Зборнік задач па фізіцы
7 клас
Памер: 160с.
Мінск 2012
22. Выразіце скорасць руху чарапахі (гл. задачу 21)
у міліметрах у секунду
мм
--- , сантыметрах у міну-с ,
ту
, метрах у гадзіну
13
23. Параўнайце скорасці руху цел:
1) 90 — і 30 —; мін
г
3) 720 — г
і 120 —; мін
CM
30
2) 0,36 — і
4) 10 — і 54 —. с г
24. На малюнку 7 паказана шкала прыбора, па якой вадзі-цель аўтамабіля вызначае ско-расць руху. Як называецца гэ-ты прыбор? Вызначце:
а) верхнюю і ніжнюю межы вымярэння дадзенага прыбора;
б) цану дзялення яго шкалы;
в) значэнне скорасці руху, якое паказвае прыбор;
г) шлях, які пройдзе аўтамабіль за прамежак часу
t = 10 мін, рухаючыся раўнамерна з дадзенай ско-
расцю.
25. На невялікіх дыстанцыях конь можа развіваць км м
скорасць руху ^ = 60 —, а страус — с2 = 20 -. У коль-кі разоў скорасць руху страуса на такой дыстанцыі большая за скорасць руху каня?
26. За адзін і той жа прамежак часу Дзіма прай-шоў шлях Sj =4,5 км, а Наташа — шлях s2 = 3,0 км. У каго з іх скорасць руху большая? У колькі разоў?
27. Адзін і той жа шлях Саша прайшоў за праме-жак часу t{ = 20 мін, а Таня праехала на веласіпедзе за прамежак часу t2 = 10 мін. Параўнайце скорасці руху Сашы і Тані.
14
28. Парашутыст спускаецца з раскрытым парашу-там. Кожную секунду ён пралятае шлях 5 = 5 м. Па-кажыце ў сшытку стрэлкай адпаведнай даўжыні ско-расць руху парашутыста (маштаб: адна клетка — 1 —).
м
29. Ласось са скорасцю v = 1,5 — рухаецца су-с
праць цячэння вады ў рацэ. Скорасць цячэння вады м
г = 1,0 —. Пакажыце ў сшытку стрэлкамі адпаведнай даў-
м жыні гэтыя скорасці (маштаб: адна клетка — 0,25 —).
30. За прамежак часу t = 1,0 г смоўж раўнамерна прапоўз шлях 5 = 5,4 м. Вызначце скорасць руху смаў-жа. У якіх адзінках зручна выражаць гэту скорасць?
31. Веласіпедыст рухаецца з пастаяннай скорасцю км км
rt = 18 —, а матацыкліст — са скорасцю &2 = 72 —. На колькі кіламетраў больш праязджае матацыкліст за прамежак часу t = 1 г?
32. Колькі часу светлавы сігнал рухаецца ад Сонца да Зямлі? Ад Сонца да Венеры? Адлегласць ад Сонца да Зямлі прыміце роўнай /3 = 1,50 • 108 км, ад Сонца да Венеры — /в = 1,08 ■ 108 км, скорасць распаўсюдж-вання святла v = 300 000 —.
с
33. Які шлях пралятае паштовы голуб, які мае ско-м
расць г = 20 —, за прамежак часу t = 1,0 мін?
34. Вызначце прамежак часу, за які гончы сабака м прабяжыць шлях s = 200 м, калі яго скорасць rt = 25 —
15
пастаянная. Колькі часу спатрэбілася б шчупаку, каб пераадолець такі ж шлях, калі б ён плыў са скорасцю
&2 = 2,0 -?
2 с
35. Які шлях пройдзе лодка за прамежак часу t=10 мін, калі яна рухаецца па цячэнні ракі, скорасць м
якога г^ = 1,0 — ? Скорасць руху лодкі адносна вады м
г2 =4,0 —. Які шлях пройдзе лодка за той жа праме-жак часу супраць цячэння?
36. Па дарозе раўнамерна рухаюцца два веласіпе-м ..
дысты. Адзін з іх мае скорасць rt = 8,0 —. Ен праехаў
некаторы шлях за прамежак часу tt = 15 с. Другі ве-ласіпедыст праехаў той жа шлях за прамежак часу ^ = 10 с. Вызначце скорасць руху другога веласіпедыс-та. Прапануйце некалькі варыянтаў рашэння.
37. Самалёт, набраўшы вышыню, паляцеў з паста-яннай скорасцю і за прамежак часу tx = 10,0 мін пра-ляцеў шлях Sj = 140 км. Які шлях праляціць самалёт за прамежак часу /9 = 45,0 мін, рухаючыся з той жа скорасцю?
38. * Дзве лодкі пачалі адначасова рухацца па рацэ ў процілеглых напрамках (мал. 8). Скорасць лодкі, м
што плыве па цячэнні, ^ = 4,0 —, а скорасць лодкі,
м
што плыве супраць цячэння, = 2,0 —. 3 якой аднос-най скорасцю лодкі аддаляюцца адна ад адной? Якой будзе адлегласць паміж лодкамі праз прамежак часу
16
3
ГРАФІКІ ШЛЯХУ I СКОРАСЦІ ПРЫ РАЎНАМЕРНЫМ ПРАМАЛІНЕЙНЫМ
РУХУ
Пытанні для самакантролю
• Як залежыць ад часу пройдзены шлях пры раўна-мерным прамалінейным руху?
• Што ўяўляюць графікі скорасці і шляху раўнамер-нага прамалінейнага руху?
• Як па графіку шляху раўнамернага прамалінейнага руху вызначыць скорасць руху?
• Як па графіку скорасці раўнамернага прамалінейнага руху вызначыць пройдзены целам шлях?
Прыклад рашэння задачы
Па графіках залежнасці шляху ад часу пры раў-намерным прамалінейным руху пешахода і веласі-педыста, прадстаўленых на малюнку 9, вызначце:
а) які графік апісвае рух пешахода, а які — вела-сіпедыста;
б) на працягу якога часу былі ў дарозе пешаход і веласіпедыст;
в) які шлях пераадолелі пешаход і веласіпедыст за час руху;
г) з якой скорасцю рухаўся кожны з іх;
18
д) у колькі разоў шлях, які праехаў веласіпедыст за прамежак часу t = 0,2 г, большы за шлях, пройдзе-ны пешаходам за гэты ж прамежак часу.
Рашэнне. а) Паколькі скорасць руху веласіпедыста большая за скорасць руху пешахода, то за адзін і той жа прамежак часу веласіпедыст павінен пераадолець большы шлях, чым пешаход. 3 пункта на гарызан-тальнай восі, які адпавядае моманту часу t = 0,2 г, пабудуем перпендыкуляр да перасячэння з прамы-мі ОА і OB, а з атрыманых пунктаў — перпендыкуля-ры да перасячэння з вертыкальнай воссю (гл. мал. 9). Мы атрымалі значэнні шляхоў, якія за адзін і той жа прамежак часу £ = 0,2 г пераадолелі пешаход і вела-сіпедыст: 5j = 1,0 км, s2 = 3,0 км. Такім чынам, гра-фік ОА апісвае рух пешахода, а графік ОВ — вела-сіпедыста.
б) Апусціўшы з пунктаў A і В перпендыкуляры на гарызантальную вось (гл. мал. 9), вызначым прамежкі часу руху пешахода і веласіпедыста: £t = 0,4 г, t2 = 0,3 г.
в) Апусціўшы з пунктаў A і В перпендыкуляры на вертыкальную вось (гл. мал. 9), вызначым шляхі, пе-
19
раадоленыя пешаходам і веласіпедыстам: s( = 2,0 км, $2 = 4,5 км.
г) Каб вызначыць скорасці руху пешахода і вела-
сіпедыста, выкарыстаем формулу v = - :
^і
5. 2,0 КМ _ KM
— =-------= 5 —, = —
^ 0,4 г г t2
4,5 км . _ км -------= — .
0,3 г г
д) Шляхі, пераадоленыя пешаходам і веласіпедыс-
там за прамежак часу t = 0,2 г, адпаведна роўныя Sj = 1,0 км, х2 = 3,0 км.
. 3,0 км _
Адсюль: -*- =----------= 3.
Sj 1,0 км
Адказ: t{ = 0,4 г, t2 = 0,3 г; st = 2,0 км, s2 = 4,5 км;
км . 52 _ Э 7 —
г 51
41. На малюнку 10 прадстаў-лены графік залежнасці скорасці руху цела ад часу. У якім руху ўдзельнічае цела? 3 якой ско-расцю яно рухаецца? Які шлях прайшло цела за прамежак часу t = 4 с?
42. Па графіку (мал. 11) залежнасці шляху ад часу вы-значце скорасць і час руху
цела. Які гэта рух? Які шлях прайшло цела за ўвесь час руху? За які прамежак часу цела прайшло шлях st = 3,0 м? Пабудуйце графік залежнасці скорасці руху
цела ад часу.
20
Мал. 11
43. Па графіку (мал. 12) залежнасці шляху ад часу руху аўтобуса вызначце, які шлях прайшоў аўтобус за
прамежак часу tx =15 мін. Вызначце прамежак часу
руху аўтобуса да прыпынку і час стаянкі. 3 якой скорасцю рухаўся аўтобус да і пасля прыпынку? Які шлях праехаў аўтобус за ўвесь час руху?
44. Выкарыстаўшы гра-фік залежнасці скорасці руху цела ад часу, прадстаўлены на малюнку 13, апішыце, як ру-халася цела на ўчастках ОА, AB, ВС.
а) На якім участку скорасць
руху цела заставалася паста-яннай?
б) Чаму роўна скорасць раў-намернага руху цела?
в) На якім участку ско-расць руху цела павялічва-лася?
21
г) На якім участку скорасць руху цела памянша-лася?
д) Які шлях прайшло цела пры раўнамерным руху?
е)* Які шлях прайшло цела за прамежак часу t = 5 с?
45. За прамежак часу f = 4 с Надзя праехала на веласіпедзе шлях $j = 4 м, а Ігар за гэты ж прамежак часу — шлях $2 = 8 м. Вызначце:
а) які з графікаў залежнасці шляху ад часу (мал. 14) адпавядае руху Надзі, а які — руху Ігара;
б) у колькі разоў адрозніваюцца скорасці руху На-дзі і Ігара.
46. На малюнку 15 прадстаўлены графікі залежнас-ці шляху ад часу руху для двух цел. Апішыце рух гэ-тых цел. Ці дагоніць адно цела другое? Чаму?
47. Па графіку залежнасці скорасці руху цела ад часу, прадстаўленым на малюнку 16, вызначце:
а) скорасць руху цела да і пасля прьшынку;
6) шлях, пройдзены целам за прамежак часу t = 8,0 с;
в) прамежак часу, на працягу якога цела заставала-ся ў стане спакою;
г) шлях, пройдзены целам да канца 14-й секунды.
Пабудуйце графік залежнасці шляху ад часу руху гэтага цела.
48 .* 3 пасёлка ў напрамку возера выйшаў пешаход і рухаўся па прамой дарозе з пастаяннай скорасцю zl = 5,0 —. Праз прамежак часу / = 30 мін з таго ж г
пасёлка ў тым жа напрамку пачаў раўнамерны рух са скорасцю г2 = 5,0 — веласіпедыст. Ён дагнаў пеша-хода каля возера. Праз які прамежак часу пасля пачат-ку свайго руху веласіпедыст дагнаў пешахода? Знай-дзіце адлегласць паміж пасёлкам і возерам. Пабудуйце на адной каардынатнай плоскасці графікі залежнасці шляху ад часу руху пешахода і веласіпедыста.
23
Мал. 17
49 . (э) У шкляной трубцы, запоўненай ва-дой, пакіньце бурбалку паветра і змясціце пластылінавы шарык (мал. 17). Перавярнуў-шы трубку, вызначце з дапамогай лінейкі і секундамера, на якую вышыню падымецца бурбалка паветра і на колькі апусціцца плас-тылінавы шарык за прамежак часу t = 1 с. Па даных доследу на адной каардынатнай плоскасці пабудуйце графікі руху бурбалкі паветра і пластылінавага шарыка. Па гэтых жа даных набудуйце графікі скорасці руху для абодвух цел.
4
НЕРАЎНАМЕРНЫ (ПЕРАМЕННЫ) РУХ. СЯРЭДНЯЯ СКОРАСЦЬ
Пытанні для самакантролю
• Які рух найбольш часта сустракаецца ў рэальнасці? Чаму?
• Для апісання якога руху ўводзіцца паняцце «сярэд-няя скорасць»? Чаму?
• Пры якім руху сярэдняя скорасць з’яўляецца паста-яннай велічынёй?
• Аб якой скорасці гавораць вадзіцелі, абмяркоўваючы свой рэйс?
• Як зменіцца сярэдняя скорасць руху аўтобуса, калі колькасць прыпынкаў на яго маршруце павялічыцца?
Прыклад рашэння задачы
Дачнік, прайшоўшы ў напрамку да станцыі шлях Sj = 1,8 км за прамежак часу tx = 30 мін, прысеў ад-пачыць. Праз прамежак часу t2 = 20 мін ён працягнуў рух і шлях s2 = 900 м, што застаўся, прайшоў за пра-межак часу /3 = 10 мін. Вызначце сярэднюю скорасць руху дачніка.
Рашэнне. Для вызначэння сярэдняй скорасці руху неабходна шлях, пройдзены дачнікам, падзяліць на ўвесь прамежак часу, на працягу якога ён знаходзіўся ў дарозе.
25
Дадзена:
s{ = 1,8 км
tj = 30 мін
t2 = 20 мін
52 = 900 м = 0,9 km t3 = 10 мін
Ы - ?
Рашэнне
s = s^ + s2,
t = t^ + t2 + t3,
I \ S, + Sn
(V) = ------1--------- ,
Z1 + ^2 + ^3
/ v _ 1,8 km + 0,9 km _
30 мін + 20 мін +10 мін
КНІГІ ОНЛАЙН
