Архівы Беларускай Народнай Рэспублікі
Том 1. Кніга 2
Памер: 851с.
Мінск, Нью Йорк, Вільня, Прага 1998
На праезд назад мне патрэбна 6 тысяч марак і тут так сама. Зараз білет ад Піцера да Масквы для інастранцаў каштуе 840.000 руб. Ня ведаю колькі будзе каштуваць да Менску.
Mae прыветаньне усім. АГ. Ідзе Ал<яксандар> Ів<анавіч>'? Парушце справу з немцамі.
582.1.14:005&г-00б&г
582.1.24:011 — мк
582.1.24:032 — мк
1 Цьвікевіч.
2928. Ліст Дыпляматычнага Прадстаўніцтва Беларускай Народнай Рэспублікі ў Літве (Коўна) сябру Рады БНР Язэпу Варонку (Коўна) за 17.08.1921 у справе закрыцьця гарадзкімі ўладамі Беларускага Сабраньня ў Коўне (старшыня — Язэп Варонка) з прычыны правядзеньня там азартных гульняў
582.2.36:031 — ма
582.2.36:030 — канвэрт
2929. Ліст Самуіла Жытлоўскага (Шварцорт) Вацлаву Ластоўскаму (Коўна) за 17.08.1921
Schwarzort, Villa Flora 17/VIII 1921.
Высокоповажаны Вацлав Устнновнч,
Меня очень уднвляет, что я от Вас не получнл до снх пор ннкакого отвіта на мон пнсьма. Меня очень безпокоят ть тревожныя свід-Ьнія, которыя доходят до меня н я, к сожал-Ьнію, лншен возможностн разобраться, гдЬ нстнна н гдЬ ложь.
Еіце раз нм-Ью честь Вас проснть, напнсать мігЬ в Берлнн, куда я завтра уЬзжаю, о положенін нашем в Ковн-Ь а также соблаговолнте мн-ь прнслать ть данные, которые я проснл в посл'Ьднем пнсьм^ для по'Ьздкн в Карлсбад на всемірный конгресс сіоннстов.
Оттуда я по-Ьду в Лондон, но для этой поЬздкн я должен быть основательно ннформнрован обо всем, чтб у нас пронсходнт н, главное, об отношенін к нам Лнтовцев в настоягцій момент. Я лнчно, как н все наше Правнтельство, являюсь ііскренннм сторонннком самаго гьснаго дружескаго сожнтельства с нашнм нсторнческнм союзннком — Лнтвой. 14 в этом направленін я прндержнваюсь во всЬх монх выступленіях. Но к сожаленію Лнтовцы в посл'Ьднее время как будто отклоняются от лннін полнтнческаго поведенія, которой держалнсь до снх nop по отношенію к нам. Это т-Ьм бол-be странно, что газета «Lietuva» в редакціонной стать-b по поводу отношенія Гюманса к Сувалкскому договору гшшет: «чтб стонт полнтаческое здравомысліе, еслн отсутствует справедлнвость, еслн международные договоры — клочек бумагн». Ннтересно было-бы спроснть Лнтовцев, какого мн-ьнія онн самн относнтельно свонх договоров: не превраіцают лн онн нх «в клочек бумагн», когда нм кажется, что это для ннх выгодно? Но «полнтнческая выгода» понятіе очень капрнзное: чтб выгодно сейчас, может оказаться очень невыгодным в блнжайшем будушем. Я ув-Ьрен, что д-р Пурнцкус, этот понстнн-Ь дальновндный государственный ум должен это поннмать н нав-Ьрное столкуется с д-ром Цвнкевнчем о всЬх недоразумініях, мішаюіцнх нашей совм^стной полнтнческой работЬ.
По прнглашенію В.ІІ.Захарко я положнтельно лншен был возможностн по-Ьхать в Ковно, я был снльно переутомлен п нервы былн очень расшатаны. За 10 дней пребыванія здьсь я немного прншел в себя н опять всец'Ьло отдался нашей святой работ-ь.
Прошу Вас, соблаговолнте распоряднться, чтобы мн^ выслаліі в Берлнн: Іое экземпляров 10-20 нашнх брошюр на англійском языкі для
12.-177
/799
Лондона (в Берлнн-Ь нх н-Ьт) н 2ое экземпляров 100 нашей прокламацін от 25/Ш с.г. на бЬлорусской н жндовской мов-Ь для раздачн на Карлсбадском конгрессЬ.
В ожнданін Вашнх лнформацій л длректлв, прошу прнмлте, Пане Старшыня, мол увьрінія в чувствах нскренняго Вам уваженія, душевно Вам преданный
ваш С.Жытлоўскі
582.2.58:030&г-031Лг — ра
2930. Ліст Аляксандра Цьвікевіча (?) Вацлаву Ластоўскаму (?) за ?.08.1921
Вельміпаважаны Пане Власте!
Лісты гэтыя1 я атрымаў як урадовыя — па зьместу іх усе зрабіў і усе паслаў.
Адпачывайце!
Ваш АЦв
Прыміце не воража маю жонку!.. Хачу каб яна крыху паправілася!..
АЦ
582.2.58:034 — ра
Дакладная дата невядомая. 1 Дакумэнты №№2911, 2919.
2931. Пераклад урыўкаў зь невядомае літоўскае кнігі пра першыя крокі Літоўскага войска й пра адмоўную ролю віцэ-міністра абароны Літвы генэрала Кіпрыяна Кандратовіча
582.2.36:028&г-029 — рк
Дата невядомая. Артыкулы:
Первый год государственнаго стронтельства
Первые днл ллтовской армін
2932. Бюллетень ББлорусскаго Прессь-Бюро вь Ковні (Проспект Внтовта, 30)1 за 18.08.1921 (№134)
Б-Ьлорусская пресса вь Вллешцлн-Ь. — Білоруссія л Балтійскій Союзь. — Передь женевской конференціей. — Б-Ьлорусское національное двлженіе вь Латгаліл. — Военное положеніе вь Сов-Ьтской Бйлоруссін. — Наплывь голодаюідлхь вь Б^лоруссію.
582.2.12:077
1 У жніўні 1921 году была нанятая кватэра на праспэкце Вітаўта, 30, куды перамясьціліся ўсе БНР-аўскія інстытуцыі.
2933. Бюллетень Білорусскаго Прессь-Бюро вь Ковн+> (Проспект Внтовта, 30) за 19.08.1921 (№135)
Б-Ьлорусское двлженіе вь ГродненіцннЬ. — Передь Женевской Конференціей. — Еіце одна жертва. — Новая б-Ьлорусская організація. — Нота Западно-украннской Республнкн.
582.2.12:076
2934. Ліст Аляксандра Галавінскага (Масква) Ураду БНР (Коўна) за 21.08.1921
21-VIH-21
Высокапаважаныя Грамадзяне!
Да гэтага часу не атрымаў ад Вас жаднай весткі.
Я пакуль што яшчэ прадаўжаю бадзяцца па Маскве. Думаю выехаць на Бацькаўшчыну у чэцьвір — 25/VIII.
Бачыў Желуновіча. Ён выяжжае 22/VIII у Коўну і назначын заведуюшчым тэхнічнай справай беларускага выда[в]ецства за кардонам на што мае належнае пасьведчаньне ад Красіна. На аванс для выдавецства яму пераведзена десяць міл’енаў царскіх рублей пяцісоткамі, выпуску (як ён казаў) да вайсковага часу.
Апроч выдавецства школьных падручнікаў ен вязе з сабою рукупісы: Янкі Купала 1 том (яшчэ не выдаваных твораў) Якуба Коласа 2 тамы; Бядулі 4 тамы Тішкі Гартнага 5 тамоў, Алеся Гаруна усі творы, таксама М.Багдановіча і яшчэ некалькі маладейшых пісьменьнікаў.
Грошы на выдавецства будуць павялічыны да патрэбнага ліку. Раней іх падбівалі выдаць кніжкі у Вільні, але ад гэтага прышлося адмовіцца, бо не зусім пеўнае там становішчэ і не зусім проста даставіць іх у Менск. Што я канешні пастараўся пад[...?]сліць. Некрашэвіча пакуль што не пушчаюць. Заўтры гэто пытаньне астатэчна будзе вырэшына. Луначарскій выдаў паперу у тым сэнсі, што Некрашэвічу канешні патрэбна выехаць за кардон, бо ён, як тэхнічный працаўнік ня можа быць кім небудзь заменен. Жэлуновіч жадае зьвярнуцца да вызваленьня1, вялікім козырэм нашага выдавецства ёсьць налічнасьць шмат клішэ з нацыанальнай арнамэнцікай, гэта трэба прэдставіць у належнам сьвеці.
Жалуновіча Вы самі ведаеця. Чэлавек ён агулам кажучы нішто — досыць прыемны, але здаецца крыху з аўтарскай амбіцыей і капрызамі, як то кажуць — «з мухамі у носі». Калі ён даведаўся, што старшыней выдавецства Ал<яксандар> Ів<анавіч>2 то сказаў «мне ня вельміб хацелася справу рабіць з ім, але нічога ня зробіш — прыдзіцца». Гэта трэба мець на увазі. Ці па палітычным абставінам, ці баіцца, каб А.І. яго не «абвярцеў кругом пальцу» мне уясьніць сабе не удалося — лічу што першая прычына больш пра[ў]дападобна.
Тэхнічную справу выдавецства форму, распарадак і гэт. далей ён жадае узяць у свае рукі. У каррэктары ён хацеў запрасіць Казячага (як парадзіў Маркевіч) я казаў што так сама добры каррэктар Паўлінка3 ён таксама згодзіўся. У грашовых справах хоча зьвярнуцца за дапамогаю к Будзку, якому вельмі спачувае і даверае4. Грошы ён спадзяецца атрымаць перэодычна у вялікам ліку — пытаўся ці можна закупіць тыпаграфію. Да запамітаваў — у супрацоўнікі ен хацеў выпісаць А.Луцкевіча, якому меж іншым хочыць заказаць напісаць гісторыю бел. літературы. Так сама чыкае твораў М.Гарэцкага; меж іншым апошняга ён прасіў напісаць прадмову да яго твораў. Пакуль што гэтай прадмовы німа і не пашкодзіла, каб хто небудзь з нашых узяўся гэта зрабіць.
Даць большую характэрыстыку яму я затрудняюся — бо гутарыў з ім у кампаніі ня больш як гадзіны дзве.
На мой погляд ён цікавый беларус.
Ня прамінець крыху падхітрыць, але хітрасьці у яго ня больш чым звычайна.
Чалавек партыйный, але не партыйнасьць яго святая святых. Апошнім на мой погляд зьяўляецца пісьменство. Культуру ен разгледае не так як адукаваный соцыаліст павінен раз[г]лядаць. Па яго думкі уся справа у агульнай сьвядомасьці і нават пісьменнасьці (гэто адінае прынцыповае пытання быўшая у нашай гутаркі і трываўшая як тэма у працягу — 5-8 мінут) ініцыатыва надумана у перад, але арыэнтіроўка у маменці слаба.
Далей чэлавек ен чэсный, прямый і нават простый. На мой погляд ён ня любіць усякіх відавочных падходаў, камбінацый... Асьцярожный, але не зусімі, а толькі з тымі з кім загадзя парышыў, што трэба быць асьцярожным. Із непрыемных адзнакаў характэру, што можа затрудняць супрацоўніцство з ім гэта прэдвзятасьць і капрызнасьць (цьвердасьці волі у яго нема і запраўды хітрый чэлавек можа непрыкметнамі паступовымі крокамі падбіць яго на любую справу).
Агулам кажучы бедак ён, як і усі мы. Думае аб тым, як бы налепій апрануцца, каб ня горы быць ад другіх; пытаўся колькі каштуе адягнуцца у Коўні і дзе таней. Успалохаўся, калі я сказаў, што будзе каштуваць каля 2'/2 3 тысяч нямецкіх марак.
Падайсьці к яму і дабіцца шчырасьці і даверыя можна прастатой і реальнай таварышскай дапамогай у рожных драбніцах і у справе. Відавочных ухажываній за сабою ня любіць.
Затрымаўся я вельмі на яго характэрысціке патаму, што лічу выдавецство вялікая справа і трэба нам унясьці у яе сваю лепту. Пачаць-жа працаваць, дзякуючы прэдвзятасьці і капрызу Желуновіча ня вельмі проста.
Цетка Палута асвабождена і з’мешчына у прыватную санаторыю. Апошнія часы к ей аднясліся з належным вніманіем. Зараз па пастанаўленьню В.Ц.Н.К. тетка была звольнена чрезвычайкай. У санаторыю была адвезена на аўтамабілі. Усе гэта крыху прымірыла і удаўлетварыла цётку. Я яшчэ яе не бачыў, а пабуду гэтымі дзенькамі калі яна крыху ачуняе.
Справа праваднмая мною праз комінтэрн неспадзевана для мяне сустрэла значную перашкоду з боку Міцкевіч-Капсукаса5, якому на прагляд і заключеніе была дадзена перэсланная мною Вам інфармацыонная запіска. Ен вельмі крытычна і скептычна адносіцца атносіцца як да нас, так і да нашай працы і агулам да усіх беларускіх деячоў «хатеў знайсці хоць аднаго праўдзівага б.с.р., або бел. каммуніста і не знайшоў». Прывеў прыклад Жукоўскага і Грушэўскага, якія звярнуліся на Украіну працаваць. Кажа што мы зусім не вядзем працы у массах і не маем за сабою мас, адмаўлае нам у дачыненьні у паўстаньнях прошлага году на тылах польскай арміі і гэтага году пад польскай окупацыей. Кажа што мы урадовая партыя літоўскай дзержавы, якая растрэлівае за то што знайдзе на кватэру бомбу у яго таварышоў і гэт. дал. Закідывае нам што мы гатовы пайсьці на згоду хоць з чортам і кіўні нам бельведэр6, то зараз-жа перакінемся і... Закідывае што де каторыя сучасныя дзеячы шукалі паразуменьня з кайзэром. Гэтакія і таму падобныя заявы не сур’езны і не павінны былі-б быць у запраўднага палітычнага дзеяча і на іх можна булоб начхаць калі-
КНІГІ ОНЛАЙН
