Дзівін
Андрэй Бурсаў
Выдавец: Логвінаў
Памер: 155с.
Мінск 2002
ДЗІВІН
A Н 0 Р 3 Й 6 У Р С A V
ДЗІВІН
(граняслоўі 1995—2002)
М Е НЬ С К
2 0 0 2
Аўтар выказвае шчырую падзяку
www.autoklad.com /017/ 209-61-98
Першая кніга граняслоўяў Андрэя Бур-сава, творнага кнігатаю зьнябыткаваных шэп-таў і шліхтару вільготных гукаў. Амаль кож-ная новая ява нараджаецца ў сутаргах і пад ёкат усеагульнага цкаваньня. Трэба быць саліа-вітым літаратурным альпіністам каб узкара-. скацца па рызыкаватых вытворах аўтара, сло-вы ў якога вішчаць і выюць ад нечаканага суседзтва, і таму быццам набываюць новую гукавую афарбоўку, а іх сэнс калыхаецца. Слоўцы, пазычаныя з глуханлмотных стара-зховаў крывічанскае, ліцьвінскае й іншых ве-ляможных беларускіх моваў, узпрымаюцца як ялмужныя знаёмцы з раптоўна незнаё-мымі рысамі ці як адамантавыя незнаёмцы зь нечым вельмі знаёмым. I менавіта таму “Дзівін” — лепшае зельле супраць эстэтыч-нага ачмурэньня.
ISBN 5-94716-006-4
©Невскнй Простор, 2002
©Бурсаў А., 2002
ЗЬМЕСТ
Зьміцер Вішнёў. На волю — са склепаў 7
I. Хай жыве і пасецца беларуская птушка бацян !!!
Шархубэль 13 |Лілея 24
Дудзьдзё 14 Маркотны 24
Гіякінт 151 “Не разставайцеся...” 25
Фарбы песьні 15 ???? 25
Ноч 16 20 26
Знак? 17 Труне 27
Дайма 17 Кроплі 27
Царноч 18 “Я калісьці...” 28
Нактурны 19 Ня л 28
Зпаміж 20 "Калі сьпіцё...” 29
Карункі 21 Целаў 29
Жывое сэрца 22 АН 30
“Белыя кроплі. 23 Ich 31
Вятрыска 23 Палка 31
II. Горад Барсаў
Проф 43
Street Spirit 35 Uga 44
Кій 36 Шаша 45
L’anterna 36 Пакой 46
Руж 37 Джалка 47
Чара 37 Мухі 47
[Камянецкі стоўп 381 Лужынамі 48
Закутак 38 Горад Барсаў 48
Вецер хоча паліць 39 J5ny 49
Тоеж 40 “Знадвор’е ў...” 50
Белы 40 Шлюбаваньне 50
“Сіняя пашча...” 41 Цацка 51
Стрэлка 41 Нура 52
NYC 42 Сьвечкі 53
Проша’ 42 Труба 53
III. BELARUS’ — краіна выблюдкаў
Злодзей 57 Ябры 63
Базылішак 57 Краіна выблюдкаў 64
Шмат 58 |Ніхто 651
Бурнос 59 Бывай! 65
“Па звычцы...” 60 Arbor Vite 66
Тварык 60 Ікаўка 66
Саскі 61 Бгбулькі 67
Непатрэбнасьці 62 Вандроўнік 68
Колы 62 Тыкеля 69
IV. , Мелюзіна
Касьцёр 73 Кары 80
Паленьні 73 Плойму 81
+ 74 Аргіог 82
Бусел 74 Мне 82
Вачыма 75 Цягшк 83
Разьвітаньне 75 Камяні 84
Vecmoku 76 “Твае шэпты...” 85
Jaunmoku 77 Ежм 85
Клён 78 Бус 86
т 79 мАРНАвІТа 87
“Нявінныя ня..." 80 Лю-лё-ля 87
V. Велягорыка
Гянюк 91 Тымойадзін 97
98
[шу:п] Ёўбала Аўгінь Зьмітра “Калгасьнік рэжа...” АСП 92 Сеззоны w гьаду 98
93 Athenaeum 93 Пярун 94 Т(Г>У 94 Зрэнка 99 100 101 102
“Ці ведаў...” Show 95 Лёт 95 Beau Monde 102 103
Anthem For Hymn Генька 9g “Слухаць званкі... 9g Chanticleer 104 104
Ліхтар жыцьця 105 Без 108
Рэвень 106 Фантазма 108
“Як сынайскі...” 107 |Каўнер 109|
Струмкар 107 Wanna 109
VI. Блявярза
Забі яго! 113 Пытальнік 130
Срэбрам 114 2 ночы 131
Варажбіт 114 Ніц 131
Царалень 115 Хамэлявон 132
Пара 116 ш+ 133
Янгол 117 Здаган 134
Пііт 118 ўсё 134
Валь 119 Каліб 135
Неба 120 ТАЯ 136
Званок 121 Хвілін 136
Быльлё 122 Сор’я Мор’я 137
Жала зьпеў 122 Лямбой 137
К-к-крыш 123 Зіма 138
1111 124 Зваліцца 138
Сноў 125 16 139
Кудроў 125 Разьдзёрты 140
“Дзе-небудзь на...” 1Z6 |Юзьнік 14І|
Лік від 126 ВБР 141
127 Ягоная й мая 142
Сёлета 127 Jim 143
Калюмны 128 Тваім-маім 143
3 129 Блохі 144
Зьлепкі 129 “Ня вартае...” 145
Маланкамі 130 Тайна я 145
Чаму зноўку псуцца брыцькі? Панікоўскія хоўткі
146
149
Жыцьцё як відэлец ^ень як лыжка Ноч як нож Сьмерць як кніжка
4
НА ВОЛЮ - CA СКЛЕПАЎ
Нехта бярэ на ўзбраеньне купалаўскія матывы, a нехта — футурыстычныя фаўстпатроны. Хочацца зка-заць: а трэйція рушаць сваім шляхам,— і гэта таксама будзе няпраўдаю. Бо выслоўе “ісьці сваім шляхам” ча-мусьці ўзпрымаецца большасьцю грамадзянаў як заклік да адмаўленьня традыцыі. Што ў прынцыпе сьмешна. Аднак адно адному можа зусім не супярэчыць.
Андрэй Бурсаў у беларускае літаратуры чалаве.к не выпадковы. Можна толькі казаць пра паэтычныя ападкі душы. Ягоныя творчыя практыкаваньні напачатку на-гадалі мне “заумь” расейскага паэта Ільлі Зданевіча, але, прыгледзеўшыся, я вынайшаў у карагодзе літараў зусім іншую шматсэнсавую структуру. Тады мне стала цалкам зразумела: аўтар шпацыруе Пятым шляхам — танкаваю калёнаю, дзе замест “Т-34”, “пантэраў” і “тыграў” — гістарызмы, дыялектызмы, прафэсіяналізмы й слэнгавыя словы. I ў гэтым ёсьць свая містыка (пры-стаўкі, карані й суфіксы ператвараюцца ў “вельмі спэ-цыфічныя” патроны дый снарады), — адна зброя можа быць гатычнаю, а іншая — з часоў ракако. Колы гру-кочуць, але празь іх пазьпяваюць прашмыргнуць ма-ленькія вусені, што й утвараюць надзвычайную сыстэ-му сымбаляў.
Вершы А. Бурсава — зусім ня ўзор прыгожага пісьменьства. Ім уласьцівая пэўная незавершанасьць, каструбаватасьць. Тым ня меньш, ёсьць і для іх ладнае музычнае суправаджэньне. Падобнае тлумачыцца да-волі проста: аўтар гуляецца ня столькі са словам, колькі
з 'гукам, што ірвецца на волю са склепаў: “ў надзей-ным надвячорку // Дзе ўсё жыве як трэба // Ты Чорнае Вятрыска // Зьпяшаесься на неба”. Гэтыя “не-дарэчныя чаканасьці” надаюць паэту імідж бруталь-нага рамантыка. Такі дзівосны факт, магчыма, выклі-кае абурэньне і ў прыхільнікаў традыцыі, і ў прыхільнікаў ейнае дэканструкцыі. Але ж назва кнігі “Дзівін” упісваецца ці, дакладней, угрызаецца ў папе-ру надта натуральна. Дарэчы, да гэтае думкі мяне пад-штурхнуў Ігар Логвінаў, які, гартаючы будучае выданьне, пачухаў сваю рудую галаву й зказаў: “Літары. Выдатна. Добры падбор гарнітуры”. I — раптам усё разпаўзлося па рацыянальна-іранічных рэйках на свае шыфрава-ныя мейсцы. Чарвякі сьлізнулі на кручкі. Суркі зхава-ліся па норках. Прусакі патруціліся. Слон разьціскнуў вусатага чыноўніка. А паэт Бурсаў зашаптаў заклёнамі.
У васобе Андрэя некалі існаваў НЕХТА (быццам зь цемрачы несьліся глухія ўдары шаманскага бубну). “Мэталёвым бляскам // Ад чорнага вядра // Зьдзімаю зь цябе майткі // Бо ты таксама я”. Дакладней, Бур-саў маліўся каля НЕЧЫХ мармуровых калёнаў, і гэ-тымі малітвамі былі тэксты будучае кнігі. Эгацэнтрызм паэта, здаецца, перасягнуў увесь беларускі магчымы й немагчымы радыкалізм (дык маліўся ці вядзьмарыў?). Хоць гэта й гучыць патасна, і фармуе з аўтару кагойсьці надта надзямнога. He палохайцеся: Бурсаў можа быць і проста бурсавым (і ўжо ніколі ня барсам!) — дроб-ным барсуком — злосным пакрыўджаным зьвярком, што скардзіцца на ўвесь сьвет: “Ня трэба больш шу-каць / / Мяне ўжо ашукалі // Hi плянаў будаваць / / Усё адплянавалі / / He прадугледзелі / / Тут на мяне
забылі // Наўрадці здагадаюцца // Што апрыёр забілі”.
I ўсё ж на паэта ў большай ступені ціскнуць зоркі. I барсук выпаўзае са сваёй шахтавай нары. БОГА — менавіта пад такім псэўданімам ведаюць Андрэя Бур-сава. Усе публікацыі, што папярэднічалі выйсьцю “Дзівіна”, аздаблялі гэтыя чатыры магічныя літары. Надта прэтэнцыёзна — у гэтым бачны жорсткі выпад супраць грамадзтва й момант магчымага суіснаваньня зь вечнасьцю: маўляў, мы (Бурсаў і БОГ? Ці Бурсаў і МЕРАТ?) гаворым штодня. Да прыкладу, сустрэліся ўчора й папілі смачнае кавы, а пазаўчора пасьнедалі сардэлькамі: “Лё-лё-блё лё-лё-блё лё-лё-блё-лё лё-блё-лё”. А можа, усё значна прасьцей і тлумачыцца пата-емнымі жарсьцямі аўтара. Бога — значыць парушыць сучасныя ўяўленьні пра каханьне. Бога — відавочная абарона супраць нападаў ворагаў. Бога — значыць быць сонцам і бачыць вышэй за астатніх.
Тым ня меньш, можна зразумець аўтара, які на-рэшце прыйшоў да асэнсаваньня свайго сутнаснага Я й пазбавіў сябе ад псэўданіму — ад бозкай аўры. Праўда, таўро, як вядома, зьвесьці вельмі й вельмі цяжка. “Трэба шукаць карані”, — зкажа чытач. I я пагаджуся: вытокі таўраваньня. Бо відавочна, што аўтар сьвядома балян-суе на хвалях паэтычнага канхлікту.
Неяк адна маладасьведчаная журналістка ў мяне запыталася: “Пэрформанс — гэта мастацтва пратэс-ту?” I я шчыра яе запэўніў: “He”. А пэрформэр Ільля Сін на гэты абывацельскі выпад добра адказаў: “Тады паэзыя — сродак для прызнаньня ў каханьні”. Мне падаецца, што адзнакаю якасьці для творчасьці Бурса-ва ня можа быць толькі пратэст. Тое, што паэт мяняе
4
скуру штодня, як іншапляцэнтнік, не выклікае непа-разуменьня й даўно агульнавядома. У паэзыі віруюць адныя жарсьці, у жыцьці — іншыя. I няхай нехта аб’яд-ноўвае першае й другое ў вадну выяву; гэта ня проста ягонае дасягненьне — гэта ягоная праблема. “Будзь звычайным ты будзь маргінальным / / Заставаўся б ты лепей у сьне”. Паэзыя Бурсава працятая тысячамі trip-Ьор’аўскіх рытмаў, у гэтым сэньсе ён блізкі да творчасьці гарадзеньскага паэта Юрыя Гумянюка.
Калі я ўзяўся чытаць друкапіс гэтае кнігі, боль-шасьць маіх паплечнікаў вынесла па Андрэю Бурсаву такі вэрдыкт: “Нудна. Нецікава. Срамаслоўе. Блукае ў квадратах адной думкі”. Я не зусім згодны з гэтай пазыцыяй. У 1999 годзе ў Стакгольме на выставе “Пась-ля сьцяны” адзін з мастакоў выставіў шмат вялізных фотаздымкаў (у чалавечы рост), дзе красаваўся разты-ражаваны партрэт вайскоўца. Верагодна, што такі пры-ём няблага жывіцца мясам постмадэрнізму. Бо можна прыгадаць і “разкручаны” твор Міларада Павіча “Ха-зарскі слоўнік”, які існуе ў дзьвюх вэрсыях — жаночае й мужчынскае, прычым адрозьніваюцца яны, як зьцьвярджаецца, толькі адным словам.
Зьміцер Вішнёў
Зтрупянелыя вочы На вінкэль азызалі Да драсёна ахвочы Заштурхоўваў я іх
Зпакваля надакучыў Рэсьнічасты абсорбэр I на хустку са шлякам Рыпс пачаў я шпуляць
Вось адзін вірлавокі Пакалупаны моцна Каптэнармус зхапіў 1 сасьцёбваць пачаў
Як руплівы пястун
Я жадаў прылашчыцца Але быў прыгаблёван
Рэлятыўны паньцёр
Трэ было паднапяцца Воўнамыйку пахрумстаць
Андарак чвякануць Але я рачкаваў
А на тыя шчамлёткі Дэбітор гугняваты
Узвалок гумілякі
I эбуліяскоп
ШАРХУБЭЛЬ
4
Ці варта біцца галавою
У што перамагчы ня здольны Навошта ўзрушываць пакуты усё роўна ты ня будзеш вольны
Нашто трызьня і слоў зпакуса Ды вільгацьцё нэрвовых клетак
Ты ведай мчаць ужо часіны Шукаць дудзьдзё каханьня кветак
Жыцьцё якое пройдзе тут ўсё ж не пазбавіцца пытаньня
Чаму ж ня зьведаў я тады Тых хто знаў кошт выратаваньня
Усіх хто ведаў дзе яно
Ня знойдзеш побач ты з сабою Таму жаданьняў узпамін
Заўсёды будзе жыць маною
ДУДЗЬДЗЁ
I---------------------------------j
КНІГІ ОНЛАЙН
