КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
— Отдаль хляб? — раптам раздаўся над ім голас Джуліі. Ён унутрана здрыгануўся ад неспадзеўкі, але тое, што яна падышла, пранізала яго радасцю, і хлопец хуценька павярнуўся на доле. — Отдаль хляб? — з зацятай устрывожанасцю на твары пыталася Джулія,— Мі нон Тріесто? Аллес фініта? Да? — Ну, што ты! — сказаў ён і ўсміхнуўся.— Толькі скарынку аддаў. Яна нахмурыла лоб і пільна глядзела на яго. Тады ён дастаў з кішэні апошні кавалак. — Во, толькі скарынку, разумееш? Пераадольваючы штосьці ў сабе, Джулія прамаўчала. Лоб яе, аднак, паступова разгладжваўся. — Мі ідет Тріесто? Правда? Но? — Пойдзем, канечне. Адкуль ты ўзяла, што не пойдзем? На яе твары ўсё яшчэ адбівалася нешта труднае. Дзяўчына, цярэбячы на грудзях куртку, відаць, нешта вырашала і раптам кінулася да яго на дол. Паставіўшы калені, яна абляглася на іх рукамі і схавала ў рукавы твар. — Руссо! Ты карошы руссо,— загаманіла яна і адной сваёй рукой паціснула яго руку.— Нон Влясов. Буно руссо. Джулія плохо. — Ну, нашто так? — з раптоўнай няёмкасцю ад тых слоў запярэчыў Іван.— Нашто? He трэба... — Очен, очен,— не слухаючы яго, казала яна. Відаць, штосьці ў яе, раптам выбухнуўшы, памалу адбалела за пакутную гадзіну іх ростані, нешта яна зразумела і цяпер папрасіла: — Іван нон бёзе Джулія... Нон бёзе? — Нічога, усё добра. Седзячы ў доле, ён ашчадна ўзяў у свае рукі яе маленькую мяккую далоньку. Дзяўчына не адабрала яе. — Нон бёзе Іван,— сказала яна і зірнула ў ягоныя вочы,— Нон бёзе Джулія. Іван знат правда. Джулія нон знат правда. — Ладна, ладна... Ты гэта во што... — Джулія очен, очен уважат Іван, любіт Іван,— сказала яна. Ягоныя рукі з яе далонькай у іх ледзьве прыкметна ўздрыгнулі. — Ты... піць не хочаш? Вады, га? — Вода? Аква? — Ага, вады,— узрадаваўся ён.— Вунь там, здаецца, ручай. Айда? Ён хуценька ўскочыў, яна таксама ўзнялася, абхапіла яго руку вышэй локця і шчакой прыціснулася да яе. Ён другою пакратаў яе валасы, пагладзіў, яна неяк унутрана насцярожылася, і ён таропка апусціў руку. Так абое яны, зноў згодныя і прыхільныя, памалу пайшлі краем лугу. 19 Ручай быў неглыбокі і гаманкі — шырокі паток ледзяной вады з гор шалёна імчаў па камянях, віруючы пенай і размашыста плёскаючы на нізкія заліўныя берагі. На адным лугавым завароце ён намыў на траве шырокую касу шэрага жвіру, перайшоўшы якую, Іван і Джулія ўволю напіліся з прыгаршчаў, і дзяўчына адышлася на бераг. Іван тым часам падкасаў разадраныя сабакам штаны і ўвайшоў у ваду глыбей. Ногі заламала ад сцюжы, імклівая плынь сілілася паваліць, але яму хацелася памыцца, бо пот раз’ядаў твар. Хлопец памацаў свае шархоткія, з ладнай ужо бародкай пашчэнкі, памкнуўся было зірнуць на іх у ваду, толькі дарма: у імклівай яе каламуці нічога, апроч камянёў ды пены, нельга было ўгледзець. «Мусіць, зарос, як бандзюга»,— падумаў ён і азірнуўся на Джулію. — Я страшны, няголены? — запытаў ён у дзяўчыны, але тая не азвалася — як села, так і сядзела ў задуменнасці і пазірала ў адно месца на беразе.— Кажу, я страшны? Як дзед, мусіць? Яна страпянулася, услухалася, намагаючыся зразумець яго думку,— ён усё церабіў свае кучаравыя сківіцы,— і яна здагадалася. — Карашо, Іван. Очен вундэршон. Іван пачаў мыцца і думаў, што з ёй нешта сталася — дзяўчына, відаць, чымсь устрывожана, штось перажывае; гэткая засяроджаная яна не была нават у час уцёкаў, пад носам у немцаў. Зусім не ў яе характары была такая раздумнасць, гэта штосьці труднае ёй прычыніў ён, Іван. А Іван, наадварот, чамусьці пазбыўся ўсіх сваіх ранейшых трывог і на гэтым лугавым прыволлі проста акрыяў душой. Яму было добра з ёй і хацелася развеяць яе клопат, убачыць яе ранейшай — вясёлай, рызыкоўнай, даверлівай. Мусіць, трэба было б улагодзіць яе, супакоіць, толькі Іван не мог пераступіць нейкую мяжу між імі, хоць і хацеў таго. Нешта няўрымсліва зваблівае ажывала ў ім да дзяўчыны і ў той жа час стрымлівалася, вагалася, пакутна марудзіла. Памыўшыся, ён набраў у прыгаршчы вады і здалёк pas- машыста пырснуў на яе — Джулія зноў здрыганулася, няўцямна зірнула на яго і зараз жа заўсміхалася на жарт. Ён таксама ўсміхнуўся нязвыкла, на ўвесь свой шырокі, абкладзены кучаравай бародкай твар. — Спалохалася? — Нон. — А чаго задумалася? — Так. — Што гэта — так? — Так,— пакорліва сказала яна.— Іван так, Джулія так. Нягледзячы на нешта нялёгкае ў сваёй душы, яна ахвотна паддавалася яго жартаўлівасці і, жмурачы вочы, усмешыста глядзела, як ён, пакідаючы на жвіры мокрыя сляды босых ног, валюхаста выходзіў да яе на траву. — Хутка ты вучышся па-нашаму,— сказаў ён, прыпамінаючы нядаўнюю іх размову,— Здольная, відаць, была ў школе. — О, я біль вундэркінд,— жартоўна сказала яна і раптам схамянулася. На яе твары мільгануў спалох,— Ой, санта мадонна: ільсангвэ! — Што? — Ільсангвэ! Кров! Кров! Ён нагнуўся, зірнуў, куды глядзела яна,— на мокрай ягонай галёнцы поўз ад калена вузенькі струменьчык крыві. Іван адразу здагадаўся — гэта адкрылася рана, тая, ад сабакі; нічога страшнага, дагэтуль ён нават не знайшоў калі паглядзець яе; цяпер сеў ля дзяўчыны і вышэй загарнуў штаніну. Сапраўды, над каленам нага была здорава раздрапана сабачым кіпцюром і, мусіць, у вадзе раскрывянілася. Джулія спалохана памкнулася да яго, нібы гэта была бог ведае якая рана, завохкала, замітусілася. — О, Іваніо, Іваніо! Очен болно? Болно? О, мадонна! Где получіль такой боль? — Ды гэта сабака,— смеючыся, казаў Іван,— Я яго прыдушыў, а ён шкрабануў. — Санта мадонна! Сабака!.. Спрытнымі рухавымі пальцамі яна пачала мацаць яго нагу, сціраць свежыя і ўжо засохлыя пацёкі крыві. Ён не супра- ціўляўся — адкінуўшыся назад, аддаўся яе пяшчотнаму клопату; на душы ў яго было шчымліва-салодка і надзіва піырока. Але з драпіны ўсё ж сачылася кроў, краі раны разышліся і не хацелі зліпацца; хоць зусім і не балела, нагу трэба было перавязаць. Джулія прыўстала на каленях і загадала яму: — Глядзі нах гора. Нах гора... Ён зразумеў: трэба было адвярнуцца, і паслухмяна павярнуў твар назад, да гары. Яна ў той час нешта разадрала на сабе, і калі ён зноў павярнуў галаву, у яе руках быў чысты паркалёвы шкумат. — Медыкаменто надо. Медыкаменто,— казала яна, збіраючыся пачаць перавязку. — Які там медыкамент? Зажыве, як на сабаку. — Но. Такой боль очен плёхо. — He боль — рана. Па-руску гэта — рана. — Рана, рана. Плёхо рана. Ён азірнуўся, агледзеўся і, убачыўшы ў траве непадалёк шэрыя махры падобнай на падарожнік травы, адарваў ад іх некалькі лісткоў. — Вось медыкамент. Маці заўжды ім лячыла. — Ето? Ето плантаго майор. Нон медыкаменто,— сказала яна і ўзяла з яго рук лісткі. — Ну, што ты! Гэта ж падарожнік. Вунь яшчэ як раны загойвае... — Нон падаожнік. Ето плантаго майор по-латіні. — А, па-латыні. А ты адкуль ведаеш? Яна гулліва зыркнула вачыма. — Джулія многа-многа знат латіні. Джулія ізучаль ботанік. Ён таксама некалі вучыў батаніку, але ўжо нічога не памятаў з гэтай навукі і цяпер, больш спадзеючыся на людскі звычай, прыклаў лісткі падарожніка да распухлае драпіны. Дзяўчына з выразам нязгоды пакруціла галавой, але ўсё ж пачала абвязваць нагу белай анучкай. Упершыню, мабыць, Іван адчуў яе перавагу над сабой: мусіць, адукацыя Джуліі была куды вышэй за ягоную, і гэта яшчэ павялічыла хлопцаву павагу да яе. Івана няшмат турбавала рана, яго болей зацікавілі кветкі, назвы якіх яму не былі вядомы. Пацягнуў- шыся рукой убок, ён сарваў нешта, вельмі падобнае на наш рамонак. — А гэта як называецца? Яна коратка зірнула на кветку: — Перетрум розеум. — Ну, зусім не па-нашаму. Па-нашаму гэта, мусіць, будзе рамонак. Ён сарваў яшчэ маленькую сінюю, як адцвіўшы васілёк, сціплую кветачку. — А гэта? — Ето?.. Ето прымула аурыкулата. — А гэта? — Гентіна пірінеіка,— сказала яна, узяўшы з яго рук два невялічкія сіненькія гарлачыкі на жорсткай лісцявой сцяблінцы. — Усё ведаеш. Малайчына. Толькі па-латыні... Джулія тым часам як-колечы перавязала рану — зверху на перавязцы адразу ж выступілі дзве рудыя пляміны. — Лежі надо. Тіхо надо,— запатрабавала яна. Ён з нейкаю несур’ёзнай паблажлівасцю да яе турботы падпарадкаваўся, выцяг нагу і лёг на бок тварам да дзяўчыны. Яна падцяла пад сябе ногі і паклала руку на яго гарачую ад сонца галёнку. — Карашо руссо. Карашо,— казала яна, беражна пагладжваючы яго нагу. — Харопіы, кажаш, а не верыш. Власаўцам абазвала,— успамінаючы нядаўні разлад, з папрокам зазначыў Іван. Яна ўздыхнула і разважна сказала: — Но влясовец. Джулія верішь, Іваніо знат правда. Джулія но понімат правда. Іван пілыіым, працяглым позіркам паглядзеў у яе строгія вочы. — А што ён табе гаварыў, той власавец? Ты дзе яго слухала? — Лягер слушаль,— з гатоўнасцю адказала Джулія,— Влясовец говорі: руссо кольхоз голяд, кольхоз плёхо. Іван усміхнуўся: — Сам ён свалата. 3 кулакоў, відаць. Вядома, жылі па- рознаму, не такі ўжо ў нас і рай, як ты думаеш. Я, праўда, не хацеў табе ўсяго гаварыць, але... — Говоріт, Іван, правда! Говоріт! — настойліва папрасіла Джулія. Ён сарваў пад рукамі рамонак і таксама ўздыхнуў. — Былі неўраджаі. Праўда, розныя і калгасы былі. I зямля не ўсюды аднолькавая. У нас, напрыклад, адно каменне. Ды яшчэ балоты. Вядома, прыйшоў бы час, дабраліся б і да зямлі. Балот вунь колькі асушылі. Трактары ў вёсцы з’явіліся. Машыны розныя. Дапамога немалая мужыку. Вайна толькі ўсё да халеры спляжыла... Джулія пасунулася да яго бліжэй. — Іван говорі Сібірь. Джулія думаль: Іван шутіль. — He, чаму, была і Сібір. Высылалі кулакоў, каторыя заможныя. I ворагаў розных падабралі. У нас у Цярэшках таксама чацвёра аказалася. — Ворагі? Почему ворагі? — За буржуяў стаялі. Кароў калгасных сапам — хвароба такая — хацелі заразіць. — Ой, ой! Какой плёхой челёвэк! — Вось так. Праўда, можа, і не ўсе. Але па дзесяць год далі. Нізавошта не далі б. Дык іх таксама ў Сібір. Перавыхоў-вацца. — Правда? — Ну, а як ты думала? Лежачы на баку, ён засяроджана абрываў рамонак. — Іван очен любіт свой страна? — пасля кароткага маўчання запытала Джулія,— Белоруссіо? Сібірь? Свой кароші люді? — Каго ж мне яшчэ любіць? Вось калі бацька памёр, трудна было. На бульбе жылі. Дык то адна цётка ў вёсцы прынясе чаго, то другая. Сусед Апанас дровы прывозіў. Пакуль я падрос. Але пападаліся і сволачы. Знайшліся такія — нагаварылі на настаўніка нашага Анатолія Яўгеньевіча — ну і ўтапілі. Сумленнага чалавека. Бывала, усё са старшынёй калгасным лаяўся з-за непаладак. За народ клопат меў. A сказалі — супраць улады выступаў. Таксама дзесятку далі. Памылкова, вядома.