Як жылі продкі
Штодзённае жыццё людзей на тэрыторыі Беларусі ў X—XIII стагоддзях
Мікалай Плавінскі
Выдавец: Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі
Памер: 72с.
Мінск 2018
Дружыннікі былі спрактыкаванымі, дасведчанымі, добра ўзброенымі ваярамі, аднак іх колькасць была невялікай. Сіламі дружыны можна было праводзіць толькі абмежаваныя па маштабах вайсковыя аперацыі. У выпадку ж буйных выпраў на тэрыторыю праціўніка ці пагрозы варожага нападу на ўласныя
Каменны барэльеф з выявай лучніка. Тураў, Жыткавіцкі раён Гомельскай вобласці.
XII—XIII стагоддзі.
землі, калі патрабавалася вялікая колькасці ваяроў, князі былі вымушаны прыбягаць да мабілізацыі апалчэння ці наймаць на службу атрады іншаземцаў.
Апалчэнне, якое набіралася з гараджан і сялян, было самай шматлікай часткай войска. Звычайна апалчэнцы не ўдзельнічалі ў доўгатэрміновых выправах паза межы свайго княства, бо гаспадарка, пакінутая на доўгі час без догляду, магла прыйсці ў заняпад, а гэта магло прынесці княству шкоду, часам нават большую за вайсковае паражэнне. Аднак падчас кароткатэрміновых выпраў на варожую тэры
Выява цяжкаўзброенага дружынніка. Абразок «Святы Георгій». Вялікі Ноўгарад, Расія. XIII стагоддзе.
торыю альбо пры неабходнасці абароны ўласнай тэрыторыі князі, верагодна, маглі збіраць вялікую колькасць апалчэнцаў.
Часам у выпадку падрыхтоўкі да будучай вайны князі наймалі асобныя атрады іншаземцаў, якія па сваіх баявых якасцях і ўзбраенні мала адрозніваліся ад дружыннікаў. Але выкарыстанне наймітаў патрабавала вялікіх грашовых выдаткаў, што звычайна не дазваляла доўга ўтрымліваць на службе такія вайсковыя атрады.
Наверша булавы. Лукомль, Чашніцкі раён Віцебскай вобласці. XII—XIII стагоддзі.
69
Заключэнне
На старонках гэтай кнігі шаноўныя чытачы змаглі пазнаёміцца з некаторымі бакамі паўсядзённага жыцця нашых сярэдневяковых продкаў — людзей, што нараждаліся, працавалі і паміралі на беларускай зямлі ў X—XIII стагоддзях. Відавочна, што ні аб’ём кнігі, ні стан нашых ведаў пакуль не дазваляюць аднавіць усе іх заняткі і асаблівасці штодзённага побыту. Але археолагі, якія вывучаюць жыццё людзей мінулых эпох, кожны год праводзяць раскопкі новых гарадзішчаў, курганных могільнікаў і сельскіх паселішчаў і здабываюць новыя сведчанні іх жыццядзейнасці. Археалогія — адна з навук, якія развіваюцца найбольш імкліва і бесперапынна, адпаведна нашы веды аб жыцці сярэдневяковага насельніцтва Беларусі растуць з кожным годам. I з кожным годам мы можам больш дакладна і дэталёва рэканструяваць асаблівасці побыту і заняткі нашых продкаў.
Хочацца спадзявацца, што нехта з чытачоў настолькі зацікавіцца жыццём нашых продкаў, што захоча ў будучым звязаць сваё жыццё з археалогіяй — адной з самых незвычайных і самых цікавых навук. I хто ведае, магчыма, праз дзесяць ці дваццаць гадоў ён зможа стварыць куды больш поўную і займальную карціну штодзённага жыцця і побыту людзей сярэдневяковага часу. Калі здарыцца менавіта так, аўтар гэтых радкоў будзе лічыць, што гэта кніга была напісана недарма.
Змест
УВОДЗІНЫ.............................5
ПРАСТОРА.............................6
Айкумена..........................6
Лясы.............................10
Рэкі.............................13
ЧАААВЕК.............................16
Нараджэнне і дзяцінства..........16
Дарослае жыццё...................22
Смерць...........................25
ООБЫТ...............................30
Вёска............................30
Горад............................35
ПРАЦА...............................51
Сельская гаспадарка..............51
Рамёствы.........................56
Гандаль..........................60
Вайна............................66
ЗАКАЮЧЭННЕ..........................Z0
Навуковапапулярнае выданне
Беларуская дзіцячая энцыклапедыя
Плавінскі Мікалай Аляксандравіч
ЯК ЖЫПІ ПРОДКІ Шшодзённае жыццё люд}ей на тэрышорыі Беларусі J X—XIII стагодд}ях
Адказны за выпуск Ю.В. Бажэнаў
Рэдактар Д.Д. Сенькова
Мастацкае афармленне і камп’ютарная вёрстка: П.В. Баранаў
Карэктар: Д.Д. Сенькова
Падпісана да друку 24.10.2018 Фармат 84 х 108 716.
Папера мелаваная. Друк афсетны. Ум. друк. арк. 7,56. Ул.выд. арк. 12,05. Тыраж 1500 экз. Заказ 2568.
Рэспубліканскае ўнітарнае прадпрыемства «Выдавецтва «Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі» Міністэрства інфармацыі Рэспублікі Беларусь. Пасведчанне аб дзяржаўнай рэгістрацыі выдаўца, вытворцы, распаўсюджвальніка друкаваных выданняў№ 1/1 ад 08.07.2013. Зав. Калініна, 16,220012, г. Мінск, Рэспубліка Беларусь.
Рэспубліканскае ўнітарнае прадпрыемства «Выдавецтва «Беларускі Дом друку». Пасведчанне аб дзяржаўнай рэгістрацыі выдаўца, вытворцы, распаўсюджвальніка друкаваных выданняў № 2/102 ад 01.04.2014. Прт Незалежнасці, 79,220013, г. Мінск, Рэспубліка Беларусь.
IWSI^WlEa3?5^^
І^® эрыі «Беларуская дзіцячая энцыклапедыя» выйшлі кнігі:
2_
вм»Яо
На лесной тропмнке
Зелёные охотнмкм
Насекамоядные распіеніія Беларусй
Охраняемые жмвотные Беларусм
Охраняемые растенмя Беларусм
Амфнбмн м Рептмлнн Беларусм
Людммла Мннкевмч
Самые необычные музем Беларусм
■ ■ leiiEE 1н@оі1Вж
ПЕРШЫЯ ЛЮДЗІ НА ЗЯМЛІ БЕЛАРУСІ
КРЕПОСТМ #
БЕААРУСН 3
Заяўкі на набыццё літаратуры прымаюцца па тэл./факсе:
2841692, 2841096, 2840608
220012, г. Мінск, зав. Калініна, 16, email: belenproekt@yandex.ru
Кніга прысвечана штодзённаму жыццю сярэдневяковага насельніцтва Беларусі. У папулярнай форме апісваецца жыццёвы шлях чалавека ад нараджэння да смерці, яго заняткі, турботы і забавы, уяўленне аб сабе і іншых людзях, навакольным свеце і прасторы.
Выданне прызначана для навучэнцаў сярэдняга і старэйшага школьнага ўзросту, але можа быць карысным для ўсіх чытачоў, якія цікавяцца гісторыяй Беларусі.
^^1
to 71
fa
fa
—
o fa 71
КНІГІ ОНЛАЙН
