Зямны акіян
Гіём Апалінэр
Выдавец: Мастацкая літаратура
Памер: 140с.
Мінск 1972
Менанітка — імкненне высмеяць пурытанскі характер Анні. Менаніты — анабаптысцкая секта, заснаваная ў пачатку XVI ст. і мае дагэтуль прыхільнікаў у ЗША.
Верш, прачытаны на вяселлі Андрэ Сальмона 13 ліпеня 1909 г.
Андрэ Сальмон — французскі паэт, сябар Апалінэра, прытрымліваўся прагрэсіўных поглядаў, быў десна звязаны з Расіяй. Цікава, што Апалінэр ужывае слова «moujik», а не «paysan». Гэта рускае слова перадаў яму А. Сальмон, які ў свой час бываў у Расіі.
Увесь верш Апалінэра будуецца на тым, што вяселле Сальмона спраўлялі напярэдадні 14 ліпеня 1909 г.— г. зн. напярэдадні свята 120-годдзя Французскай рэвалюдыі.
Вандроўйыя акрабаты
(«Лез Арганот», люты 1909, № 9)
Паэт прысвячае свой верш Луі Дзюмуру — швейцарскаму пісьменніку — аўтару кніг і артыкулаў пра нямецкую і рускую культуру і Русо.
Рэйнскае
Вершы з гэтага цыкла перакладзены не поўнасцю.
Апалінэр напісаў «Рэйнскае» пасля свайго падарожжа па розных гарадах Аўстрыі і Германіі. Ён наведаў гэтыя гарады дзякуючы таму, што ездзіў як хатні настаўнік з сям’ёй дэ Міло ў 1901—1902 гг. Ён пабываў і ў Празе, якая пакінула моцнае ўражанне і наблізіла яго да славянскага свету.
У турме Сантэ
Вершы былі напісаны ў верасні 1911 г., калі Апалінэра незаконна арыштавалі. Яго абвінавацілі ў тым, што паэт нібыта ўкраў у Луўры карціну Леанарда да Вінчы «Джаконда». Да адказнасці быў прыцягнуты таксама і Пікасо. Несправядлівасць абвінавачання і пратэсты грамадскасці прымусілі ўлады вызваліць Апалінэра з турмы, дзе ён прабыў тыдзень. Пасля гэтага ён знаходзіўся пад следствам яшчэ чатыры месяцы.
Апрача вершаў «У турме Сантэ», Апалінэр з горыччу ўспамінае пра тэты перыяд свайго жыцця і ў паэме «Зона»: «Ты ў Парыжы над следствам. Ну дзе вы падобнае чулі? Як злачынцу якога, паэта ў кутузцы замкнулі!»
Вандэм’ер
(«Ле Суарэ дэ Пары», лістапад 1912, № 10)
Вандэм’ер — першы месяц рэспубліканскага календаря,— месяц, ад якога ў 1792 г. пайшло рэвалюцыйнае вылічэнне часу. Гэта — паэма пра надыход новай эры.
КАЛІГРАМЫ.
ВЕРШЫ МІРУ I ВАЙНЫ (1913—1916)
Кніга выйшла ў выдавецтве «Меркюр дэ Франс» у Парыжы ў красавіку 1918 г. тиражом 1040 экз. Яна складаецца з наступных раздзелаў: «Хвалі», «Штандары», «Скрыня на спіцах», «Артылерыйскія зарніцы», «Снаряды пад колер месяца», «Зорная галава».
У кнігу ўвайшлі франтавыя вершы Апалінэра, напісаныя ў траншэях, пад артылерыйскім агнём, і ў шпіталі. Ён праўдзіва раскрывав ўсе жахі вапны і яе недарэчнасць.
У вершы «Перамога» ён гаворыць не пра перамогу на
вайне, а пра перамогу ў галіне прагрэсу, у галіне культуры, пра тое, што мір павінен перамагчы вайну.
Паводле ўспамінаў Андрэ Бійі, Апалінэр адразу зразумеў, што Расіі патрэбен Брэсцкі мір, і адобрыў заключэнне сепаратнага міру.
Няясным застаецца той факт, чаму Апалінэр у вершы «Маленькае аўто» паставіў няправільную дату пачатку першай сусветнай вайны: замест I жніўня 1914 года, ён напісаў 31 жніўня.
«Песня л ю б о в і» — Язон, паводле грэчаскага міфа, выкраў залатое руно ў Калхідзе.
«Рыжая кр а су н я» — заключны верш кнігі «Каліграмы», прысвечанай будучай жонцы паэта Жаклін. Гэты верш з’яўляецца сінтэзам апалінэраўскай паэзіі, запаветам Апалінэра.
Упершыню ў нашай краіне друкуюцца пераклады вершаў: «Развітваецца коннік», «Паштоўка», «Песня любові», «Перамена», «Смутак адной зоркі».
3 РОЗНЫХ КНІГ
«Пралетарыю» — верш быў напісаны ўвесну 1902 г. і надрукаваны толькі праз пяцьдзесят гадоў. Ен увайшоў у кнігу «Меланхалічны вартавы», апублікаваную ў Парыжы ў 1952 г. з прадмовай сябра Апалінэра, Андрэ Сальмона.
Апошні раздзел
(«Лачэрба», 1 чэрвеня 1914, № 11)
У 1919—1926 гг. гэты верш двойчы перадрукоўваўся, як ўзор рэвалюцыйнай паэзіі Апалінэра.
*** Ніколі змрок святла не пераможа
(1899, Закладная дата не высветлена)
Адзін з юнацкіх вершаў Апалінэра. Упершыню надрукаваны ў зборніку «Меланхалічны вартавы». Мы заключаем кнігу гэтым вершам: яго аптымізм характэрны для ўсёй пазнейшай творчасці паэта, які любіў жыццё і верыў у перамогу светлай будучыні.
ЗМЕСТ
Зорка Апалінэра. Эдзі Агняцвет . . . .
БЕСТЫЯРЫЙ АБО КАРТЭЖ АРФЕЯ
Чарапаха
Конь
Тыбецкая каза Котка . . Леў Заяц Трусік Вярблюд Мыш Слон Вусень
Муха Блыха Конік Дэльфін Медуза Рак Карп Голуб
Паўлін Ібіс
3
10 11 12 13
I4 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
АЛКАГОЛІ
Зона (паэма) 32
Мост Мірабо 40
Песня няшчаснага ў каханні
*** Багата загінула розных багоў... 42
Адказ запарожскіх казакоў канстанцінопальскаму султану .... 44
***О Млечны Шлях — ты светлы брат 45
Анні 48
Марызібіль 49
Верш, прачытаны на вяселлі Андрэ
Сальмона 13 ліпеня 1909 г 50
Вандроўныя акрабаты 54
Эмігрант з Лэндар-Роуд 55
Рэйнскае Рэйнская ноч 58
Май 59
Званы 60
Ларэлея 61
1909 63
У турме Сантэ 65
Атэлі 68
Вандэм’ер (з паэмы) 69
КАЛІГРАМЫ. ВЕРШЫ МІРУ I ВАЙНЫ Прывід воблакаў 74
Маленькае аўто 79
Зарэзаная галубка і фантан 82
Цень 84
Скарга салдата з Дакара 85
Заўсёды 88
Локан, знойдзены нанава 89
Развітваецца коннік 90
У траншэі 91
Зямны акіян 93
Цуды вайны 94
Ёсць 97
Песня любові 99
Адыход 100
Вінаградар з Шампані 101
Паштоўка 103
Перамена 104
Будучыня 105
Смутак адной зоркі 106
Перамога 107
Рыжая красуня 112
3 РОЗНЫХ кніг
Лісты да Лу (з Паслання XXXVII) . . . 116
Пралетарыю 118
Апошні раздзел 120
***Ніколі змрок святла не пераможа... . 121
Заўвагі 122
Апалінэр Г.
Зямны акіяп. Выбранае. Мн., «Мастацкая літаратура», 1972.
140 с. з іл. 2500 экз. 34 к.
Зборнік Гіёма Апалінэра «Зямны акіян» — першае асобнае выданне твораў вядомага французскага паэта на беларускай мове.
, 0747-008 И (Фр)
АМ302(05)-73 А 76
На белорусском языке
Гийом Аполлинер ЗЕМНОЙ ОКЕАН
Издательство «Мастацкая літаратура» Государственного комитета Совета Министров БССР по делам издательств, полиграфии и книжной торговли. Минск, Ленинский проспект, 79.
Рэдактар В. Сёмуха. Вокладка Г. Клікушына. Мастацкія рэдактары Л. Прагін 1 А. Труханава. Тэхнічны рэдактар М. Шабалінская. Карэктар А. Верліна.
Здадзена ў набор 28/IV 1972 г. Падп. да друку 27/ХІ 1972 г. Тираж 2500 экз. Фармат 70X90732Папера афс. Де 1. Ум. друк. арк. 5,11. Ул.-выд. арк. 3,68. Зак. 1313. Цана 34 кап. Паліграфічны камбінат імя Я. Коласа Дзяржаўнага камітэта Савета Міністраў БССР па справах выдавецтваў, паліграфіі і кніжнага гандлю. Мінск, Чырвоная, 23.
КНІГІ ОНЛАЙН
