Дзіцячы фальклор
Выдавец: Навука і тэхніка
Памер: 736с.
Мінск 1972
Падобная гульня, але з захаваннем мячыка пад назвай «Круглым горадам» зап. у Петразаводску: «Жпвая старнна», 1890, вып. 71, раздз. IV, стар. 5.
1076. Грахі
Дзяціныя гульні, стар. 11—12.
1077. Цар
Зап. Г. А. Барташэвіч у 1967 г. у в. Заполле Бялыніцкага р.
АІМЭФ, ф. 8, воп. 1, спр. 110, сш. 2.
Скароч. вар. гульні «Цар» (Покровскнй, стар. 250—251), вельмі старажытнай па паходжанню, знаёмай грэкам, персам і іншым народам.
1078. У лапту
Зап. Г. А. Бартаіпэвіч у 1967 г. у в. Заполле Бялыніцкага р.
АІМЭФ, ф. 8, воп. 1, спр. 110, сш. 2.
Блізкая гульня: Т ерешенко, стар. 50—51.
1079. У мяч— у выбівала
Зап. Г. А. Барташэвіч у 1967 г. у в. Заполле Бялыніцкага р. ад дзяпей.
АІМЭФ, ф. 8, воп. 1, спр. 110, сш. 2.
Падобная гульня пад назвай «Пятнашкі»: Пок ровскн й, стар. 243. Блізкая гульня, з той розніцаю, што падзяляюцца ўсе на дзве партыі, кожная ў сваім кругу, і стараюцца выбіць з круга супраціўніка, зап. у Кадненскім п.: «Жнвая старнна», 1895, вып. 1, стар. 98—99.
Зап. Г. А. Барташэвіч у 1967 г. у в. Заполле Бялыніцкага р. Магілёўскай вобл. ад Ігнатовіч Валі, 10 г. і Ігнатовіч Мані, 9 г.
АІМЭФ, ф. 8, воп. 1, спр. 110, сш. 2.
1081. У казла
Зап. Г. А. Барташэвіч у 1967 г. у в. Ардаць Шклоўскага р. ад Паборцавай М., Паборцавай Т., Мікодэінай С.
АІМЭФ, ф. 8, воп. 1, спр. 110, сш. 27.
Тая ж гульня, але пад назвай «У казла» зап. у 1971 г. у в. Груздава Пастаўскага р. (АІМЭФ, ф. 8, воп. 2, спр. 40).
1082. У пяць дзевак
Гл. камент. да 1080.
1083. У сабачку
Зап. Г. А. Барташэвіч у 1970 г. у в. Міхалішкі Астравецкага р. Гродзенскай вобл. ад дзяцей.
АІМЭФ, ф. 8, воп. 2, спр. 33, сш. 4, л. 2—3.
1084. Гульня 3 мячом
Зап. Л. М. Салавей у 1969 г. у в. Беражное Столінскага р. Брэсцкай вобл. ад дзяўчынак.
АІМЭФ, ф. 8, воп. 2, спр. 18, сш. 3, л. 30.
1085. Гульня з мячыкам
Р о м а н о в, VIII, стар. 575.
Амаль тое ж зап. Г. А. Барташэвіч у 1967 г. у Шклоўскім р. (АІМЭФ. ф. 8, воп. 1, спр. 110). Вядомыя з часоў Старажытнай Грэцыі гульні з мячом застаюцца папулярнымі ва ўсіх народаў да нашых дзён: П о к р о вс к н й, стар. 238—242; «Жнвая старнна», 1890, вып. 71, раздз. IV, стар. 6—7; Тереценко, стар. 52.
1086. Гульня са скакалкай
Зап. Л. М. Салавей у 1969 г. у в. Беражное Столінскага р. Брэсцкай вобл. ад Тамары Сапон, Галі Гарбач і іншых дзяўчынак.
АІМЭФ, ф. 8, воп. 2, спр. 18, сш. 3, л. 28.
Блізкую гульню зап. Г. А. Барташэвіч у 1971 г. у в. Груздава Пастаўскага р. (АІМЭФ, ф. 8, воп. 2, спр. 40, сш. 1, л. 46).
Р о м а н о в, VIII, стар. 570.
Зап. у г. Сянно.
Аддалена напамінаюць гэту гульню руская «Бары» і армянская «Геры». Пакроўскі лічыць такія гульні агульнаеўрапейскімі: Пок ровскнй, стар. 105, 178—182.
1088. Піянеры, піянеры, дайце нам важатага!
Зап. Г. А. Барташэвіч у 1965 г. у в. Ляўкі Аршанскага р. Віцебскай вобл. ад школьнікаў.
АІМЭФ, ф. 8, воп. 1, спр. 99, сш. 4, л. 10.
Блізкі вар. зап. Г. А. Барташэвіч у 1967 г. у Бялыніцкім р. (АІМЭФ, ф. 8, воп. 1, спр. 110, «У рыбака»). Падобная рус. гульня «Звон», з той розніцай, што ў ёй дзеці стаяць не ланцужком, а кругам.
1089. У пекла
Ш е й н, Мат., III, стар. 222.
Зап. В. Боханаў у м. Брагін Рэчыцкага п. Мінскай губ.
1090. У лыкі
Р о м а н о в, VIII, стар. 564—565.
Зап. у Рагачоўскім п.
Е. Раманаў піша, што «ў паўднёвай Беларусі гэта гульня называецца «У соль».
Пераходзячы праз ногі сядзячых, усе пяюць хорам:
— Ідзе байдак без солі, без солі!
Пакуль усе перайдуць. Ідучы назад, кожны хлопчык з вялікага разбегу пераскоквае праз ногі і крычыць:
— Ідзе байдак з соллю!
У астатнім гульня такая ж».
Пад назвай «Без солі соль» яна бытуе ў розных раёнах Расіі: Покровск нй, стар. 122; Тереіценко, стар. 30 (адносіць да гульняў дзяўчат).
1091. У пераскочкі
Р о м а н о в, VIII, стар. 565.
Падобная гульня пад назвай «Баба»: Добровольскнй, IV, стар. 497. Але тут шапкі вешаюць па слупок («пугаўё», «пугу»), Ва Уладзівастоцкай губ. бытавала пад назвай «Ступа»; Покровскнй, стар. 121.
1092. Белку трасці
Г р ы н е в і ч, Народныя гульні, стар. 40.
Падобная гульня пад назвай «Длннный кон»; Покровсквй, стар. 128—129. Розніца ў тым, што не паўзуць па спінах, а пераскокваюць як далей наперад.
1093. У чакерду
Р ь м а н о в, VIII, стар. 584.
Зап. у Гомельскім п.
Па сведчанню Пакроўскага гульня была вядома старажытным грэкам, а пазней распаўсюдзілася па ўсёй Еўропе і ў некаторых іншых народаў. Вядома ў розных вар. (Покровскнй, стар. 128—130). Цярэшчанка лічыць, што гульня гэта прыйшла ад татар (назва татарскага паходжання) з часоў татара-мангольскага нашэсця. Вядома шырока паўсюдна (Тереш, е н к о, стар. 68—69).
1094. Кавалькі
Г р ы іі е в і ч, Народныя гульні, стар. 3.
1095. Шашка ганяць
Г р ы н е в і ч, Народныя гульні, стар. 21.
Як усе гульні са жгутом, вельмі распаўсюджаная сярод рускіх і наогул еўрапейцаў. Была вядома ў Старажытнай Грэцыі.
Розныя вар.: Тереіценко, стар. 84—88; Покровскнй, стар. 214—218.
1096. У шыла
Ш е й н, Мат., III, стар. 210—211.
Зап. Астаповіч у в. Навасёлкі Ігуменскага п.
Тая ж гульня: Р о м а н о в, VIII, стар. 558. Перадача папружкі суправаджаецца прыгаворамі: «Бей, бей, пашывай, далей, далей пасылай!» або «Шый, шый, пашывай і другому падавай!» Вар.: Дзяціныя г у л ьн і, стар. 3 («Шавяла»); Ш е й н, Мат., III, стар. 211—212.
1097. У каваля
3 успамінаў А. Янкоўскага. В. Адамчукі Віленскага п. АІМЭФ, ф. 13, воп. 10, спр. 36.
1098. У пытку
Архіў AH СССР, ф. 104, воп. 1, спр. 26.
1099. Маршалкі
Г р ы не віч, ІЧародныя гульні, стар. 29—30.
1100. У караля
Р о м а н о в, VIII, стар. 554—555.
Зап. у Быхаўскім і Гомельскім п.
Тая ж гульня зап. у Церскай вобл. пад назвай «Палач»: Покровс к н й. стар. 161.
1101. У казу
Р о м а н о в, \ III, стар. 568—569.
Падобная гульня распаўсюджаная ў многіх месцах пад назвамі «Вяндліна», «Прытон вольны», «Зара», «Салёнае мяса» і інш. (П ок ро вс к н й, стар. 211—213; Терецекко, стар. 23).
1102. Пастарнак
Добровольскнй, IV, стар. 498.
Блізкая гульня пад назвай «Лысая гара»: т а м ж а. стар. 496.
1103. Круцёлка
М. Я. Г р ы н б л а т. Некаторыя матэр'ялы да вывучэння пастушаства і жывёлагадоўлі Тураўшчыны (этнаграфічныя нататкі).
«Наш край», 1928, № 8—9 (35—36), стар. 70.
1104. Солапа—молана
3 успамінаў А. Янкоўскага. Віленскі п.
АІМЭФ, ф. 13, воп. 10, спр. 36.
1105. Рыжыкі салійь
Гл. папярэдні камент.
1106. У каменьчыкі
Р о м а н о в, VIII, стар. 585—586.
Вар.: Д з я ц і н ы я г у л ь н і, стар. 3; рус. вар.: Тереіценко, стар. 41—42.
1107. У караля
Ш е й н, Мат., III, стар. 215—216.
Зап. I. Юрэвіч у м. Косава Слонімскага п. Гродзенскай губ.
1108. У касцяшкі
Р о м а н о в, VIII, стар. 586.
1109. Мак
Г р ы н е в і ч, Народныя гульні, стар. 20.
Вар. гульні ў ножык зап. М. Я. Грынблат у 1945 г. у Плешчаніцкім р. (АІМЭФ, ф. 8, воп. 1, спр. 1, л. 71); рус. вар.: Т ереценко, стар 55— 56, 68 («Тычка», «Ножык»).
1110. У вужа
3 успамінаў А. Янкоўскага. Віленскі п.
АІМЭФ, ф. 13, воп. 10, спр. 36.
Кручка — бручка.
«Старая гэта гульня,— піша А. Янкоўскі.— У нашых ваколіцах старыя людзі расказвалі, што колісь па хатах гадавалі вужоў, якіх уважалі за святых. Былі гэта нейкія асвоеныя гады».
1111. Гарнушак
Рукапісны аддзел бібліятэкі Варшаўскага унівсрсітэта. Сігнатура 135-IV, т. II, вокл. 12. Архіў М. Федароўскага (Мат. I. У. Саламевіча).
1112. У караля
Р о м а н о в, VIII, стар. 554.
Зап. у Быхаўскім п.
Вар. гульні пад назвай «У каралі», «У пана», «У работнікі»; П о к р о вскнй, стар. 157; Тереіценко, стар. 90—93 (гульня дарослых).
1113. У копны, у кучы
Р о м а н о в, VIII, стар. 556—557.
Зап. у Сенненскім п.
1114. Прарок
Д з я ц і н ы я г у л ь н і, стар. 5.
1115. У фігуры
Зап. С. Т. Бахмет у 1970 г. у в. Дубнікі Астравсцкага р. Гродзенскай вобл. ад дзяцей.
АІМЭФ, ф. 8, воп. 2, спр. 27, сш. 2, л. 10.
1116. У ката
Зап. Г. А. Барташэвіч у 1970 г. у в. Міхалішкі Астравецкага р. Гродзенскай вобл. ад дзяцей.
АІМЭФ, ф. 8, воп. 2, спр. 33, сш. 3, л. 38.
1117. У гнілога бурака
Зап. Г. А. Барташэвіч у 1967 г. у в. Заполле Бялыніцкага р.
АІМЭФ, ф. 8, воп. 1, спр. 110.
Блізкія гульні вядомы на Украіне і ў Расіі пад назвамі «Шалёнае цялё», «Шалёная карова», «Частым дажджом» і інш. (П окровскнй, стар. 150—151).
АСАБОВЫ ПАКАЗАЛЫіІК ЗБІРАЛЬНІКАЎ
Альтшулер Л. 279, 306
Альфер Т. 672, 673
Андрушкевіч Г. 447
Арэхаў М. 506
Астаповіч 395, 1025, 1061, 1096
Баброўнік А. 133
Багдановіч А. 940 Багдановіч В. 466 Барташэвіч Г. 3, 9, 19, 21, 23, 29, 32, 39, 41, 42, 44, 46, 47, 73, 75, 84, 104. 109, 117, 119. 126. 142, 149, 151, 152, 158, 159, 172, 178, 180, 182, 183, 195, 211, 225, 227, 247, 251, 257, 260, 262, 263, 269, 272, 273, 274, 284, 288, 293, 302, 307, 318, 319, 335, 348, 349, 351, 352, 353, 363, 364, 383, 386, 387, 390, 406, 415, 433, 484, 536, 545, 546, 562, 567, 571, 604, 606, 608, 625, 639, 643, 646, 650, 676, 677, 703, 704, 708, 726, 737, 738, 743, 744, 745, 748, 750, 754, 760, 770, 779, 780, 782, 783, 787, 793, 794 797, 801, 802, 817, 821, 827, 831, 835, 836, 840, 844, 846, 848, 856, 858, 860, 861, 866, 871, 877, 878, 899, 900, 915, 916, 917, 922, 923, 924, 935, 937, 948, 962, 964, 975, 976, 977, 986, 992, 993, 997, 999 1000, 1001, 1002, 1003,
1017, 1030, 1034, 1035, 1077,
1078, 1079, 1080, 1081, 1082,
1083, 1085, 1086, 1088, 1116,
1117
Батурын П. 394
Бахмет С. 783, 845, 1115 Боханаў В. 1064, 1066, 1089 Бяспалы 3. 396
Бясперчы В. 128, 243, 426, 430, 505
Валевіч А. 481, 900, 921
Валяўка Р. 214
Васіленя Н. 94, 207, 275
Васілеўская Я. 150, 593 Васілёнак С. 5 Верабей Я. 396
Галубоўскі Л. 4
Гарэвкі М. 1, 11, 81, 126, 127, 295, 3'39, 366, 367, 377, 379, 391, 468, 490, 552, 555, 903
Гваздзёў М. 56, 57, 236. 255, 261, 304’, 356, 455, 488, 522, 617, 665, 666, 667, 740, 789, 943
Гліндзіч Я. 712
Грынблат М. 35, 83, 84, 102, 108, 120, 124, 131, 137, 146, 157, 172, 173, 176, 215, 223, 229, 252, 262, 264, 267, 271, 308, 312, 389, 632, 699, 700, 742, 747, 753, 754, 758, 760, 765, 768, 774, 776, 778, 790, 791, 793, 795, 798, 800, 806, 808, 810, 811, 812, 813, 815, 816, 818, 821, 828, 834, 838, 840, 847, 851, 854, 855, 865, 867, 868, 869, 870, 879, 883, 897, 908, 914, 934, 938,986,1103,1 109
КНІГІ ОНЛАЙН
