КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
Манашкі злезлі з крэслаў і схаваліся за алтаром, яны слухалі, бледныя ад хвалявання. Бачачы, што сіла на яго баку, святар зрабіўся раптам лагодны і прыязны: — Добра, вельмі добра. Вось разумныя, неблагія словы, паверце мне. Вы яшчэ самі ўбачыце. Сабо сціпла ўсміхнуўся і спытаўся: — Ці нельга трохі адкласці гэтае прычасце? Але святар зноў спахмурнеў: — Перад тым, як даверыць вам работу, я хачу пераканацца ў вашым далучэнні. I мякка дадаў: — Прыходзьце да споведзі заўтра, бо трэба, каб вы спавядаліся, прынамсі, двойчы. Сабо перапытаў: — Двойчы? — Але. Святар усміхаўся: — Вы ж разумееце, што вам патрэбна грунтоўная чыстка, поўнае ачышчэнне. Значыць, буду чакаць вас заўтра. Вельмі ўсхваляваны сталяр спытаўся: — А дзе вы робіце гэта? — У... у спавядальні. — У... той шафе, там у куце? Ведаеце... усё ў тым, што... ваша шафа не па мне. — Чаму гэта? — Таму... таму, што мне гэта нязвычна, і таму, што я глухаваты. Плябан аказаўся згодлівы: — Добра! Тады прыходзьце да мяне, у мой пакой. Мы зробім гэта ўдвух, сам-насам. Згода? — Вось цяпер згода, а ў вашу шафу — нізашто. — Дык да заўтра, па рабоце, а шостай. — Па руках, лады на тры гады, пане дабрадзею, да заўтрага. Хто перадумае — сліняк! I ён падаў сваю вялікую шурпатую руку, па якой плябан гучна пляснуў сваёй. Пляск падляцеў пад скляпенне і сціхнуў дзесьці высока за арганнымі трубамі. Увесь наступны дзень Тэадзюль Сабо непакоіўся. Ён адчуваў сябе гэтак жа пагана, як чалавек, якому будуць рваць зуб. У галаве ўвесь час круцілася думка: «Сёння ўвечары мне спавядацца». I яго хісткая душа, душа нясталага атэіста, трэслася перад божым таінствам. Скончыўшы працу, ён пайшоў у плябанію. Святар гуляў у прысадах, чакаючы яго з малітоўнікам у руках. Ён быццам свяціўся і сустрэў яго з прыхільнаю ўсмешкаю: — А, вось і вы. Заходзьце, пан Сабо, вас тут не з’ядуць. Сабо ўвайшоў першы. Ён прамармытаў: — Калі вам не цяжка, мне б хацелася як мага хутчэй скончыць нашу справу. Плябан адказаў: — Калі ласка. Толькі апрану стыхар. Хвілінку, і я вас слухаю. Сталяр, якому адняло мову ад хвалявання, глядзеў, як святар апранаў белы, у складках, убор. Ён зрабіў сталяру знак рукой: — Укленчыце на гэту падушачку. Сабо стаяў, саромеючыся апусціцца на калені. Ён прававуліў: — Гэта абавязкова? Але святар стаў урачысты: — Толькі на каленях можна з’явіцца перад судом пакаяння. I Сабо ўкленчыў. Святар сказаў: — Чытайце «Верую». Сабо спытаўся: — Што? — «Верую». Калі не ведаеце, паўтарайце ўслед за мной кожнае слова. I ён павольна, нараспеў прачытаў святую малітву, а сталяр слова ў слова паўтарыў яе. Пасля сказаў: — А цяпер — спавядайцеся. Але Сабо маўчаў, не ведаючы, з чаго пачаць. Тады плябан Марыцім вырашыў памагчы яму: — Сын мой, я буду звяртацца да вас з пытаннямі, бо вы, здаецца, мала што разумееце. Адзін за адным мы разбяром Божыя запаветы. Слухайце і не хвалюйцеся. Адказвайце шчыра і не бойцеся гаварыць шмат. Толькі Госпада любі I ўсяёй душой шануй. Ці любілі вы каго ці што болей за Бога? Ці ўсёй душой, усім сэрцам, усёй існасцю любілі вы яго? Сабо ажно ўспацеў ад напругі. Ён адказаў: — He. О, не, пан плябан. Я люблю Божаньку, як магу. Што праўда, то праўда, я вельмі яго люблю. Сказаць, што я не люблю сваіх дзетак — не, не скажу. Сцвярджаць, што, калі б мне прыйшлося выбіраць паміж імі і богам — не, не так. Уявіць, што я мушу страціць сто франкаў за любоў да Бога — нельга. Але ж я пэўна люблю яго, я ўсё-такі люблю яго. Святар сур’ёзна казаў: — Любіце яго болып за ўсё. I Сабо, поўны добрых намераў, абяцаў: — Буду старацца, айцец. Марыцім зноў пачаў: Пана Бога не судзі, На людзей не злуйся. — Ці лаяліся вы калі-небудзь? — He! О, вось гэта — не. Я ніколі, ніколі не лаюся. Часам, калі злуюся, я, канечне, кажу: «Бадай цябе!» А ўвогуле я зусім не лаюся. Святар крыкнуў: — Дык гэта ж і ёсць лаянка! —і важка: — He кажыце так больш. Далей: Усе нядзелі ты, глядзі, Сэрцам Госпаду слугуй. Чым вы займаецеся па нядзелях? На гэты раз Сабо пачухаў патыліцу: — Дык, я слугую госпаду як магу, вашэці. Я слугую яму... дома. Я раблю па нядзелях. Святар велікадушна спыніў яго: — Веру, што надалей вы будзеце паслухмяны. Прамінаю іншыя запаветы, верачы, што вы не саграшылі супраць іх. Разгледзім шосты і дзевяты. Слухайце: Дабра чужога не вазьмі, Хціва яго не вартуй. Ці прысвойвалі вы якім-небудзь чынам чужое дабро? Але Тэадзюль Сабо пакрыўдзіўся: — Ой не! Ай не! Я — сумленны чалавек, айцец. Mary прысягнуць у гэтым. Сказаць, што я ніводнага разу не ўзяў болып за работу з заможных парафіян — не, не скажу. Я не скажу, што, калі рахую, не прыпісваю некалькі сантымаў, усяго пару сантымаў, не, не скажу. Але каб украсці — барані бог! Святар строга сказаў: — Абрабаваць на адзін сантым — ужо крадзеж. He рабіце так больш. Паклёп на людзей не ўзвядзі, Брахуном у жыцці не будзь. Вы хлусілі? — Што не, дык не. Я зусім не хлус. Такі ўжо я чалавек. Канешне, сказаць, што я ніколі не блазнаваў — не скажу. Сказаць, што я нікога ніколі не абуў у лапці, калі тое мне было на карысць,— таксама не скажу. Але каб хлусіць — не, я не хлус. Святар проста сказаў: — Сцеражыцеся гэтага надалей. Ён прачытаў: Жаночай плоці не жадай, Толькі ў шлюбе яе май. Ці вы жадалі ці валодалі іншай жанчынай, апроч жонкі? Сабо шчыра запярэчыў: — Вось тут — не. Што не — дык не, пан плябан. Здраджваць жонцы? He! He! Hi на хвіліну, ні душой, ні целам. Праўда. Ён крыху памаўчаў, пасля цішэй, быццам у паняверцы, сказаў: — Калі я бываю ў горадзе, сказаць, што я ніколі не завітаю ў дом, самі ведаеце, у дом распусты, каб пасмяяцца, ну, трохі пагуляць і паласавацца нечым іншым — не, не скажу. Але я плачу, пан плябан, заўсёды плачу, а як толькі грошы даў — ад мяне і след прапаў. I свет не чуў, і людзі не бачылі. Святар больш не распытваў і адпусціў грахі. Тэадзюль Сабо ладзіць хоры і прычашчаецца штомесяц. ВЕНДЭТА Удава Паола Саверыні жыла са сваім сынам у беднай хатцы на ўскраіне Баніфача. 3 горада, пабудаванага на горным выступе, які месцамі нават навісае над морам, праз праліў, зрэзаны рыфамі, віднеецца нізкі бераг Сардыніі. Унізе з другога боку скалы разры- ваюцца, утвараючы праход, што нагадвае велізарны калідор і атачае горад амаль цалкам. Ён служыць гораду портам; па ім, пасля доўгага абыходу паміж дзвюма абрывістымі сценамі, маленькія рыбацкія судзіны італьянцаў ці сардаў выходзяць да першых дамоў; два разы на месяц тут прыстае стары сіпаты параход, што ходзіць паміж Баніфача і Аяча. На белаватай гары купка дамоў утварае яшчэ бялейшую плямку. Яны нагадваюць гнёзды дзікіх птушак, прылепленыя да скалы, што высіцца над гэтым жахлівым праходам, па якім і караблі ідуць з асцярогаю. Вецер няспынна хвалюе мора, не дае спакою берагу, ім жа ж і падточанаму, ледзьве прыкрытаму травою; ён урываецца ў праліў, пустопіыць абодва берагі. Стужкі белага шуму ад чорных верхавінаў безлічы камянёў, што пранізваюць хвалі паўсюль, нагадваюць палатняныя лахманы, што развяваюцца і дрыжаць на паверхні вады. Хатка ўдавы Саверыні, што лепіцца на самым урвішчы, глядзіць трыма сваімі вокнамі на гэты дзікі і самотны далягляд. Удава жыла ў ёй са сваім сынам Антуанам і з Сэмілантай, вялізным худым сабакам з доўгай і грубай поўсцю, з пароды пастуховых сабак. Хлопец хадзіў з ім на паляванне. Неяк, увечары, пасля гарачай спрэчкі Антуана Саверыні па-здрадніцку, ударам нажа, забіў Нікаля Равалаці. У тую ж ноч забойца ўцёк у Сардынію. Калі старой маці прынеслі сынава цела, яна не заплакала, толькі доўга сядзела нерухома, гледзячы на яго. Пасля паклала на труп сваю маршчыністую руку і паклялася адпомсціць. Старая не хацела нікога бачыць. Толькі сабака застаўся з ёю пры сынавым целе. Жывёліна нерухома стаяла каля ложка, падціснуўшы хвост, выцягнуўшы мызу да гаспадара, яна няспынна выла. Маці схіліла- ся над сынавым целам, не адводзіла ад яго вачэй і тачыла буйныя маўклівыя слёзы, углядаючыся ў кожную рысачку. Дзяцюк ляжаў на спіне, на ім была куртка з тоўстага сукна, прадзіраўленая і падраная на грудзях; здавалася, што ён спіць, толькі ўсё на ім было ў крыві: рэшткі кашулі, парванай на бінт, камізэлька, порткі, твар, рукі. Згусткі крыві чарнелі ў барадзе і валасах. Старая загаварыла з ім. Пачуўшы голас, сабака сціх. «Не бойся, я адпомшчу за цябе, мой маленькі, мой хлопчык, маё беднае дзіцятка. Спі, спі, я адпомшчу, чуеш? Твая маці абяцае табе гэта. А яна заўжды трымае сваё слова, ты ж ведаеш». Яна павольна схілілася над ім і дакранулася сваімі халоднымі губамі да яго мёртвых вуснаў. У тую ж хвіліну Сэміланта завыла. У яе з горла вырвалася скарга, манатонная, жудасная, пранізлівая. Абедзве яны, жанчына і жывёліна, заставаліся ў пакоі да раніцы. На другі дзень Антуана Саверыні пахавалі, і ў хуткім часе ў Баніфача забыліся пра яго. * * * Ён не меў ні родных, ні стрыечных братоў. He было ніводнага мужчыны, які б узяўся помсціць за яго. Толькі старая маці думала пра гэта. 3 раніцы да вечара глядзела яна на белую плямку на другім беразе праліва. Гэта маленькая сардская вёска Лангасарда, куды ўцякаюць карсіканскія бандыты, унікаючы праследавання. Амаль што яны адны і жывуць у гэтай вёсачцы, насупраць родных берагоў, чакаючы хвіліны вяртання ў родныя лясы. Менавіта туды, старая ведала гэта, уцёк Нікаля Равалаці. Зусім адна сядзела яна цэлымі днямі каля акна, паглядаючы туды, думаючы пра помсту. Як ёй помсціць адной, хваравекай, стоячы адной нагой у магіле?! Але яна паабяцала, яна паклялася мёртваму. Яна не магла забыцца і не магла чакаць. Што ёй рабіць? Яна не спала начэй, не ведала ні спакою, ні адпачынку, яна думала. Сабака драмаў каля яе ног і часам, узняўшы галаву, выў удалечыню. 3 таго часу, як гаспадар пакінуў яе, Сэміланта часта выла, быццам клікала яго, быццам няўцешная звярыная душа яе таксама захавала ўспаміны, якія нішто не магло сцерці. I вось неяк уночы, калі Сэміланта пачала выць, у маці з’явілася думка, помслівая і жорсткая да дзікасці. Яна абдумвала яе да раніцы, а на золку пайшла ў касцёл. Лежачы ніцма на каменнай падлозе, распасцёршыся перад Богам, яна малілася, просячы памагчы ёй, падтрымаць яе, даць яе беднаму старэчаму целу сілу адпомсціць за сына.