А часу больш, чым вечнасьць
Масей Сяднёў
Памер: 147с.
Нью Йорк 1989
Штоночы у сьне я Вас бачу такою на нашай зямлі забялеўшых садоў. Вы, поўная палу, красы, непакою агні запалілі нэнацькіх гадоў.
Пачуцьцямі к Вам сваё сэрца руйную і ў стоме згасаю бясьсільна адзін. Аддаў-бы я ўсю сваю радасьць зямную за шчасьце агульнае нашых гадзін.
Хай лёс у нас розны, затое імкненьні і думы, і мары, і сэрцы адны: хвалюць нас даўнасьці сумныя цені, паэзі'і яснай чароўныя сны.
Дазволыде-ж руку Вам, вяльможная пані, пяшчотную, белую мне цалаваць...
Лісты яшчэ з клёнаў на дол не апалі і гусі на поўдзень яшчэ не ляцяць.
Менск, турма, 1940
НА КАЛЯДНАЙ ЯЛІНЦЫ
Верш прысьеячаўся вучням беларускай школы ў Нараўцы.
Забыўшыся на ўсё: на смутак і на гора, ушчулены, глядзеў на сцэну я і некуды, у зорныя прасторы, узносілася ўміг душа мая.
Нібы не існаваў ніхто у салі і толькі чуў я дотык цяплыні. У памяці зноў ярка расьцьвіталі майго маленства дні.
Глядзеў на вас на сцэне, ўсхваляваны, зіхцела ўсё, нібы вясною сенажаць. Падняўся я і, як зачараваны, хацеў пайсьці да вас сьпяваць і танцаваць.
Ня думаць аб жыцьці пакутлівым і зморы, насіць ў вачох празрыстасьць сінявы, узьняцца ўсплёскам сінім мора, як узьняліся сёньня вы.
Нараўка, 1943
ДА ЧЫТАЧА
Я добрага яшчэ ў жыцьці ня знаў, аб добрым у жыцьці я толькі яшчэ мару — як кволы цьвет паўдзённых пышных траў, на поўначы я мёрз ад сьцюж бязьлітаснага ўдару.
Мне Бацькаўшчына мроілася ў снах, прыглушаная гвалтам, зьдзекам і бядою. Я песьнямі адзначыў свой пакутны шлях, я сумам напаіў свой верш, нібы дзіця вадою.
Пакутаў зьменшыць я ня мог нічым — стаяла сьмерць кастлявая перад вачыма... Я і цяпер балючасьць ран не залячыў, мая душа, парваўшы ланцугі, яшчэ не адпачыла.
Я накіп сэрца песьнямі лячу, яны бальзамам для яго, няйначай. Сярод імклівай радасьці, мой чытачу, няўцешны плач душы і смутак можна мне прабачыць.
Орля, 1943
АД СЫНА ТВАЙГО, БЕЛАРУСЬ
Прыйшоў на зямлю я ад рэчак сьцюдзёных і траў і быў няпрыхільна сустрэты людзьмі.
Ад сына твайго, за цябе што ў няволі згараў, пакутныя песьні прымі.
Ад сына твайго, за цябе што ўначы маліўся за кратамі ў цемры сьвятла і сэрца крывавіў, твой сьцяг нясучы, каб ты не памёрла, жыла,
Ад сына твайго, што ня здрадзіў табе, што з імем тваім непахісна стаяў, як стаю, прымі ў тваёй цяжкай, сьвятой барацьбе ад шчырага сэрца прызнанасьць маю.
Ты сілы дала мне і сьветласьць надзей, каб зьгінуць у жорсткай чужыне ня мог. Я веру, што ў віхры сусьветных падзей ты прыйдзеш да ясных сваіх перамог.
1943
ПАЙДУ
Гарыць зямля мая. Вайна спаліла вёскі, гарады і сёлы. Клён, што цьвіцеў так пышна ля вакна, стаіць цяпер абпалены і голы.
Вартуе нат пасьля жыцьця маё аселішча, руіны-папялішча.
Вуглём асунуўся наш сад. Ад забыцьця скуголіць вецер, сьвішча.
Пайду... Пакіну ўсё. А там...
А там, што будзе... не збаюся.
Апрануты па форме, я аддам сваё жыцьцё за волю Беларусі.
1943
новы год
Новы год... Пэўна, там, на радзіме, аселіцы сірацеюць, што нас не стае.
Толькі вочы зажмуру — завеямі сьцеляцца у задуме палі Беларусі мае.
Ня сумуй, Беларусь, ты блакітнаю казкаю і сьнягамі ў палёх ня імжы — да цябе яшчэ прыдзем, каб сілаю наскаю здолець тых, што расьпялі цябе на крыжы.
сьнежань, 1944
АДЗІНОТНЫЯ ДУМЫ ЖАЎНЕРА
...I не маліся за мяне ў малітвах — яны не ўзварухнуць сьвятую неба гладзь. Я адступаў, сьцякаючы крывёй у бітвах, не для таго, каб толькі адступаць.
Пад шум трывожны чуткае асіны — люблю я гэта дрэва — ляжу на мяжу, густою і гаючай сьлінай я свайго цела раны заліжу.
Туманам, нібы ватай, забінтую, Ноч праляжу. А заўтра на зары, уліўшы водырам брусьніц мне кроў густую, як сваё рэха, прымуць зноў мяне бары.
Вялікага і сіняга прастору уладаром зраблюся я. Яму трагедыю жыцьця сурова прагаворыць уся адноўленая кроў мая.
Тады зямлі маёй узбуджаныя рэкі масты зялезныя наплывам вод прарвуць. Яны пра^.іавяць рокатам героя-чалавека і чэсьць яму, гаротнаму, складуць.
I не маліся за мяне ў малітвах — ад іх ня ўспыхне неба стомленая гладзь. Я адступаў, сьцякаючы крывёю ў бітвах, не для таго, каб толькі адступаць.
Бэрлін, 1944
л.с.
Ты знаеш, не атручаная скрухай, што ёсьць дарог даволі у жыцьці. Але ня знаеш ты, сумуючы ў растаньні, што мне няма цяпер куды ісьці.
Варшава, 1944
АКРАСТЫХ
Адзе Жарскай
А я хацеў, каб чэха Вы забылі, ды моцна ўрос у сэрца ён — ня сьмех. За што віню? Вініць я Вас ня ў сіле: Едзь хоць куды — усюды гэты чэх.
Прага, 19.3.1945
ЗОРКА ПЕРШАЙ ВЯЛІЧЫНІ
Тут такія зоры, як і на маёй радзіме і нічога ў іх баварскага няма — засьвяцілася ў іх Божым імем прыгажосьць сама.
Тут іх столькі, як і там, адкуль я у краіну гэтую прыйшоў.
Быццам тыя вогненныя кулі падаюць яны далоў.
Вогненным, іскрыстым палам, не збаяўшыся ані, вунь, сарваўшыся, прыгожа ўпала зорка першай вялічыні.
Нешта сталася з табою, зорка? Мо згарэла ты ад нейкае бяды?
I аб долі нашай горкай знак мне падала сюды?
Болю, смутку горам не залечыш.
Аб табе ня збудуся я сноў.
Буду я глядзець у неба кожны вечар — можа заблішчыш ты, зорка, зноў.
Баварыя, 1946
В КАМЕРЕ
Волнуются сллы во мне, хотят во что то мзлшься, но бьется в тюремном окне душл моей гордая птмца.
Ей в ммре краспвом не быть с горяіцммм ярко очамн: лежмт ее жлзнн незрпмая ншь в руках человека с ключамм, что ходмт за дверью і ночью п днем, покоя н сна не давая.
Шагн его слушает всем суіцеством тюрьмы тншмна гробовая.
Как будто прмшнб меня грозный обвал, когда я подумал в темнпце, что ключнмк, быть может, ключм потерял м буду я вечно томмться.
Менск, турма, 1936
ГОРЫ НАД БАЙКАЛОМ
Онн столпмлмся безмолвно, как рыцарм былых времен, прошедшмх лет зеленым волнам задумчлво расказывая сон.
Как будто бы готовясь к бою, застылм вдруг, собой поражены. Вонзаясь в небо голубое, стоят, как памятннкл старнны.
Стоят, готовые к паденью, но склой удержнмые мной, в каком то неожмданном смятеньм понмклн над бездонной глубнной.
В нх назначеньм есть одно: пресечь все озеру путн, чтоб вечно возмуіцалося оно м нмкуда чтоб не могло уйтн.
1937
Скпадзены ў памяці падчас, праезду паўз Байкал.
Неволей робкою томммый, я на тебя смотрел мздалека. Хотел я быть такмм невозмутнмым, как ты, вошедшее в века.
Хотел я быть смльнее, шнре, чем ты, смуіцавшее мой взор. Хотел я отражать все в этом ммре, как отражаешь ты вершмны гор.
Чтоб знал я млра цель, стремленье, чтоб мм я жнл, его любя, чтоб вндел мнр свое отображенье, как вмдят горы в озере себя.
Чтоб с воплоіденною мечтою, дмвясь, как зыбь твоя легка, как ты блнстая красотою, войтм в грядуіцме века.
1937 Складзены гледзячы праз краты "Пульмана".
МОЕЙ УЧНТЕЛЬННЦЕ
Я помню речь твою божественную. Мне она, как откровенне, как шум дождей звучала. Тогда в моей душевной глубмне созрело жмзнн вдохновенное начало.
Ты дала азбуку. Глаза мом, увндев ммр, задумчмвымм сталп. Познанья первая скатмлася слеза. м на чело упала тень волнуюідей печалм.
Но радость буйная веселья, торжества на что только меня беспечно не водмла.
Хмельная, юная кружмлась голова, мскала выхода бунтуюіцая спла.
Ввела ты в жпзнь меня. Звезда моя гормт м мнр так мнтересен.
Он не мсчезнет ннкогда, коль будет ммр м грез, н песен.
1937
Складзены ў памяці на параплаве ў Ахоцкім моры па дарозе на Калыму. У вершы выказаная радасьць з нагоды выздараўленьня.
Уходмт день. Уходмт в ночь. Ему нного нет путм.
Уходпт всё по назначенью своему. Куда же мне уйтн?
Колыма, 1938
MHE BCE РАВНО....
Мне все равно, куда теперь мдтм, мне все равно, какое знамя реет. Мне б через пагубность перепетмй дойтп до моего конца скорее.
Пускай зжнгает землю зной млм морозом сковывает ночь глухая — мне бы, взметнувшмся над крутмзной, катмться внмз, по камням громыхая.
Куда деваться мне с моею головой? Кольцо становмтся все уже, уже.
Пред немзбежной смертью роковой хочу я пспытать паденья ужас.
Скорее ж ночь м вечность, н покой!
Вон дожмдается земля м преет.
Пусть мнр беснуется взбешенною рекой, пусть знамя развмвается н реет.
Колыма, 1938
КРОВАВЫЙ ЦАРЬ
(сказка для детей)
Есть в ммре сем одна страна, большая, с солнцем м лесамк. Н красное, как кровь, она над головою держмт знамя.
Хозяпн той страны могуч: он всю, с лесамн н осокой, облек ее в лохмотье туч м тмшмне предал глубокой.
О нем молва давно мдет, как о разбмвшем все оковы, но слова молвмт не дает, снммает людям он головы.
Земля страны орашена кровавой, мутною волною. М потому вот та страна названа красною страною.
Подвласны людм все ему, подвласно даже п сознанье.
Убмйство, кровь... Вот почему Кровавый Царь ему названье.
Колыма, 1938
Собой я не доволен потому что все дремлю, м мммо проходмт жмзнь. Уму простое самое непостмжнмо.
В душе — невозмутпмость н покой, нмчто не трогает п нет протмворечмй. Доволен всем. Заботы нмкакой п вмд почетной глупостью отмечен.
Но втайне думаешь, что это все ведь вздор, что ты не хуже всех, а лучше даже.
Ты, зная это, тот же вор, не сознаюіднйся перед собою в краже.
Как тяжела такая жмзнь. Она — небытне. Зчем я знаю это? Где голубая неба глубмна?
Где откровенме лмкуюіцего света?
Мокрое, 194?
ПАЭЗІЯ МАСЕЯ СЯДНЁВА
(нарыс)
У рамане Масея Сяднёва ”1 той дзень надыйшоў" пра галоўнага героя гэтага твору сказана, што ён "заюшаны ў слове”, прытым дададзена "заюшаны ў беларускім слове”. Гэтую заюшанасьць словам можна аднесьці і да самога паэты Масея Сяднёва. Ён менавіта заюшаны ў слове. Як сказана ў ягоным вершы "Нараджэньне песьні”’, паэта аддаў слову-песьні "сэрца і розум", каб "вітаць над сьветам", 'Тарэць адвагаю узьлётаў”. Паэта адчуў у сваёй душы "жыцьця натхненны пачатак”.2 3 гэтага "натхненнага пачатку” і нарадзілася ў Сяднёва слова-песьня, ’’заюшанае слова”. У прыгаданым вершы ’’Нараджэньне песьні” вызначаецца нават час нараджэньня гэтай песьні: вясна, час красаваньня, калі, як гаворыць паэт, "зямля і цяплыня начэй з вільготнасьцяй адзіным сталі”. Яшчэ пастушком ён углядаўся ”з незямною ласкай у глыбіню нябёс”3. Яму здавалася, што "нябёсы ёсьць таксама і на зямлі". У гэтым сузіраньні нябёсаў яму здавалася, што ён разам з сваім статкам "патанае ў нябёсах”. Хто-ведае, магчыма, знаходзячыся ў такім стане, паэт ужо тады, у пастуховую сваю пару, адчуваў у сабе абуджэньне тых словаў-зернятак, зь якіх пазьней і склалася выдатная паэзія Масея Сяднёва.
КНІГІ ОНЛАЙН
