
РДВГА, ф. 1 (Канцылярыя Ваеннага міністэрства), воп. 1, спр. 3870, 3908, 3909, 3915, 3940, 3941, 3942, 3960, 3968, 3975, 3998.
РДВГА-2 РДВГА, ф. 1, воп. 1, спр. 12031, ч. 2.
РДВГА-5 РДВГА, ф. 1,воп. 1,спр. 12031, ч. 5.
РДВГА-7 РДВГА, ф. 1, воп. 1, спр. 12031, ч. 7.
РДВГА-8 РДВГА, ф. 1,воп. 1,спр. 12031, ч. 8.
РДВГА-11 -РДВГА, ф. 1,воп. 1,спр. 12031, ч. 11.
РДВГА, ф. 35 (Канцылярыя начальніка штаба я.і.в. (1811-1832 гг.), воп. 9, спр. 92,99,111,130,121,147,151,156,168,178,260,274.
РДВГ А, ф. 156 (Канцылярыі начальніка галоўнага штаба ў г. Варшаве графа Куруты), воп. 1, спр. 96, 100, 104, 108, 138, 149.
РДВГА, ф. 204 (фонд Дзмітрыя Пятровіча Бутурліна), воп. 1, спр. 6, 30.
РДВГА, ф. 405 (Часовы дэпартамент ваенных пасяленняў (1823-1850 гг.), воп. 2, спр. 2290, 2300, 2301,2306, 2315, 2316, 2318, 2324, 2327, 2328, 2330, 2341,2362, 2366, 2423, 2424, 2432, 2433, 2441, 2443, 4109, 4110, 4112, 4114, 4127, 4139, 4157, 4182, 4209, 4210, 4216, 4258, 4281,4288, 4308, 5125.
РДВГА, ф. 478 (Польскае паўстанне 1830-1831 гт.), спр. 16, 33, 39, 57, 58, 66.
AGAD, Archiwum Ostrowskich z Ujazdu, nr 189.
AGAD, Emigracja polistopadowa i postyczniowa 1831-1870, nr 1.
AGAD, Komisja Rz^dowa Spraw Wewnetmych i Policji 1815-1868, nr 7170, 7571, 7575.
КНІГІ ОНЛАЙН
