Зборнік задач па фізіцы

7 клас

Памер: 160с.

Мінск 2012

33 МБ

ЗБОРНІКЗАДАЧ паФІЗІЦЫ Вучэбны дапаможнік для 7 класа ўстаноў агульнай сярэдняй адукацыі з беларускай мовай навучання Дапушчана Міністэрствам адукацыі Рэспублікі Беларусь МІНСК НАЦЫЯНАЛЬНЫ ІНСТЫТУТ АДУКАЦЫІ 2012 УДК 53(075.3=161.3) ББК 22.3я721 3-41 А ў т а р ы: Ю. I. Гладкоў, Л. А. Ісачанкава, A. А. Луцэвіч, I. Э. Слесар Рэцэнзенты: кафедра фізікі Беларускага нацыянальнага тэхнічнага ўніверсітэта (канд. фіз.-мат. навук, дац., заг. кафедры П. Г. Кужыр); настаўнік фізікі і астраноміі вышэйшай катэгорыі дзяржаўнай установы адукацыі «Гімназія № 10 г. Мінска» Н. А. Палудзеткіна Зборнік задач на фізіцы : вучэб. дапам. для 7-га кл. 3-41 устаноў агул. сярэд. адукацыі з беларус. мовай навучан- ня / Ю. I. Гладкоў [і інш.]. — Мінск: Нац. ін-т адукацыі, 2012. - 160 с. : іл. ISBN 978-985-559-144-4. УДК 53(075.3=161.1) ББК 22.3я721 ISBN 978-985-559-144-4 © Афармленне. НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2012 АД АЎТАРАЎ Зборнік змяшчае задачы розных відаў: задачы-пы-танні, колькасныя, эксперыментальныя і графічныя задачы. Колькасныя задачы прадстаўлены як трэніро-вачныя і камбінаваныя. Большасць задач з рэальным зместам, што павышае цікавасць вучняў да выніку. Аднак некаторыя з іх патрабуюць складаных вылі-чэнняў, таму пры іх рашэнні мэтазгодна карыстацца мікракалькулятарам. Задачы размешчаны па тэмах у поўнай адпаведнасці з параграфамі падручніка «Фізі-ка, 7» пад рэдакцыяй Л. А. Ісачанкавай. Па кожнай тэме прыводзяцца ўсе віды задач пяці ўзроўняў складанасці, што адпавядае патрабаванням 10-бальнай сістэмы ацэнкі ведаў. Камбінаваныя зада-чы ўключаюць задачы павышанай складанасці, якія адзначаны знакам «*». Яны адрасаваны вучням, што імкнуцца да больш глыбокага вывучэння фізікі, і мо-гуць быць карыснымі пры падрыхтоўцы да ўдзелу ў алімпіядах. У пачатку раздзела прыводзяцца рашэнні тыповых задач. У канцы дапаможніка змяшчаюцца адказы да рашэння колькасных задач. Самі рашэнні не прыво-дзяцца. Гэта зроблена свядома, каб не абмяжоўваць самастойны індывідуальны творчы пошук вучняў га-товым рэцэптам рашэння. У большасці выпадкаў ад-казы на задачы рэкамендуецца даваць у міжнароднай 3 сістэме адзінак (СІ — сістэма інтэрнацыянальная), але калі ў канчатковай формуле фізічныя велічыні прад-стаўлены ў аднолькавых адзінках, пераводзіць іх у адзінкі СІ неабавязкова. Калі ў задачы спецыяльна не агаворана іншае, то пры вылічэннях каэфіцыент g [ | варта прымаць роўным 10 —, нармальны атмасферны кг ціск р =100 кПа. гатм 1 МЕХАНІЧНЫ РУХ. АДНОСНАСЦЬ СПАКОЮ I РУХУ. ТРАЕКТОРЫЯ. ШЛЯХ. ЧАС Пытанні для самакантролю • Чаму механічны рух і спакой адносныя? • Па якой прымеце можна меркаваць аб тым, ру-хаецца цела ці не? • Чаму трэба пазначаць, адносна якіх цел рухаецца цела? • Як класіфікуюцца рухі паводле віду траекторыі? • Ці можна гаварыць аб адноснасці траекторыі руху цела? • Назавіце асноўныя, дольныя і кратныя адзінкі шля-ху і часу. 1. Прывядзіце прыклады некалькіх цел, адносна якіх будынак чыгуначнага вакзала знаходзіцца ў стане спакою; рухаецца. 2. Па дарозе міма святлафора праязджае грузавік з прычэпам (мал. 1). Ці рухаецца: а) прычэп адносна грузавіка; б) вадзіцель грузавіка адносна прычэпа; в) легкавы аўтамабіль, які захоўвае пастаянную дыстанцыю адносна прычэпа; г) груз у прычэпе адносна аўтамабіля; 5 Мал. 1 д) легкавы аўтамабіль адносна святлафора; е) святлафор адносна грузавіка? 3. Прывядзіце прыклады цел, адносна якіх руха-ецца: а) пасажыр у аўтобусе, які рухаецца; б) плыт, які плыве па рацэ; в) дэталь, якую апрацоўваюць на шліфавальным станку; г) касманаўт у кабіне выведзенага на арбіту караб-ля-спадарожніка. 4. Па салоне самалёта, які ляціць, ідзе бортправад-ніца ў напрамку яго палёту. Бортправадніца або сама-лёт мае большую скорасць руху адносна аэравакзала? 5. Уверх па рацэ плыве лодка. Параўнайце скорасці руху лодкі адносна берага і адносна галінкі, што плыве па вадзе. 6. * Пеця і Маша вызначылі скорасць руху аднаго і таго ж веласіпедыста. Пеця атрымаў значэнне rt = м м = 8,0 —, а Маша - ^ = 12,0 —. Пры якой умове маг-чыма адрозненне ў атрыманых значэннях скорасці ру-ху веласіпедыста? 6 7. * Прабойная сіла кулі павялічваецца пры нарас-танні адноснай скорасці яе руху. У якім выпадку гэта сіла большая: пры руху цэлі ў напрамку руху кулі або насустрач ёй? 8. Адкажыце, прамалінейна або крывалінейна ад-носна паверхні Зямлі рухаюцца: а) валейбольны мяч пасля падачы; б) страла, выпушчаная з лука гарызантальна; в) страла, выпушчаная з лука вертыкальна ўверх; г) чалавек на эскалатары метро; д) канец стрэлкі гадзінніка? 9. На малюнку 2 дадзены фрагмент карты Беларусі (маштаб 1 : 2 500 000). Знайдзіце гарады Мінск і Ма-гілёў, а таксама аўтамагістраль, пракладзеную паміж імі. Якая траекторыя аўтамабіля, што рухаецца па гэ-тай аўтамагістралі? Вызначце даўжыню паказанай на малюнку аўтамагістралі. Які шлях праязджае аўта-мабіль ад Мінска да Магілёва? Мал. 2 10. Параўнайце формы траекторыі руху шайбы па лёдзе падчас хакейнага матча і траекторыі руху мале-кулы газу. Што ў іх агульнае? 11. Разгледзьце ўважліва секундамер, паказаны на малюнку 3. Вызначце цану дзялення шкалы, па якой 7 20 10, ^15 Мал. 3 рухаецца канец вялікай стрэлкі; малой стрэлкі. 3 якой дакладнас-цю можна вымераць час пры да-памозе дадзенага секундамера? За які прамежак часу выконвае поў-ны абарот вялікая стрэлка; малая стрэлка? 12. (э) На малюнку 4 паказана траекторыя руху самалёта, бачная на небе. Выкарыстаўшы маштаб 1 : 1 000 000, вызначце шлях, які праляцеў самалёт з пункта А у пункт В, і адлегласць паміж гэтымі пунктамі. (Выкарыстайце нітку і лінейку.) Мал. 4 13. (э) Выкарыстаўшы нітку і лінейку, вымерайце па карце з улікам пазначанага на ёй маштабу: а) даўжыню ўчастка ракі Нёман, якая працякае па тэрыторыі Беларусі; б) даўжыню адміністрацыйнай граніцы вашай воб-ласці; в) даўжыню граніцы Рэспублікі Беларусь. 2 РАЎНАМЕРНЫ РУХ. СКОРАСЦЬ. АДЗІНКІ СКОРАСЦІ Пытанні для самакантролю • Два целы рухаюцца раўнамерна і прамалінейна. Чым могуць адрознівацца рухі гэтых цел? • Два целы рухаюцца са скарасцямі, лікавыя значэнні якіх не змяняюцца. Чым могуць адрознівацца рухі гэтых цел? • Калі рух на асобных участках траекторыі быў раў-намерным, то ці азначае гэта, што рух увогуле — раўнамерны ? • Чаму скорасць характарызуе хуткасць руху? • Што трэба ведаць, каб вызначыць скорасць руху? Прыклады рашэння задач Прыклад 1. Параўнайце скорасці v{ = 540— і м v„ = 72,0 --. 2 M1H Рашэнне. Выразім абедзве скорасці ў адных і тых жа адзінках СІ, напрыклад у кіламетрах у гадзіну f км Л 1 1 м = 0,001 км, 1 мін = — г. ЬО 9 П М 79 П О.ООІКМ KM Тады = 72,0— = 72,0-------;----= 4,32 —. 2 M1H 1 r — r 60 Значыць, rt > r2. Адказ'. &t > &2. Прыклад 2. Па шашы насустрач адзін аднаму раў-намерна і прамалінейна рухаюцца легкавы аўтамабіль са км м скорасцю = 72 — і трактар са скорасцю г2 = 10 —. Вызначце адлегласць паміж аўтамабілем і трактарам праз прамежак часу At = t* = 20 мін пасля іх су-стрэчы. Рашэнне. Выразім скорасць руху аўтамабіля ў мет-рах у секунду, а прамежак часу — у секундах: КМ _ 79 ЮОО м _ м г 3600 с с 20 мін = 20 • 60 с = 1200 с. На малюнку 5 бачна, што адлегласць паміж аўтама-білем і трактарам праз прамежак часу t = 20 мін пасля сустрэчы ў пункце 0 роўна: s = st + 52. Мал. 5 * У дадзенай і ва ўсіх наступных задачах прамежак часу \t = t — t^ = t, паколькі t^ прымаецца роўным 0. 10 м Тут Sj = і^ = 20 — ■ 1200 с = 24 000 м — шлях, які праехаў аўтамабіль за прамежак часу t; s2 = v2t = м = 10 — • 1200 с = 12 000 м — шлях, які за гэты ж пра-межак часу праехаў трактар, рухаючыся ў процілеглым напрамку. Тады 5 = 24 000 м + 12 000 м = 36 000 м = 36 км. Магчымы іншы, больш кароткі варыянт рашэння. Адносна адзін аднаго транспартныя сродкі аддаляюцца са скорасцю v = v{ + v2. Тады $ = (г^ + v2)t, s = [ 20-+ 10-1 1200 c = 30--1200 c = 36 000 м = 4 c c J c = 36 km. Запішам задачу ў ўмовы і рашэння. агульнапрынятай форме запісу Дадзена: км м п. = 72— = 20-1 г с М г9 = 10 — 2 с t = 20 мін = 1200 с Рашэнне 5 = 5t + S2, Sj = V^t, S2 = V2t, S = V^t + V2t = (rt + V2)t, s = f20-+10-11200 c = I c = 36 000 M = 36 KM. Адказ: s = 36 km. 14. Якія з пералічаных рухаў з’яўляюцца найбольш блізкімі да раўнамерных: а) рух эскалатара метро; б) рух кулі ў ствале вінтоўкі; 11 в) палёт кулі ў паветры; г) падзенне парашутыста з раскрытым парашутам? 15. На папяровых стужках A, В, С з дапамогай спе-цыяльнага прыбора адзначылі месцазнаходжанне трох цел, якія рухаюцца, праз аднолькавыя прамежкі часу (мал. 6). Вызначце, якое з цел рухалася раўнамерна, а якое — нераўнамерна. Як змяняліся скорасці руху гэтых цел? А [III I I |{ в ?і । । । । । । 7 С [I I I I I ij Мал. 6 16. Што азначаюць запісы: «Скорасць распаўсюдж-вання святла ў паветры прыкладна г = 300 000 —», с «Скорасць руху Зямлі вакол Сонца о = 30 000 —», с м «Скорасць гуку ў паветры v = 331 —»? г с м 17. Скорасць руху эскалатара метро г = 0,4 —. 3 якой скорасцю і ў якім напрамку павінен рухацца пасажыр, каб заставацца ў стане спакою адносна стан-цыі метро? 18. Адно цела за прамежак часу ^ = 10 с прахо-дзіць шлях 5j = 40 м, а другое — за прамежак часу /2 = 3 с праходзіць шлях 52 = 15 м. Якое цела рухаец-ца з большай скорасцю? 12 19. Вызначце, які шлях праляціць самалёт, руха-ючыся раўнамерна са скорасцю v = 250 —, за прамеж-кі часу tj = 1 с, і2 = 2 с, t3 = 3 с J4 = 4 с. Запішыце на аснове гэтага прыкладу агульную формулу для разліку шляху па вядомых значэннях скорасці і часу РУХУ- 20. Вызначце, за які прамежак часу пасажырскі м поезд, рухаючыся раўнамерна са скорасцю & = 20 —, пройдзе шлях: s( = 20 м; 52 = 200 м; s3 = 2,0 км. За-пішыце агульную формулу для вылічэння часу руху па вядомых значэннях шляху і скорасці руху цела. 21. Скорасць, з якой паўзе чарапаха, vx = 0,020 —, м плыве шчупак — &2 = 2,0 —, бяжыць страус - ^ = м = 20 —. Вызначце: с а) шляхі, пераадоленыя: чарапахай за прамежак ча-су tx = 2,0 с; шчупаком — за прамежак часу t2 = 0,10 г; страусам — за прамежак часу t3 = 3,0 мін; б) прамежкі часу, неабходныя для пераадолення шляхоў: st = 57 мм — чарапасе; s2 = 0,20 км — шчупаку; s3 = 1,2 км — страусу.