• Часопісы
  • Авантуры Пранціша Вырвіча, шкаляра і шпега  Людміла Рублеўская

    Авантуры Пранціша Вырвіча, шкаляра і шпега

    Людміла Рублеўская

    16+
    Выдавец: Звязда
    Памер: 272с.
    Мінск 2018
    56.55 МБ
    — Тым больш у пана Вырвіча там знаёмы прафесар цяпер маецца, — дадала з усмешкай Саламея.
    — Што не дасць яму ніякіх патуранняў, — строга зірнуў на Пранціша Лёднік. Вырвіч фыркнуў, паправіўшы новую пухнатую шапку з аграфам: студэнты акадэміі яшчэ не ведаюць, які падаруначак атрымалі ў асобе прафесара Бутрыма Лёдніка. Ганяць будзе, як хорт зай-
    цоў! Пранціша вунь як заганяў, рыхтуючы да залічэння ў студыёзусы.
    А ў Акадэмію хацелася — Лёднік абяцаў, што там знойдуцца вучоныя механікі, не горшыя ад Пфальцмана. ГІранцішу карцела самому паспрабаваць зладзіць машыну, яшчэ лепшую за жалезную чарапаху, якая б ездзіла хутка і далёка. Філасофія таксама была не самай нецікавай навукай, як раней думаў Вырвіч. А астраномія! Паглядзець на зоркі ў тэлескоп, пабачыць рух каметаў! Так, цяперашні Вырвіч дужа адрозніваўся ад таго шкаляра, які паўгады таму зрабіў неверагодна выгадную пакупку за мядзяны шэлег.
    Лейба выцер слёзы і адступіў да весніцаў. Полацак лена прачынаўся, дзівячыся цішыні раніцы, якую ніхто не паспеў зганьбіць крыкамі, стрэламі і лаянкай. Малады фурман, які чакаў ля новенькай брычкі сваіх гаспадароў, у чарговы раз абышоў экіпаж, паправіў наладаваныя куфры, шматзначна зірнуў на неба: развіднела зусім, ці не час у дарогу?
    — Ну што, рушым? — Пранціш, які ўжо сядзеў конна, нецярпліва азіраўся, ледзь стрымліваючы свайго — уласнага! — каня, белаплямістага дрыгканта, што так і рваўся паляцець у далёкія далі, дзе чакаюць новыя авантуры і подзвігі.
    I яны рушылі па дарозе з Полацка на Вільню.
    2011 г.
    Тлумачэнне некаторых гістарычных тэрмінаў:
    Амарат — каханак.
    Банда — так у XVIII стагоддзі называлі каманду, гурт.
    Гіцаль — памочнік ката, слова ўжывалася як лаянка.
    Гуз — дыямент, якім упрыгожвалі шляхецкую шапку.
    Дысідэнты — так у Рэчы Паспалітай называлі вернікаўхрысціян, якія не належалі да каталіцкага веравызнання: прыхільнікаў арыянства, кальвінізму, лютэранства, сацыян, анабаптыстаў, квакераў, менанітаў, а пасля Берасцейскай уніі 1596 года і праваслаўных.
    Казакі — не толькі сацыяльная супольнасць, але таксама і від лёгкай кавалерыі.
    Канфідэнт — давераная асоба.
    Карусель — прыдворны рыцарскі турнір.
    Кумпан — блізкі сябар.
    Ліберум вета (liberum veto) — права кожнага шляхціца адмяніць рашэнне любога сойма альбо забараніць ягоную працу.
    Ліхвяр — той, хто пазычаў грошы і жыў з атрыманых працэнтаў.
    Магістрат — гарадская рада.
    Маршалак — вялікі маршалак кіраваў вялікакняскім дваром і сенатам, павятовы — ачольваў мясцовы ўрад, вёў павятовы соймік, трыбунальскі — кіраваў судовымі пасяджэннямі.
    Сармацкі касцюм — традыцыйны шляхецкі ўбор, складаўся з жупана, кунтуша, пояса ўсходняга тыпу, шапкі з футрам. У Рэчы Паспалітай яго насілі паралельна з нямецкім (французскім) строем еўрапейскага ўзору, але прыхільнікі традыцый «чужую моду» не ўхвалялі.
    Трыбунал — галоўны суд ВКЛ.
    Фамілія — групоўка магнатаў, якую ачольвалі Чартарыйскія.
    Фартуна — улюбёны вобраз куртуазнай літаратуры, удача.
    Харугва — рота шляхецкай кавалерыі, у якой было ад 30 да 200 чалавек.
    Шэлег — дробная мядзяная манета, роўная адной трэці меднага гроша.
    Янычары — від войскаў у ВКЛ.
    Літаратурна-мастацкае выданне
    Святло мінуўшчыны
    РУБЛЕЎСКАЯ Людміла Іванаўна
    АВАНТУРЫ ПРАНЦІША ВЫРВІЧА, ШКАЛЯРА I ШПЕГА
    Раман прыгодніцкі і фантасмагарычны
    Мастак Я. К. Вашчанка
    Камп’ютарная вёрстка Д. С. Камейша Стыльрэдактары Н. Ф. Крыцкая, В. С. Рацэвіч
    Падпісана ў друк 19.11.2018. Фармат 84x108 V32. Папера афсетная.
    Афсетны друк. Ум. друк. арк. 14,28. Ул.-выд. арк. 13,02.
    Тыраж 1000 экз. Заказ 1794.
    Рэдакцыйна-выдавецкая ўстанова «Выдавецкі дом «Звязда». Пасведчанне аб дзяржаўнай рэгістрацыі выдаўца, вытворцы, распаўсюджвальніка друкаваных выданняў № 1/8 ад 02.08.2013.
    Вул. Б. Хмяльніцкага, 10a, 220013, г. Мінск, Рэспубліка Беларусь.
    Адкрытае акцыянернае таварыства «Паліграфкамбінат імя Я. Коласа».
    Пасведчанне аб дзяржаўнай рэгістрацыі выдаўца, вытворцы, распаўсюджвальніка друкаваных выданняў № 2/3 ад 10.09.2018.
    Вул. Каржанеўскага, 20, 220024, г. Мінск, Рэспубліка Беларусь.
    s’
    2
    ’