Кантакты
Сіла прыцягнення Бацькаўшчыны
Лявон Юрэвіч, Наталля Гардзіенка
Выдавец: Кнігазбор
Памер: 280с.
Мінск 2016
1П1 Барыс Краўцоў (рус. Борйс Кравцов, нар 1922), савецкі юрыст, Герой Савецкага Саюза, у 1984-1989 гг. быў міністрам юстыцыі СССР
таксама пісаць лісты да міністра Краўцова з просьбай вызваліць М. Кукабаку. [...]
(Беларус. № 340. Кастрычнік 1987. С. 3.)
У Маскве пра М. Кукабаку
Савецкі акадэмік Андрэй Сахараў на прэсканфэрэнцыіўМасквеў часе побыту там прэзыдэнтаРэйгана'02, гаворачы прапалітычных вязьняў якіх савецкая ўлада трымае яшчэ ў зьняволеньні, назваў першым беларускага іншадумца Міхала Кукабаку
(Беларус. № 348. Чэрвень 1988. С. 2.)
Паштоўка пра М. Кукабаку
югы 38іс®;<
». V.
Паштоўкаў абаронуМ. Кукабакі, выдадзеная ў Аўстраліі
Архітэктар Сьвецік Каранеўскі'03 ў Аўстраліі выдаў паштоўку на абарону беларускага вязьня сумленьня Міхала Кукабакі. Кукабака адбывае цяпер тэрмін пакараньня ў лягеры прьшусовае працы.
На адным баку паштоўкі — фатаграфія Кукабакі, на другім — адрас і просьба (па-ангельску) да пракурора
РСФСР Е.мельянаваІМ, каб Кукабаку выпусьцілі на волю й дазволіліяму выехаць з Савецкага Саюзу, як ён гэтага даліагаецца ад 1977 году.
102 Рональд Рэйган (анг. Ronald Wilson Reagan, 1911-2004), амерыканскі палітычны дзеяч, губернатар штата Каліфорнія, акцёр і радыёвядучы, 40-ы ггрэзідэнт ЗША (1981-1989).
103 Свецік Каранеўскі, архітэктар, сын беларусаў-эмігрантаў у
Аўстраліі Міколы і Аўгінні Каранеўскіх. Жыве ў Сіднэі.
104 Сяргей Емяльянаў (рус. Сергей Емельянов, 1936-1995), савецкі юрыст, у 1984-1990 гг. быў пракурорам РСФСР
Паштоўкі гэткія Вы можаце дастаць задарма з рэдакцыі «Беларуса». 3 маркай за 36 цэнтаў (у ЗША) яна будзе дастаўленая адрасату паветранай поштсій.
Просьба да ўсіх: пасылайце гэтыя паштоўкі або тшэце лісты пракурору Емельянаву з дамаганьнем (ветлівым) выпусьціць Міхала Кукабаку на волю. [...]
(Беларус. № 348. Чэрвень 1988. С. 2.)
М. Кукабака на сьпісе аб звальненьні
У канцылярыі кангрэсмэна Фрэнка Вульфа^ із штату Вірджынія газэце «Беларус» было сказана, што зьняволены беларускі іншадумец Міхал Кукабака быў на сьтсе прозьвішчаў, які міжнародная рэлігійная дэлегацыя перадала савецкім уладам улетку сёлета. У складзе дэлегацыі быў і кангрэсмэн Вульф. Савецкія афіцыйныя асобы Фёдар Бурлацкб06, старшыня Грамадзянскай Камісіі Правоў Чалавека, і Канстантын Харчэўт, старшыня Савету да Рэлігійных Справаў, публічна сказалі дэлегацыі, што ў верасьні сёлета ў Савецкім Саюзе будзе амністыя. Савецкія чыноўнікі не сказалі, аднак, ці ўсе тыя, хто быў у сьпісе, будуць звольненыя.
На сьпіску было таксама прозьвішча дыякана Уладзімера Русака'м, Беларуса з Баранавічаў.
105 Фрэнк Вульф (анг. Frank Rudolph Wolf, нар. 1939), амерыканскі палітык-рэспубліканец, у 1981—2015 гг. быў дэпутатам Палаты прадстаўнікоў Кангрэса ЗША.
106 Фёдар Бурлацкі (рус. Федор Бурлацкйй, 1927-2014), савецкі і расійскі палітолаг, журналіст і публіцыст, доктар філасофскіх навук, адзін з аўтараў «Морального кодекса стронтеля коммуннзма» (1961).
107 Канстанцін Харчаў (рус. КонстантйнХарчев, нар. 1934), савецкі партыйны і дзяржаўны дзеяч, дьшламат. У 1984-1989 гг быў старшынёй Савета па справах рэлігій Савета Міністраў СССР.
108 Уладзімір Русак (нар. 1949), праваслаўны святар. Падрыхтаваў трохтамовае даследаванне «Свндетельство обвлнення», прысвечанае дачыненням Рускай праваслаўнай царквы і савецкай улады, з аповедам пра рэпрэсп супраць царквы. За казанні пра пакутшкаў за веру быў пазбаўлены права служэння. У 1986 г. быў асуджаны за «антысавецкую аптацыю і прапаганду» на 7 гадоў. Па вызваленні жыў у Маскве.
Дамаганьні вызваленьня Кукабакі ды іншых зьняволеных не павінпы аднак паслабляцца ад заяваў савецкіх чыноўнікаў аб амністыі.
(Беларус. №351. Верасень 1988. С. 2.)
Міхась Кукабака на волі!
Заходнія газэты паведамілі 6 сызежня, што беларускі іншадумец, ійматгадовы палітычны вязень Міхал Кукабака выпушчаны на волю зь Пермскага лягеру суровага рэжыму (лягер № 35). Карэспандэнт газэты «Нью-Ёрк Таймс»А. Розэнтальхт паведаміў з Масквы, што Кукабаку звольнілі 3-га сьчежня, калі яму споўнілася 52 гады жыцьця. Але не ўгодкі нараджэньня былі прычынай вызваленьня Кукабакі. Ход гэты быў прыстасаваны савецкімі ўладамі да прыезду Гарбачова ў Нью-Ёркхы. Як зазначыў Розэнталь, гэта быў свайго роду «падарунак ад Гарбачова гораду Нью-Ёрку».
Кукабака знаходзіцца цяперу Маскве, затрымаўся ён часова на кватэры бьйога палітвязьня эканамістаЛьва Цімафеева111, зь якім Кукабаку давялося дзячіць у лягеры № 35 штрафную камэру.
(Беларус. № 354. Сьнежань 1988. С. 1.)
109 Маецца на ўвазе Эндру Разэнталь (анг. Andrew Mark Rosenthal, нар. 1956), журналіст, сын ведамагарэдактара«Нью-Ёрк Таймс» Абрама Разэнталя. У той час Эндру Разэнталь працаваў карэспандэнтам у Маскве.
110 МаеццанаўвазевізітМіхаілаГарбачоваўНью-Ёркуснежні 1988г., падчас якога савецкі лідар сустракаўся з Рональдам Рэйганам і Джорджам Бушам, выступаў у AАН.
111 Леў Цімафееў (рус. Лев Тймофеев, нар. 1936), расійскі пісьменнік, журналіст, эканаміст, грамадскі дзеяч, дысідэнт. Аўтар працы «Технологня черного рынка, нлн Крестьянское нскусство голодать». Арыштаваны ў 1985 г., вызвалены ў 1987 г. Адзін з заснавальнікаў часопіса «Гласность» і аднайменага прэс-клуба. Жыве і працуе ў Маскве.
[Гутарка В. Крупскага112 з Міхасём Кукабакам]113
М. Кукабака: Я зь вячікай павагай стаўлюся да супрацоўнікаў Вашай рэдакцыі.
В. Крупскі: Як Вы адчуваеце сябе на свабодзе? Колькігадоў Вы правяліў зьняволеньні, здаецца, гадоў васямнаццаць...
М. Кукабака: He, крышку sterna. Усяго разам я правёў шаснаццаг]ь з пачавінаю гадоў. У1970 мяне пасадзілі, а два гады ў мяне перстынак быў. Значыцца, шаснаццаць з палавінаю гадоў усяго разам. Апошні раз я бесьперапынна сядзеў больш за дзесяць гадоў гэта значыцца ад 18 кастрычніка 1978 г. і да другога сыіежня гэтага году.
В. Крупскі: Якія месцы зьняволеньня былі для Вас найцяжэйшыя ?
М. Кукабака: Трэба сказаць, самаму моцнаму ціску, можна сказаць, фізычнаму, мяне паддалі, калія сядзеўуНаваполацкім каначягеры Віцебскай вобласьгф гэта значыць, уБеларусі. Тады ўсімі спосабамі хацелі вымусіць ад мяне пакаяльнага ліста з тым, кабяўзьвёў паклёп на сваіх блізкіх сяброў і самраскаяўся, «усьведаміў», як гэтаяны ўважалі. Мне прапанавалі выклікаць карэспандэнта «СоветскойБелоруссйй», каб ён памогускласьці ліст, гэта значыць, кабя публічна адмовіўся ад сваіх поглядаў. Дзеля гэтага яны мяне ўваўсе штрафныя ізалятары цягалі, у ПКТ садзілі, надсылалі ў накрытую зачыненую турму, арганізоўвалі пабоімяяе крымшальшкамі (у Кчецкай турме; там быў такі апэратпыўнік капітан Маранчак) яа заданьне ліясцовага КДБ. Словам, ужывалі вельмі шмат мэтадаў.
Вельмі цяжкім таксама было зьняволеньнеўПермскіх лягераху 36-й зоне, гэта значыць ВС 389 36, які быўрасфарміраваны летась. Там быў больш псыхалягічны ціск. Дзевятнацг(аць месяцаў мне не давачі ліставацца, наагул, хоцьяі ня быў пазбаўлены праваліставацца, але зрозных выдуманых прычынаўмне
112 Васіль Крупскі (сапр Васіль Фрэйдкін), журналіст, быў карэспандэнтам Беларускай, а потым Рускай рэдакцыі Радыё «Свабода» ў Мюнхене, Нью Ёрку.
113 Машынапіс захоўваецца ў архіве БДАМЛМа.
не давалі пісаць лісты. Таксама саджалі ў карцэры, саджаліў ПКТ, гэта значыць, улягерную турму, за тое, што дамагаўся перагляду .мае справы, хацеў дамагацца рэгабілітацыі. Вось такая была сытуацыя.
Апошнімі часамі ў сувязі зь вялікай падтрымкай міжнароднай грамадзкасьці стаўленьне дамяне стала больш спакойным, гэта значыць, у карцэры мяне не саджалі, апойшім часам перад вызваленьнем.
В. Крупскі: Міхал, ці сустракалі Вы яшчэ якіх-небудзь палітзьняволеных зь Беларусі?
М. Кукабака: Я на этапе выпадкова сустрэў Зайцава Вячаслава Кандратавіча зь Беларусі. Але ягонага лёсу я ня ведаю. Магчыма, яго дзе-небудзьу больніцу засадзілі. Вярталіся.мы зь ім зь Інстытуту Сербскага. Далейя сказаў-бы, штоўПермскіх лягерох ёсьць людзі проста трагічнае долі. Яхацеў-бы сказаць пралюдзей, засуджаных за гэтак званыя «ваенныя зчачычствы». Гэта значыцца, што на самой рэчы — я глыбака перакананы — што бальшыня гэтых людзей не рабіла злачынстваў, хоць, магчыма, некаторыя й былі замешаныя.
Брэжнеў сваім часам падняў гэткую кампанію, што «ніхто не забыты, нічога не забыта». I некаторыя людзі, якія ўжо пры Сталіне адбылі зьняволеньне, гэта значыць, адразу-ж па вайне ўсё было расьсьледавана і ясна было, у якой ступені ён там мог супрацоўнічаць зь немцамі, іх зноў арыштоўвалі ў 70-х гадох, і давалі па 15, па 10 гадоў дадаткова. У дачыненьні да гэтых людзей гэта трагічная сытуацыя. Некаторыя зь іх памерлі ў лягеры, так і ня выйшаўшы на свабоду. Гэта зусім безабаронныя былі людзі, зусім бездапаможныя. Іх бязупынку шантсжавалі. «Калі Вы будзеце апратэстоўваць, будзеце змагацца, мы проста Вам новую справу складзёмумоц новавыяўленых абставінаў»... Ёсьць такімэтад шантажу, што«мы новую сфабрыкуем справу і прысудзім Вам расстрэл». Ігэткіх беларусаў вельмі шліату лягеры было. Гісторыя, бадай, яшчэ чакае на расьследваньне вось гэтага злачынства камуністаў у дачыненьні да гэных людзей.
В. Крупскі: Міхал, мы чыталі Вашыя працы, якія зьяўлялісяў самвыдавецтве. У аднэй зь іх Вы асуждалі палітыку моўнаерусыфікацыіў Беларусі. Відаць, гэтая палітыка спрычынілася піаксама да таго, што Вы цяпер гаворыце з намі па-руску. Што-б Вы маглі сказаць на гэтую тэму?
М. Кукабака: Зусім слушна. Я ахвяра савецкае палітыкі русыфікацыі. Я яшчэ памятаю, калі быў у дзіцячым доме ў Беларусі, дыку нас некаторыя часапісы выходзіліў беларускай мове, вывучалі крыху беларускую мову. Пасьля ў сямнаццаць гадоў павезьлі мяне ў Сібір на гэтак звачую будоўлю камунізму, і я вярнуўся толькіў 1976 г. пасьля зьняволеяьня. Я заўважыў, што шмат што зьмянілася ня ў лепшы бок. Русыфікацыя запраўды ў Беларусі ў самым шырокім маштабе праяўляецца. Дарэчы, у 1987 годзе, калі мяне вывозілі «ўгаворваць», каб я натсаў пакаяльны ліст і выйшаў на свабоду, я быўу Віцебскай турме і спэцыяльна кожны дзень слухаў радыё, сачыў [за навінамі]. 1 разумееце, намойжаль, бачыў, што па-беларуску амаль ніхто не гаворыць. Нават дыктар радыё, і такое адчуваньне, што ён ня часта гаворыць па-беларуску. Беларускую мову ў існасьці знаюць можа толькі філёлягі ды дыктары, і, магчыма, некаторыя пісьменьнікі, якія спрабуюць, так сказаўшы, узьняць, ажывіць беларускую культуру. Ястаўся ахвяраў гэтай русыфікацыі, на жаль.
КНІГІ ОНЛАЙН
