Зямны акіян
Гіём Апалінэр
Выдавец: Мастацкая літаратура
Памер: 140с.
Мінск 1972
слон
Мой скарб — мае слова. Калі захачу, Яно ў мяне — бівень слана з Малаі. За тленны пурпур славы плачу Мелодыяй слова — цана не малая!
ВУСЕНЬ
Праца — і багацце, і Парнас.
Дык працуйце ж, бедныя парты!
Вусень тчэ і стане ў пэўпы час
Матыльком — шыкоўным франтам лета.
МУХА
Наши мухі песенькам паўночным Навучыліся ў нарвежскіх шхерах I зюзюкаць дзень і ноч ахвочы Аб прынцрсах снежных і хімерах.
БЛЫХА
Блохі, сябры, як і ўсе палюбоўніцы, Кроў нашу п’юць прагавіта, напоўніцу. Ты не адолеў кахання спакусу — Будзь жа гатовы да свербу і ўкусу.
КОНІК
Чуепе? Стракоча звонкі конік, Кліча на абед святога Жана.
Хай мая паэзія ўжо сёння Будзе пірам для людзей жаданым!
ДЭЛЬФІН
Дэльфін гуляе ў цёплым моры, Ды хвалі горкія, як гора.
Ці мне ўсміхнецца шчасце новае?
Ды не! Жыццё пакуль суровае!
МЕДУЗА
Медузы, вы — няшчасныя галовы 3 шавялюрамі ліловымі!
Вам падабаюцца штормы-буры, I я ў захапленні ад вашай натуры.
РАК
Без радасці жыццё, без асалоды, Няўпэўненасць ва ўсім — хто ж будзе рад? Як ракі-небаракі, мы заўсёды
Усё ў пяту, усё — назад, назад.
КАРП
У брудных сажалках між асакі Вы размиажаецеся два вякі — Ідылія балотная, буколіка...
О, здыхата б на вас, на меланхолікаў!
ГОЛУБ
Голуб, ты мудрым каханнем вядомы, Зачацце дау Хрысту самому.
I я закаханы ў Марыю адну, Дапамажы мне жаніцца, ану!
ПАЎЛІН
Ідзе паўлін праз двор і сад, I хвост дзівосны ззяе над дарогай: Здаваўся 6 прыгажрйшым ён намнога, Калі б закрыў свой голы зад.
ІБІС
Ведаю, кану я ў вечнасць адразу, Мне не пазбегнуць магілы...
Навошта ж лацінская, мёртвая назва Драчыку-птушцы з далёкага Ніла?
АЛКАГОЛІ
(1898-1913)
ЗОНА
(Паэма)
О Эйфель, наш пастыр — стальны чалавеча, Нарршце ад свету старога стаміўся 1 ты.
Раніцай гртай гуртамі авечак
Бляюць над ракою маеты.
Табе надакучыла жыць сярод рымлян
і грркаў антычных, Аўтамабіль тут здаецца істотай адсталай, апалітычнай. Толькі рэлігія — грта яшчр ў навіну, яшчр не за бортам, Як і ангары нядаўна адкрытага аэрапорта.
Спее ў Еўропе пасеў хрысціянства — ніяк не даспее. Вы, папа Пій, хоць дзесяты, а самы сучасны з усіх еўрапеец.
Ты ж, на каго пазірае праз вокны ўвесь горад,
угнуў галаву — Сорам ці гррх цябе мучыць? Ты не зайшоў у царкву.
Стаў каля тумбы, чытаеш афішы крыклівага свету.
Вось вам паэзія раніцы гртай, а проза — ў газетах.
За дваццадь сантымаў — паўтома забойства, крымвышуку і паліцэйскіх аблаў, Здымкаў персон знакамітых і тысяча розных аб’яў.
Раніцай я тую вуліцу бачыў,
вось назву забыў у хадзьбе, Сонда на ёй трапятала, быццам на меднай трубе.
Чуў, як сіррна правыла тры разы — пара на работу!
I запрагалася цяглае быдла ў ярмо па суботу: Людзі фабрычныя, тэхперсанал
і красуні кантор — сакратаршы У будні чатыры разы прабягаюць і кросы і марты, То на работу трушком, то спяшаць па сігналу «канчай!» Полудзень з’есці ў кафэ — бутррброд свой і чай — I — цераз вуліцу зноў у ярмо, аж пакуль не дахаты. 1х па дарозе са сцен атакуюць афішы, плакаты — Клічуць, крычаць, спакушаюць і лаюцца ўслед, Як папугаі.
I ўсё-такі, грта — мой свет.
Я люблю тую вуліцу абаяльную, індустрыяльную, Дзесьці паміж Оман-Т’евілем і авеню др Тррна. У Парыжы яна
Шуміць ад відна да відна.
Вось яна, маладая,
ты ж толькі ва ўзросце дзіцяці, У блакітнае з белым прыбрала цябе твая маці. Ты — набожны, пачуццяў душа твая поўная, Разам з сябрам Далізам Ррнр
захапляешся помпай царкоўнаю. Вечар. Дзевяць гадзін. Ледзь сінее газніца.
3 дартуара пабеглі крадком
да світання ў капліцы маліцца, I тады глыбінёй аметыста — адвечнай, яскравай, Загарыцца ў тваім уяўленні хрыстова слава.
Грта — кветка лілеі, паходні агонь непагасны, Грта — светач, і ў светача рыжага воласу пасмы, Грта — сын бледнатвары няўцешнай пакутніцы-маці, Грта — вечназялёнае дррва ўсіх літургій і пацер, Грта — гонару, вечнасці мера па роду і віду, Грта — зорка шасціканцавая Давіда;
Грта — бог, што ў пятніцу памірае, А ў нядзелю ўваскрасае;
Гэта — той наш Христос,
што ўзнімаецца ў неба бязмежную сінь, Пабіваючы ўсе заваёвы вяршынь і вышынь.
Зрэнка вока — Христос...
О дваддатая зрэнка— наш век!
Стаўшы птушкай, вышэй за Христа узлядідь
твой акрылены сын — Чалавек.
Д’яблы з пякельнага кодла падымудь галовы, як змеі, Засыкаюць: «Ён пераймае ўсё
ў Шымапа-мага з былой Іудзсі!» Чэрці закрэкчуць, як жабы вясною на лёдзе: «Раскрыжавадь яго трэба!
На крыж! Крылы ж украў тэты злодзей!»
3 лямантам рннудь анёлы ў вышыні
да першага там летуна: «Вось табе й на!»
Ікар і Янох, 1 Ілья, Апалоній з Ціяна Падлятаюдь да першага аэраплана.
Праўда, часам яны віражыруюдь: трэба ж дарогу Дадь і такім, што святыя дары перакідваюдь богу.
Вось, не залопаўшы крыллем, зніжаедда — сеў
самалёт.
Ластаўкі спуджаны, тысячи іх уздымаюдда ў лёт, 3 карканнем-граем чароды варон пакідаюць вярбу, 3 Афрыкі — ібіс пяшэчкам дадому, за 1м — марабу.
Рох крыважэрны, апеты на ліры і ў ритмах тамтама, Кіпцямі сцяў галаву сама першую — чэрап Адама.
Клёкат у небе — арліны там злёт, пераклічка, Пырскае блошкай з Америк! і калібры-невялічка;
Доўгія, зграбныя пі-і з Кітая вяртаюцца —
Крылца ж адно, і яны толькі ў пары ў паветра ўзнімаюцца.
Нарэшце і голуб — дух цноты з аліваю міру
Пад пільнай аховай паўліна і птушкі пад назваю — ліра. Фенікс шугнуў, як касцёр, і на небе далёка і блізка Зоркі аслеплі — засыпаў жа вочы ім прыскам.
Нават сіррны, пакінуўшы свой небяспечны праліў, Тройцай плывуць і спяваюць чароўны матыў.
Фенікс, арлы і пі-і-аднакрылкі з Кітая —
Кожны з крылатай мапіынай зрадніцца жадае...
Вось ты ў Парыжы. Натоўп цябе сціснуў,
і сам ты не свой, Статак аўтобусаў мыкае побач з табой.
Смутак кахання пятлёй тваю глотку сціскае, Быццам ніхто ўжо цябе не прыгорне і не пакахае.
Ты калі б жыў у мінулым стагоддзі,—•
у манастыр бы пайшоў.
А сёння, ў хвіліну цяжкую, не да напышлівых слоў.
Ты з сябе насміхаешся:
Як пякельны агонь, смех патрэсквае твой,—
Іскры смеху пазалацілі
Жыцця твайго зррбны сувой;
Ён вісіць, той сувой, у музеі халодным і змрочным,
Часам глянуць на грту ррліквію мы, пілігрымы журботныя, крочым.
Ты цяпер у Парыжы.
Тут жанчын непристойных сустрэнеш нямала.
Так было (не хачу ўспамінаць!),.
калі ў нас прыгажосць заняпала.
Нотр-Дам у агнях ліхаманкавых бачыў я ў Шартры, I крывёю сваей Сакрр-Кёр
заліваў мяне там на Манмартры;
Я хваррю тады, калі чую шчаслівыя словы
(не трэба, не тррба!), Ад кахання пакутую, як ад хваробы ганебнай.
Вобраз грты стаў смуткам, бяссонніцай,
горам тваім, Ён заўсёды з табою, і заўсёды ты з ім.
Вось на беразе мора Міжземпага сустракаеш ты сонца ўзыход, Тут лімонныя дрэвы цвітуць круглы год.
Ты плывет на чаўне, 1 сябры твае рады, як дзеці.
Першы з Ніццы, з Ментоны — другі,
ну а з Турбіі — трэціРаптам жах ахапіў: асьмінога мы ўбачылі
ў бездані сіняй.
Рыба — вобраз збавіцеля—вынырнула з багавіння.
А сягоння, парт, ты ўжо ў доме заезным
жывеш каля Прагі, На стале тваім ружа, ты шчаслівы ад весняе прагі, Адрываешся ты ад сваёй пісаніны, ад прозы, I на ружу глядзіш — ад пачуццяў сваіх нецвярозы.
Ты жахнуўся ў саборы святога Віта:
на агатах скакаў твой цень, Смуткаваў ты няўцешна ў той дзень.
Ты нагадваеш Лазара— боскага ўгодніка, мой галубок.
Глянь ты — стррлкі гадзінніка
ў даўнім яўррйскім квартале пайшлі ў адваротны бок,—
1 жыццё тваё гртак жа сама назад павярнула павольна; Падыміся ў Градчаны і ўслухайся вечарам вольным, Як там чрхі спяваюць — піўніцы аж глухнуць ад хору!
Аб Марселі ўспаміны твае — кавуны, іх там црлыя горы. Вось у Кобленцы ты — у атрлі вядомым, Ты у Рыме, пад дррвам японскім усеўся, як дома.
Амстррдам памятаеш? Там шчасце к табе пераходнае танна зусім перапала,
А яна ж за студднціка з Лейдрна
замуж пайсці абяпала.
У бядняцкім квартале маленькі пакойчык здавалі нам бедныя людзі,
Там правёў ты тры дні і тры ночы
1 гртулькі потым у Гудзе.
Ты ў Парыжы пад следствам.
Ну дзе вы падобнае чулі?
Як злачынцу якога, парта ў кутузцы замкнулі!
Пабываў ты ў вандроўках тужлівых
і радасна-простых
Да таго, як уцяміў прыкметы няпраўды і ўзросту.
Я і ў дваццаць і ў трыццаць гадоў у пакутах кахаў, Жыў, нібыта вар’ят, час даррмна губляў.
Я на рукі свае не адважуся глянуць.
Рыдаць я гатоў —
Па сабе, па каханай,
Па ўсім, што палохала так на развілках гадоў!
Аглядаеш з тугой рмігрантаў —
былі ж яны колісь людзьмі:
Богу моляцца тут, а жанчыны з запазухі кормяць малечаў грудзьмі.
Беспрацоўная армія, тайны заморскі тавар.
Затхлы пах і смурод напаўняюць вакзал Сен-Лазар;
Яны вераць у зорку сваю,
як біблейскія магі, у ласку нябёс, Спадзяюцца найбольш зарабіць на зямлі Аргенціны, I вярнуцца ў краіну сваю, калі толькі злітуецца лёс.
Вось сям’я перавозіць падабенства чырвонай пярыны, Запаветны свой скарб на далейшы прыход у Парыж.
А пярына, як нашы жаданні, адзін толькі прывід-фетыш.
Частка тых эмігрантаў асядзе і спыніцца тут, Будуць жыць у трушчобах, спазнаўшы ўсю горыч пакут. Я іх часта тут бачыў на вуліцы ўвечары;
гртыя арыстакраты Выпаўзаюць з каморак падыхаць паветрам
I сядзяць, як на шахматнай дошцы квадраты.
Тут і крамаў яўрэйскіх нямала;
і у крамах між кіпаў тавару Бачыш жонак купцоў ў шыньёнах, худых, бледнатварых.
Ты стаіш між гаротных за стойкаю бара паганага,
П’еш халодную каву гатунку таннага.
Ноччу ты ўжо ў віры-гушчары рэстарана, Дзе жанчыны — жанчынамі і не такія ўжо злосныя — Дапякаюць і ім, бестурботным, турботы розныя.
Нават з-за самай брыдкай пакутуе яе каханы.
Вось адна з іх сержанта дачка, на востраве Джэрсі ён служыць,
Рук яе я не бачыў — я гладзіў іх — патрэскаліся ад сцюжы;
Цела — калісьці на ім загаіліся раны: Шрамы, рубпы, па спіне ўперамежку. Шкада мне гртай дзяўчыны са штучнай усмешкай.
Ты ў адзіноцтве. I ўжо набліжаецпа ранак.
Малочніцы звоняць бітонамі: мокра на вуліцы, слізка.
Ноч незаўважна пайшла, як з пасцелі метыска, Смуглая скура, прычоска кудравая, чорная — Грта Фердзіна ўпартая ці Леа пакорная.
I ты п’еш, як жыццё сваё, п’еш алкаголь.
I як гаррлка, цябе ап’яняе жыцця твайго боль.
Пеша плядешся дадому. Маўклівае неба чарнее.
Спіш у кампаніі ідалаў, што з Акіяніі і Гвінеі.
Усе яны, як і Хрыстос,—
толькі іншае формы аблічча,
КНІГІ ОНЛАЙН
