Дзіцячы фальклор
Выдавец: Навука і тэхніка
Памер: 736с.
Мінск 1972
1009. Кулюкушкі
Р о м а н о в, VIII, стар. 561.
Зап. у Сенненскім п.
Bap.: Т ереіценко, стар. 84.
1010. У палачку-булавачку
Р о м а н о в, VIII, стар. 562.
Зап. у г. Сянно.
Тое ж: Дзяціныя г у л ь н і, стар. 11. Вядома па ўсёй краіне пад рознымі назвамі: «Зара», «Палачка-выручалачка». «Стукалка» і інш. (Покровскнй, стар. 113; «Жнвая старнна», 1890, вып. 1, раздз. І\ , стар. 1—2).
1011. Палачка-шукалачка
С а х а р а ў, рук., IV, стар. 11.
1012. Палачка-баровачка
Г р ы н е в і ч, Народныя гульні, стар. 26.
Падобная гульня, але менш цікавая, бо з па.'.ачкай праводзяць не столькі дзеянняў, зап. у Кадненскім п.: «Жнвая старнна», 1895, вып. 1, стар. 99 («Ухаронкам»),
1013. Татарская палачка
Р о м а н о в, VIII. стар. 562—563.
Зап. у Гомельскім п.
1014. Жмуркі
Добровольскнй, IV, стар. 498.
Распашыраная гульня, вядомая пад рознымі назвамі: «Хованкі простыя», «Хованкі», «Кулючкі» і інш. Е. Пакроўскі лічыць яе прататыпам старажытную грэчаскую гульню «Пагоня» (П окровскнй, стар. 1 12).
1015. Сляпец
Дзяціныя гульні, стар. 7.
Паўсямесна вядомая пад назвай «Жмуркі».
1016. Скукуйда
Р о м а н о в, VIII, стар. 574.
1017. Калім-бам-ба
Зап. Г. А. Барташэвіч у 1970 г. у в. Міхалішкі Астравецкага р. Гродзснскай вобл. ад дзяцей.
АІМЭФ, ф. 8, воп. 2, спр. 33, сш. 4, л. 1.
Тая ж гульня: зап. у 1958 г. у Слуцкім р. (АІМЭФ, ф. 8, воп. 1, спр. 41, бл. 8, л. 16); С а х а р а ў, рук., IV, стар. 49.
1018. У здагонкі
Р о м а н о в, VIII, стар. 566—568.
Зап. у Аршанскім, Гомельскім, Сенненскім п.
Вядома ў многіх краінах (пад назвай «Роланд» — у Германіі): II окровскнй, стар. 103; «Жнвая старнна», 1890, вып. 1, раздз. IV, стар. 2.
1019. Шчыткі-быткі
Р о м а н о в, VIII, стар. 566.
Зап. у Быхаўскім п.
1020. Рагадан
Р о м а н о в, VIII, стар. 565—566.
Зап. у в. Латыгова Сенненскага п.
1021. Барада
Дзяціныя гульні, стар. 6—7.
Тое ж; С а х а р а ў, рук., IV, стар. 20.
1022. Гуж
Шейн, Мат., III, стар. 199—201.
Зап. Г. Н. Яцко ў в. Якімовічы Мінскага п. і губ.
1023. Блін гарыць
Г р ы н е в і ч, Народныя гульні, стар. 50.
Зап. А. Грыневіч у Асвеі ад Тацяны Макеенка.
Р о м а н о в, VIII, стар. 561.
Падобная гульня зап. у Вятскай губ.: Покровскнй, стар. 157.
1025. Мальчык-пальчык
Ш е й н, Мат., III, стар. 208—209.
Зап. Астаповіч у в. Навасёлкі Ігуменскага п. Мінскай губ.
1026. Пінкі
Ш е й н, Мат., III, стар. 216—217.
Зап. Г. Юрэвіч у м. Косава Слонімскага п. Гродзенскай губ.
Пацеж — малітва.
1027. Харты і зайцы
Дзяціныя гульні, стар. 10—11.
Падобная гульня пад назвай «Бабёр»: Чубннскнй, стар. 40. Розніца ў тым, што многа хартоў, а бабёр адзін. Ен хаваецца, а харты павінны яго адшукаць.
1028. У зайца
Ш е й н, Мат., III, стар. 202—203.
Зап. Ф. Навіцкі ў м. Глыбокае Дзісненскага п. Віленскай губ.
1029. У зайца
Архіў AH СССР, ф. 104, воп. 1, спр. 26.
Вар. пад назвай «Лавіць зайца»: з успамінаў А. Янкоўскага, Віленскі п. (АІМЭФ, ф. 13, воп. 10, спр. 36).
1030. У рыбака і рыбку
Зап. Г. А. Барташэвіч у 1970 г. у в. Міхалішкі Астравецкага р. Брэсцкай вобл. ад дзяцей.
АІМЭФ, ф. 8, воп. 2, спр. 33, сш. 4, л. 4.
1031. Мурашачка
Г р ы н е в і ч, Народныя гульні, стар. 38—39.
Гульня бытуе ў розных месцах пад іншымі назвамі. Збіральнік адзначае: «Гэтую гульню ў ваколіцах Сар’ян называюць «Рукудой», калі замест першага лічэння («Мурашачка, букашачка...») лічаць так:
Рукуда, рукуда, На чатыры рукуды. Пяцьсот суддзя,
Панімай Юр’я. Кацярынін нос На пятнаццаць вёрст. Шалам-балам, Бушмак, барада.
Выйдзі вон з гарада.
У Ветрынскім раёне на Полаччыне гульню гэту называюць «Чык-чыгярок» і лічаць у ёй гульцоў так:
Чы-чык, чыгярок, ІТанафіда Фідарок.
Дзела, прэла, гарэла, Барада, бушмак.»
1032. Проса
Ш е й н, Мат., III, стар. 198.
Зап. Г. Н. Яцко ў в. Якімовічы Мінскага п. і губ.
1033. У каноплі
Р о м а н о в, VIII, стар. 557—558.
1034. Ноч і дзень
Зап. Г. А. Барташэвіч у 1967 г. у в. Заполлс Бялыніцкага р.
АІМЭФ, ф. 8, воп. 1, спр. 110, сш. 2.
Спрошчаны варыянт агульнавядомай гульні «Астракінда», якая паходзіць з Старажытнай Г рэхіыі.
Пад назвай «У квача» зап. у Бялыніцкім р. (той жа пашпарт). Блізкі вар. гульні пад назвай «Звон»: Р о м а н о в, VIII, стар. 565. У рус. вядома пад рознымі назвамі, у тым ліку «Дагонка», «Алемба», «Звон» і інш. (Покровскнй, стар. 101 —102, 139; Чубннскнй, стар. 51).
1035. У ката і мышку
Р о м а н о в, \ III, стар. 565.
Зап. у Гомельскім п.
Тая ж гульня: Романов, VIII, стар. 565 («Проса»); Д з я ц і н ы я гульні, стар. 6 («Кот і мышка»); Г р ы н е в і ч, Народныя гульні, стар. 11; зап. Г. А. Барташэвіч у Бялыніцкім і Аршанскім р. (АІМЭФ. ф. 8, воп. 1, спр. 110). Па сведчанню Е. Пакроўскага, вядома па ўсёй Еўропе. У некаторых месцах ката і мышку замяняюць качар і качка, у грузін —■ мядзведзь і чалавек, у калмыкаў — вярблюд і верблюжонак, у чарамісаў вядома пад назвай «Дзікія гусі» (Покровскнй, стар. 193— 194). Рус. вар. вядомы пад назвай «Звон», дзе адзін удзельнік у сярэдзіне кола робіць усё, каб прарвацца скрозь яго (ГІ о к р о в с к н й, стар. 139; Тереіценко, стар. 107).
Архіў AH СССР, ф. 104, воп. 1, спр. 26.
Гульня дзяўчынак.
1037. Гулачка
ITT е й н, Мат., III, стар. 217—218.
Зап. Г. Юрэвіч у м. Косава Слонімскага п. Гродзенскай губ.
1038. Удавец
Дзяціныя гульні, стар. 9.
Bap.: С а х а р а ў, рук., IV, стар. 9.
1039. У гарэлыша
Р о м а н о в, VIII, стар. 569.
Папулярная па ўсёй Расіі гульня, вядомая пад рознымі назвамі: «Гарэлкі», «Агарышы», «Расколушкі» і інш. (Покровскнй, стар. 110).
Гуляюць і дарослыя.
1040. Мост
С а х a р а ў, рук., IV, стар. 49.
1041. У дзяцей
Дзяціныя гульні, стар. 10.
Скароч. вар.: Р о м а н о в, VIII, стар. 566.
Вельмі папулярная ў розных месцах гульня. Часта замест дзяцей прадаюць гаршкі, гарлачыкі (Покровскнй, стар. 109); «дзіця ката» («Жнвая старнна», 1890, вып. 1, раздз. IV, стар. 2). Падобная гульня: Тереіценко, стар. 43—44 («Кумкі»); стар. 42—43 («Колышкі»).
1042. У рэшата
Г р ы н е в і ч, Народныя гульні, стар. 19.
1043. Шавец
Дзяціныя гульні, стар. 4.
Тая ж гульня: С a х a р а ў, рук., IV, стар. 46.
1044. У гарлачыкі
Р о м а н о в, VIII, стар. 569.
Вар.: Дзяціныя гульні, стар. 6; С a х a р а ў, рук., IV, стар. 18; Покровскнй, стар. 109.
1045. Гладышкі
Ш е й н, Мат., III, стар. 218.
Зап. Н. Яцко ў в. Якімовічы Рэчыцкага п.
1046. Гарлачыкі
Добровольскнй, IV, стар. 496.
1047. Гладышкі
Зап. Л. М. Салавей у 1969 г. у в. Беражное Столінскага р. Брэсцкай вобл. ад дзяцей.
АІМЭФ, ф. 8, воп. 2, спр. 18, сш. 4, л. 29.
1048. У колічкі
Р о м а н о в, VIII, стар. 557.
Зап. у г. Сянно.
1049. У СВ1ННЮ
Архіў AH СССР, ф. 104, воп. 1, спр. 26.
Тая ж гульня пад назвай «У свінарку»: Ш е й н, Мат., III, стар. 210.
1050. Ганяць свінку
3 успамінаў А. Янкоўскага. Віленскі п.
АІМЭФ, ф. 13, воп. 10, спр. 36.
Вар.: Г р ы н е в і ч, Народныя гульні, стар. 22.
1051. У булу
Р о м а н о в, VIII, стар. 580—581.
Блізкая гульня пад назвай «Яла»: Добровольскн й, IV, стар. 495.
1052. У пікера
3 успамінаў А. Янкоўскага. Віленскі п.
АІМЭФ, ф. 13, воп. 10, спр. 36.
1053. У куля
Зап. Г. Ф. Юрчанка ў в. Кудрычы Мсціслаўскага р. Магілёўскай вобл. АІМЭФ, ф. 13, воп. 10, спр. 36.
1054. У казіны рог
Р о м а н о в, VIII, стар. 580.
1055. Катанне кулі
Ш е й н, Мат., III, стар. 204—205.
Зап. Ф. Навіцкі ў м. Глыбокае Дзісненскага п. Віленскай губ.
1056. Качаць скрытулку
3 успамінаў А. Янкоўскага. Віленскі п.
АІМЭФ, ф. 13, воп. 10, спр. 36.
Заўвага А. Янкоўскага: «Гэта адна з найбольш распаўсюджаных забаў хлопцаў-падросткаў колісь у Віленскім п. Заядла «ганяў скрытулку» на сваім гумніску з равеснікамі і Бронюсь Тарашкевіч у Чарнулішках».
1057. У лапту ці шпуляк
С а х а р а ў, рук., IV, стар. 24.
1058. У салаўя
Р о м а н о в, VIII, стар. 575—576.
1059. Кукушка
Г р ы н е в і ч, Народныя гульні, стар. 6—8.
1060. У перагона
Р о м а н о в, VIII, стар. 578.
1061. У гарадкі
Ш е й н, Мат., III, стар. 209—210.
Зап. Астаповіч у в. Навасёлкі Ігуменскага п. Мінскай губ.
Вельмі папулярная гульня, шырока вядомая ў рускіх: Терешенко, стар. 69—71; «Жнвая старнна», 1895, вып. 1, стар. 93 («Гарадкі»), Падобная гульня («Рюхі»): «Жнвая старііна», 1890, вып. 1, раздз. IV, стар. 3.
1062. У пыжа
Р о м а н о в, VIII, стар. 578—579. Зап. у Гомельскім п.
1063. У крэглы
Р о м а н о в, VIII, стар. 577.
Вар.: Тереіценко, стар. 71—72.
Шейн, Мат., III, стар. 196—197.
Зап. В. Боханаў у м. Брагін Рэчыцкага п. Мінскай губ.
1065. У крэглі
Р о м а н о в, VIII, стар. 578. Зап. у Віцебскім п.
Вар.: Ш е й н, Мат., III, стар. 204; Терешенко, стар. 56—57.
1066. У косці
Ш е й н, Мат., III, стар. 195—196.
Зап. В. Боханаў у м. Брагін Рэчыцкага п. Мінскай губ.
Гульня мае яшчэ загалоўкі — «Бабкі», «Казанцё».
Амаль тая ж гульня пад назвай «Ладыжкі»; «Жнвая старнна», 1895, вьш. 1, стар. 90.
1067. У цуркі
Р о м а н о в, VIII, стар. 579.
Падобная гульня: Тереденко, стар. 21 («Клёк»); стар. 66—67 («Цурка»). Цярэшчанка лічыць яе ўкраінскай, хаця і адзначае папулярнасйь у рускіх.
1068. У чыжыка
Романов, VIII, стар. 580.
Зап. у Быхаўскім п.
Вар.: Терегценко, стар. 57—58.
1069. У транпыжа
Р о м а н о в, VIII, стар. 561—562.
Падобная гульня пад назвай «Чыж»; Тереценко, стар. 63—64.
1070. Транпыж
Р о м а н о в, VIII, стар. 580.
Зап. у Быхаўскім п.
1071. Вільна
III е й н, Мат., III, стар. 202.
Зап. Стасевіч у в. Аўдзсвічы Навагрудскага п. Мінскай губ.
1072. У масла
Р о м а н о в, VIII, стар. 579.
Зап. у Гомельскім п.
Вар.: Тереіценко, стар. 58—59 («Шар або касла»).
Романов, VIII, стар. 585.
Аддалена напамінае гэту гульню гульня «Бабкі»: «Жнвая старнна», 1890, вып. 1, раздз. IV, стар. 7; Тереіденко, стар. 60—62. Гульня прыйшла ў Еўропу ад старажытных грэкаў. Любілі яе татары Залатой арды, аб чым сведчаць апрацаваныя бабкі, знойдзеныя пры раскопках (Покровскнй, стар. 249).
1074. У яркі
Р о м а н о в, VIII, стар. 576—577.
Зап. у Гоме/.ьскім п.
Папулярная гульня ў розных месцах: Тереденко, стар. 11; «Жнвая старнна», 1890, вып. 1, раздз. IV, стар. 5—6; 1895, вып. 1,
стар. 99.
1075. У кісценя
Р о м а н о в, VIII, стар. 577.
КНІГІ ОНЛАЙН
