Зборнік задач па фізіцы
7 клас
Памер: 160с.
Мінск 2012
101. Чыгунная і латуневая гіры маюць аднолькавую масу. Ці будуць адрознівацца сілы цяжару, якія дзей-нічаюць на іх? А калі аб’ёмы гір аднолькавыя?
102. На малюнку 36 пазначаны масы шароў 1, 2, 3. У колькі разоў адрозніваюцца сілы цяжару, якія дзей-нічаюць на шары 1 і 2? 1 і 3?
38
103. На які з аднародных брускоў аднолькавага аб’ёму: фарфоравы або мармуровы (мал. 37) — дзей-нічае большая сіла цяжару? У колькі разоў?
Фарфор
Мармур
Мал. 37
104. Аб’ём адной дэталі ў ^ = 4 разы перавышае аб’ём другой дэталі, зробленай з таго ж матэрыялу. У колькі разоў адрозніваюцца сілы цяжару, якія дзей-нічаюць на дэталі?
105. * На стале ляжаць два аднародныя брускі. Шчыльнасць рэчыва першага бруска ў ^ = 3 разы боль-шая за шчыльнасць рэчывы другога. Сіла цяжару, якая дзейнічае на другі брусок, у п = 9 разоў боль-шая за сілу цяжару, якая дзейнічае на першы брусок. У колькі разоў адрозніваюцца масы брускоў? Іх аб’ёмы?
8
СІЛА ПРУГКАСЦІ. ВАГА ЦЕЛА
Пытанні для самакантролю
• Што называецца дэфармацыяй цела? Калі ўзнікае сіла пругкасці?
• Як залежыць сіла пругкасці, якая ўзнікае ў спру-жыне, ад модуля дэфармуючай сілы? Як накіравана сіла пругкасці?
• Што называюць вагой цела? У якіх адзінках у СІ яна вымяраецца?
• Чым адрозніваецца вага цела ад сілы цяжару? Лд масы цела?
106. Пад дзеяннем якой сілы цеціва лука пасля выстралу прымае першапачатковую форму?
107. Раскрыйце фізічны сэнс прыказкі «Нацягвай лук па адлегласці да цэлі».
108. Назавіце сілы, нрадстаўленыя на малюнку 38, а, б, в. У чым іх падабенства і адрозненне?
40
109. Растлумачце прычыну таго, што цела, якое ля-жыць на апоры або вісіць на нітцы, знаходзіцца ў ста-не спакою.
110. Якая сіла ўзнікае ў спружыне пры яе сціскан-ні (мал. 39, «), расцяжэнні (мал. 39, б)? Як яна назы-ваецца? Адлюструйце ў сшытку гэтую сілу ў выпад-
ках a і б.
Мал. 39
111. Якія сілы дзейнічаюць на падстаўку з гірай (мал. 40, а), на цыліндр, што вісіць на перакладзіне (мал. 40, б)? Адлюструйце ў сшытку гэтыя сілы і іх напрамкі ў кожным выпадку.
112. У якім выпадку (мал. 41) сі-ла пругкасці, якая дзейнічае на груз (грузы), будзе найменшая; найболь-шая? Чаму?
Мал. 40
3
Мал. 41
41
113. Драўляны брусок стаіць на стале (мал. 42). Як называюцца сілы Fv F2, F^ Ці будуць роўнымі іх модулі?
114. Пад дзеяннем якой сілы расцягнулася спру-жына (мал. 43, а)? Чым можна растлумачыць спы-ненне грузу? Да якога з цел прыкладзена дзеючая на груз сіла цяжару? Вага грузу?
Мал. 43
115. На малюнку 43, а і б паказаны груз, які вісіць на спружыне, і гіра, якая стаіць на дошцы. Адлюструй-це ў сшытку сілы цяжару, якія дзейнічаюць на груз і на гіру, і вагу грузу і гірьт. У чым падабенства і ад-розненне гэтых сіл?
116. * Чалавек знаходзіцца ў ліфце вышыннага бу-дынка. Ці зменяцца ў пачатку пад’ёму ліфта:
а) маса чалавека;
б) сіла цяжару, якая дзейнічае на чалавека;
в) вага чалавека;
г) сіла рэакцыі падлогі?
117 .* Ці дзейнічае сіла цяжару на касманаўта, які знаходзіцца на арбіце?
42
118 .* Ці будуць аднолькавымі вынікі ўзважвання аднаго і таго ж цела на рычажных вагах каля паднож-жа высокай гары і на яе вяршыні? Ці аднолькавая вага цела ў гэтых двух месцах?
119 .* Цела А узважылі на адчувальных спружын-ных вагах каля падножжа высокай гары, а цела В — на тых жа вагах на вяршыні гары. Паказанні вагаў апынуліся аднолькавымі. Параўнайце масы цел.
120 . (э) Падвесьце да гумавага шнура груз і рэзка апусціце яго ўніз. Ці змяняецца пры гэтым руху вага грузу? Чаму?
121 . (э) Ёсць алюмініевы і стальны брускі роўных аб’ёмаў. Вызначце, маса якога бруска большая і ў коль-кі разоў. Адказ праверце з дапамогай вагаў. Вага якога бруска большая і ў колькі разоў? Зрабіце выснову.
122 . (э) Выкарыстаўшы мензурку з вадой, вызнач-це, якая з лыжак, алюмініевая ці стальная, мае мен-шую вагу і ў колькі разоў.
9
АДЗІНКІ СІЛЫ. ВЫМЯРЭННЕ СІЛЫ. ДЫНАМОМЕТР. СКЛАДАННЕ СІЛ.
РАЎНАДЗЕЙНАЯ СІЛА
Пытанні для самакантролю
• Што значыць вымераць якую-небудзь сілу?
• Якія вы ведаеце адзінкі сілы? Якія паміж імі суад-носіны?
• Як знайсці раўнадзейную дзвюх сіл, накіраваных уздоўж прамой: а) у адным напрамку; б) у процілег-лых напрамках? Як будзе накгравана раўнадзейная сіла ў кожным выпадку?
• Чаму роўна раўнадзейная дзвюх процілегла накіра-ваных і роўных па модулі сіл?
• Як рухаецца цела, калі раўнадзейная сіл, што дзей-нічаюць на яго, роўна нулю?
• Як, ведаючы масу цела, разлічыць дзеючую на яго сілу цяжару?
• Як знайсці вагу цела, якое знаходзіцца ў стане спакою? Ці заўсёды лікавыя значэнні сілы цяжару і вагі цела супадаюць?
Прыклады рашэння задач
Прыклад 1. Падчас руху на аўтамабіль, сіла цягі рухавіка якога F^ = 1,6 кН, дзейнічае гарызантальна
44
накіраваная сіла супраціўлення руху Fynp = 1,0 кН. Вызначце раўнадзейную сіл, што дзейнічаюць на аўта-мабіль.
Рашэнне. Пакажам відарыс сіл, якія дзейнічаюць на аўтамабіль пры яго руху (мал. 44). Сіла супраціўлення руху аўтамабіля накіравана ў бок, процілеглы напрам-КУ РУХУ аўтамабіля.
Мал. 44
Як вядома, калі на цела дзейнічаюць сілы, накіра-ваныя ўздоўж адной прамой у процілеглыя бакі, то іх раўнадзейная роўна рознасці гэтых сіл. Такім чы-нам, раўнадзейная сіл, што дзейнічаюць на аўтамабіль, супадае з напрамкам яго руху і роўна:
F = F . - F = 1,6 кН - 1,0 кН = 0,6 кН. р цяп супр ’ ’
Дадзена'.
F =1,6 кН цяп
^супр = !’° КН
F -? р
Рашэнне
F=-F,F=F -F , пр ц’ р цяп супр’
Fp = 1,6 кН - 1,0 кН = 0,6 кН.
Адказ: F = 0,6 кН. р
45
Прыклад 2. Ці можна вымераць дынамометрам, па-казаным на малюнку 45, а, вагу стальнога аднароднага цыліндра, аб’ём якога V= 75 см3?
Мал. 45
Рашэнне. На малюнку 45 бачна, што верхняя мяжа вымярэння дынамометра F = 4,0 Н. Значыць, дадзеным дынамометрам можна карыстацца, калі вага цела не перавышае 4,0 Н. Для адказу на пытанне задачы трэба вылічыць вагу стальнога цыліндра.
46
Дадзена: Рашэнне
Q 75 м3 V- 75 см3 - 6 Р = gm,
106 кг т = рстК
р = 7800 Кст м3 р = gP К
F = 4,0 Н
Р = 10— .7800^-75~= 5,9 Н.
Н кг М3 106
g = ю —
кг Адказ: дадзеным дынамометрам
р - ? вымераць вагу цыліндра нельга.
123. На малюнку 45 паказаны: лабараторны дына-мометр (а), дэманстрацыйны дынамометр (б), дынамо-метр, прызначаны для вымярэмня вялікіх сіл (в), сіла-мер (г). Вызначце цану дзялення і паказанне кожнага з дынамометраў. Якія максімальныя сілы можна вы-мераць гэтымі дынамометрамі?
124. На брусок, які ляжыць на стале, падзейнічалі сілай F= 60 Н, накіраванай вертыкальна ўніз. Адлю-струйце ў сшытку стрэлкай адпаведнай даўжыні гэту сілу (маштаб: 1 клетка — 10 Н).
125. Адлюструйце ў сшытку стрэлкамі адпаведнай даўжыні сілы Fj = 3 кН і F2 = 6 кН, якія прыкладзены да аднаго пункта цела і дзейнічаюць пад вуглом 90° адна да другой (маштаб: 1 клетка — 500 Н).
126. Адна з аднолькава накіраваных сіл Ft = 4 Н. Якой будзе другая сіла, калі іх раўнадзейная Fp = 7 Н?
127. Адна з дзвюх гарызантальна накіраваных сіл, якія дзейнічаюць на цела, Fj = 6 Н. Раўнадзейная гэтых сіл F = 9 Н. Якое лікавае значэнне можа мець другая сіла? Як яна павінна быць накіравана?
47
128. На цела ў гарызантальным напрамку дзейніча-юць дзве сілы: ^ = 3 Н і 79 = 6 Н. Адлюструйце гэ-тыя сілы ў абраным вамі маштабе. Якой можа быць раўнадзейная гэтых сіл?
129. * Ці можа цела рухацца ўверх, калі раўнадзей-ная сіл, якія дзейнічаюць на цела, накіравана ўніз? Прывядзіце прыклады.
130. Вызначце раўнадзей- р С F
ную сіл ^ = 7 Н і F2 = 9 Н, ---► прыкладзеных да цела ў пунк----------------------Мал. 46
це С (мал. 46).
131. Вызначце раўнадзейную сіл Fj = 3 Н, F2 = 2 Н і F3 = 7 Н, прыкладзеных да цела ў пункце А (мал. 47).
132. Вызначце раўнадзейную сіл Ft = 4 Н, F2 = 2 Н і F3 = 6 Н, прыкладзеных да цела ў пункце В (мал. 48).
F F -4 F F F F F3
Мал. 47 Мал. 48
133. На брусок, які ляжыць на нерухомай паверхні стала, падзейнічалі сіламі Ft = 30 Н і F2 = 50 Н, на-кіраванымі ўздоўж адной прамой. Адлюструйце ў сшытку ў абраным вамі маштабе стрэлкамі адпаведнай даўжыні гэтыя сілы для выпадкаў:
а) раўнадзейная сіл Fp = 80 Н;
б) раўнадзейная сіл Fp = 20 Н.
134. Двое рабочых перамяшчаюць гружаную цялеж-ку па рэйках. Першы рабочы цягне цялежку і прыкла-дае сілу F{ = 600 Н, а другі — штурхае ззаду і дзей-нічае на яе з сілай F2 = 800 Н. Адлюструйце гэтыя сілы ў сшытку, лічачы, што яны накіраваны гарызан-тальна, і знайдзіце іх раўнадзейную.
48
135. Трактар пры ўзворванні развівае сілу цягі F = = 12 кН. У якім выпадку трактар будзе рухацца раўна-мерна?
136. На цялежку ў гарызантальным напрамку (мал. 49) дзейнічаюць сілы Fx = 0,6 кН і F2 = 0,9 кН. Вызначце раўнадзейную гэтых сіл. Ці будзе змяняцца скорасць цялежкі? г
Мал. 49
137. Кабіна ліфта з пасажырамі, на якую дзейнічае сіла цяжару F{ = 4,0 кН, падымаецца з шахты на тросе, сіла пругкасці якога F2 = 4,2 кН. Вызначце раўнадзей-
ную гэтых сіл і адлюструйце яе ў сшыт-ку (маштаб: 1 клетка — 500 Н).
138. Па даных табліцы пабудуйце гра-фік залежнасці сілы цяжару ад масы це-ла. Зрабіце выснову. Вызначце па графі-ку сілу цяжару, якая дзейнічае на цела масай m = 15 кг.
Н
0
5
10
т, кг 10 20 30 40
F , Н ц’ 98 196 294 392
4 15
20
139. Вызначце цану дзялення і верх-нюю мяжу вымярэння дынамометра, па-казанага на малюнку 50. Чаму роўна сі-ла цяжару, якая дзейнічае на цыліндр, і яго вага?
Мал. 50
49
Мал. 51
140. Вызначце цану дзялення і мя-жу вымярэння дынамометра, пака-занага на малюнку 51. Чаму роўны аб’ём стальнога аднароднага цылінд-ра, падвешанага да дынамометра? У гэтай і наступнай задачах прыміце
Н каэфіцыент g - 10 —.
141. На спружыне вісіць шар ма-сай т = 250 г. Чаму роўныя сіла пругкасці і сіла цяжару, якія дзейні-
чаюць на шар? Адлюструйце іх у сшытку стрэлкамі адпаведнай даўжыні (маштаб: 1 клетка — 0,50 Н).
142. Сіла пругкасці, якая дзейнічае на шар (мал. 52), F = 10 Н. Вызначце вагу шара.
143. На дошку паклалі мяшок з цэментам (мал. 53), вага якога Р = 500 Н. Вызначце масу мяшка з цэмен-
там. Чаму роўна сіла пругкасці, якая ўзнікае пры пра-гіне дошкі? Адлюструйце ў сшытку вагу мяшка з цэ-
ментам, сілу цяжару і сілу пругкасці, якія дзейнічаюць на яго (маштаб: 1 клетка — 100 Н).
144. Вызначце вагу аднароднай мар-муровай калоны, калі яе аб’ём V = 6,40 м3. Адлюструйце ў сшытку сілу цяжару, якая дзейнічае на калону, і вагу калоны (маш-таб выберыце самастойна).
КНІГІ ОНЛАЙН
